Türk Medeni Hukuku_{Başlangıç Hükümleri-Kişiler Hukuku}

Prof. Dr. İhsan ERDOĞAN

Doç. Dr. A. Dilşad KESKİN

 

İÇİNDEKİLER

 

BEŞİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ  5

ÖNSÖZ. 7

İÇİNDEKİLER  9

KISALTMALAR CETVELİ 31

GİRİŞ . 33

I- MEDENÎ HUKUKUN ÖNEMİ 31

II- BU KİTABIN AMACI. 34

III- KONULARIN İŞLENİŞ DÜZENİ 35

 

BİRİNCİ KISIM

HUKUKA GİRİŞ VE

 

MEDENİ KANUNUN BAŞLANGIÇ HÜKÜMLERİ

 

BİRİNCİ BÖLÜM

HUKUKA GİRİŞ

 

1. TOPLUM DÜZENİ VE KURALLARI. 39

I- Toplum Düzeni Kuralları Arasındaki Etkileşim 44

II- Hukuk Kurallarının Diğer Düzen Kurallarından Ayrılması. 45

A) Hukuk Kuralları ile Din Kuralları Arasındaki Farklılıklar 45

B) Hukuk Kuralları ile Ahlâk Kuralları Arasındaki Farklılıklar 46

C) Hukuk Kuralları ile Görgü Kuralları Arasındaki Farklılıklar. 48

2. HUKUK KAVRAMI, HUKUKUN AMACI, GÖREVLERİ VE ÖZELLİĞİ 49

I- HUKUK KAVRAMI . 49

II- HUKUKUN AMACI. 49

III- HUKUKUN GÖREVLERİ . 51

IV- HUKUKUN ÖZELLİĞİ . 52

3. HUKUK SİSTEMLERİ 55

I- KARA AVRUPASI (ROMA-GERMEN) HUKUK SİSTEMİ . 55

II- COMMON LAW (ANGLO-SAKSON) SİSTEMİ. 56

III- DİNİ HUKUK SİSTEMİ 57

IV- SOSYALİST HUKUK SİSTEMİ  57

 

10 ERDOĞAN/KESKİN

4. HUKUK KURALLARININ UNSURLARI 58

I- NORM UNSURU58

II- CEBİR UNSURU .59

III- MÜEYYİDE UNSURU .59

A) Kamu Hukuku Müeyyideleri.60

1- Ceza Hukuku Müeyyideleri60

2- İdare Hukuku Müeyyideleri .60

a) İdarenin İşlemlerine Yönelik Müeyyideler 60

b) İdare Tarafından Uygulanan Müeyyideler 61

3- Anayasa Hukuku Müeyyideleri 61

4- Vergi Hukuku Müeyyideleri .62

B) Özel Hukuk Müeyyideleri.62

1- Cebri İcra .63

2- Tazminat 64

3- Yokluk 65

4- Hükümsüzlük .66

a) Kesin Hükümsüzlük .66

b) İptal .69

c) Eksiklik.70

d) Yazılmamış Sayılma .70

5. NİTELİKLERİNE GÖRE HUKUK KURALLARI . 73

I- EMREDİCİ HUKUK KURALARI73

II- TAMAMLAYICI HUKUK KURALLARI.74

III- YORUMLAYICI HUKUK KURALLARI75

IV- TANIMLAYICI HUKUK KURALLARI .76

6. HUKUKUN KAYNAKLARI . 76

I- HUKUKUN DOĞUŞ KAYNAKLARI.78

A) İnsan İradesi.78

B) Toplum İradesi .78

C) İlahî İrade .78

D) Halk Ruhu.79

E) Tabiat .79

II- HUKUKUN YÜRÜRLÜK KAYNAKLARI (NORMATİF KAYNAKLAR)79

 

İçindekiler 11

A) Asli Kaynaklar. 79

1- Genel Kaynaklar  80

a) Kanun 80

b) Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 83

c) Yönetmelik 84

2- Özel Kaynaklar. 84

a) Ahlâk Kuralları. 84

b) Doğruluk ve Güven Kuralları. 84

c) Sözleşme Kuralları. 85

B) Tali Kaynaklar. 85

C) Yardımcı Kaynaklar 86

D) Bilgi Kaynakları. 86

7. HUKUKUN ÇEŞİTLİ ANLAMLARI VE BÖLÜMLERİ 87

I- HUKUKUN ÇEŞİTLİ ANLAMLARI 87

A) Pozitif Hukuk 87

B) Mevzu Hukuk. 87

C) Tabii Hukuk 87

D) Maddi Hukuk . 88

E) Şeklî Hukuk 88

F) Tarihî Hukuk. 88

II- HUKUKUN BÖLÜMLERİ  89

A) Kamu Hukuku-Özel Hukuk Ayrımı 89

1- Genel Olarak 89

2- Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Ayrımında Kullanılan

Ölçütler 90

a) Menfaat Ölçütü. 90

b) Egemenlik Ölçütü 91

c) İlişkinin Tarafları Ölçütü 91

d) Emredicilik Ölçütü. 92

e) Resen Uygulama Ölçütü 92

3- Ölçütlerin Değerlendirilmesi . 93

B) Kamu Hukukunun Bölümleri 94

1- Anayasa Hukuku 94

2- İdare Hukuku. 95

 

