Türk Hukukunda Toplu İşçi Çıkarma

TÜRK HUKUKUNDA TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA



İştar URHANOĞLU CENGİZ



- Toplu İşçi Çıkarma Kavramı

- Toplu İşçi Çıkarmanın Hukuki Mahiyeti

- Toplu İşçi Çıkarma Halinde İşverenin Yükümlülükleri

- İşverenin Toplu İşçi Çıkarma Hükümlerine Aykırı Davranışının Yaptırımı

- Türk Hukukuna Göre Toplu İşçi Çıkarma Oluşturmayan Haller



SUNUŞ v

ÖNSÖZ vii

KISALTMALAR xv

GİRİŞ 1

Birinci Bölüm TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA KAVRAMI

L TOPLU İŞÇİ ÇIKARMAYA İLİŞKİN MEVZUATIN

GELİŞİMİ 5

a. Uluslararası İş Hukukunda 5

A. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi 5

B. Avrupa Konseyi Normları 5

C. Uluslararası Çalışma Örgütünün Sözleşme ve Tavsiye Kararları 6

2. Hizmet İlişkisine İşveren Tarafmdan Son Verilmesi Hakkında 158 Sayılı Sözleşme 6

3. İstihdamın Sona Ermesine İlişkin 166 Sayılı Tavsiye 7

b. Avrupa Birliği Hukukunda 8

a. Çalışanların Temel Sosyal Haklan Topluluk Şartı 8

b. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı 9

c. Toplu İşçi Çıkarmalar İle İlgili Üye Devletlerin Mevzuatlarını Yakınlaştırmaya İlişkin Yönerge 9

c. Mukayeseli Hukukta 12

d. Türk Hukukunda 15

1. 4857 Sayılı İş Kanununun Kabulünden Önceki Dönem 15

2. 4857 Sayılı İş Kanununun Kabulünden Sonraki Dönem 25

a. TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA KAVRAMININ TANIMI 25

A. Uluslararası İş Hukukunda 25

2. Avrupa Konseyinin T anımı 25

3. Uluslararası Çalışma Örgütünün Tanımı 26

a. Hizmet İlişkisine İşveren Tarafından Son Verilmesi Hakkında 158 Sayılı Sözleşme 26

b. İstihdamın Sona Ermesine İlişkin 166 Sayılı Tavsiye 27

B. Avrupa Birliği Hukukunda 28

1. 98/59/EC Sayılı Yönergenin Kabulünden Önceki Durum... 28

2. 98/59/EC Sayılı Yönergenin Kabulünden Sonraki Durum.. 35

C. Mukayeseli Hukukta 38

D. Türk Hukukunda 40

E. Değerlendirme 40

b. TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA KAVRAMININ UNSURLARI 41

A. İşçinin Kişiliği Dışında Gerçekleşen Belirli Nedenlerle

İşçi Çıkarma 41

1. Toplu İşçi Çıkarmanın Belirli Nedenlerle Mümkün Olması 41

a. İşletme, İşyeri veya İşin Gereklerinden Kaynaklanan Nedenler 41

b. Ekonomik Nedenler 45

c. Teknolojik Nedenler 51

d. Yapısal Nedenler 53

2. Öngörülen Nedenlerin İşçinin İstihdam Edildiği İşi Kaldıran Nedenler Olması 55

3. Öngörülen Nedenlerin İşverenden Kaynaklanıp Kaynaklanmamasınm Önem Taşımaması 60

4. Değerlendirme 61

B. Kanuna Göre Topluluk Oluşturma 64

1. Genel Olarak 64

2. Toplu İşçi Çıkarma Kapsamında İş Sözleşmesine Son Verilebilecek Olein İşçilerin Sayısının Hesaplanması 66

C. Kanunda Öngörülen Belirli Bi&Süre İçinde İşçi Çıkarma 68

D. İşyerinde Belirli Sayıda İşçi Çalıştırma 69

1. Kanun İşyerini Esas Almış, İşletmeye Yer Vermemiştir 69

2. Kanun Tüm İşyerlerini Değil, Belirli Sayıda İşçi

Çalıştıran İşyerlerini Esas Almıştır.. 72

a. Toplu İşçi Çıkarma Prosedürüne Tabi İşyerleri 72

b. Toplu İşçi Çıkarma Prosedürüne Tabi Bir İşyerinde Çalışan İşçi Sayısının Hesaplanması 74

