Türk İdare Hukuku Dersleri Cilt 2

Prof. Dr. Ramazan YILDIRIM

Prof. Dr. Serkan ÇINARLI

 

İÇİNDEKİLER

BASIYA ÖNSÖZ5

BASIYA ÖNSÖZ7

İÇİNDEKİLER9

TABLO VE ŞEKİLLER LİSTESİ.27

KISALTMALAR CETVELİ .29

GİRİŞ

İDARE HUKUKUNUN TANIMI

 

İDARE HUKUKU - İDARENİN HUKUKU 31

HUKUK SİSTEMLERİ VE İDARE HUKUKU32

ADLÎ İDARE SİSTEMİ .32

İDARÎ REJİM SİSTEMİ 33

III. İDARE HUKUKUNUN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ .34

FRANSA’DA İDARE HUKUKUNUN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ.34

TÜRKİYE’DE İDARE HUKUKUNUN DOĞUŞU VE GELİŞMESİ.35

1) Osmanlı İmparatorluğu Dönemi36

a) Klasik Osmanlı Döneminde İdarî Yargı Teşkilatı ve İdare Hukuku .36

b) Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde İdarî Yargı Teşkilatı ve

İdare Hukuku.36

2) Cumhuriyet Dönemi37

3) Türk İdare Hukuku’nun Bugünkü Durumu 38

4) Türk İdare Hukuku’ndaki Eksiklikler 39

İDARE HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ 40

İDARE HUKUKU, GENÇ BİR HUKUK DALIDIR.40

İDARE HUKUKUNA İLİŞKİN KURALLAR, TEK BİR KANUN İÇERİSİNDE

DERLENİP TOPARLANMAMIŞTIR 41

İDARE HUKUKU, BİR İÇTİHAT HUKUKUDUR .41

İDARE HUKUKU, BİR STATÜ HUKUKUDUR42

İDARE HUKUKU, KOZALİST BİR HUKUK DALIDIR.43

İDARE HUKUKU, FİNALİST BİR HUKUK DALIDIR43

İDARE HUKUKU, BAĞIMSIZ BİR HUKUK DALIDIR 43

İDARE HUKUKUNUN KAYNAKLARI .44

İDARE HUKUKUNUN TEMEL KAYNAKLARI44

1) İdare Hukukunun Yazılı Temel Kaynakları .44

 

a) İdare Hukukunun Normatif Temel Yazılı Kaynakları44

Anayasa 45

Kanun .46

Kanun Hükmünde Kararnameler47

Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri.48

Uluslararası Antlaşmalar 54

Tüzükler55

Yönetmelikler .56

Adsız Düzenleyici İşlemler 58

b) İdare Hukukunun İçtihadî Temel Yazılı Kaynakları.59

Anayasa Mahkemesi Kararları59

İçtihadı Birleştirme Kararları 59

2) İdare Hukukunun Yazısız Temel Kaynağı: Örf ve Âdet Hukuku60

İDARE HUKUKUNUN YARDIMCI KAYNAKLARI.60

1) Diğer Yargısal İçtihatlar .61

2) Öğreti (Doktrin) .61

İDARE HUKUKUNUN UYGULAMA ALANINI BELİRLEYEN ÖLÇÜTLER 61

KAMU GÜCÜ ÖLÇÜTÜ 62

KAMU HİZMETİ ÖLÇÜTÜ 62

KARMA ÖLÇÜT63

YENİ KAMU GÜCÜ ÖLÇÜTÜ 63

DAHA ÇOK VE DAHA AZ YETKİ ÖLÇÜTÜ63

GÜNÜMÜZDEKİ DURUM 64

VII. İDARE HUKUKUNUN KONUSU (İDARENİN İŞLEYİŞİ)65

GENEL OLARAK İDARENİN İŞLEYİŞİ .65

KAMU YARARI ÖLÇÜTÜ 65

İDARENİN İŞLEYİŞİNE HÂKİM OLAN İLKELER.66

 

BİRİNCİ BÖLÜM

İDARENİN YETKİLERİ

 

GENEL OLARAK İDARENİN YETKİLERİ .67

İDARENİN YETKİLERİ KAVRAMI.67

İDARÎ YETKİLERİN AYRICALIKLARI VE ÜSTÜNLÜĞÜ 67

1) İdarenin Kanunilik Karinesinden Faydalanması.68

2) İdarî Yetkilerin Çoğu Zaman Tek Taraflı Kullanımı.69

3) İdarenin Yapmış Olduğu Bazı İşlemlerin Re’sen İcra Edilmesi .69

4) Bazı Durumlarda İdareye Takdir Yetkisinin ve Yerindelik Tespitinin

Tanınması 70

 