12 ERDOĞAN/KESKİN

3- Ceza Hukuku96

4- Ceza Muhakemesi Hukuku 98

5- Vergi Hukuku .99

6- Genel Kamu Hukuku99

7- Devletler Genel Hukuku 100

8- Sosyal Güvenlik Hukuku 100

C) Özel Hukukun Bölümleri 101

1- Medenî Hukuk .102

a) Kişiler Hukuku .102

b) Aile Hukuku .103

c) Miras Hukuku104

d) Eşya Hukuku105

e) Borçlar Hukuku106

2- Ticaret Hukuku 108

a) Ticarî İşletme Hukuku108

b) Şirketler Hukuku108

c) Kıymetli Evrak Hukuku 109

d) Taşıma İşleri Hukuku .109

e) Deniz Ticareti Hukuku .109

f) Sigorta Hukuku110

3- Milletlerarası Özel Hukuk 111

4- İş Hukuku .112

5- Fikri Hukuk.113

D) Karma Nitelikli Hukuk Dalları .113

1- Medenî Usul Hukuku .114

2- İcra ve İflas Hukuku .115

3- Hava Hukuku .116

4- Banka Hukuku116

5- Sermaye Piyasası Hukuku 116

 

İKİNCİ BÖLÜM

 

MEDENÎ KANUNUN BAŞLANGIÇ HÜKÜMLERİ

 

8. MEDENÎ HUKUK KAVRAMI VE MEDENÎ KANUN .117

I- MEDENÎ HUKUK KAVRAMI .117

 

İçindekiler 13

II- MEDENÎ KANUN . 118

A) Medenî Kanunun Tarihçesi: Kanunlaştırma Hareketleri 118

1- Genel Olarak 118

2- Cumhuriyet Öncesi Dönemde Yürütülen Kanunlaştırma

Faaliyetleri. 119

3- Türk Medenî Kanunu. 121

a) 1743 sayılı Türk Kanun-u Medenîsi. 121

b) 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu 122

B) Medenî Kanunun Sistemi. 124

1- Başlangıç Hükümleri 124

2- Kişiler Hukuku 126

3- Aile Hukuku . 126

4- Miras Hukuku  127

5- Eşya Hukuku  127

9. HUKUKUN UYGULANMASI 128

I- HUKUKUN ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI . 128

A) Yorum Çeşitleri 129

1- Yasama Yorumu  129

2- İlmi Yorum. 130

3- Yargı Yorumu. 131

B) Yorum Metotları 132

1- Lafzi (Sözel) Yorum Metodu  132

2- Tarihi Yorum Metodu 133

3- Gai-Objektif Yorum Metodu 134

II- HUKUKUN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI . 134

A) Hukukun Yürürlük Zamanı . 134

1- Yürürlüğe Girme 134

2- Yürürlükten Kalkma. 135

a) Yeni Kanun ile Yürürlükten Kalkma. 136

b) İptal Kararı ile Yürürlükten Kalkma . 136

c) Metrukiyet 137

B) Kanunların Geçmişe Etkisi . 138

C) Zımnen Yürürlükten Kaldırma-Değiştirme. 140

III- HUKUK KURALININ NİTELİĞİNE GÖRE UYGULANMASI  141

 

