Türk İş Hukuku'nda Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları

Yrd. Doç. Dr. Özgür OĞUZ

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
İÇİNDEKİLER VII
KISALTMALAR CETVELİ XI
GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM
UYUŞMAZLIK KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ
A. UYUŞMAZLIK KAVRAMI 3
B. İŞ HUKUKUNDA UYUŞMAZLIK TÜRLERİ 5
1. Hak Uyuşmazlığı – Çıkar Uyuşmazlığı 6
a. Hak Uyuşmazlığı 7
b. Çıkar Uyuşmazlığı 8
2. Bireysel İş Uyuşmazlığı – Toplu İş Uyuşmazlığı 10
a. Bireysel İş Uyuşmazlığı 11
b. Toplu İş Uyuşmazlığı 12
C. TOPLU İŞ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM YOLLARI VE ÇEŞİTLİ
SİSTEMLER 14
1. Çözüm Yolları 14
a. Barışçı Çözüm Yolları 16
b. Kavgacı Çözüm Yolları 18
2. Çeşitli Sistemler 19
a. Grev ve Lokavt Yasağı Sistemi 19
i. 3008 Sayılı İş Kanunu Dönemi: 21
ii. 2364 Sayılı Süresi Sona Eren Toplu İş Sözleşmelerinin Sosyal Zorunluluk Hallerinden Yeniden Yürürlüğe Konulması Hakkında Kanun 21
a) 1936 – 1950 Devresi 22
b) 1950 Sonrası 22
b. Grev ve Lokavt Özgürlüğü Sistemi 23
c. Kısmi Serbesti Sistemi 24
d. Türkiye’de Uygulanan Sistem 26
D. ALTERNATİF ÇÖZÜM YOLLARI 27
1. Alternatif Çözüm Yolu Kavramı 27
2. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolunun Faydaları 28
a. AUÇ Daha Az Masraflıdır 28
b. AUÇ Daha Kısa Sürer 29
c. AUÇ Taraflara Daha Çok Katılma İmkânı Sağlar 30
d. AUÇ Uzman Kişilerce İnceleme Yapılmasını Sağlar 31
e. AUÇ Tarafların İlişkilerini Korur ve Düşmanlığı Engeller 32
f. AUÇ Gönüllülüğe Dayanır 33
g. AUÇ Gizlilik Sağlar 33
3. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolu Aleyhindeki Görüşler 34

İKİNCİ BÖLÜM
ARABULUCULUK
A. ARABULUCULUK KAVRAMI 37
B. ARABULUCUNUN GÖREVİ, ÖZELLİKLERİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ 38
1. Arabulucunun Görevi 38
2. Arabulucunun Nitelikleri 40
3. Arabulucunun Yükümlülükleri 43
a. Hüküm Vermekten Çekinme Yükümlülüğü 44
b. Tarafsız Kalma ve Davranma Yükümlülüğü 44
c. Eşit Davranma Yükümlülüğü 45
d. Hukukî Yol Göstermekten Kaçınma ve Aydınlatma Yükümlülüğü 45
e. Görevini Bizzat Yerine Getirme Yükümlülüğü 46
f. Sır Saklama ve Tanıklıktan Çekinme Yükümlülüğü 47
g. Reklam Yasağı 49
h. Belge ve Dosya Saklama Yükümlülüğü 50
i. Aidat Ödeme Yükümlülüğü 51
4. Arabulucunun Sorumluluğu 51
C. ARABULUCULUĞUN SAFHALARI 53
1. Arabuluculuk Sürecine Hazırlık 53
2. Arabuluculuk Safhası 54
3. Arabuluculuğun Sona Ermesi 55
D. ARABULUCULUK SÖZLEŞMESİNİN VE ARABULUCU
SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 59
E. ARABULUCULUK VE AVUKATLIK KANUNU 35/A ÇERÇEVESİNDEKİ
UZLAŞTIRMA SİSTEMİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 61
F. ARABULUCUNUN ÜCRETİ 64
G. ARABULUCU ETİĞİ 65
H. TOPLU İŞ HUKUKUNDA OLAĞAN ARABULUCULUK 66
1. Arabuluculuk Sistemi 66
a. Genel Müdürlük 67
b. Seçici Kurul 67
c. Resmi Arabulucular 68
2. Uyuşmazlığın Tespiti 69
3. Arabulucunun Nitelikleri 70
4. Arabulucunun Atanması 72
a. Arabulucunun Görevi Reddedip Reddedemeyeceği Konusu 73
İ. TOPLU İŞ HUKUKUNDA OLAĞANÜSTÜ ARABULUCULUK 74

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İŞ MEVZUATINDA DEĞİŞİKLİK TASARISI TASLAĞI KAPSAMINDA ZORUNLU ARABULUCULUK
A. ZORUNLU ARABULUCUYA BAŞVURULACAK UYUŞMAZLIKLAR 78
B. DAVA ŞARTI NİTELİĞİ 78
C. ZORUNLU ARABULUCULUKTA YETKİ VE ARABULUCUNUN
SEÇİMİ 79
D. ARABULUCULUĞUN SÜRESİ 80
E. ZORUNLU ARABULUCULUK ÜCRETİ 81
F. MAZERETSİZ ARABULUCULUK GÖRÜŞMELERİNE KATILMAMA 82
G. DİĞER HUSUSLAR 82
H. ZORUNLU ARABULUCULUĞUN ELEŞTİRİSİ 83

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TAHKİM
A. TAHKİM KAVRAMI 87
B. ÖZEL TAHKİM 92
1. Toplu Hak Uyuşmazlıklarında Tahkim Sözleşmesi 94
2. Hakemlerin Seçimi ve Görev Süresi 95
3. Yargılama Usulü ve Karar 96
a. Toplu Çıkar Uyuşmazlıklarında 97
b. Toplu Hak Uyuşmazlıklarında 98
c. Bireysel Uyuşmazlıklarda 99
4. Özel Hakem Kararlarının Niteliği 100
C. ZORUNLU TAHKİM 100
1. Zorunlu Tahkim Kavramının Anlamı 101
2. Zorunlu Tahkime Başvuru Şartları 105
a. Grev ve Lokavtın Yapılamayacağı Bir Durumun Bulunması 105
i. Kesin Grev ve Lokavt Yasağı 107
ii. Geçici Grev ve Lokavt Yasağı 109
a) Zamansal Ölçüt 110
b) Nicel Ölçüt 110
c) Nitel Ölçüt 110
d) Sınırlayıcı Ölçüt 111
e) Yetki Ölçütü 111
iii. Grev ve Lokavtın Ertelenmesi 112
iv. Grev Oylaması Sonucu Grevin Reddedilmesi 112
v. Grev ve Lokavtın Mahkemece Durdurulması ve Kaldırılması 113
b. Yüksek Hakem Kuruluna Gidilemeyecek Yasak Halleri 114
c. Arabuluculuk Aşamasının Geçirilmiş Olması 114
3. Yüksek Hakem Kuruluna Başvuru 115
D. YÜKSEK HAKEM KURULUNUN KURULUŞ VE İŞLEYİŞİ 117
1. Kuruluşu 117
2. Yönetim Yapısı 118
3. Kurulun İşleyişi 119
a. Toplu İş Sözleşmesinde Arabulucuya ve Hakeme Başvurma Yönetmeliği
Bakımından 119
b. Yüksek Hakem Kurulu’na Başvurabilecek Kişiler ve Başvuru Usulü 120
c. Kararların Niteliği 121
SONUÇ 125
KAYNAKÇA 133