Türk İdare Hukukunda Doğal Afetler Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 11
KISALTMALAR 17
GİRİŞ 21

BİRİNCİ BÖLÜM
AFET - DOĞAL AFET KAVRAMLARI VE İDARE HUKUKUNDA DOĞAL AFETİN YERİ VE ÖNEMİ

BİRİNCİ KISIM
AFET - DOĞAL AFET KAVRAMLARI
I. AFET KAVRAMI 25
A. TANIMI 25
B. ÇEŞİTLERİ 29
1. Ortaya Çıkış Hızlarına Göre 29
2. Kaynaklarına (Kökenlerine, Oluş Nedenlerine) Göre 30
a. Doğal Olmayan Afet (Teknoloji ve İnsan Kaynaklı Afet, Yapay Afet) 31
b. Doğal Afet (Doğa Kaynaklı Afet, Tabii Afet) 33
II. DOĞAL AFET KAVRAMI 35
A. TANIMI 35
B. BENZER KAVRAMLARLA İLİŞKİSİ 37
1. Doğal Afet - Kriz İlişkisi 38
2. Doğal Afet - Tehlike İlişkisi 39
3. Doğal Afet - Risk İlişkisi 40
4. Doğal Afet - Zarar Görebilirlik İlişkisi 41
5. Doğal Afet - Acil Durum İlişkisi 41
C. DOĞAL AFETİN ÖZELLİKLERİ 42
1. Doğal Olması 43

2. Can ve Mal Kaybına Neden Olması 45
3. Engellenememesi 49
Ç. DOĞAL AFETİN ÇEŞİTLERİ 51
1. Yer Kökenli Doğal Afetler 52
2. Atmosfer Kökenli Doğal Afetler 53
3. Biyolojik Kökenli Doğal Afetler 56
D. DOĞAL AFET SAYILIP SAYILAMAYACAĞI TARTIŞMALI AFETLER 57
1. Erozyon 58
2. Hava, Su ve Toprak Kirliliği 59
3. Küresel Isınma ve İklim Değişikliği 60
4. Düşen Uzay Cisimleri 63
5. Yangın / Orman Yangını 64
6. Maden Kazası 68
İKİNCİ KISIM
İDARE HUKUKUNDA DOĞAL AFETİN YERİ VE ÖNEMİ
I. KAMU HİZMETİ FAALİYETİ BAKIMINDAN 75
A. AFET YÖNETİMİ FAALİYETLERİ (7269 ve 5902 sayılı Kanunlar
Uyarınca) 76
B. SİVİL SAVUNMA FAALİYETLERİ (7126 sayılı Kanun Uyarınca) 82
C. ÇEVRENİN KORUNMASI FAALİYETLERİ (2872 sayılı Kanun Uyarınca) 83
Ç. KENTSEL DÖNÜŞÜM UYGULAMALARI (6306 sayılı Kanun Uyarınca) 84
II. KOLLUK (İDARİ KOLLUK) FAALİYETİ BAKIMINDAN 86
A. İDARENİN DOĞAL AFETE İLİŞKİN KOLLUK FAALİYETLERİ 88
1. İmar Faaliyetleri (3194 sayılı Kanun Uyarınca) 88
2. Kentsel Dönüşüm Uygulamaları (6306 sayılı Kanun Uyarınca) 89
3. Yapı Denetim Kuruluşlarının Faaliyetleri (4708 sayılı Kanun Uyarınca) 90
4. 7269 sayılı Kanun Uyarınca 92
5. 4373 sayılı Kanun Uyarınca 96
B. İDARİ KOLLUK YETKİLERİNİN GENİŞLEME GEREKÇESİ OLARAK
DOĞAL AFET 97
1. Doğal Afet Hallerinde İdarenin Yetkilerinin Olağan Dışına Çıkması 97