14 ERDOĞAN/KESKİN

A) Asli Kaynakların Uygulanması 141

B) Tali Kaynakların Uygulanması 142

1- Hukuki Düzenlemenin Yokluğu ve Boşluk Kavramı .142

2- Kanun Boşluğu ve Doldurulması146

a) Kanun Boşluğu 146

aa) Kural İçi Boşluk ve Kural Dışı Boşluk .146

bb) Bilinçli Boşluk ve Bilinçsiz Boşluk 148

cc) Gerçek Boşluk ve Gerçek Olmayan Boşluk .148

dd) Açık Boşluk ve Örtülü Boşluk 149

b) Kanun Boşluğunun Doldurulması: Örf ve Adet Hukuku 149

3- Hukuk Boşluğu ve Doldurulması153

a) Hukuk Boşluğu 153

b) Hukuk Boşluğunun Doldurulması: Hâkimin Hukuk

Yaratması 153

10. HAK KAVRAMI VE HAKKIN ÇEŞİTLERİ.156

I- HAK KAVRAMI 156

A) Genel Olarak 156

B) Hak Kavramını Açıklayan Görüşler .157

1- İrade Görüşü157

2- Menfaat Görüşü 158

3- Karma Görüş158

II- HAKKIN ÇEŞİTLERİ.159

A) İlgili Olduğu Alana Göre Haklar161

1- Kamu Hakları .161

2- Özel Haklar 162

B) Konusuna Göre Haklar .162

1- Mal Varlığı Hakları .162

2- Kişi Varlığı Hakları 163

C) Sahibine Bağlılığı Bakımından Haklar.163

1- Devir ve İntikal Edebilen Haklar.163

2- Devredilemeyen Haklar .163

D) Başka Bir Hakka Bağımlı Olup Olmamasına Göre Haklar .164

1- Bağımsız Haklar .164

2- Bağımlı Haklar164

 

İçindekiler 15

E) Kullanılmasının Hukuki Sonucuna Göre Haklar . 164

1- Yalın Haklar . 164

2- Yenilik Doğuran Haklar 165

a) Kurucu Yenilik Doğuran Haklar . 165

b) Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar. 165

c) Bozucu Yenilik Doğuran Haklar. 166

F) Niteliklerine Göre Haklar . 166

1- Mutlak Haklar 166

a) Aynî Haklar 166

b) Kişilik Hakkı . 167

c) Fikri Haklar 167

2- Nispi Haklar . 167

III- HAKLARIN KAZANILMASI 169

IV- HAKLARIN KAYBI  170

V- HAKLARIN KAZANILMASI VE KAYBINDA TEMEL KAVRAMLAR 171

A) Hukuki Olay 171

B) Hukuki Fiil 172

1- Bilgi Açıklaması 172

2- Duygu Açıklaması  172

3- İrade Açıklaması  173

C) Hukuki İşlem 174

1- Taraflarına Göre Hukuki İşlemler  176

a) Tek Taraflı Hukuki İşlemler . 176

b) Çok Taraflı Hukuki İşlemler . 177

aa- Sözleşme. 177

bb- Karar . 177

2- Hukuki Sonuç Doğurduğu Zamana Göre Hukuki İşlemler . 177

a) Sağlararası Hukuki İşlemler. 178

b) Ölüme Bağlı Hukuki İşlemler. 178

3- Hak Üzerinde Yarattıkları Etkiye Göre Hukuki İşlemler. 178

a) Taahhüt İşlemleri 178

b) Tasarruf İşlemleri 179

c) Kazandırıcı İşlemler. 179

 

16 ERDOĞAN/KESKİN

11. DÜRÜSTLÜK KURALLARI VE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI.180

I- DÜRÜSTLÜK KURALLARI .180

A) Genel Olarak 180

B) Dürüstlük Kurallarının Özellikleri .181

1- Dürüstlük Kuralları Objektif Kurallardır.181

2- Dürüstlük Kuralları Tamamlayıcı ve Açıklayıcıdır 182

3- Dürüstlük Kuralları Resen Uygulanır .182

4- Dürüstlük Kurallarının Aksi Kararlaştırılabilir 182

C) Dürüstlük Kurallarının Fonksiyonları183

1- Hakların Kullanılmasında ve Borçların İfasında .183

2- Hukuki İşlemlerin Tamamlanmasında, Yorumlanmasında

ve Uyarlanmasında183

3- Sözleşme Öncesi Sosyal Temas Aşamasında .184

4- Kanunların Yorumlanmasında ve Uygulanmasında.184

5- Kanuna Karşı Hilenin Önlenmesinde .184

II- HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI 185

A) Genel Olarak 185

B) Hakkın Kötüye Kullanımının Şartları.186

1- Hukuk Düzenince Tanınan Bir Hakkın Varlığı.186

2- Hakkın Açıkça Kötüye Kullanılmış Olması 186

a) Hakkın Kullanılmasında Menfaat Yokluğu.187

b) Hakkın Amacına Aykırı Kullanılması 187

c) Menfaatler Arasında Aşırı Oransızlık Bulunması.188

d) Hakkın Karşı Tarafı Esirgeyici Biçimde Kullanılmaması .189

e) Hakkı Kullananın Çelişkili Tutum İçerisinde Olması.190

3- Hakkın Kötüye Kullanımının Zarar veya Zarar Tehlikesi

Doğurması .191

C) Hakkın Kötüye Kullanımının Müeyyidesi191

1- Genel Olarak191

2- Hakkın Kötüye Kullanılmasının Hukuk Düzenince

Korunmaması 192

3- Dava İmkanları.192

4- Özel Müeyyideler 193

a) Eşin Temsil Yetkisinin Kaldırılması veya

Sınırlandırılması.193

 