İçindekiler 11

İDARÎ YETKİLERİN ÜSTÜN VE AYRICALIKLI OLMASININ SEBEPLERİ.72

1) Siyasi ve Tarihi Gelişimin Etkisi72

2) Hukukî Sebebi: Kamu Yararının Üstünlüğü73

İDARÎ YETKİLERİN SINIRLILIĞI VE SEBEPLERİ.74

1) Temel Hak ve Özgürlüklerin Korunması 74

2) İdarî Yetkilerin Gerçek Kişilerce Kullanılması 76

İDARÎ YETKİLERİN ÜSTÜNLÜĞÜNÜN VE SINIRLILIĞININ BAĞDAŞTIRILMASI 76

1) Takdir Yetkisi - Bağlı Yetki Dengesi77

2) Olağan Yetkiler - Olağandışı Yetkiler Dengesi .78

3) Uzmanlaşmış Yargı Denetimi.80

İDARENİN İŞLEM YAPMA YETKİSİ .81

ÖZEL HUKUK ALANINDAKİ HUKUKSAL İŞLEMLER .82

1) Özel Hukukta Hukuksal İşlem Kavramı82

2) Özel Hukukta Hukuksal İşlemin Öğeleri 83

a) İrade Açıklaması 83

b) Hukukî Sonuç.83

c) Ayrık Öğe Olarak Biçim83

KAMU HUKUKU ALANINDAKİ HUKUKSAL İŞLEMLER 84

1) Kamu Hukuku İşlemleri Kavramı .84

2) Kamu Hukuku İşlemlerinin Tasnifi.84

a) Kamu Hukuku İşlemlerinin Organik Tasnifi .85

Yasama İşlemleri 85

Yürütme İşlemleri.85

Yargı İşlemleri.85

b) Kamu Hukuku İşlemlerinin Maddî Açıdan Tasnifi85

Genel İşlemler 86

Birel İşlemler 86

Karma İşlemler .86

c) Kamu Hukuku İşlemlerinin İrâdelerin Açıklanması Açısından Tasnifi86

Tek Yanlı Kamu Hukuku İşlemleri .86

1.1. Basit İşlemler.87

1.2. Birleşme İşlemler.87

1.3. Kolektif İşlemler 88

Çok Yanlı Kamu Hukuku İşlemleri.88

İDARÎ İŞLEMLER 88

1) İdarî İşlem Kavramı88

2) İdarî İşlemlerin Tasnifi.92

a) Organik Açıdan İdarî İşlemler 93

 

Yasama Organının İdarî İşlemleri94

Yargı Organının İdarî İşlemleri95

Yürütmenin (İdarenin) İdarî İşlemleri.95

b) Maddî Açıdan İdarî İşlemler 96

Genel İşlemler 96

Birel İşlemler 96

2.1. Koşul İşlemler 97

2.2. Öznel İşlemler.97

Karma İşlemler .98

Birden Çok İlgiliye Yönelik Bireysel İşlemler.98

4.1. Genel İdarî Kararlar .98

4.2. Otomatik İşlemler99

c) İradelerin Açıklanması Açısından İdarî İşlemler.99

İradelerin Açıklanma Biçimi Açısından İdarî İşlemler .99

1.1. Basit İşlemler.100

1.2. Birleşme İşlemler.100

1.2.1. Dar Anlamda Birleşme İşlem .100

1.2.2. Geniş Anlamda Birleşme İşlem 101

1.3. Kolektif İşlemler 101

İradelerin Açıklanma Nedeni Açısından İdarî İşlemler101

2.1. Res’en Yapılan İdarî İşlemler .102

2.2. Katılma İşlemler.102

2.2.1. Açık Kabul İşlemleri.102

2.2.2. Açık Ret İşlemleri 103

2.2.3. Zımnî Kabul İşlemleri.103

2.2.4. Zımnî Ret İşlemleri 103

d) Hukuksal Etkisinin Niteliği Açısından İdarî İşlemler .103

Hukuksal Etkisinin İçeriği Açısından İdarî İşlemler104

1.1. Emredici İdarî İşlemler.104

1.2. Yapıcı İdarî İşlemler .104

1.3. Belirleyici İdarî İşlemler .104

Kişilerin Sahip Olduğu Haklara Etkisi Açısından İdarî İşlemler105

2.1. Yararlandırıcı İdarî İşlemler .105

2.2. Yükümlendirici İdarî İşlemler.105

2.3. Güvence Sağlayan İdarî İşlemler .105

Etkileme Süresi Açısından İdarî İşlemler.106

3.1. Geçici Etkili İdarî İşlemler 106

3.2. Etkisi Sürekli İdarî İşlemler 106

 