2. Doğal Afet Hallerinde Öngörülen Olağanüstü Hal Yönetimi 98
3. İstimval (Rekizisyon) 98
III. PLANLAMA FAALİYETİ BAKIMINDAN. 100
A. İMAR PLANLAMA FAALİYETİ (3194 sayılı Kanun Uyarınca) 101
B. AFET PLANLAMA FAALİYETİ (7269 sayılı Kanun Uyarınca) 103
IV. ÖZENDİRME VE DESTEKLEME (TEŞVİK) FAALİYETİ BAKIMINDAN 106
A. ZORUNLU DEPREM SİGORTASI (6305 sayılı Kanun Uyarınca) 107
B. KENTSEL DÖNÜŞÜM UYGULAMASI (6306 sayılı Kanun Uyarınca) 110
İKİNCİ BÖLÜM
DOĞAL AFETLERİN MÜCBİR SEBEP OLARAK SORUMLULUĞU KALDIRAN BOYUTUNUN GÜNÜMÜZDEKİ ANLAM VE KAPSAMI
I. İDARENİN SORUMLULUĞU 111
A. SORUMLULUK 111
B. İDARENİN SORUMLULUĞU - İDARİ SORUMLULUK AYRIMI 113
C. İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI 116
1. İdari Davranış (Fiil) 116
2. Zarar 116
3. İlliyet Bağı (Nedensellik Bağı, İlliyet Rabıtası) 118
Ç. İDARENİN SORUMLULUĞUNUN TÜRLERİ 119
1. Kusur Sorumluluğu 119
2. Kusursuz Sorumluluk 121
II. İDARENİN SORUMLULUĞUNU KALDIRAN VEYA AZALTAN SEBEPLER 122
A. MÜCBİR SEBEP 123
1. Tanımı 123
2. Unsurları 128
a. Dışsallık (Haricilik) 129
b. Öngörülemezlik 131
c. Önlenemezlik (Karşı Konulamazlık) 132
B. UMULMAYAN HAL 132
1. Tanımı 132
2. Unsurları 133
a. İçsellik 133

b. Öngörülemezlik 134
c. Önlenemezlik (Karşı Konulamazlık) 135
C. ZARAR GÖRENİN DAVRANIŞI (ZARAR GÖRENİN KUSURU,
MÜTERAFİK KUSUR). 136
Ç. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN DAVRANIŞI 137
III. İDARENİN SORUMLULUĞUNA ETKİSİ BAKIMINDAN DOĞAL AFET
KAVRAMI 138
A. DIŞSALLIK UNSURU BAKIMINDAN (MÜCBİR SEBEP - UMULMAYAN
HAL BAĞLAMINDA DOĞAL AFET) 138
B. ÖNGÖRÜLEMEZLİK UNSURU BAKIMINDAN 150
C. ÖNLENEMEZLİK UNSURU BAKIMINDAN 161
IV. DOĞAL AFETLER NEDENİYLE İDARENİN SORUMLULUĞUNUN HUKUKİ ESASI 171
V. DOĞAL AFETLER NEDENİYLE 7269 SAYILI KANUN UYARINCA YAPILAN YARDIMLARIN HUKUKİ ESASI 196
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YARGI KARARLARI IŞIĞINDA DOĞAL AFETLER NEDENİYLE İDARENİN SORUMLULUĞUNUN GÖRÜNÜMLERİ VE DOĞAL AFETLER NEDENİYLE UĞRANILAN ZARARLARIN TAZMİNİ MESELESİ
I. DEPREM VE İDARENİN SORUMLULUĞU 206
A. İDARENİN DEPREM ÖNCESİ YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ
OLDUĞU FAALİYETLER NEDENİYLE SORUMLULUĞU 206
1. İdarenin Deprem Öncesi Yerine Getirmekle Yükümlü Olduğu Faaliyetleri Gereği Gibi Yerine Getirmemesi Nedeniyle Sorumluluğu 207
2. İdarenin Deprem Öncesi Yerine Getirmekle Yükümlü Olduğu Faaliyetleri Gereği Gibi Yerine Getirmemesi Nedeniyle Asker
Kişilerin Uğradıkları Zararlardan Sorumluluğu 215
3. İdarenin Deprem Öncesi Yerine Getirmekle Yükümlü Olduğu Faaliyetlere İlişkin Olumsuz Eylemi Nedeniyle Sorumluluğu 218
B. İDARENİN DEPREM SONRASI YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU ARAMA VE KURTARMA FAALİYETLERİ NEDENİYLE
SORUMLULUĞU 221
C. DEPREM NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN ZARARLARDA İDARENİN YANINDA ZARAR GÖRENİN DE BİRLİKTE (MÜTERAFİK) KUSURUNUN
BULUNMASI HALİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU 223

