^{Türk Medeni Hukuku}Miras Hukuku

Prof. Dr. Ali Naim İNAN

Prof. Dr. Şeref ERTAŞ

Dr. Öğr. Üyesi Hakan ALBAŞ

Kitabımızın ilk yazarı olan Ali Naim İnan hocamız üç kuşak Ankaralı olarak 1926 yılında Ankara'da doğdu. İlköğretimini Hamanönü'ndeki İnönü İlköğretim Okulunda, orta öğrenimini Kurtuluş Lisesi orta kısmında, lise öğrenimini Ankara Atatürk Lisesi'nde tamamlamıştır. 1945 yılında başladığı Ankara Hukuk Fakültesi'ni 1954 yılında bitirmiştir. Daha sonra Almanya Heidelberg Üniversitesi'nde doktora öğrenimine başlamış, Freiburg şehrinde Prof. Dr. Hans Thim'in yanında eğitimine devam ederek 1956 yılında, "Alman Türk, İsviçre Hukukunda İmkansızlık" konulu doktora tezini vermiştir.

Ali Naim İnan hocamız, 1957 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde medeni hukuk asistanı olarak akademik kariyerine başlamış, 1960 yılında, "Türk Hukukunda İlan Suretiyle Vaatler" konulu tezi ile de "Doçent" olmuştur. 1964 yılında Lozan'da İsviçre Federal Mahkeme'sinde çalışma fırsatı bulmuş, 1967 yılından itibaren Türkiye'de ilk defa "Çocuk Hakları" ile ilgili dersler vermeye başlamıştır. Çocuk hakları konusunda bir kitap yazan Ali Naim İnan, bu konuda verdiği takdim teziyle 1970 yılında Profesör unvanını kazanmıştır.

1972 yılında Ankara Eğitim Bilimleri Fakültesi Dekanı seçilen Ali Naim İnan hocamız, dekanlığının sona ermesinden sonra 1974 yılında medeni hukuk kürsüsü başkanlığına seçilmiştir.

1980-1982 yılları arasında ise Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı yapmıştır. 1993 yılı itibarı ile Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden emekli olan hocamız ayrıca 1984 yılında Tevfik Fikret Eğitim Vakfı'nın da kurucuları arasında kurucuları arasında yer almıştır.

Ali Naim Hoca, kurucu dekanı olduğu Ufuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde de medeni hukuk dersleri vermiştir.

Ali Naim Hocamız, 5 Mayıs 2018 tarihinde arkasında binlerce öğrencisini bırakarak hakkın rahmetine kavuşmuştur.

(Tanıtım Bülteninden)