e) İptal Davalarına konu olup olmayacağına göre idarî İşlemler .106

İptal Davasına Konu Olan İdarî İşlemler .106

İptal Davasına Konu Olmayan İdarî İşlemler 107

3) İdarî İşlemin Öğeleri (Unsurları) 108

a) Yetki 109

Yetki Devri ve İmza Devri .111

Yetki Unsurunun Görünümleri .114

2.1. Kişi Yönünden Yetki.114

2.2. Konu Yönünden Yetki 114

2.3. Yer Yönünden Yetki .116

2.4. Zaman Yönünden Yetki .117

b) Şekil.119

Yazılı Olup Olmamasına Göre Şekil Öğesi.120

1.1. Yazılı Şekil 120

1.2. Yazılı Olmayan Şekil.121

Aslî Olup Olmamasına Göre Şekil Öğesi .122

2.1. Aslî Şekil 122

2.2. Tali Şekil 123

c) Sebep 124

Sebebi Belli İdarî İşlemler.125

Sebebi İdareye Bırakılan İdarî İşlemler.126

Sebep Gösterilmesi Öngörülmemiş İdarî İşlemler127

d) Konu 128

e) Maksat (Amaç) 129

Genel Maksat .129

Özel Maksat .130

4) İdarî İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 130

a) Düzenleyici İdarî İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi .131

b) Birel İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi 132

c) Karma İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi .133

d) Birden Çok İlgiliye Yönelik Bireysel İşlemlerin Yürürlüğe Girmesi .133

5) İdarî İşlemlerdeki Sakatlıklar .133

a) Yokluk Sonucunu Meydana Getiren Sakatlıklar 134

Fiilî Memurluk 136

İşlev Gaspı 136

Yetki Gaspı137

Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzü.137

Hukukun Öngördüğü Sebebe Dayanmadan İşlem Yapılması .138

 

14 İçindekiler

Hukukun Açıkça Öngördüğü Şekil ve Usûl Kurallarına Aykırı

Davranış .138

Hukukun Öngörmediği Konunun Gerçekleşmesi138

b) İdarî İşlemin İptalini Gerektiren Sakatlıklar .139

Yetki Yönünden Hukuka Aykırılık (Yetki Yönünden Sakatlık)140

1.1. Yer Yönünden Yetkisizlik .140

1.2. Zaman Yönünden Yetkisizlik140

1.3. Konu Yönünden Yetkisizlik 142

Şekil Yönünden İptali Gerektiren Sakatlık 143

Sebep Yönünden İptali Gerektiren Sakatlık146

Konu Yönünden İptali Gerektiren Sakatlık .150

Amaç Yönünden İptali Gerektiren Sakatlık.151

c) Eksik Düzenleme Sebebiyle İşlemin İptali153

d) İdarî İşlemin İptalini Gerektirmeyen Sakatlıklar 156

6) İdarî İşlemlerin Sona Ermesi156

a) İdarî İşlemi Yapan İdarenin İrâdesi Dışında Gerçekleşen Sona

Erdirici Nedenler .157

Hukukî Nedenler 157

Fiilî Nedenler 157

İdarî İşlemin Kendiliğinden Sona Ermesi 157

b) İdarî İşlemi Yapan İdarenin İrâdesine Bağlı Olarak Gerçekleşen

Sona Erdirici Nedenler.158

Geri Alma .158

Kaldırma .161

Değiştirme161

Düzeltme 161

İDARENİN SÖZLEŞMELERİ.162

1) Kavram 162

2) İdarenin Sözleşmelerinin Türleri .163

a) İdarenin Özel Hukuk Sözleşmeleri.163

İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinin Özellikleri 164

İdarenin Özel Hukuka Göre Yaptığı Sözleşme Türleri .164

2.1. Kamu İhale Sözleşmeleri .165

2.2. Abonman Sözleşmeleri166

2.3. 1999’dan İtibaren İmzalanan Yap-İşlet-Devret

Sözleşmeleri 167

2.4. 2006’dan İtibaren Yapılan Yap-İşlet Sözleşmeleri .167

2.5. Ortak Girişim (Joint-Venture) Sözleşmeeleri .168

 

2.6. Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmeleri 168

2.7. Diğer Özel Hukuk Sözleşmeleri169

b) İdarenin İdarî Sözleşmeleri171

İdarî Sözleşmelerin Özellikleri 171

İdarî Sözleşme Türleri.171

2.1. İdarî Sözleşmelerin Klasik Türleri.172

2.1.1. İmtiyaz Sözleşmesi.172

2.1.2. Müşterek Emanet Sözleşmesi174

2.1.3. İltizam Sözleşmesi174

2.1.4. İstikraz Sözleşmeleri 175

2.1.5. Yeraltı ve Yerüstü Servetlerinin İşletilmesine

İlişkin Sözleşmeler .175

2.1.6. İdarî Hizmet Sözleşmeleri 176

2.1.7. Orman İşletme Sözleşmeleri176

2.2. İdarî Sözleşmelerin Yeni Türleri.176

2.2.1. Ekonomik Teşvik Sözleşmeleri.177

2.2.2. Elektrik Hizmetinde Görevlendirme

Sözleşmeleri.178

2.2.3. Otoyollarla İlgili Görevlendirme Sözleşmeleri .178

 

2.2.4. 1995-1999 Yılları Arasında Yapılan Yap-İşlet-

Devret Sözleşmeleri.178

 

