Türk HukukundaYargı Mensuplarının Disiplin Sorumluluğu
Dr. Yunus ERASLAN
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR. 15
GİRİŞ 17
BİRİNCİ BÖLÜM YARGI MENSUPLARININ
DİSİPLİN SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
I. GENEL OLARAK 21
A. Sorumluluk Kavramı 21
1. Hukuki Sorumluluk 22
2. Cezai Sorumluluk 23
3. Disiplin Sorumluluğu 24
B. Disiplin ve Disiplin Suçu Kavramı 25
C. Disiplin Suçunun Unsurları 28
1. Maddi Unsur 28
2. Manevi Unsur 30
3. Kanunilik Unsuru 31
4. Hukuka Aykırılık Unsuru 33
D. Disiplin Cezası Kavramı 34
II. DİSİPLİN HUKUKUNA HÂKİM OLAN GENEL İLKELER 36
A. Kanunilik İlkesi 37
B. Ölçülülük İlkesi 48
C. Savunmasız Ceza Olmaz İlkesi 50
D. Lehe Olan Normun Uygulanması İlkesi 56
E. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi 57
F. Aynı Eylemden Dolayı Birden Fazla Ceza Verilememesi İlkesi 61
G. Kanunu Bilmemek Mazeret Sayılmaz İlkesi 63
H. Geçmişe Yürümezlik İlkesi 65
İ. Gizlilik İlkesi 66
İKİNCİ BÖLÜM
YARGI MENSUPLARI VE DİSİPLİN SORUMLULUĞU
I. GENEL OLARAK YARGI MENSUPLARI 69
A. Hâkimlik ve Savcılık Mesleğinin Tarihçesi 69
B. Hâkimlik ve Vasıfları 71
C. Hâkimlerin Tarafsızlığı ve Bağımsızlığı, Hâkimlik Teminatı 74
1. Hâkimin Bağımsızlığı 75
2. Hâkimin Tarafsızlığı 79
D. Hâkimlerin Tarafsızlığının Güvenceleri 82
1. Genel Olarak 82
2. Hâkimin Yasaklanması 83
3. Hâkimin Reddi 85
E. Türkiye'de Görev Yapan Hâkim ve Savcıların Tasnifi 87
1. 2802 sayılı Hâkim ve Savcılar Kanununa Tabi Hâkim ve Savcılar 87
a. Hâkim ve Savcılığa Giriş Şartları 87
b. Hâkim ve Savcı Adaylarında Aranan Nitelikler 88
c. Hâkim ve Savcı Adaylığına Atanma 89
2. Anayasa Mahkemesinde Görev Yapan Hâkimler 91
3. Yargıtay'da Görev Yapan Hâkim ve Savcılar 92
4. Danıştay'da Görev Yapan Hâkim ve Savcılar 93
II. YARGI MENSUPLARININ DİSİPLİN SORUMLULUĞU 94
A. Genel Olarak Yargı Mensuplarının Sorumluluğu 94
1. Hukuki Sorumluluk 95
2. Cezai Sorumluluk 97
3. Disiplin Sorumluluğu 99
B. Yargı Mensupları Hakkında Öngörülen Disiplin Suçu ve Cezaları 101
1. 2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununda Öngörülen
Disiplin Suçu ve Cezaları 101
a. Uyarma Cezası 101
aa. Kayıtsızlık ve Düzensizlik Göstermek 102
bb. Kırıcı Davranışta Bulunmak 103
cc. Göreve Geç Gelme ve Erken Ayrılma 103
dd. İşi Uzatma ve Yazıları Cevaplandırmama 105
ee. Benzeri Eylemlerde Bulunmak 107
b. Aylıktan Kesme 109
c. Kınama Cezası 110
aa. Saygınlık ve Güven Duygusunu Sarsmak. 111
bb. Kılık ve Kıyafetinde Mesleğin Gerektirdiği Saygınlığı Gözetmemek 113
cc. Devlete Ait Araç ve Gereçleri Özel İşlerde Kullanmak 115
dd. Kötü Muamelede Bulunmak 116
ee. Kazanç Faaliyetini Bildirmemek 117
ff. Talimata Uymama ve Kalem Denetimini İhmal 118
gg. Görevin İşbirliğiyle Yapılmasını Engellemek 120
hh. Kesintisiz Üç Gün Göreve Gelmemek 120
ii. Nitelik ve Ağırlıkları İtibariyle Benzeri Eylemlerde Bulunmak 121