İçindekiler 17

b) Olağanüstü Mal Rejimine Geçilmesi . 193

c) Velayetin Kaldırılması . 193

d) Vasinin Görevden Alınması. 193

e) Yanılmada Dürüstlük Kuralları 193

12. İYİNİYETİN KORUNMASI194

I- İYİNİYET KAVRAMI 194

A) İyiniyetin Unsurları 194

1- Bilgisizlik veya Yanlış Bilgi 195

2- Mazur Görülebilme . 195

a) Kanundan Doğan Bilme Yükümlülüğü 196

b) Durumun Gereği Olan Bilme Yükümlülüğü. 197

B) İyiniyetin Korunmasının Şartları 198

1- Kişinin İyiniyetli Olması . 198

2- Kanunda İyiniyete Sonuç Bağlanmış Olması . 199

II- İYİNİYETİN İSPATI . 200

III- İYİNİYETİN SONUÇLARI. 201

A) İyiniyetin Hukuki Sakatlığın Sonuçlarını Tamamen Ortadan

Kaldırması  201

1- Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması ve Geri Alınması

(TBK m. 42/III) . 202

2- Alacağın Devrinde Borçlunun Eski Alacaklıya İfada

Bulunması (TBK m. 186)  202

3- Evliyken Yeniden Evlenen Kimsenin Durumu

(TMK m. 147/III)  202

4- Emin Sıfatıyla Zilyetten Taşınır Mal Edinilmesi

(TMK m. 988). 203

5- Para ve Hamiline Yazılı Senetlerin İyiniyetle Edinilmesi

(TMK m. 990). 204

B) İyiniyetin Hukuki Sakatlığın Sonuçlarını Hafifletmesi 204

1- Tam Ehliyetsizden Devralınan Malın İadesi. 204

2- Taşınır Malın Rıza Dışı Elden Çıkmış Olması (TMK m. 989) . 204

3- Zamanaşımıyla Mülkiyet Hakkının Kazanılması. 205

4- Yetkisiz Temsil Halinde Zararların Tazmini Talebi . 206

C) İyiniyetin Hakkı Genişletmesi 206

 

18 ERDOĞAN/KESKİN

13. HÂKİMİN TAKDİR YETKİSİ207

I- KAVRAM .207

II- TAKDİR YETKİSİNİN KULLANILMASI 209

14. TMK m. 5 UYARINCA GENEL NİTELİKLİ HÜKÜMLERİN UYGULAMA

ALANI .210

I- MEDENİ HUKUK ALANINDA GENEL NİTELİKLİ HÜKÜMLER.210

II- TMK m. 5 ANLAMINDA “ÖZEL HUKUK İLİŞKİSİ”212

III- UYGULAMA BİÇİMİ.212

A) Genel Hükümlerin Özel Hukuk İlişkisine Uygulanamaması213

B) Genel Hükümlerin Kıyas Yoluyla Uygulanması.214

C) Genel Hükümlerin Doğrudan Uygulanması .215

15. HAKLARIN KORUNMASI 215

I- HAKKIN DAVA VE CEBRİ İCRA YOLUYLA KORUNMASI 216

A) Hakkın Dava Yoluyla Korunması.217

1- Dava Türleri .217

a) Eda Davası .217

b) İnşai Dava217

c) Tespit Davası .218

2- Davaya Karşı Savunma Yolları218

a) İtirazlar 218

b) Defiler219

B) Hakkın Cebri İcra Yoluyla Korunması .220

II- HAKKIN DAVA DIŞI YOLLA KORUNMASI .220

A) Meşru Müdafaa .221

B) Zaruret (Zor Durumda Kalma) Hali.221

C) Hakkın Zor Kullanılarak Korunması 221

16. HAKLARIN KORUNMASINDA İSPAT .222

I- İSPAT YÜKÜ.222

A) Kural (TMK m. 6) 222

B) İspat Yüküne İlişkin Kuralın İstisnaları223

C) Karinelerin İspat Yükünün Dağılımına Etkisi 224

1- Fiili Karine 224

2- Kanunî Karine 225

II- İSPAT ARAÇLARI226

 

İçindekiler 19

A) Genel Olarak: Deliller. 226

B) Resmî Sicil ve Senetler . 227

1- Resmî Siciller . 227

2- Resmî Senetler  228

C) Resmî Sicil ve Senetlerin İspat Gücü 228

 

İKİNCİ KISIM

KİŞİLER HUKUKU

BİRİNCİ BÖLÜM

GERÇEK KİŞİLER

 