2.2.5. 1997-2006 Yılları Arasında Yapılan Yap-İşlet

Sözleşmeleri.179

2.2.6. Telekomünikasyon Alanındaki Görev ve

Görevlendirme Sözleşmeleri .179

2.3. Atipik İdarî Sözleşmeler.179

3) İdarenin Sözleşmelerinin Bölümleri 179

a) Şartname.180

b) Anlaşma.180

4) İdarenin Sözleşmelerinin Uygulanması .181

a) Sözleşmelerde Sözleşmecinin Borçları 181

Şahsen İfa.181

Sözleşme ve Şartname Hükümlerine Uygun, Tam ve

Zamanında İfa 182

Dürüst İfa .182

b) Sözleşmelerde Sözleşmecinin Hakları .182

Sözleşmecinin Ücret Hakkı .182

Sözleşmecinin Tazminat Hakkı .182

Sözleşmelerde İdarenin Borçları 184

 

c) Sözleşmelerde İdareye Tanınan Hak ve Yetkiler184

Denetleme ve Yönlendirme Yetkisi 184

Yaptırım Uygulama Yetkisi .185

Tek Yanlı Değişiklik Yapma Yetkisi186

Hizmet Yararına Fesih Yetkisi .187

d) Sonradan Gelişen Durumların İdarenin İmzaladığı Sözleşmelerin

Uygulanmasına Etkileri188

Mücbir Sebepler.188

Fait du Prince .189

Öngörülemezlik 190

5) İdarenin Sözleşmelerinin Sona Ermesi 191

a) Normal Sona Erme 191

Sürenin Dolması .192

Edimin Yerine Getirilmesi.192

b) Fesih 192

Tarafların Anlaşmasıyla Fesih.192

İdare Tarafından Tek Yanlı Fesih 192

2.1. Sözleşmecinin Kusuru Nedeniyle Fesih .193

2.2. Hizmet Yararına Fesih193

Mahkeme Kararıyla Fesih.193

6) İdarenin Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar .194

a) İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinden Kaynaklanan

Uyuşmazlıkların Çözümü .194

b) İdarî Sözleşmelerden Kaynaklanan Uyuşmazlıkların Çözümü .197

İdarî Sözleşmelerden Kaynaklanan Tam Yargı Davaları197

İdarî Sözleşmelerden Kaynaklanan İptal Davaları 198

İdarî Sözleşmelerden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar İçin

Tahkim Yolu200

III. İDARENİN EYLEM YAPMA YETKİSİ 200

İDARÎ EYLEMLER .201

1) İdarî Eylem Kavramı 201

2) İdarî Eylemlerin Yargısal Denetimi 204

FİİLÎ YOL205

1) Fiilî Yol Kavramı .205

2) Fiilî Yolun Yargısal Denetimi 208

 

İKİNCİ BÖLÜM

İDARENİN GÖREVLERİ

 

İDARENİN GÖREVLERİ KAVRAMI209

İDARE VE TOPLUMSAL ORTAK ZORUNLU İHTİYAÇLAR210

III. TOPLUMSAL ORTAK İHTİYAÇLARIN BELİRLENMESİ VE GELECEĞİN

ÖNGÖRÜLMESİ 211

GÜNLÜK TOPLUMSAL ORTAK İHTİYAÇLARI BELİRLEME ARAÇLARI 211

1) Siyasal Araçlar .212

2) İdarî, Bilimsel ve Teknik Araçlar 212

GELECEĞİN ÖNGÖRÜLMESİ VE PLANLAMA FAALİYETİ.212

TOPLUMSAL ORTAK İHTİYAÇLARIN KARŞILANMASI .213

KORUYUCU FAALİYETLER .213

1) Bağımsızlık ve Egemenliğin Korunması .213

a) Savunma Faaliyetleri .215

Savunma Kavramı.215

Savunma Konusunda Cumhurbaşkanının Görev, Yetki ve

Sorumluluğu.216

Askerlik Ödevinin Düzenlenmesi217

Silahsız Sivil Savunma Ödevleri 218

Yurda Giren Düşmana Karşı Sivil Savunma Faaliyetleri 219

Askerî Mal ve Hizmetlerin Karşılanması 220

b) Millî Güvenliğin Korunması .221

Millî Güvenlik kavramı221

Millî Güvenlik Açısından Tehlike Türleri .222

2.1. Dış Tehlikeler.222

2.2. İç Tehlikeler .223

Millî Güvenlikle İlgili Düzenlemelerin Kanunla Yapılma İlkesi 223

Millî Güvenliğin Korunmasında Cumhurbaşkanının

Sorumluluğu.224

Millî Güvenliğin Korunmasına Yönelik Görevler.224

5.1 Millî Güvenlikle İlgili Haber Alma ve Haber İletme225

5.2. Olağanüstü Yönetim Usûlüne Başvurma.227

2) Kamu Düzeninin Korunması ve İdarenin Kolluk Faaliyetleri231

a) Kolluğun Tanımı.231

b) Kolluğun Amacı ve Konusu 232

Kamu Düzeni Kavramı 233

Kamu Düzeninin Öğeleri.234

2.1. Genel Güvenlik 234

 

