Türk Hukukunda Kamu Mallarının Hukuksal Durumu
Prof. Dr. Cevdet ATAY
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
KAMU MALI KAVRAMI VE HUKUKSAL ÖZELLİKLERİ
I- KAMU MALI KAVRAMI13
A) Mal Kavramı13
1-Malın Öznesi13
2-Malın Konusu 13
B) Malların ve Kamu Mallarının Türleri14
1-Malların Türleri 14
2- Kamu Malları ve Türleri14
C) Kamu Kişisi-Kamu Malı İlişkisinin Hukuksal Niteliği21
1-Devletin Hüküm ve Tasarrufunda Olduğu Görüşü21
2- Devletin Mülkiyetinde Olduğu Görüşü23
3-Değerlendirme ve Sonuç23
II- KAMU MALLARININ HUKUKSAL ÖZELLİKLERİ24
A) Devir ve Ferağ Edilmezlik 25
B) Kazandırıcı Zamanaşımıyla Kazanılamama27
C) Üzerinde “Sınırlı Ayni Haklar” Kurulamaması29
D) Kamu Mallarının Tapuya Kaydedilmemesi Sorunu31
F) Kamu Mallarının Kamulaştırılmaması32
G) Kamu Mallarının Haczedilememesi34
H) Kamu Mallarının Vergiye Tabi Olmaması39
İ) Hukuksal Özel Korumaya Tabi Olması44
1- Taşınmaz Mal Zilyetliğine Tecavüzler Yönünden
Korunması 44
2- Kamu Personeline Karşı Korunma44
3- Zilyetliğin Korunmasına İlişkin TMK Hükümlerine Göre
Koruma 45
4- Cezai Yaptırımlarla Korunma45
İKİNCİ BÖLÜM
KAMU MALLARININ KAZANILMASI
I- ÖZEL HUKUK İŞLEMLERİYLE KAZANILMASI 47
A) Taşınır ve Taşınmaz Alımı İşlemleriyle 47
B) Trampa Yoluyla48
1- Kamulaştırma Yasasına Göre49
2-Kamu Hissesi Alımı Usulüne Göre49
C) Hazine Lehine Yapılan Bağışlarla Kazanma50
D) İç veya Dış Borçlanma Yoluyla Kazanma50
1- Kamu İç Borçlanması 50
2- Kamu Dış Borçlanması 51
II- KAMU MALLARININ YASAYLA KAZANILMASI52
A) Medeni Yasaya göre52
B) Diğer Yasalara Göre 55
III- KAMULAŞTIRMA YOLUYLA KAZANMA56
A) Hukuksal Niteliği ve Özellikleri57
B) Kamulaştırmada Yetki58
1- Kamulaştırma Yapmaya Yetkili İdareler58
2- Onamaya Yetkili Makamlar 60
D) Kamulaştırmanın Konusu60
E) Kamulaştırma Usulü (Süreci) ve İşlem Aşamaları62
1- İdari (Yönetsel) Aşama 62
2- Yargı Aşaması63
F) Kısmi Kamulaştırma65
G) Kamulaştırmadan Vazgeçme ve Taşınmazın Geri Alınması66
1- Kamulaştırmadan Vazgeçme66
2-Malikin Taşınmazı Geri Alması 67
H) Kamulaştırmayla İlgili Dava Hakları68
İ) Kamulaştırmada Yasak İşler ve Cezai Hükümler68
J) Acele Kamulaştırma69
III-DEVLETLEŞTİRME VE MİLLİLEŞTİRME71
A) Devletleştirme 71
1- Devletleştirme Koşulları71
2-Devletleştirmede Şekil ve Usül73
3- Yasaklar ve Dava Hakkı 75
B) Millileştirme76
IV- TAŞINMAZLARA EL KOYMA77
A) Kamulaştırmasız El Koyma78
1-Kavram ve Tanım78
2- Hukuksal Niteliği81
3- Taşınmaz Malikinin Hakları82
B) İmar Yasasına Göre Taşınmazlara El Koyma85
C) Geçici İşgal88
D) Olağanüstü Hallerde91
E) İstimval92
V- DİĞER İDARİ İŞLEMLERLE KAZANILMASI94
A) Taşınmaz Devri95
B) Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi95
C) Müsadere96
D) Vergiler98
E) İdari Para Cezaları99
1) Kabahatler Yasasına Göre 100
2) Diğer Yasalara Göre101
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KAMU MALLARININ YÖNETİMİ VE KORUNMASI
I- KAMU MALLARININ YÖNETİMİ103
