Türk İş Hukukunda Yeterlilik ve İş İlişkilerine Etkileri
Avukat Dr. Şevket Güney BİGAT
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 15
GİRİŞ17
BİRİNCİ BÖLÜM
YETERLİLİK
1. YETERLİLİĞİN TANIMI.21
2. YETERLİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ .22
CUMHURİYET ÖNCESİ DÖNEM 22
Ahilik Teşkilatı 22
Lonca Teşkilatı 23
Tanzimat Dönemi. 24
CUMHURİYET DÖNEMİ . 26
III. ULUSLARARASI ALANDAKİ GELİŞMELER 27
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO). 28
Philadelphia Bildirgesi 30
Sosyal Adalet Bildirgesi 32
Hizmet İlişkisine Son Verilmesi Sözleşmesi 33
Türk İş Hukukunda ILO 158 ve İş Güvencesi. 34
3. YETERLİLİĞİN HUKUKİ BOYUTLARI38
ULUSLARARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜ’NDE YETERLİLİK . 38
TÜRK İŞ MEVZUATINDA YETERLİLİK 40
Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yeterlilik. 43
Yönetmeliklerde Yeterlilik. 48
Tebliğlerde Yeterlilik 50
8 İçindekiler
4. YETERLİLİK VE YETERSİZLİK TARTIŞMASI. 52
YETERLİLİK VE YETERSİZLİK.52
5. YETERLİLİK VE YETERSİZ İŞGÖRME 55
YETERSİZ VEYA EKSİK, KÖTÜ İŞGÖRME .56
Eksik İşgörme (İfanın Niceliği Yönünden) 60
Kötü İşgörme (İfanın Niteliği Yönünden) 61
6. YETERLİLİK VE DAVRANIŞ AYRIMI 62
YETERLİLİK VE DAVRANIŞ 62
İŞ KANUNU GEREKÇESİNDE YETERLİLİK VE DAVRANIŞ 66
İş Kanunu Gerekçesinde Yeterlilik66
İş Kanunu Gerekçesinde Davranış 67
7. YETERLİLİK VE DAVRANIŞ İLİŞKİSİ. 67
İŞÇİNİN İRADESİ (İRADİLİK).67
İŞÇİNİN KUSURU.69
III. İŞÇİNİN UYARILMASI (İHTAR).75
İŞÇİNİN SAVUNMASI.78
İNSAN KAYNAKLARINDA YETERLİLİK.82
İKİNCİ BÖLÜM
YETERLİLİĞİN TÜRLERİ
8. FİZİKİ VE MESLEKİ YETERLİLİKLER 85
İŞÇİNİN FİZİKİ YETERLİLİĞİ .88
İşçinin Sık Sık Hastalanması veya Hastalığı91
İşçinin Sık Sık Hastalanması ve Yeterlilik92
İşçinin Hastalığı ve Yeterlilik 97
İşçinin İş Kazası veya Meslek Hastalığında Yeterlilik106
İş Kazası Kavramı ve Yeterlilik110
Meslek Hastalığı Kavramı ve Yeterlilik112
İçindekiler 9
İşçinin Yaşından Kaynaklanan Yeterliliği114
Çocuk ve Genç İşçinin Yeterliliği.116
Yaş Almış İşçinin Yeterliliği.123
Emeklilik ve Yeterlilik130
İşçinin Bedensel Yeterliliği 136
İşçinin Bedensel Engeli ve Yeterlilik .140
İşçinin Zihinsel Yeterliliği.142
İŞÇİNİN MESLEKİ YETERLİLİĞİ.146
İşçinin Emsallerine Göre Daha Az Verimli Çalışması.148
İşçinin Niteliklerine Göre Yeterliliği151
Mesleki Niteliklere Göre Yeterlilik.152
Mesleki Fiziki Niteliklere Göre Yeterlilik 154