17. GENEL OLARAK KİŞİLER HUKUKU VE KİŞİ KAVRAMI .233

I- KİŞİLER HUKUKUNA GİRİŞ  233

II- KİŞİLER HUKUKUNA HÂKİM TEMEL İLKELER  235

A) Eşitlik İlkesi 236

B) Serbestlik İlkesi 236

C) Kişiliğin Korunması İlkesi 237

18. GERÇEK KİŞİLİĞİN BAŞLANGICI 238

I- GENEL OLARAK KİŞİ VE KİŞİLİK . 238

II- KİŞİLİĞİN KAZANILMASI 240

A) Sağ Doğmak . 240

B) Tam Doğmak 241

C) Kişiliğin Kazanılma Anı . 241

III- DOĞUM ÖNCESİ HAK KAZANMAYA DAİR BAZI ÖZEL DURUMLAR . 244

A) Doğum Öncesi Canlılık . 244

B) Müstakbel Şahıslar (İleride Doğacak Çocuklar) . 245

19. HAK EHLİYETİ 246

I- HAK EHLİYETİNİN TANIMI  246

II- HAK EHLİYETİNİN İLKELERİ . 246

A) Genellik İlkesi. 246

B) Eşitlik İlkesi 247

1- Hak Ehliyeti Bakımından Eşitlik Kavramı . 247

2- Eşitlik İlkesinin Sınırları 247

a) Yaş. 248

b) Cinsiyet . 249

 

20 ERDOĞAN/KESKİN

c) Sağlık Durumu ve Ayırt Etme Gücünün Yokluğu .250

d) Yabancılık 250

e) Şeref ve Haysiyet.251

III- HAK EHLİYETİNİN KAPSAMI .252

20. FİİL EHLİYETİ .252

I- FİİL EHLİYETİNİN TANIMI 252

II- FİİL EHLİYETİNİN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ.253

A) Hukuki İşlem Ehliyeti254

B) Tasarruf Ehliyeti .255

C) Dava Ehliyeti 256

D) Haksız Fiil Ehliyeti.257

III- FİİL EHLİYETİNİN ŞARTLARI .257

A) Ayırt Etme Gücü.258

1- Akla Uygun Davranma Yeteneği 258

2- Ayırt Etme Gücünü Ortadan Kaldıran Sebepler.259

a) Yaş Küçüklüğü .260

b) Akıl Zayıflığı .260

c) Akıl Hastalığı261

d) Sarhoşluk.261

e) Benzer Haller.262

3- Ayırt Etme Gücünün Nispiliği.262

B) Erginlik .263

1- Normal Yaş Erginliği.263

2- Mahkeme Kararıyla Kazanılan Erginlik 263

a) Mahkeme Kararıyla Ergin Kılınmanın Şartları .264

b) Mahkeme Kararıyla Ergin Kılınmanın Sonuçları 265

3- Evlenmeyle Kazanılan Erginlik .266

C) Kısıtlı Olmamak 267

1- Kısıtlama Sebepleri 267

a) Akıl Zayıflığı ve Akıl Hastalığı .268

b) Savurganlık, Bağımlılık, Kötü Yaşam Tarzı, Kötü

Yönetim.269

c) Özgürlüğü Bağlayıcı Cezaya Mahkûmiyet .269

d) İlgilinin Talebi 270

 

İçindekiler 21

2- Kısıtlama Kararının Hükmü 270

IV- FİİL EHLİYETİNE GÖRE KİŞİLERİN SINIFLANDIRILMASI 271

A) Tam Ehliyetliler 272

B) Tam Ehliyetsizler 272

1- Tam Ehliyetsizlerin Hukuki İşlemler Bakımından Durumu  272

2- Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar Bakımından Tam

Ehliyetsizlerin Durumu  274

3- Maddî Fiiller Bakımından Tam Ehliyetsizlerin Durumu . 275

4- Tam Ehliyetsizlerin Haksız Fiil Sorumluluğu  275

C) Sınırlı Ehliyetsizler 276

1- Sınırlı Ehliyetsizlerin Hukuki İşlemler Bakımından Durumu  276

a) Yasal Temsilcinin Rızası. 276

b) Sınırlı Ehliyetsizin Tek Başına Yapabileceği Hukuki

İşlemler . 278

c) Sınırlı Ehliyetsizin Temsilci Sıfatıyla Hukuki İşlem

Yapması. 279

d) Yasak İşlemler . 280

2- Sınırlı Ehliyetsizin Haksız Fiillerinden Sorumluluğu . 280

3- Sınırlı Ehliyetsizlerin Dava Ehliyeti. 281

D) Sınırlı Ehliyetliler 281

21. HISIMLIK.283

I- HISIMLIĞIN TÜRLERİ. 283

A) Kan Hısımlığı 284

1- Kan Hısımlığının Türleri . 285

a) Altsoy Üstsoy (Usul Füru) Hısımlığı . 285

b) Yansoy (Civar) Hısımlığı. 285

2- Kan Hısımlığında Derece . 286

B) Kayın Hısımlığı 286

C) Evlât Edinmeden Doğan Hısımlık. 287

II- HISIMLIK İLİŞKİSİNİN HÜKÜMLERİ 288

A) Kan Hısımlığının Hükümleri 288

1- Evlenme Yasağı 288

2- Nafaka Yükümlülüğü . 289

3- Mirasçılık . 289

 