Ç. BİRDEN FAZLA İDARENİN YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU FAALİYETİN BULUNMASI HALİNDE İLGİLİ İDARELERİN
SORUMLULUĞU 230
II. SEL VE İDARENİN SORUMLULUĞU 233
A. İDARENİN SEL ÖNCESİ YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU FAALİYETLER NEDENİYLE SORUMLULUĞU 234
B. SEL NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN ZARARLARDA İDARENİN YANINDA ZARAR GÖRENİN DE BİRLİKTE (MÜTERAFİK) KUSURUNUN
BULUNMASI HALİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU 258
1. İşyeri ya da Konutu Sigortasız Zarar Görenin Gerekli
Ruhsatlarının Olmaması Halinde İdarenin Sorumluluğu 262
2. İşyeri ya da Konutu Sigortalı Zarar Görenin Gerekli Ruhsatlarının Olmaması Halinde İdarenin Sorumluluğu 265
C. BİRDEN FAZLA İDARENİN YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ OLDUĞU FAALİYETİN BULUNMASI HALİNDE İLGİLİ İDARELERİN
SORUMLULUĞU 269
III. HEYELAN VE İDARENİN SORUMLULUĞU 270
A. İDARENİN HEYELAN ÖNCESİ YERİNE GETİRMEKLE YÜKÜMLÜ
OLDUĞU FAALİYETLER NEDENİYLE SORUMLULUĞU 271
B. HEYELAN RİSKİ NEDENİYLE “AFETE MARUZ BÖLGE” İLAN EDİLEN SINIRLAR İÇİNDE KALAN TAŞINMAZLAR HAKKINDA TAHLİYE VE/VEYA YIKIM KARARI VERİLMESİ HALİNDE İDARENİN
SORUMLULUĞU 273
1. Heyelan Riski Nedeniyle “Afete Maruz Bölge” Olarak İlan Edilen Sınırlar İçinde Kalan Taşınmazlar Hakkında Tahliye ve/veya Yıkım Kararı Verilmekle Birlikte Henüz Tahliye ve/veya Yıkım
İşlemlerine Başlanmaması Halinde İdarenin Sorumluluğu 275
2. Heyelan Riski Nedeniyle “Afete Maruz Bölge” Olarak İlan Edilen Sınırlar İçinde Kalan Taşınmazlar Hakkında Verilen Tahliye ve/veya Yıkım Kararlarının Uygulanması Halinde İdarenin
Sorumluluğu 277
3. Heyelan Riski Nedeniyle Bölgenin Sonradan “Afete Maruz Bölge” İlan Edilerek Yapı ve İkamete Yasaklanması Sonucu
Oluşan Arsa Değer Kaybı Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu 283
C. HEYELAN RİSKİ NEDENİYLE İLAN EDİLEN “AFETE MARUZ BÖLGE” SINIRLARI DIŞINDA; ANCAK KOMŞULUĞUNDA BULUNAN TAŞINMAZLAR HAKKINDA TAHLİYE VE/VEYA YIKIM KARAR
VERİLMESİ HALİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU 285

Ç. HEYELAN NEDENİYLE ORTAYA ÇIKAN ZARARLARDA İDARENİN YANINDA ZARAR GÖRENİN DE BİRLİKTE (MÜTERAFİK) KUSURUNUN
BULUNMASI HALİNDE İDARENİN SORUMLULUĞU 288
IV. ORMAN YANGINI VE İDARENİN SORUMLULUĞU 289
V. KAYA DÜŞMESİ VE İDARENİN SORUMLULUĞU 291
VI. YILDIRIM DÜŞMESİ VE İDARENİN SORUMLULUĞU 291
VII. FIRTINA VE İDARENİN SORUMLULUĞU 294
VIII. GÜNEŞ ÇARPMASI VE İDARENİN SORUMLULUĞU 295
IX. OLUMSUZ HAVA KOŞULLARI (AŞIRI SOĞUK, AŞIRI KAR, AŞIRI
YAĞMUR, KURAKLIK) VE İDARENİN SORUMLULUĞU 296
X. ÇIĞ DÜŞMESİ VE İDARENİN SORUMLULUĞU 299
SONUÇ 301
KAYNAKLAR 307