Türk İş Hukukunda İşverenin Yönetim Hakkı Çerçevesinde Disiplin Cezaları

Av. Ayşegül Merve KOÇAK

Çalışmanın konusunu oluşturan Türk iş hukukunda disiplin cezaları, işverenin yönetim hakkı çerçevesinde incelenmiştir. İşyeri disiplinine dair yasal düzenlemelerin azlığı karşısında, yönetim hakkı kaynaklı ve uygulamayla birlikte gelişmiştir. Çalışmamızın ilk bölümünde işverenin yönetim hakkının konusu, niteliği, kaynağı, içeriği, sınırları ve kullanım yetkisi incelenmiştir. İkinci bölümde yönetim hakkının bir görünümü olan disiplin cezaları irdelenmiştir. Disiplin cezalarının kaynağı ve niteliği irdelendikten sonra, türleri ve yargısal denetim konusu doktrin ve yargı içtihatları ışığında ele alınmıştır.

İÇİNDEKİLER

KİTAP HAKKINDA III

ÖZET V

ABSTRACT VII

TEŞEKKÜR  IX

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ XI

GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM

İŞVERENİN YÖNETİM HAKKI

1. İşverenin Yönetim Hakkı Kavramı 3

1.1. İşverenin Yönetim Hakkının Tanımı 3

1.2. Yönetim Hakkının Konusu 5

2. İşverenin Yönetim Hakkının Tarihsel Gelişimi 7

3. İşverenin Yönetim Hakkının Hukuki Niteliği ve Dayanağı  9

3.1. İşverenin Yönetim Hakkının Hukuki Niteliği  9

3.1.1. Egemenlik Hakkı  10

3.1.2. Yenilik Doğuran Hak 10

3.1.3. Talep Hakkı 12

3.2. İşverenin Yönetim Hakkının Hukuki Dayanağı 13

3.2.1. Mülkiyet Hakkı Görüşü 13

3.2.2. İşverenin Girişimcilik Nedeniyle Üstlendiği Risklere Dair Görüş 14

3.2.3. İş İlişkisinin Niteliği Nedeniyle Doğduğu Görüşü 15

3.2.4. Kanundan Doğduğu Görüşü 16

3.2.5. İş Sözleşmesinden Doğduğu Görüşü 17

4. İşverenin Yönetim Hakkının Kullanılması 19

4.1. Kullanım Yetkisi Açısından Yönetim Hakkının Değerlendirilmesi 19

4.1.1. İşverenin Yönetim Hakkını Kullanması 20

4.1.2. İşveren Vekilinin Yönetim Hakkını Kullanması 21

4.1.3. Asıl İşveren - Alt İşveren İlişkisinde Yönetim Hakkının Kullanılması 22

4.1.4. Birlikte İstihdam Durumunda Yönetim Hakkının Kullanılması  27

4.1.5. Geçici İş İlişkisi Söz Konusu Olduğunda Yönetim Hakkının Kullanılması 29

4.1.6. İşyerinin Devri 31

4.1.7. İş Sözleşmesinin Devri 33

4.2. Yönetim Hakkının İçeriği Açısından 35

4.2.1. Talimat Verme Hakkı 36

4.2.2. İşletmesel Karar Alma Hakkı 39

4.2.3. Çalışma Koşullarında Değişiklik Yapma Hakkı 41

4.2.4. Disiplin Cezası Verme Hakkı 45

5. İşverenin Yönetim Hakkının Sınırları 45

5.1. Yasaların Emredici Hükümlerinin Oluşturduğu Sınırlar 46

5.2. İş Sözleşmelerinin Oluşturduğu Sınırlamalar 52

5.3. İş Hukukunun İlkelerinin Oluşturduğu Sınırlar 55

5.3.1. Eşitlik İlkesinden Doğan Sınırlama 56

5.3.2. Kişi Dokunulmazlığı İlkesinden Doğan Sınırlama 58

İKİNCİ BÖLÜM

DİSİPLİN CEZALARI VE UYGULANMASI

1. İş Hukukunda İşyeri Disiplini ve Disiplin Cezası Kavramı 61

1.1. Disiplin Cezalarının Hukuki Niteliğine İlişkin Görüşler 62

1.2. Türk İş Hukukunda Disiplin Cezasına İlişkin Yasal Düzenlemeler 64

1.3. Disiplin Cezalarının Yönetim Hakkı ile İlişkisi 67

2. Disiplin Cezası Türleri 70

2.1. Uyarı 70

2.2. Kınama 71

2.3. Çalışma Koşullarında Değişikliğe Neden Olan Disiplin Cezaları 71

2.3.1. Tenzil-i Rütbe ve Pozisyon Değişikliği 74

2.3.2. İşyeri Değişikliği  75

2.3.3. Çalışma Süresinin Değiştirilmesi 76

2.4. Ücret Kesme 76

2.5. İş Sözleşmesinin Askıya Alınması (İşten Uzaklaştırma) 79

2.6. İşten Çıkarma 80

2.6.1. Geçerli Nedenle Fesih Olarak Gerçekleşen İşten Çıkarma 82

2.6.2. Haklı Nedenle Fesih Olarak Gerçekleşen İşten Çıkarma 83

3. Disiplin Cezalarının Uygulanması İçin Gereken Şartlar 91

3.1. İşçinin Disiplin Cezası Gerektiren Eyleminin Bulunması 91

3.2. Geçerli Bir Hukuki Dayanağının Bulunması 92

3.2.1. Toplu İş Sözleşmesi ve Disiplin Kurulu 93

3.2.2. İş Sözleşmesi 96

3.2.3. İç Yönetmelikler 96

3.3. İşçinin Savunmasının Alınması Gereken Durumlar ve İşçiye Disiplin Cezasının Tebliği 96

4. Süre Yönünden Disiplin Cezası Uygulaması 98

5. Disiplin Cezası Verme ve Uygulama Yetkisi 98

6. Disiplin Cezalarına Karşı İtiraz ve Cezaların Yargısal Denetimi 100

6.1. Bir Üst Makama İtiraz 100

6.2. Yargısal Denetim 100

SONUÇ 107

KAYNAKÇA 113

ÖZGEÇMİŞ 127