18 İçindekiler

2.2. Genel Sağlık .235

2.3. Dirlik ve Esenlik .235

2.4. Genel Ahlak .235

2.5. Kamusal Estetik .236

2.6. İnsan Onuru.236

2.7. Bireylerin Kendilerine Karşı Korunması .237

c) Kolluk Türleri ve Ayırımları 237

İdare Tarafından Yürütülen Kolluk .238

1.1. İdarî Kolluk - Adlî Kolluk ayrımı238

1.1.1. Adlî Kolluk238

1.1.1.1. Adlî Kolluğun Görev, Yetki ve

Sorumlulukları .239

1.1.1.2. Adlî Kolluk Görevlilerinin Nitelikleri.239

1.1.1.3. Adlî Kolluk Görevlilerinin Hizmet

Öncesi ve Hizmet İçi Eğitimi.239

1.1.1.4. Adlî Kolluk Görevlilerinin Çalışma

Esasları.240

1.1.1.5. Adlî Kolluk Hizmetinin Denetimi 241

1.1.2. İdarî Kolluk.241

1.1.3. Türk Mevzuatındaki İdarî Kolluk - Adlî Kolluk

Ayırımı .241

1.1.4. İdarî kolluk - Adlî Kolluk Ayırımının Temelleri242

1.1.4.1. Görevin Niteliği ve Amacı

Bakımından242

1.1.4.2. Tabi Oldukları Hukuksal Rejim

Açısından .243

1.1.4.3. Teknik Nedenler Açısından 243

1.1.5. Adlî Kolluk - İdarî Kolluk Ayrımının Ülkemizdeki

Durumu244

1.2. İdarî Polis (Kolluk) - Siyasi Polis .246

Özel Sektör Tarafından Yürütülen Kolluk (Özel Güvenlik) 249

d) İdarî Kolluk ve Türleri 252

Genel İdarî Kolluk .253

1.1. Polis .254

1.2. Jandarma.254

1.3. Çarşı ve Mahalle Bekçileri254

Özel İdarî Kolluk .255

e) Kolluk Yetkisinin Kullanış İlkeleri .256

Hukukilik İlkesi256

 

İçindekiler 19

1.1. Hukukilik İlkesinin “Yasallık Yönü” 257

1.2. Hukukilik İlkesinin “Demokratik Toplum Düzenin

Gerekleri Yönü”.258

Ölçülülük İlkesi .260

2.1. Elverişlilik İlkesi261

2.2. Gereklilik İlkesi 261

2.3. Orantılılık (Adil Denge) İlkesi .262

Gecikmede Tehlike Bulunması İlkesi 262

Müdahalede Haklılık İlkesi .263

f) Kolluk Yetkisinin Sınırları .263

Amaç Bakımından Sınırları .263

Sebep Bakımından Sınırları 264

Konu Bakımından Sınırları 264

Yer Bakımından Sınırları .265

4.1. Konutlar.265

4.2. Özel İş Yerleri ve Umuma Açık Yerler 266

4.3. Umumi Yerler 267

4.4. Başkent ve Taşra .268

4.5. Büyük Şehirler ile Kasabalar 268

4.6. Yoğun Trafiği Olan Yollar ile Az Gelip Geçilen Yollar .268

Zaman Bakımından Sınırları .269

5.1. Her Zaman Yetkili Olduğu Zamanlar269

5.2. Olağan Yaşantı Zamanı 270

5.3. Anayasa’da Düzenlenmeyen Olağan Dışı Zamanlar 270

5.4. Olağanüstü Hâlin Uygulandığı Zamanlar .270

g) Kolluk İşlemleri ve Yöntemleri.271

Kolluk Alanındaki Kural İşlemler.271

Kolluk Alanındaki Birel İşlemler272

2.1. Bildirim Alınması .273

2.2. İzin (Ruhsat) Verme.273

2.3. Denetim.274

2.4. Önleme Araması274

2.5. Kişileri ve Araçları Durdurma ve Kimlik Sorma 275

2.6. Emir ve Uyarı .277

2.7. Faaliyetin Ertelenmesi.278

2.8. Faaliyetin Yasaklanması (Menedilmesi) 278

2.9. Kapatma 279

2.10. Res’en İcra, Zor Kullanma ve Silah Kullanma.279

2.11. İdarî Yaptırımlar .280

 