d. Kademe İlerlemesini Durdurma Cezası 122
aa. Göreve Geç Gelme ve Erken Ayrılmayı Alışkanlık
Yapmak 123
bb. Aşırı Borçlanmak ve Kasten Borcu Ödememek 124
cc. Mal Beyanında Bulunmamak 127
dd. Kesintisiz 4 – 9 gün göreve gelmemek 129
ee. Nitelik ve Ağırlıkları İtibariyle Benzeri Eylemlerde Bulunmak 130
e. Derece Yükselmesini Durdurma Cezası 131
aa. Bir Takvim Yılı İçinde Toplam Onbeş Gün Göreve
Gelmemek 131
bb. Kazanç Getirici Faaliyetlerde Bulunmak 132
f. Yer Değiştirme Cezası 136
aa. Mesleğin Şeref ve Nüfuzunu veya Şahsi Onur ve
Saygınlığını Yitirmek 136
bb. Doğru ve Tarafsız Olamayacağı Kanısını Uyandırmak 138
cc. Kişisel Duygu, Hatır Gönüle Bakarak İşlem Yapmak. 141
dd. Meslektaşlarıyla Geçimsiz Olmak 142
ee. Rüşvet Aldığı veya İrtikâpta Bulunduğu Kanısını
Uyandırmak 143
ff. Hediye Kabul ve Borçlanma Yasağı 146
g. Meslekten Çıkarma Cezası 149
aa. Birden Fazla Disiplin Cezası Almak 149
bb. Hapis Cezası Alma 153
cc. İşlenen Suçun Mesleğin Şeref ve Onurunu Bozması 161
dd. Suç Teşkil Etmeyen Eylemin Mesleğin ve
Memuriyetin İtibarını Bozması 164
2. Anayasa Mahkemesi Kanununda Öngörülen Disiplin Suç ve
Cezaları 172
a. Uyarma 172
b. Kınama 172
c. Üyelikten Çekilmeye Davet 173
3. Yargıtay Kanununda Öngörülen Disiplin Suç ve Cezaları 174
a. Uyarma 174
b. Görevden Çekilmeye Davet 175
4. Danıştay Kanununda Öngörülen Disiplin Suç ve Cezaları 176
a. Uyarma 176
b. Görevden Çekilmeye Davet 177
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YARGI MENSUPLARININ DİSİPLİN SORUŞTURMA USULÜ
I. DİSİPLİN SORUŞTURMASI KAVRAMI 179
II. 2802 SAYILI KANUN UYARINCA YAPILACAK DİSİPLİN SORUŞTURMASI 181
A. Genel Olarak. 181
B. 2802 Sayılı Kanuna Tabi Yargı Mensuplarının Disiplin
Soruşturmasında Yetkili Makam 183
1. Hâkimler ve Savcılar Kurulunun Oluşumu 184
a. 2010-2017 Döneminde Geçerli Oluşum. 184
b. 2017 Anayasa Değişikliği Sonrası Oluşum 185
2. Hâkimler ve Savcılar Kurulunun Görevleri 187
a. Genel Kurulun Görevleri 187
b. Dairelerin Görevleri 188
aa. Birinci Dairenin Görevleri 188
bb. İkinci Dairenin Görevleri 188
c. Hâkimlerin Disiplin İşlerine Yardımcı Büroların Görevleri 189
aa. Hâkim ve Savcı Şikâyet Bürosu 189
bb. Disiplin Bürosu 190
cc. Denetim Bürosu 191
dd. İnceleme ve Soruşturma Bürosu 191
C. 2802 sayılı Kanuna Tabi Hâkim ve Savcılar Hakkında Disiplin Soruşturması 191
1. Disiplin Soruşturmasında Müfettişlerin Görev ve Yetkileri 192
a. Kurul Müfettişlerinin Görev ve Yetkileri ve İşlemleri 192
aa. Kurul Müfettişlerinin Denetim Yetkisi ve İşlemleri 192
bb. Kurul Müfettişlerinin Araştırma, İnceleme ve
Soruşturma İşlemleri 193
b. Adalet Bakanlığı Müfettişlerinin Görev ve Yetkileri ve İşlemleri 196
c. Müfettişlerin İletişim Tespitine İlişkin İşlemleri 198
2. Disiplin Soruşturmasının Aşamaları 201
a. İhbar ve Şikâyetin İşleme Konulmaması 202
