^{Türk İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Uygulamasında}Avans

Doç. Dr. Halil YILMAZ

ÖNSÖZ 7
İÇİNDEKİLER 9
KISALTMALAR 17
GİRİŞ
KONUNUN ÖNEMİ 20
KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 21
BİRİNCİ BÖLÜM
GENEL OLARAK AVANS
I GENEL OLARAK AVANS 23
A Avans Uygulamasına Duyulan İhtiyaç 26
B Avans Ödemesinin İşlevi 27
C İşveren Tarafından Yapılan Avans Ödemesinin
Hukuki Niteliği 29
II AVANSIN DİĞER HUKUKİ İLİŞKİLERDEKİ YERİ 38
A Eser Sözleşmesinde Avans 38
B Kat Mülkiyeti Hukukunda Avans 41
C Ticaret Hukukunda Avans 43
D Vergi Hukukunda Avans 44
E Muhasebe Uygulamalarında Avans 47
F Medeni Yargılama Hukukunda Avans 47
III AVANS UYGULAMASININ KAYNAĞI 48
A 4857 Sayılı İş Kanunu 48
B 854 Sayılı Deniz İş Kanunu 48
C İş Sözleşmesinde Hüküm Bulunması 50
D Toplu İş Sözleşmesinde Hüküm Bulunması 53
1 Toplu İş Sözleşmesinin Yürürlüğü Sırasında 53
2 Toplu İş Sözleşmesinin Art Etkisi 56
E Kamu Çerçeve Protokollerinde Avans Öngörülmesi 57
F Personel Yönetmeliği ve Eşdeğer Kaynaklarda
Avans Öngörülmesi 59
G Avans Ödemesinin Çalışma Koşulu (İşyeri Uygulaması)
Haline Gelmesi 61
H İş Hukukuna Özel Kaynaklarda Yer Almadığı Durumlarda
İşçinin Avans Talebi (İşverenin Yönetim Hakkı) 64
IV TÜRK BORÇLAR KANUNU’NA GÖRE AVANS ÖDEME KOŞULLARI 66
A İşçinin Zorunlu İhtiyacı Olmalı 67
1 Zorunlu İhtiyaç Durumu 68
2 İşçinin Kusuru 75
B İşveren Hakkaniyet Gereği Avans Ödeyebilecek Durumda
Olmalı 77
1 Genel Olarak 77
2 İşverenin Hakkaniyet Gereği Avans Ödeyebilecek
Durumda Olmaması 80
a İşverenin İflası 82
b İşveren Hakkında İflasın Ertelenmesine
Karar Verilmesi 82
c İşveren Hakkında Yapılan Haciz İşleminin
Sonuçsuz Kalması 83
d İşverenin Konkordato İstemiş Olması 83
e İşverenin Borca Batık Durumda Olması 84
f Diğer Durumlar 85
3 Çeşitli Çalışma İlişkileri Bakımından Hakkaniyet 85
C İşçiye Hizmetiyle Orantılı Bir Miktar Avans Olarak Ödenmeli 89
1 Genel Olarak 89
2 Avansın Gerçek Miktarı 94
3 Henüz Bir Çalışma Yokken Yapılan Ödeme 96
4 Avans Miktarını Belirleyen Tarih 99
5 Avans Ödeme Zamanı 100
D Avans Banka Yoluyla Ödenmelidir 104
E İşçinin Talebi 106
V AVANSIN ÜCRET, ÜCRET EKLERİ VE TAZMİNATTAN FARKI VE
BENZER YANLARI 108
A Ücretten Farkı ve Benzer Yanları 108
B Ücret Eklerinden Farkı ve Benzer Yanları 111
C Tazminattan Farkı ve Benzer Yanları 113
VI AVANSIN ÖZELLİKLERİ 115
A Avans Ödemesi İstisnai Bir Ücret Ödeme Yoludur 115
B Avans Ödemek İşveren İçin Bir Yükümlülüktür 116
C Avans Parasal Edim Yükümlülüğüdür 117
D Avans Sözleşme İlişkisinin Getirdiği Bir Yükümlülüktür 119
E Avans İş (Hizmet) Karşılığı Yapılan Bir Ödemedir 120
F Avans Ücretin Erken Ödenmesidir 122
G Yasal Düzenlemeye Göre Avansın Geri Ödemesi Olmaz 125
VII AVANS ÖDEME YASAĞI VE AVANSIN KALDIRILMASI 125
A Avans Ödeme Yasağı 125