İşçinin İşe Yoğunlaşma Yeterliliği.155
İşçinin İşe Yatkın Olma Yeterliliği.157
İşçinin Öğrenme Yeterliliği160
İşçinin Kendini Yetiştirme Yeterliliği162
İşçinin Uyumda Yeterliliği163
9. İŞÇİNİN PERFORMANS YETERLİLİĞİ. 165
İŞÇİNİN YETERLİLİĞİNİ ETKİLEYEN SEBEPLER.165
Nitelik ve Nicelik Sonuçları Bakımından Yeterlilik.168
Algı Yeterliliği 169
Vizyon Yeterliliği 170
Yetenek Yeterliliği .170
İŞÇİNİN YETERLİLİĞİNİ ETKİLEYEN DİĞER SEBEPLER 171
İşçinin Beden Sağlığı Yeterliliği .171
İş Ergonomisi.171
Sağlık Kontrolü .174
Aşı ve PCR Testi177
İşçinin Ruh Sağlığının Yeterliliği .185
İşçinin Psikolojisi.185
Psikolojik Taciz (Bezdiri / Mobbing)186
Vicdani Karar ve Yeterlilik.192
10 İçindekiler
10. İŞÇİNİN MESLEKİ YETERLİLİĞİNİN KAYNAKLARI .196
İŞİN GEREKTİRDİĞİ YETKİNLİKLER.196
Mesleki Eğitim ve Bilgi Yeterliliği.196
Motivasyon Yeterliliği199
Mesleki Beceri Yeterliliği .201
Mesleki Tecrübe ve Yetkinlik Yeterliliği203
İşçinin İsteksizliğinin Yeterliliğe Etkisi204
İşçinin Mesleki Yeterliliğinin Diğer Kaynakları .207
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
YETERLİLİĞİN TESPİTİ
11. YETERLİLİĞİN AŞAMALARI 217
İŞ BAŞVURUSUNDA YETERLİLİK218
İŞ SÖZLEŞMESİ DEVAM EDERKEN YETERLİLİK .219
Yeterlilik ve Koçluk (Coaching).222
Yeterlilik ve Rotasyon (Rotation).226
III. FESİH AŞAMASINDA YETERLİLİK230
12. YETERLİLİKTE İŞ DİZAYNI231
İŞ ANALİZLERİNİN OLUŞTURULMASI231
İş Analizinin Kavramı.231
İş Analizlerinin Tarihsel Süreci .232
İş Analizlerinin Amacı233
İş Analizinin Kapsamı 233
İş Analizlerinin Kaynakları233
İş Analizlerinin Faydası.234
İŞ TANIMLARININ OLUŞTURULMASI.234
İş Tanımlarının Amacı .234
İş Tanımlarının İçeriği.234
İş Tanımlarının Faydası 235
İş Tanımlarının Yargıda Tartışılması235
III. GÖREV TANIMLARININ OLUŞTURULMASI236
Görev Tanımlarının Kapsamı .236
Görev Tanımlarının Yargıda Tartışılması .236
Kaynağını Kanundan Alan Görev Tanımları 237
İçindekiler 11
13. PERFORMANS DEĞERLENDİRME SİSTEMİ 238
İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMASINDA PERFORMANS239
İŞ HUKUKU UYGULAMASINDA PERFORMANS.240
14. İŞ GELİŞİM HEDEFLERİNDE ESAS ALINAN KRİTER. 246
İŞÇİNİN VERİMİ.248
Verim Kavramı 248
Hukukta İşçinin Verimi248
İş Kanunumuzda ve Öğretide İşçinin Verimi .250
İşçinin Verimliliğine, Yeterliliğinin Etkisi .251
İŞÇİNİN VERİMLİLİĞİNİN TESPİTİ.252
İşçinin Verimliliğinin Ölçülmesi 252
Harcanan Zaman ile Emeğin Kalitesi ve Düzeyi .253