aa. Soruşturması HSK'ya Tabi Hâkim ve Savcılar 202
bb. Soruşturması Adalet Bakanlığına Tabi Hakim ve Savcılar 206
b. İnceleme İzni Verilmesi 208
aa. Soruşturması HSK'ya Tabi Hâkim ve Savcılar 208
bb. Soruşturması Adalet Bakanlığına Tabi Hâkim ve Savcılar 211
c. Soruşturma İzni Verilmesi 211
aa. Soruşturması HSK'ya Tabi Hâkim ve Savcılar 211
bb. Soruşturması Adalet Bakanlığına Tabi Hâkim ve Savcılar 214
d. Savunmanın Alınması ve Karar 215
D. Disiplin Cezasına Karşı Başvuru Yolları 221
1. İdari Başvuru Yolları 221
a. Yeniden İnceleme Başvurusu 221
b. İtiraz Yolu 224
2. Yargı Yolu 225
a. Genel Olarak 225
b. Davaya Konu İşlemler 226
c. Dava Açma Süresi. 230
d. Görevli ve Yetkili Mahkeme 230
III. YÜKSEK MAHKEME BAŞKAN VE ÜYELERİ HAKKINDA ÖNGÖRÜLEN
DİSİPLİN SORUŞTURMASI 230
A. Anayasa Mahkemesi Üyeleri Hakkında Öngörülen Disiplin
Soruşturması 231
1. Disiplin Soruşturmasında Yetkili Makam 231
2. Disiplin Soruşturma İşlemleri 231
3. Savunma Alınması ve Karar 233
4. Disiplin İşlemlerine Karşı Başvuru Yolları 234
a. İdari Başvuru Yolu 234
b. Yargı Yolu 234
aa. Davaya Konu İşlemler 234
bb. Dava Açma Süresi 235
cc. Görevli ve Yetkili Mahkeme 235
B. Yargıtay Üyeleri Hakkında Öngörülen Disiplin Soruşturması 236
1. Disiplin Soruşturmasında Yetkili Makam 236
2. Disiplin Soruşturma İşlemleri 237
3. Savunma Alınması ve Karar 238
4. Disiplin İşlemlerine Karşı Başvuru Yolları 238
a. İdari Başvuru Yolu 239
b. Yargı Yolu 239
aa. Davaya Konu İşlemler 239
bb. Dava Açma Süresi 240
cc. Görevli ve Yetkili Mahkeme 240
C. Danıştay Üyeleri Hakkında Öngörülen Disiplin Soruşturması 241
1. Disiplin Soruşturmasında Yetkili Makam 241
2. Disiplin Soruşturma İşlemleri 242
3. Savunma Alınması ve Karar 243
4. Disiplin İşlemlerine Karşı Başvuru Yolları 244
a. İdari Başvuru Yolu 244
b. Yargı Yolu 244
aa. Davaya Konu İşlemler 245
bb. Dava Açma Süresi 245
cc. Görevli ve Yetkili Mahkeme 246
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YARGI MENSUPLARININ
DİSİPLİN SORUMLULUĞUNDA ÖZEL DURUMLAR
I. CEZA SORUŞTURMASI VEYA KOVUŞTURMASININ DİSİPLİN SORUŞTURMASINA ETKİSİ 247
II. AF KANUNLARININ DİSİPLİN SUÇ VE CEZALARINA ETKİSİ 256
III. CEZALARIN TECİL EDİLMESİNİN DİSİPLİN HUKUKUNA ETKİSİ 260
IV. DİSİPLİN CEZALARINDA ZAMANAŞIMI 262
A. Disiplin Soruşturmasına Başlamada Zamanaşımı 262
B. Disiplin Cezası Verme Zamanaşımı 263
V. DİSİPLİN HUKUKUNDA TEVHÎDEN CEZALANDIRMA 268
VI. DİSİPLİN HUKUKUNDA ALT CEZA UYGULAMASI 270
VII. DİSİPLİN HUKUKUNDA “TEKERRÜR” MÜESSESESİ 274
VIII. DİSİPLİN CEZALARININ GERİ ALINMASI 280
IX. KAMU GÖREVİNDEN AYRILMA HALİNDE DİSİPLİN CEZASI
UYGULAMASI 283
X. DİSİPLİN CEZALARINDA FİKRİ İÇTİMA 286
XI. OHAL KHK' Sİ KAPSAMINDA TESİS EDİLEN İŞLEMLER 288
A. Görevden Uzaklaştırma 288
B. Göreve Son Verme 291
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 295
KAYNAKLAR 315