İkinci Bölüm

TOPLU İŞÇİ ÇIKARMANIN HUKUKİ MAHİYETİ

TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA KOLLEKTİF MAHİYETTE BİR FESİHLE İŞTEN ÇIKARMA DEĞİLDİR 77

TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA SÜRELİ FESİH HAKKININ KULLANILMASI SURETİYLE GERÇEKLEŞTİRİLİR 79

A. İşverenin Toplu İşçi Çıkarmak Amacıyla Süreli Fesih Hakkını Kullanması.. 79

B. Süreli Fesih Hakkının Kullanımında Feshin Son Çare Olma (”Ultima Ratio”) İlkesine Uyulması ve Sosyal Seçim İlkesinin Uygulanabilirliği 81

2. Süreli Fesih Hakkının Kullanımında Son Çare Olma (“Ultima Ratio”) İlkesine Uyulması.... 81

3. Toplu İşçi Çıkarmak Amacıyla Gerçekleştirilen Bireysel Fesihlerde Sosyal Seçim İlkesinin Uygulanabilirliği 86

a. Fesihte Sosyal Seçim Kavramı 86

b. Türk Hukukunda Bireysel ve Toplu İşçi Çıkarmalarda Sosyal Seçim İlkesinin Uygulanabilirliği 90

C. İşverenin Toplu İşçi Çıkarma Hakkının Sınırlandırılması 98

İŞYERİNİN KESİN VE NİHAİ OLARAK KAPANMASI KAPSAMINDA İŞÇİ ÇIKARILMASI TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA KAVRAMININ DIŞINDA KALIR 99

KANUNDA TOPLU İŞÇİ ÇIKARMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLER PROSEDÜRAL NİTELİKTE HÜKÜMLERDİR 101

A. Kanunda Belirtilen Nedenlerle^apılan Fesihlerin Belirli

Sayıya Ulaşması Halinde Uygulanan Hükümlerdir 101

a. Toplu İşçi Çıkarma Prosedürüne Uyulmuş Olması Bu Kapsamda Yapılan Hukuka Aykırı Fesihleri Hukuken

Geçerli Kılmaz 102

b. Toplu İşçi Çıkarma Kapsamındaki Hukuka Uygun Münferit Fesihler Salt Toplu İşçi Çıkarma Prosedürüne Aykırılık Nedeniyle Hukuken Geçersiz Olmaz 102

c. Toplu İşçi Çıkarma Prosedürüne Aykırılığın Yaptırımı

İdari Para Cezası Yaptırımıdır 108

Üçüncü Bölüm

TOPLU İŞÇİ ÇIKARMA HALİNDE İŞVERENİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ

İ İŞVERENİN BİLGİLENDİRME VE GÖRÜŞME

YÜKÜMLÜLÜKLERİ 111

A. İşverenin İşyeri Sendika Temsilcilerini Bilgilendirme Yükümlülüğü 111

2. Bilgilendirme Yükümlülüğü 111

3. Yükümlülüğün Kapsamı 114

B. İşverenin İlgili Bölge Müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna Bildirim Yükümlülüğü 116

a. Bildirim Yükümlülüğü 116

b. Yükümlülüğün Kapsamı 118

c. İşverenin İlgili Bölge Müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna Bildirim Yükümlülüğüne Bağlanan Sonuçlar 121

1. Fesih Bildirimleri İlgili Bölge Müdürlüğüne Bildirimden Otuz Gün Sonra Hüküm ve Sonuçlar mı Doğurur 121

2. Toplu İşçi Çıkarma Kapsamında İşçilerin İş Sözleşmelerinin Peşin Ücret Ödemesi Suretiyle Feshedilmesi 133

C. İşverenin İşyeri Sendika Temsilcileriyle Görüşme Yükümlülüğü 133

A. Görüşme Yükümlülüğü 133

B. Yükümlülüğün Kapsamı 136