Türk İş Hukukunda Ücretin Korunması
Av. Mehmet AKIN
İçindekiler
Önsöz
5
Simgeler ve Kısaltmalar Listesi
13
Giriş
15
Birinci Bölüm
ÜCRET KAVRAMI
I. GENEL OLARAK ÜCRET KAVRAMI
19
II. ÜCRETİ OLUŞTURAN UNSURLAR
24
A. İş Karşılığında Ödenmesi
25
B. İşveren veya Üçüncü Kişiler Tarafından Ödenmesi
27
C. Para Olarak Ödenmesi
29
III. ÜCRET TÜRLERİ
34
A. Temel Ücret
34
B. Ücret Ekleri
35
1. İkramiye ve İlave Tediyeler
36
2. Prim
39
3. İşin Sonucundan Alınan Pay
41
4. Komisyon (Provizyon)
43
5. Jestiyon
44
C. Net Ücret – Brüt Ücret
45
IV. ÜCRET TESPİTİNDE KULLANILAN SİSTEMLER
45
A. Zamana Göre Ücret
46
B. Verime Göre Ücret
47
C. Yüzde Usulü Ücret
49
V. ÜCRETİN MİKTARI
52
A. Genel Olarak
52
B. Asgari Ücret
54
VI. ÜCRETİN ÖDENMESİNİN İSPATI
59
A. İspat Yükü
59
B. İspat Araçları
60
1. Makbuz
60
2. Ücret Hesap Pusulası
61
3. Ücret Bordrosu
62
4. Banka Kayıtları
67
5. Yüzde Defteri
68
6. İbraname
69
VII. ÜCRET ALACAĞINDA ZAMANAŞIMI
72
İkinci Bölüm
ULUSAL VE ULUSLARARASI ALANDA YAPILAN DÜZENLEMELERLE
ÜCRETİN KORUNMASI
I. İŞÇİNİN ÜCRET HAKKININ KORUNMASI
75
A. Genel Olarak
75
B. İşçinin Ücret Hakkının Korunması Kavramı ve Amacı
76
II. ULUSAL ALANDA YAPILAN DÜZENLEMELERLE ÜCRETİN KORUNMASI
76
III. ULUSLARARASI ALANDA YAPILAN DÜZENLEMELERLE ÜCRETİN KORUNMASI
77
A. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Ücretin Korunmasına İlişkin Belgeleri
77
1. Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) Yapısı
78
2. Uluslararası Çalışma Örgütü’ne Ait Belgeler
78
a. Filedelfiya Bildirgesi
78
b. 95 Sayılı Ücretin Korunmasına İlişkin Sözleşme
79
c. 100 No.lu Eşit Değerde İş İçin Erkek ve Kadın İşçiler Arasında Ücret Eşitliği Hakkında Sözleşme
81
d. 173 Sayılı İşverenin Ödeme Güçlüğüne Düşmesi Durumunda, İşçilik Alacaklarının Korunmasına İlişkin Sözleşme
83
e. 85 Sayılı Ücretlerin Korunması Hakkında Tavsiye Kararı
85
B. Uluslararası Diğer Belgelerde Ücretin Korunması
85
1. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
85
2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
86
3. Avrupa Sosyal Şartı
87
4. Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Sözleşme
88
5. Avrupa Birliği’nde Ücretin Korunmasına İlişkin Yapılan Düzenlemeler
89
Üçüncü Bölüm
TÜRK İŞ HUKUKUNDA ÜCRETİN KORUNMASI
I. İŞVERENİN İŞLEMLERİNE KARŞI ÜCRETİN KORUNMASI
93
A. İşçinin Rızası Olmaksızın Ücretin Takas Edilememesi
93
B. Ücret Kesme Cezasının Sınırlandırılması
96
1. Genel Olarak
96
2. Ücretten Yapılabilecek Ceza Kesintinin Miktarı
97
3. Ücret Kesme Cezasının İşçiye Bildirilmesi Zorunluluğu
98
4. Ücret Kesme Cezasının Farklı Yaptırımlar ile Birleşmesi
101
5. Ücret Kesme Cezası Sonucu Elde Edilen Paranın Kullanılması
101
6. Hukuka Aykırı Ücret Kesme Cezasına Karşı Başvurulabilecek Yollar
102
7. Deniz İş Kanunu Açısından Ücret Kesme Cezası
104
C. Ücretten İndirim Yapılamaması
105
D. Bazı Kamu İşlerinde Çalışan İşçilerin Ücretlerinin Korunması
111
E. Kanuni İpotek Hakkı
117
F. Ücret Garanti Fonu
118
1. Genel Olarak