İş Sürecinde Harcanan Zaman .253
Emeğin Kalitesi ve Düzeyi255
III. İŞVERENİN KURUMSAL İLKELERİ .256
UYULMASI GEREKEN İŞYERİ KURALLARI257
SOMUTLUK257
15. İŞÇİNİN YETERLİLİĞİNİN TESPİTİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ 258
İŞÇİNİN YETERLİLİĞİNİN TESPİTİ.258
Objektif Ölçütlerin Belirlenmesi259
İşyerine Özgü Olması262
Gerçekçi ve Makul Olması 264
Süreklilik Gösteren Düşük veya Düşme Eğilimli Sonuçlar Olması265
Koşullara Göre Değişen, Süreklilik Göstermeyen Sonuçlar Olması.267
Hedeflere Ulaşılamamış Olması.269
İşçiye Makul Süre Verilmiş Olması.271
YETERLİLİKTE İŞÇİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ272
Objektif ve Ölçülebilir Olma 273
Kriterlerin Önceden Saptanması.274
Değerlendirme Kriterlerinin İşçiye Tebliği 275
Değerlendirme Kriteri Olarak Diğer İşçilerin Ortalaması276
Değerlendirme Kriteri Olarak Yapılan İş.278
Değerlendirme Zamanının Belli Olması.278
İçindekiler 13
İŞ GÜVENCESİ VE FESİH335
İş Güvencesinin Gelişimi.336
İş Güvencesi Kavramı ve Kapsamı338
20. GEÇERLİ SEBEPLE FESİH 344
GEÇERLİ SEBEP KAVRAMI.345
İŞ KANUNU’NDA GEÇERLİ SEBEP.348
III. İŞ KANUNU GEREKÇESİNDE GEÇERLİ SEBEP 349
21. YETERLİLİK SEBEBİYLE FESİHLERDEUSUL . 350
FESİHTEN ÖNCE İŞÇİNİN SAVUNMASININ ALINMASI .350
FESİHTE YAZILI ŞEKİL ŞARTI.352
III. FESİH SEBEBİNİN AÇIK VE KESİN BELİRTİLMESİ352
FESHİN MAKUL SÜREDE YAPILMASI .354
22. YETERLİLİKTE YARGI DENETİMİ. 355
DAVA ŞARTI ARABULUCULUK .355
YARGILAMA SÜRECİ .359
III. YARGI UYGULAMASI.361
Yeterlilik Kriterlerine Uygunluk365
Fesihte Ölçülülük367
Feshin Son Çare Olma İlkesi (Ultima Ratio).370
23. ZORLAYICI SEBEPLER . 374
MEVZUATIMIZDA ZORLAYICI SEBEPLER.374
ZORLAYICI SEBEP VE YETERLİLİK 377
III. SALGIN HASTALIK VE YETERLİLİK .381
Salgın Hastalık.382
Salgının Yeterliliğe Etkisi383
Salgının Çalışma Şekillerine Etkisi.385
Salgının İş Sözleşmesinin Feshine Etkisi.389
24. DEĞİŞİKLİK FESHİ, BASKI FESHİ VE ŞÜPHE FESHİ 389
DEĞİŞİKLİK FESHİ .389
Değişiklik Feshi Kavramı390
14 İçindekiler
Alman Hukukunda Değişiklik Feshi 390
Türk Hukukunda Değişiklik Feshi391
Yargı Kararlarında Değişiklik Feshi 393
Değişiklik Feshi ve Yeterlilik 393
BASKI FESHİ.394
Baskı Feshi Kavramı.395
Alman Hukukunda Baskı Feshi396
Baskı Feshi ve Yeterlilik396
III. ŞÜPHE FESHİ .397
Şüphe Feshi Kavramı .397
Yargı Kararlarında Şüphe Feshi 399
Şüphe Feshi ve Yeterlilik407
SONUÇ.409
KAYNAKÇA419