B Avansın Kaldırılması 128
1 İş Sözleşmesi Taraflarının Anlaşması 128
2 İşverenin Tek Taraflı İradesi 130
İKİNCİ BÖLÜM
İŞ HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKUNDA AVANS UYGULAMALARI
I İŞ HUKUKUNDA AVANS UYGULAMALARI 133
A Ücretin Avans Olarak Ödenmesi 136
1 Normal Çalışma Karşılığı Olarak Ödenen Ücrette Avans 136
2 Diğer Ücret Ödemeleri Bakımından Avans 140
B Avans Niteliğinde Kıdem Tazminatı Ödemesi 143
1 Genel Olarak 143
2 Kıdem Tazminatı Avansı 146
3 Kıdem Tazminatı Adı Altında Birden Fazla
Ödeme Yapılması 149
4 Değişik İş İlişkileri Açısından Kıdem Tazminatı
Avansının Değerlendirilmesi 151
a Alt İşverenlik İlişkileri Bakımından Avans 151
b Organik Bağ İlişkisi Bakımından Avans 153
aa Birlikte İşverenlik İlişkisinde Avans 155
bb Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılmasında Avans 156
c İşyeri Devrinde Avans 159
d İşyerinin Kapanmasında Avans 164
e İş Sözleşmesinin Devrinde Avans 165
5 Yargıtay’ın Getirdiği Uygulama: Önceki Hizmetlerin
Tasfiyesi 167
a Önceki Hizmet Dönemini Tasfiye Edilmiş Sayan Uygulamalar 173
aa Kıdem Tazminatının Ödenmiş Olması 174
bb Kıdem Tazminatı ile Birlikte İhbar Tazminatının da Ödenmiş Olması 176
cc İşten Çıkış ve Giriş Tarihleri Arasındaki Boşluk 179
dd Yaşlılık (Emeklilik) Aylığı Almak Amacıyla Sözleşmenin Feshi 181
ee İstifa Beyanıyla Sözleşmenin Feshi 183
ff Malulen İşten Ayrılan İşçi ile Yapılan Sözleşme 184
gg Askerden Dönen İşçi ile Yapılan Sözleşme 185
hh Toplu Olarak İşten Çıkarılan İşçilerle Yapılan
Sözleşme 185
jj Zaman Aşımı 185
b Önceki Hizmet Döneminin Tasfiye Edilmiş Sayılmasının Sonucu: Hizmet Sürelerinin Birleştirilmemesi 187
c Önceki Hizmet Döneminin Tasfiye Edilmiş Sayılmaması (Önceki Döneme İlişkin Ödemelerin Avans Sayılması) 188
d Önceki Dönemin Tasfiye Edilmemiş Sayılmasının
Sonucu: Fasılalı Hizmet Sürelerinin Birleştirilmesi 189
aa Fasılalı Hizmet Süresi Kavramı 191
bb Birleştirme Koşulları 197
e Uygulamada Ortaya Çıkan Kimi Durumlar 197
aa Disiplin Cezasının Affedilmesi 197
bb Kadın İşçinin Evlenmesi 199
cc Önceki Döneme İlişkin Kıdem Tazminatının
İade Edilmesi 199
dd İşçinin Feshe Rağmen Aynı İşverenin İşyerlerinde Yeniden Çalışması 200
ee Sözleşme Hükmü 201
ff Fesih İşleminin İptali 202
f Hizmet Sürelerinin Birleştirilmesinin Etkisi 203
aa İş Güvencesinden Yararlanmaya Etkisi 203
bb Kıdem Tazminatı Alacağına Etkisi 204
cc İhbar Tazminatı Alacağına Etkisi 208
dd Yıllık Ücretli İzin Alacağına Etkisi 210
6 Tasfiye Uygulamasının Değerlendirilmesi 213
C Avans Niteliğinde İhbar Tazminatı Ödemesi 216
D Yıllık Ücretli İzin Avansı 221
1 Genel Olarak 221
2 İşçinin Kullandırılmayan İzin Sürelerine Ait Ücretlere
Hak Kazanması 224
3 Yıllık İzin Ücreti Avansı 225
4 İzin Yerine Ücret Ödenmesi 229
5 Avans İzin 233