20 İçindekiler

h) Kolluk Eylemleri.282

i) Kolluk Makamları Üstleri ve Personeli.282

j) İdarî Kolluk Yetkilerinin Birbiriyle Çatışması ve Yarışması .283

Merkezî İdare Kolluk Makamlarının Çatışması ve Yarışması 283

Merkezî İdare Kolluğu ile Yerel Yönetim Kolluklarının

Çatışması ve Yarışması .284

Yerel Yönetim Kolluklarının Kendi İçinde Çatışması ve

Yarışması 285

Genel Kolluk ile Özel Kolluklar Arasındaki Çatışma ve

Yarışma.285

KAMU HİZMETLERİ .288

1) Kamu Hizmeti Kavramı ve Tanımı288

2) Kamu Hizmetinin Öğeleri 290

a) Kamu Hizmetini Sunan (Organik Öğe) .290

b) Kamu Hizmetinin Sunulduğu Kişiler 292

Kamusal Yönetim Usûllerine Tabi Hizmetler Karşısında

Kişilerin Durumları292

Özel Yönetim Usûllerine Tabi Hizmetler Karşısında

Bireylerin Durumları.293

c) Kamu Yararı Kamu Hizmetinin Manevî Öğesi295

d) Kamu Yararını Hedefleyen Faaliyet (Kamu Hizmetinin Maddi

Öğesi).296

3) Kamu Hizmetlerinin Özellikleri296

a) Süreklilik, Kesintisizlik ve Düzenlilik.296

b) Genellik ve Tarafsızlık İlkesi (Eşitlik-Nesnellik) 298

c) Değişkenlik - Uyarlama İlkesi.298

d) Kamu Hizmetlerinin Bedelsizliği (Meccaniliği) İlkesi299

4) Kamu Hizmetlerinin Kurulması, Düzenlenmesi, Kaldırılması.301

a) Kamu Hizmetlerinin Kurulması301

b) Kamu Hizmetlerinin Düzenlenmesi .302

c) Kamu Hizmetlerinin Kaldırılması ve Özelleştirme302

5) Kamu Hizmetlerinin Türleri ve Hukukî Rejimleri .304

a) Hizmeti Sunan Özneye Göre Kamu Hizmeti Türleri.304

Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Sunulan Kamu Hizmetleri305

Özel Teşebbüs Tarafından Yürütülen Kamu Hizmetleri

(Virtüel Kamu Hizmetleri).305

Kamu - Özel Karma Oluşumlar Tarafından Sunulan Kamu

Hizmetleri.307

b) Tekelli - Tekelsiz Olmalarına Göre Kamu Hizmeti Türleri 307

Tekelli Kamu Hizmetleri .308

Tekelsiz Kamu Hizmetleri .308

 

İçindekiler 21

c) Hizmetin Sunulduğu Coğrafi Yere Göre Kamu Hizmeti Türleri 308

Evrensel Kamu Hizmetleri 308

Ulusal Kamu Hizmetleri309

Bölgesel Kamu Hizmetleri 309

Yerel Kamu Hizmetleri309

d) Kişilerin Yararlanma Biçimine Göre Kamu Hizmeti Türleri 310

Doğrudan Doğruya Bireysel Yararlanma Sağlayan Kamu

Hizmetleri.310

Dolaylı ve Birlikte Yararlanma Sağlayan Kamu Hizmetleri310

e) Konularına Göre Kamu Hizmeti Türleri .311

İdarî Kamu Hizmetleri 311

İktisadî Kamu Hizmetleri 312

Sosyal Kamu Hizmetleri312

Bilimsel, Teknik ve Kültürel Kamu Hizmetleri.313

6) Kamu Hizmetlerinin Görülüş Usûlleri 314

a) Emanet Usûlü315

b) Ruhsat (izin) Usûlü 315

c) Müşterek Emanet Usûlü317

d) İmtiyaz Usûlü.317

Tanımı ve Özellikleri .317

İmtiyaz Usûlünde İdarenin Yetkileri .319

İmtiyazcının Hakları ve Yükümlülükleri 319

3.1. İmtiyazcının Hakları .319

3.2. İmtiyazcının Yükümlülükleri 320

İmtiyazcının Seçimi.321

İmtiyazın Sona Ermesi 322

e) İltizam Usûlü322

f) Yap-İşlet-Devret Usûlü 323

g) Yap-İşlet Usûlü 324

h) Görevlendirme Usûlü 325

i) Özel Yasalarla Kurulan Derneklerle Kamu Hizmeti Yürütülme

Usûlü .326

KAMUYA YARARLI FAALİYETLERİ ÖZENDİRME VE DESTEKLEME İŞLEMLERİ.326

1) Kamu Yararına Çalışan Dernekler327

a) Statüye Alınma ve Statüden Çıkarma328

b) Kamu Yararına Çalışan Derneklere Sağlanan İmkânlar329

İzin Almadan Yardım Toplayabilme Kolaylığı329

Kamuya Ait Taşınmaz Tahsisinde ve Satın Alımında Kolaylık .329

 