22 ERDOĞAN/KESKİN

4- Vasi Atanma.290

5- Tanıklıktan Kaçınma.290

6- Hâkimin Davaya Bakma Yasağı ve Davaya Bakmaktan

Kaçınması.290

B) Kayın Hısımlığının Hükümleri .290

1- Evlenme Yasağı 290

2- Vasi Atanma.290

3- Tanıklıktan Kaçınma ve Hâkimin Davaya Bakma Yasağı 291

C) Evlât Edinmeden Doğan Hısımlığın Hükümleri 291

1) Evlât Edinmeden Doğan Hısımlık İlişkisinin Kapsamı.291

2) Evlenme Yasağı 291

3) Evlâtlığın Mirasçılığı .291

4) Nafaka Yükümlülüğü292

22. YERLEŞİM YERİ 292

I- YERLEŞİM YERİNİN TANIMI.292

II- YERLEŞİM YERİNE HÂKİM OLAN İLKELER293

A) Yerleşim Yerinin Zorunluluğu293

B) Yerleşim Yerinin Tekliği 293

C) Yerleşim Yerinin Sürekliliği.294

III- YERLEŞİM YERİNİN TÜRLERİ .294

A) İradi Yerleşim Yeri 294

B) Kanuni Yerleşim Yeri 295

C) İtibari (Saymaca) Yerleşim Yeri 295

23. KİŞİLİK HAKKI VE KORUNMASI 296

I- KİŞİLİK HAKKI KAVRAMI VE KİŞİLİK HAKKININ ÖZELLİKLERİ296

A) Kişilik Hakkı Kavramı 296

B) Kişilik Hakkının Özellikleri 296

1- Kişi Varlığı Haklarındandır297

2- Mutlak Haktır.297

3- Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlıdır 298

4- Kişilik Hakkından Feragat Edilemez .299

II- KİŞİLİK HAKKININ KAPSAMI 300

A) Hayat, Sağlık ve Beden Bütünlüğü .302

B) Şeref ve Haysiyet305

 

İçindekiler 23

C) Özel Hayat ve Sır Çevresi . 307

D) Resim ve Ses 308

E) Mesleki ve İktisadi Değerler 309

F) Faaliyet Özgürlüğü . 310

III- KİŞİLİK HAKKININ KORUNMASI  310

A) Kişilik Hakkının Hak Sahibine Karşı Korunması 311

B) Kişilik Hakkının Saldırıya Karşı Korunması 312

1- Hukuka Aykırı Saldırı Kavramı . 312

2- Hukuka Uygunluk Sebepleri  313

a) Kişilik Hakkı İhlal Edilenin Rızası 314

b) Üstün Nitelikte Özel Yarar 315

c) Üstün Nitelikte Kamu Yararı . 316

d) Kamu Gücünün Kullanılması . 316

e) Özel Hukuktan Doğan Bir Yetkinin Kullanılması 316

f) Haklı Savunma (Meşru Müdafaa) . 317

g) Kişinin Hakkını Kendi Kuvvetiyle Koruması . 317

h) Zorunluluk Hali 318

C) Kişilik Hakkının Dava Yoluyla Korunması . 318

1- Koruyucu Davalar  319

a) Önleme Davası 319

b) Durdurma Davası 320

c) Tespit Davası. 321

2- Tazminat Davaları 322

a) Maddî Tazminat Davası. 322

b) Manevî Tazminat Davası. 323

3- Vekâletsiz İşgörme Davası. 325

D) Kişilik Hakkının Dava Dışı Yollarla Korunması 325

E) Kişilik Hakkının Basın Yoluyla İhlalinde Cevap ve Düzeltme

Hakkı  326

24. AD VE KORUNMASI.330

I- ADIN TÜRLERİ. 330

A) Öz Ad . 330

B) Soyadı 331

1- Çocuğun Soyadı. 331

 