6 Yıllık Ücretli İzne Esas Hizmet Sürelerinin Birleştirilmesine İlişkin Yargıtay Uygulaması 234
7 Yıllık Ücretli İzne Esas Önceki Hizmet Süresinin Birleştirilmesine İlişkin Değerlendirme 241
E Avans Niteliğinde İş Kazası Tazminatı 245
1 Geçici Ödemeler 245
2 İbraname 248
3 Tazminat Hesabında Avans 252
F Yol Avansı 252
G Masraf (İş) Avansı 253
II SOSYAL GÜVENLİK HUKUKUNDA AVANS UYGULAMALARI 257
A Prime Esas Kazanç ve Avans 257
B Hak Edilen Alacakların Ödenememesi Sebebiyle
Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından Ödenen Avans 259
C Tedavi Giderleri Nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu
Tarafından Ödenen Avans 263
D Sağlık Hizmeti Sunucularına Ödenen Avans 265
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AVANSIN SONUÇLARI VE ETKİLERİ
I AVANSIN ÖDENMEMESİNİN SONUÇLARI 267
A İşçinin İş Yapmaktan Kaçınma Hakkı 267
B İşçinin Sözleşmeyi Fesih Hakkı 273
1 Genel Olarak 273
2 Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik 278
3 Yıllık İzin Dönemine İlişkin Avansın Ödenmemesi 281
C İbraname 281
D İşverenin Sözleşmeyi Feshi 288
II AVANSLA İLGİLİ CEZAİ SONUÇLAR 290
A Avans Ödenmemesi Nedeniyle Cezai Sorumluluk 290
B İşveren Tarafından Yapılan Ödemelerin Tefecilik Suçu Oluşturması 291
III AVANS ÖDEMESİNDE EŞİT DAVRANMA İLKESİNE UYULMAMASININ
SONUÇLARI 292
A Ayırımcılık Yasakları 292
B İşçiler Arasında Farklı Uygulama Yapılmasının
Haklı Görülebileceği Durumlar 295
IV AVANSIN ETKİLERİ 298
A Avansın Devri ve Haczi 298
B Toplu İş Sözleşmesindeki Avansa İlişkin Düzenlemelerin
Etkisi 301
C Grev ve Lokavtın Avansa Etkisi 306
D Ücret Kesintisi Cezasının Avansa Etkisi 307
E Avansın Faize Etkisi 308
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
HAKSIZ YERE YAPILAN AVANS ÖDEMELERİNİN İADESİ
I GENEL OLARAK 309
II AVANS OLARAK YAPILAN ÖDEMELERİN MAHSUBU 310
A Mahsupta Sıra 315
B Mahsubun Re’sen Dikkate Alınması 317
III AVANS ÖDEMELERİNİN YARGI YOLUYLA İADESİ 319
A Hizmet Edimi İfa Edilmeden Yapılan Avans Ödemelerinin
İadesi 319
1 Sözleşme Hükümleri 319
2 Sebepsiz Zenginleşme Hükümleri 321
3 Yargıtay’ın Kararları 322
4 Görüşümüz 324
B Avans Olarak Nitelenen Kıdem Tazminatı Ödemelerinin İadesi 326
IV MAHSUBU GEREKEN KIDEM TAZMİNATINDA FAİZ SORUNU 331
V YARGILAMA 333
A Tespit Davası 338
B İspat Yükü 338
1 Zorunlu İhtiyaç Durumunu İspat 339
2 Hakkaniyet Gereği Ödeyebilecek Durumda Olmadığını
İspat 340
3 Ödemenin Avans Niteliğinde Olduğunun İspatı 341
4 Avansın Ödendiğinin İspatı 344
5 Avansın Geri Ödemesinin İspatı 347
C Zaman Aşımı 349
1 Genel Olarak 349
2 İşçinin Avans Alacaklarında Zaman Aşımı 350
3 Yargıtay’ın Avans Olarak Nitelendirdiği İşveren
Alacaklarında Zaman Aşımı 351
4 Takas ve Mahsupta Zaman Aşımı 352
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 355
KAYNAKÇA 361
KAVRAM DİZİNİ 379