Kamu Tüzel Kişileriyle Ortak Girişimlerde Bulunmak .330

Kamu Yararına Çalışan Derneklere Tanınan İstisna ve

Muafiyetler.330

c) Kamu Yararına Çalışan Derneklerin Denetlenmesi331

2) Kamu Yararına Çalışan Vakıf Olabilir mi? 332

3) Ekonomik ve Bazı Coğrafi Alanların Gözetilmesi ve Teşvik Edilmesi .332

a) Teşvik Nedenleri333

b) Teşvik Tedbirleri ve Çeşitleri334

Dolaylı Teşvikler .335

Doğrudan Teşvikler 336

c) Teşvik Tedbirlerinin Hukukî Niteliği.336

ÖNGÖRME VE ALTERNATİF BELİRTME İŞLEVİ.337

1) Kavram 337

2) Öngörme ve Alternatif Belirlemenin İçeriği 338

a) Bilgilendirme ve Danışmanlık 338

b) Planlama339

Planlama Kavramı.339

Planlama Belgelerinin Türleri .341

2.1. Hukukî Niteliğine Göre Planlama Belgelerinin Türleri .341

2.1.1. Emredici Planlar Biçimi 342

2.1.2. Yol Gösterici Planlar.342

2.2. Amaçlarına Göre Planlama Belgelerinin Türleri 343

2.2.1. Bütçeleme Amacına Yönelik Planlama Belgeleri343

2.2.1.1. Stratejik Planlar 343

2.2.1.2. Orta Vadeli Program.346

2.2.2. Kalkınma Amacına Yönelik Planlama Belgeleri 347

2.2.2.1. Kalkınma Planları .347

2.2.2.2. Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı 348

2.2.2.3. Bölge Kalkınma Projeleri (Planları) 350

2.2.2.4. Bölge Kalkınma Programları 352

2.3. Kapsadıkları Coğrafi Alana Göre Planlama Belgelerinin

Türleri353

Planlamanın İlkeleri353

3) Öngörme ve Alternatif Belirleyen İşlemlerinin Yargısal Denetimi.354

ÖZYÖNETİM İŞLERİ .355

1) Kavram 355

2) Türkiye’deki Bugünkü Durum355

a) Personelin Özlük İşleri .356

 

İçindekiler 23

b) Araç-Gereç Sağlama ve İnşaat-Tesisat Yaptırma .356

c) İdare Mallarının Yönetimi ve Denetimi .356

d) Dava ve Genel İcra Takipleri358

e) Para Harcamaları.359

f) İdarenin İç Çalışma Düzeni 360

g) Tanıtma ve Yayın İşleri 360

3) Özyönetim İşlerinin Hukukî Rejimi 361

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

İDARENİN DENETLENMESİ

 

DENETİM KAVRAMI .363

İDARENİN DENETLENMESİNİN YOL VE YÖNTEMLERİNİN TÜRLERİ 364

İDARENİN İÇ (ULUSAL) HUKUKA GÖRE DENETLENMESİ.364

1) İdarenin Yargısal Denetimi 364

2) İdarenin Yargısal Olmayan Yollardan Denetimi.365

a) İdarenin İdare Tarafından Denetlenmesi 365

İç İdâri Denetim366

1.1. İdarenin Kendini Denetlemesi.366

1.2. Hiyerarşik Denetim368

1.3. Organik İdâri Denetim .368

1.4. 5018 Sayılı Kanun’a Göre Kurulan İç Denetim

Birimlerince Yapılan Denetim369

Dış İdari Denetim370

2.1. Vesayet Denetimi .370

2.2. Özel Denetim Kuruluşlarınca Yapılan Dış İdâri Denetim372

2.3. Devlet Denetleme Kurulunca Yapılan Denetim.372

2.4. Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu’nca Yapılan

Denetim.373

2.5. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumunca Yapılan

Denetim.374

b) Siyasî Denetim: İdarenin TBMM Tarafından Denetlenmesi 377

Doğrudan Siyasî Denetim.378

1.1. Genel Görüşme .378

1.2. Meclis Araştırması.378

1.3. Meclis Soruşturması378

1.4. Dilekçe Komisyonu Aracılığıyla Yapılan Siyasî Denetim.379

1.5. TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Aracılığıyla

Yapılan Siyâsî Denetim 381

 

24 İçindekiler

Dolaylı Siyasî Denetim382

2.1. Sayıştay Aracılığıyla Yapılan Denetim 382

2.2. Kamu Denetçiliği Kurumu Aracılığıyla Yapılan Denetim 385

c) Kamuoyu Denetimi388

ULUSLARARASI HUKUKA GÖRE İDARENİN DENETLENMESİ391

1) İdarenin Uluslararası Hukuka Göre Denetiminin Önemi ve Gerekliliği .391

2) İdare Üzerinde Uygulanan Uluslararası Denetim Türleri.391

a) Avrupa Konseyi Tarafından Yapılan Uluslararası Denetim 392

b) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Yapılan

Uluslararası Denetim.393

Genel Olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 393

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Özellikleri .394

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin İç Hukukumuzdaki Yeri 394

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Öngördüğü Denetim

Organları.396

4.1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi396

4.2. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi397

c) Avrupa Birliği Organlarının Yaptığı Uluslararası Denetim398

Avrupa Birliği’nin Kısa Tanıtımı.398

Türkiye’nin Avrupa Birliği ile İlişkilerinin Anayasa Hukuku

Açısından Değerlendirilmesi.399

Avrupa Birliği Düzeyinde Denetim .401

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İDARENİN MALÎ SORUMLULUĞU

 