118
2. Ücret Garanti Fonundan Yararlanmanın Şartları
120
a. İşverenin Ödeme Güçlüğüne Düşmesi
120
b. İşsizlik Sigortası Kanunu’na Göre Sigortalı Sayılma
121
c. İşçinin, İşverenin Ödeme Güçlüğüne Düşmesinden Önceki Son Bir Yıl İçinde Aynı İşyerinde 4447 Sayılı Kanun Kapsamında En Az Bir Gün Süreyle Çalışmış Olması
122
d. İşçinin Fondan Yararlanmak İçin Başvuruda Bulunması
123
e. Ücret Garanti Fonu’nda Para Bulunması
125
3. Ücret Garanti Fonu’ndan İşçiye Yapılacak Ödeme
125
G. Ücretin Zamanında Ödenmemesi
127
1. Genel Olarak
127
2. İşçinin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
127
a. Genel Olarak
127
b. Çalışmaktan Kaçınmanın Şartları
128
aa. Ödenmesi Gereken Ücret Alacağının Varlığı
128
bb. Ücret Alacağının Yirmi Gün İçerisinde Ödenmemesi
130
cc. Ödemedeki Gecikmenin Mücbir Sebep Dışında Başka Bir Sebebe Dayanması
133
c. İşçinin Çalışmaktan Kaçınması
134
aa. Genel Olarak
134
bb. İşçinin Çalışmaktan Kaçınmasının Sonuçları
138
3. Hapis Hakkı
140
4. Dava Açma Hakkı
143
5. Sözleşmeyi Fesih Hakkı
144
H. Ücretin Ödenmesinde Temerrüt
148
1. Genel Olarak
148
2. Temerrüt Halinde Ücrete İlişkin Faiz
148
a. İş Hukuku Açısından Temerrüt Faizi
148
b. Basın İş Hukuku Açısından Temerrüt Faizi
151
c. Deniz İş Hukuku Açısından Temerrüt Faizi
154
II. ÜCRETİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN İŞLEMLERİNE KARŞI KORUNMASI
155
A. Ücretin Haczinin Belli Bir Kısımla Sınırlandırılması
155
1. Genel Olarak
155
2. Ücretin Haczedilebilir Kısmı
157
a. İş Kanunu’na Göre Ücretin Haczedilebilir Kısmı
157
b. İcra İflas Kanunu’na Göre Ücretin Haczedilebilir Kısmı
159
c. Deniz İş Kanunu’na Göre Ücretin Haczedilebilir Kısmı
160
3. Haczin Uygulanması Usulü
161
4. Ücret Haczine Katılma
162
B. Ücretin Ayrıcalıklı Alacaklardan Olması
163
1. İflas Halinde İşçinin Ücretine Öncelik Tanınması
163
2. Konkordato Halinde İşçinin Ücretine Öncelik Tanınması
166
3. Haciz Halinde İşçinin Ücretine Öncelik Tanınması
168
4. Fevkalade Mühlet Durumundan İşçinin Ücret Alacağının Etkilenmemesi
169
III. ÜCRETİN İŞÇİNİN KENDİ İŞLEMLERİNE KARŞI KORUNMASI
170
A. Ücretin Devir ve Temlik Olunamaması
170
B. Ücretin Rehnedilememesi
173
C. Çalıştırılmadığı Hallerde İşçiye Ücret Ödenmesi
174
1. Genel Olarak
174
2. İşverenin Temerrüdü Halinde Ücret
174
3. İşin İfasında Geçici İmkânsızlık Halinde Ücret
176
a. Türk Borçlar Kanunu’nda İşin İfasında Geçici İmkânsızlık Halinde Ücret
176
b. İş Kanunu’nda İşin İfasında Geçici İmkânsızlık Halinde Ücret
178
Dördüncü Bölüm
ÜCRETİ KORUYUCU YAPTIRIMLAR
I. GENEL OLARAK
183
II. İDARİ PARA CEZALARI
184
A. İş Kanunu’ndaki Düzenlemeler
184
1. Genel Olarak
184
2. Ücrete İlişkin Hükümlere Aykırılık Durumunda İdari Para Cezası
184
B. Basın İş Kanunu’ndaki Düzenlemeler
188
C. Deniz İş Kanunu’ndaki Düzenlemeler
189
III. CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI
190
A. Genel Olarak
190
B. Türk Ceza Kanunu’nda Yer Alan Düzenlemeler
190
Sonuç
193
Kaynakça
201
Kavramlar Dizini
207