24 ERDOĞAN/KESKİN

2- Evlâtlığın Soyadı.332

3- Bulunmuş Çocuğun Soyadı 333

4- Evli Kadının Soyadı.333

C) Takma Ad (Müstear Ad) .334

D) Lakap335

II- ADIN KORUNMASI 335

A) Adın Kullanılmasının Çekişmeli Olması 335

B) Adın Haksız Kullanımı.336

C) Ad Üzerindeki Hakka Yönelik Diğer Saldırılar.336

III- ADIN DEĞİŞTİRİLMESİ.337

25. KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ 340

I- ÖLÜM .340

A) Ölüm Anının Tespiti340

1- Biyolojik Ölüm .340

2- Beyin Ölümü 341

B) Ölümün Hukuki Sonuçları 342

C) Ölümün İspatı.342

D) Birlikte Ölüm Karinesi 343

E) Cesedin Hukuki Durumu 344

II- ÖLÜM KARİNESİ345

III- GAİPLİK KARARI 347

A) Gaiplik Kararının Şartları 347

1- Ölüm Tehlikesi İçinde Kaybolma veya Uzun Zamandır

Haber Alınamama347

2- Kanunda Belirtilen Sürelerin Geçmiş Olması.348

B) Gaiplik Kararı Talebi .348

1- Gaiplik Kararı Talep Edebilecek Kimseler 348

2- Kararın Verilmesinde Mahkemece İzlenecek Usul 348

C) Gaiplik Kararının Sonuçları.349

26. KİŞİLİĞİN İSPATI 350

I- KİŞİSEL DURUM SİCİLİNİN TANIMI VE FONKSİYONU 350

A) Kişisel Durum Sicilinin Tanımı 350

B) Kişisel Durum Sicilinin Fonksiyonu.351

II- KİŞİSEL DURUM SİCİLİNİN TÜRLERİ 351

 

İçindekiler 25

A) Doğum Kütüğü. 351

B) Ölüm Kütüğü 352

C) Evlenme Kütüğü. 352

D) Boşanma Kütüğü 353

E) Aile Kütüğü 353

F) Tanıma ve Evlât Edinme Kütüğü 353

III- KİŞİSEL DURUM SİCİLİNE HÂKİM OLAN İLKELER  354

A) Bütünlük İlkesi . 354

B) Gizlilik İlkesi . 354

C) Devletin Sorumluluğu İlkesi . 354

D) Yargısal Düzeltme İlkesi . 355

 

İKİNCİ BÖLÜM

TÜZEL KİŞİLER

 

27. TÜZEL KİŞİ KAVRAMI.357

I- GENEL OLARAK. 357

II- TÜZEL KİŞİNİN UNSURLARI. 358

A) Sürekli Amaç Unsuru . 358

B) Bağımsızlık ve Organizasyon Unsuru . 359

C) Hukuken Tanınma Unsuru . 360

D) İrade Unsuru 361

III- TÜZEL KİŞİLİK TEORİLERİ. 361

A) Farazi Kişilik Teorisi 362

B) Gerçeklik Teorisi 362

IV- TÜZEL KİŞİNİN ÇEŞİTLERİ  363

A) Tabi Oldukları Hukuki Rejime Göre Tüzel Kişiler 364

1- Özel Hukuk Tüzel Kişileri . 365

2- Kamu Hukuku Tüzel Kişileri . 365

3- Kamu İktisadi Teşebbüsleri . 366

B) Amacına Göre Tüzel Kişiler 366

1- Kazanç Paylaşma Amacı Güden Tüzel Kişiler. 366

2- Sosyal Amaçlı Tüzel Kişiler. 366

C) Yapılarına Göre Tüzel Kişiler 367

1- Kişi Toplulukları . 367

 

26 ERDOĞAN/KESKİN

2- Mal Toplulukları.367

V- TÜZEL KİŞİLİĞİN HÜKÜMLERİ .367

A) Tüzel Kişiliğin Kazanılması367

1- Serbest Kuruluş Sistemi .368

2- İzin Sistemi.368

3- Tescil Sistemi .369

4- Karma Sistem.369

B) Tüzel Kişinin Hak ve Fiil Ehliyeti .370

1- Tüzel Kişinin Hak Ehliyeti .370

2- Tüzel Kişinin Fiil Ehliyeti.371

C) Tüzel Kişiliğin Sona Ermesi .372

1- Tüzel Kişiliğin Kendiliğinden Sona Ermesi373

2- Tüzel Kişinin Kendi Kendini Feshederek Sona Ermesi373

3- Tüzel Kişiliğin Mahkeme Kararıyla Sona Erdirilmesi 373

4- Tüzel Kişiliğin Sona Ermesinin Sonuçları374

28. DERNEKLER.375

I- TANIM 375

II- DERNEĞİN UNSURLARI.375

A) Üye Unsuru 375

B) Amaç Unsuru376

C) İrade Unsuru 377

III- DERNEK ÇEŞİTLERİ 377

A) Alelade Dernekler 378

B) Kamu Yararına Çalışan Dernekler.378

C) Ticari İşletme İşleten Dernekler .379

D) Çocuk Dernekleri379

E) Spor Kulüpleri.380

F) Üst Kuruluşlar (Dernek Birlikleri) .381

IV- DERNEĞİN KURULUŞU382

V- DERNEKLERDE ÜYELİK 383

A) Üye Sıfatının Kazanılması .383

B) Üyelik Çeşitleri .385

1- Kurucu Üyelik.385

2- Asıl Üyelik 385

 