A) Yönetimin Örgütsel Yapısı103
1- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı103
2- Milli Emlak Genel Müdürlüğü104
B) Bakanlık ve EGM Taşra Örgütü105
1-Defterdarlık105
2- Milli Emlak Başkanlığı ve Müdürlükleri106
3- Millî Emlâk Taşra Birimleri Görevleri107
II- KAMU MALLARININ KORUNMASI108
A) İdari Yetkiler Kapsamında Korunması108
1- Milli Emlak Genel Müdürlüğü Tarafından108
2- Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzler Kapsamında Koruma109
3- Kamu Personeline Karşı Koruma 110
B) Yararlananlara ve Yönetilenlere Karşı Koruma111
1- Zilyetliğin Korunması Bağlamında Koruma 111
2- Sözleşmeden Doğan Haklar Bağlamında Koruma112
3-Cezai Yaptırımlarıyla Koruma113
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KAMU MALLARINI KULLANMA VE YARARLANMA
I- KULLANMA VE YARARLANMANIN ÖZNESİ VE
KONUSU116
A) Kullanan ve Yararlanan Kamu İdareleri116
B) Kullanıma ve Yararlanma Konusu Kamu Malları118
1-Sahipsiz Mallar ve Yaralanma118
2-Orta Malları ve Yararlanma119
3-Hizmet Malları ve Yararlanma119
II-DEVİR VE TAHSİS YOLUYLA YARARLANMA121
A) Kamu Mallarının Devri121
B) Kamu Mallarının Tahsisi123
1-Tahsis Kavramı ve Özellikleri 123
2-Özel Hukuk Kişileri Yararına İrtifak Tesisi, Tahsis, Devir veya Kiralama125
III- YÖNETİLENLERİN YARARLANMASI130
1-Sahipsiz Mallardan Yararlanma130
2- Orta Mallarından Yararlanma131
3- Hizmet Mallarından Yararlanma132
IV-KAMU TAŞINMAZLARININ İŞGALİ132
BEŞİNCİ BÖLÜM
KAMU MALLARININ ELDEN ÇIKMASI
I- ÖZELLEŞTİRME YOLUYLA ELDEN ÇIKMASI135
A) Özelleştirme Kavramı136
B) Özelleştirmenin Sınırları ve Mülkiyet Devri Yoluyla
Özelleştirme136
1- Özelleştirmenin Sınırları 137
2- Mülkiyet Devri Yoluyla Özelleştirme137
C) Özelleştirilen Taşınmazlarının Satışı 139
II-KAMU TAŞINMAZLARININ ÖZELLEŞTİRME USULLERİ
DIŞINDA SATILMASI VE TRAMPA EDİLMESİ139
A) Kamu Taşınmazlarının Özelleştirme Usulleri Dışında
Satılması140
B) Kamu Taşınmazlarının Trampası142
III- TAŞINIR KAMU MALLARININ ELDEN ÇIKMASI143
A) Kamu İdaresinin İşlemiyle144
B) Kamu İdaresinin İradesi Dışında144
IV- KAMU HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİYLE
KAMU MALLARININ ELDEN ÇIKMASI145
A) Kamu Hizmetlerinin Özelleştirilmesinin Sınırları 146
B) Mülkiyet Devri Dışında Kamu Hizmetlerinin Özelleştirilmesi147
1-İşletme Hakkının Verilmesiyle 148
2- Kiralamayla148
3- Mülkiyetten Başka Ayni Hakların Tesisiyle149
4-Gelir Ortalığıyla149
5-Özelleştirme Benzeri Yöntemlerle150
V-KAMU MALLLARININ TAHSİS YOLUYLA ELDEN
ÇIKMASI150
A) Tahsis Kavramı ve Tanımı150
B) Tahsisin Konusu151
1-Taşınmazlar152
2-Taşınır Mallar153
C) Tahsis İşleminin Niteliği 153
D) Tahsise Yetkili İdareler154
E) Tahsis Yapılabilecek Kamu İdareleri156
F) Tahsis Edilen Malın Teslimi ve Tahsisin Kaldırılması157
VI-KAMU TAŞINMAZLARININ TAHSİS YERİNE DEVRİ158
VII- KAMU TAŞINMAZLARININ KİRAYA VERİLMESİ160
A) Kiralama Esasları161
B) Kiralarda Süre ve Sözleşmenin Feshi162
KAYNAKÇA165