MALÎ SORUMLULUK KAVRAMI 403

İDARENİN MALÎ SORUMLULUĞUNUN TABİ OLDUĞU HUKUK DALLARINA

GÖRE TÜRLERİ . 404

İDARENİN ÖZEL HUKUKA İLİŞKİN MALÎ SORUMLULUĞU407

1) İdarenin Özel Hukuk Öznesi Olmasından Kaynaklanan Özel Hukuka

İlişkin Malî Sorumluluğu407

a) İdarenin Özel Hukuk Hükümlerine Göre Yaptığı Sözleşmelerden

Kaynaklanan Sorumluluğu.407

b) İdarenin Özel Hukuk Hükümlerine Göre Yaptığı Eylemlerinden

Kaynaklanan Sorumluluğu.408

İdarenin Kusura Dayanan Haksız Fiil Sorumluluğu .408

İdarenin Kusura Dayanmayan Özel Hukuk Alanındaki

Objektif Sorumluluğu .409

c) İdarenin Lehine Gerçekleşen Sebepsiz Zenginleşmelerden Dolayı

Sorumluluğu 410

 

İçindekiler 25

2) İdarenin, Adlî Yargı Denetimine Tabi Kamu Hizmetlerinden

Kaynaklanan Sorumluluğu.411

a) Tapu Sicil Muhafızlığının İşlem ve Eylemlerinden İdarenin

Sorumluluğu411

b) İdarenin İcra –İflas Memurlarının Kusurlarından Kaynaklanan

Sorumluluğu411

İDARENİN İDARE HUKUKA İLİŞKİN MALÎ SORUMLULUĞU412

1) İdarenin İdare Hukukuna İlişkin Malî Sorumluluğunun Tanımı .412

2) İdarî Sorumluluğun Kaynakları 413

a) İdarî Sözleşme Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu 413

b) İdarenin Kusur Sorumluluğu414

Hizmet Kusuru414

1.1. Hizmet Kusuru Kavramı.414

1.2. Hizmet Kusurunun Özellikleri416

1.3. Hizmet Kusurunun Ortaya Çıkma Biçimleri .417

1.3.1. Hizmetin Kötü İşlemesi 417

1.3.2. Hizmetin Geç İşlemesi .418

1.3.3. Hizmetin Hiç İşlememesi .419

Görev Kusuru ve Benzer Durumlar.419

2.1. Görev Kusuru Kavramı.420

2.2. Görevle İlgili Olmayan Kişisel Kusur Kavramı 422

2.3. Hizmetten Ayrılabilen Kişisel Kusur Kavramı.422

c) İdarenin Kusursuz Sorumluluğu 424

Teknik Risk İlkesi 425

Sosyal Risk İlkesi.426

Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi 427

III. İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI .430

İDAREYE AİT BİR DAVRANIŞ430

ZARAR.432

İLLİYET BAĞI .435

SORUMLULUĞU ORTADAN KALDIRAN HÂLLER 436

TAZMİNİ GEREKEN BİR ZARARIN BULUNMAMASI436

ZARARIN ZARAR GÖREN KİŞİNİN KENDİ RIZA VEYA TUTUM VE

DAVRANIŞINDAN (KUSURUNDAN) KAYNAKLANMASI437

ZARARIN 3. KİŞİNİN EYLEMİNDEN DOĞMASI .438

ZARARIN MÜCBİR SEBEPLERDEN İLERİ GELMESİ440

ZARARIN UMULMAYAN DURUMLARDAN İLERİ GELMESİ.443

ZARAR İLE İDARE ARASINDA İLLİYET BAĞININ OLMAMASI 444

 

26 İçindekiler

ZARARIN GİDERİLMESİ. 444

ZARARIN TAZMİN EDECEK KAMU TÜZEL KİŞİSİNİN TESPİTİ445

ZARARIN TAZMİNİNİN İDAREDEN TALEP EDİLMESİ447

1) İdarî Yargıda Açılacak Tazminat Davaları (Tam Yargı Davaları)447

2) Adlî Yargıda Açılacak Tazminat Davaları449

ZARARIN TAZMİNİNE İLİŞKİN İLKELER.449

1) Tazminatın Nakden Yapılması İlkesi 449

2) İdarenin Sorumluluğunun Sınırlılığı İlkesi 449

3) Mahkemenin İdareyi Talep Edilenden Fazlasına Hükmedememesi

İlkesi 449

TAZMİNAT MİKTARININ BELİRLENMESİ .450

1) Zararın Tamamen Giderilmesi.450

2) Zarar Miktarının Tespitinde Esas Alınacak Tarih .450

3) Tazminatın Ödenme Şekli450

4) Ek Tazminatlar.451

KAYNAKLAR . 453

DİZİN 463