İçindekiler 27

3- Onursal Üyelik . 386

C) Üyeliğin Sona Ermesi . 386

1- Kendiliğinden Sona Erme  386

2- Çıkma. 387

3- Çıkarılma . 387

D) Üyelikten Doğan Hak ve Yükümlülükler 388

1- Üyenin Hakları. 388

a) Dernek Faaliyetlerine ve Yönetimine Katılma Hakkı. 389

b) Çıkma Hakkı 389

c) Dernek Kararlarına İtiraz Hakkı. 389

d) Azınlık Hakları . 390

2- Üyenin Yükümlülükleri  390

a) Aidat Ödeme Yükümlülüğü. 391

b) Dernek Düzenine Uyma ve Sadakat Yükümlülüğü 391

VI- DERNEĞİN ORGANLARI  391

A) Genel Kurul 392

1- Genel Kurulun Oluşumu ve Görevleri . 392

2- Genel Kurul Toplantıları  392

a) İlk Genel Kurul Toplantısı 392

b) Olağan Genel Kurul Toplantısı 393

c) Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı . 393

3- Toplantısız veya Çağrısız Kararlar 394

B) Yönetim Kurulu 394

C) Denetim Kurulu . 394

VII- DERNEĞİN SONA ERMESİ. 394

A) Sona Erme Sebepleri 395

1- Kendiliğinden Sona Erme  395

a) Amacın Gerçekleşmesi veya Gerçekleşmesinin

İmkânsız Hale Gelmesi  395

b) Dernek Tüzüğünde Belirlenen Sürenin Dolması . 395

c) İlk Genel Kurul Toplantısının Kanunda Öngörülen

Sürede Yapılmamış ve Zorunlu Organların

Oluşturulmamış Olması  395

d) Derneğin Borç Ödemede Acze Düşmüş Olması 396

 

28 ERDOĞAN/KESKİN

 

e) Tüzük Gereğince Dernek Yönetim Kurulunun

Oluşturulmasının İmkânsız Hale Gelmesi396

f) Olağan Genel Kurul Toplantısının Üst Üste İki Defa

Yapılamaması 396

2- Genel Kurul Kararıyla Sona Erme.396

3- Mahkeme Kararıyla Sona Erme .397

B) Sona Ermenin Hükümleri .397

29. VAKIFLAR398

I- GENEL OLARAK VAKIFLAR VE TÂBİ OLDUĞU HUKUK .398

II- YENİ VAKIFLAR399

A) Tanım .399

B) Unsurları 399

1- Vakfeden .400

2- Vakıf Kurma İradesi .400

a) Vakıf Kurma İradesinin Resmî Senetle Açıklanması 401

b) Vakıf Kurma İradesinin Ölüme Bağlı Tasarrufla

Açıklanması .401

3- Vakfın Amacı402

4- Özgüleme.403

C) Vakfın Kuruluşu404

1- Vakfın Tüzel Kişilik Kazanması .404

2- Vakıftan Cayma ve Vakfa İtiraz405

a) Vakıftan Cayma .405

b) Vakfa İtiraz 406

D) Vakfın Organları .406

E) Vakfın Denetimi .408

F) Vakfın Sona Ermesi 409

1- Sona Erme Sebepleri .409

a) Vakfın Kendiliğinden Dağılması.409

b) Vakfın Mahkeme Kararıyla Dağıtılması .410

2- Vakfın Sona Ermesinin Hükümleri .410

III- ESKİ VAKIFLAR 410

A) Tanımı ve Kapsamı .410

B) Eski Vakıf Çeşitleri 410

 

İçindekiler 29

1- Mazbut Vakıf . 410

2- Mülhak Vakıf . 411

3- Cemaat Vakıfları  411

4- Esnaf Vakfı. 411

C) Eski Vakıflarla İlgili Bazı Temel Kavramlar 411

1- Hayrat 412

2- Akar . 412

3- Mukataalı Vakıf . 412

4- İcareteynli Vakıf. 412

5- Taviz Bedeli . 412

6- Galle Fazlası. 412

7- İntifa Hakkı  412

KAYNAKÇA .413

KAVRAM İNDEKSİ .419