Konu Başlıkları

Genel Bilgiler
Mirasçılar
Mirasın Geçmesi, Kazanılması ve Paylaşılması

İçindekiler

Onbirinci Basıya Önsöz 7
Onuncu Basının Önsözü 9
Beşinci Basının Önsözü 11
Dördüncü Basının Önsözü 13
Üçüncü Basının Önsözü 15
(3. Baskı İçin) Sunuş 17
Kısaltmalar 45
Giriş
GENEL BİLGİLER
§ 1. MİRAS HUKUKUNUN ÖNEMİ, ANLAMI VE KONUSU 49
I. MİRAS HUKUKUNUN ÖNEMİ 49
A. Aileyi Koruma Görüşü (Ailevî Görüş) 49
B. Mirasbırakanı Koruma Görüşü (Ferdiyetçi Görüş) 50
C. Toplumu Koruma Görüşü (Kollektivist Görüş) 51
II. MİRAS HUKUKUNUN ANLAMI 51
III. MİRAS HUKUKUNUN KONUSU 52
A. Yalnız Gerçek Kişilerin (Hakikî Şahısların) Ölümünde Miras Söz Konusudur 52
B. Miras, Ancak Mirasbırakanın (Murisin= Müteveffanın) Ölümü ile Söz Konusudur 53
C. Her Ölüm Miras Hukuku Kurallarının Uygulanmasını Gerekli Kılar 53
Ç. Ancak Miras Yolu ile Geçebilecek Özel Hukuk İlişkileri Miras Hukukunun Konusu Olabilir 54
§ 2. MİRAS HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE MEDENÎ KANUNDA DÜZENLENİŞİ 60
I. GENELLİKLE 60
II. MEVZUAT 60
A. Anayasa 60
B. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 61
C. Türk Medenî Kanununun Velâyet, Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına Dair Tüzük 61
Ç. Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu 62
D. Türk Medeni Kanunun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun 62
E. Borçlar Kanunu 64
F. Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun 65
G. Miras Hukukunun Yargısal Kaynakları 65
III. MİRAS HUKUKUNUN MEDENÎ KANUNDA DÜZENLENİŞİ 65
§ 3. MİRAS HUKUKUNUN ANA KAVRAMLARI 68
I. TEREKE 68
II. MİRASBIRAKAN 68
III. MİRASÇI 69
A. Mirasçılığın Doğuşu Bakımından 69
1. Yasal (Kanunî) Mirasçı 69
2. Atanmış (İradî) Mirasçı 70
B. Mirasçıların Sayıları Bakımından 70
1. Tek Mirasçı 70
2. Birlikte Mirasçı 70
C. Mirasçıların Sırasını Tayin Bakımından 70
1. Ön Mirasçı (Nakil ile Mükellef Mirasçı) 71
2. Artmirasçı (Namzet Mirasçı) 71
§ 4. TÜRK MİRAS HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ VE TEMEL İLKELERİ 71
I. YASAL VE ATANMIŞ MİRASÇILIK İLKESİ 71
II. KÜLLÎ HALEFİYET – CÜZ’Î HALEFİYET (VASİYET ALACAĞI) 72
A. Kavramlar 72
1. Halefiyet Kavramı 72
2. Küllî Halefiyet Kavramı 73
3. Cüz’i Halefiyet Kavramı 73
B. Türk Miras Hukukunda Küllî Halefiyet 73
C. Türk Miras Hukukunda Cüz’î Halefiyet 76
III. MİRASÇILARIN SORUMLULUĞU 78
A. Miras Hukukunda Sorumluluk Çeşitleri 78
1. Tereke Mevcudu ile Sınırlı Sorumluluk 78
2. Kişisel (Şahsî) Malvarlığı ile Sınırsız Sorumluluk 79
B. Türk Miras Hukukunda Mirasçıların Sorumluluğu 79
Birinci Bölüm
MİRASÇILAR
1. Ayırım
YASAL MİRASÇILAR
§ 5. GENEL BİLGİLER 81
I. KAN BAĞLILIĞINA (HISIMLIĞINA) DAYANAN YASAL MİRASÇILIK 82
II. SÖZLEŞMEYE (AKDÎ) BAĞLILIĞA DAYANAN YASAL MİRASÇILIK 82
III. UYRUKLUK BAĞLILIĞINA DAYANAN YASAL MİRASÇILIK 82
Birinci Başlık
KAN BAĞLILIĞINA DAYANAN YASAL MİRASÇILIK
§ 6. KAN BAĞLILIĞINA DAYANAN YASAL MİRASÇILIK 82
I. KAN BAĞLILIĞINA DAYANAN YASAL (KANUNÎ) MİRASÇILIĞIN SINIRLANDIRILMASINDA SİSTEMLER 82
A. Sınıf Sistemi 83
B. Zümre (Parantel) Sistemi 84
II. TÜRK MİRAS HUKUKUNDA ZÜMRE SİSTEMİ VE BU SİSTEMİN BAĞLI OLDUĞU İLKELER 85
A. Türk Miras Hukukunda Zümre Sistemi 85
B. Zümre Sisteminin Bağlı Olduğu İlkeler 86
III. BİRİNCİ ZÜMRE YASAL (KANUNÎ) MİRASÇILAR 92
A. Düzgün Soybağlı Altsoyun (Sahih Nesepli Füruun) Mirasçılığı 93
B. Düzgün Olmayan Soybağlı Altsoyun (Gayrisahih Nesepli Füruun) Mirasçılığı 95
1. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararından Önce Ölen Miras Bırakanın Gayrisahih Nesepli Fürularının (Düzgün Soybağlı Olmayan Altsoyların) Mirasçılığı 96
a. Gayrisahih Nesepli Füruun (Düzgün Soybağlı Olmayan Altsoyların) Ana Bakımından Mirasçılığı 96
b. Gayrisahih Nesepli Füruun (Düzgün Soybağlı Olmayan Altsoyların) Baba Bakımından Mirasçılığı 97
aa. Gayrisahih Nesepli Füruun (Düzgün Soybağlı Olmayan Altsoyların) Sahih Nesepli Füru (Düzgün Soybağlı Altsoyu) ile İçtima Etmemesi Birleşmemesi 98
bb. Gayrisahih Nesepli Füruun Sahih Nesepli Füru ile (İçtimaı) Birleşmesi 98
2. Gayrisahih Nesepli Füruun Anayasa Mahkemesi İptal Kararından Sonraki Mirasçılığı 100
a. Gayrisahih Nesepli Füruun Anayasa Mahkemesi Kararına Göre Mirasçılığı 100
b. Gayrisahih Nesepli Füruun 3678 Sayılı Kanundan Sonraki Mirasçılığı 102
c. Düzgün Olmayan (evlilik dışı) SoybağındaAltsoyun (Gayrisahih Nesepli Füru’un) 4721 Sayılı Medeni Kanundan Sonraki Mirasçılığı 104
IV. İKİNCİ ZÜMRE YASAL (KANUNÎ) MİRASÇILAR 105
V. ÜÇÜNCÜ ZÜMRE KANUNÎ MİRASÇILAR 108
VI. ESKİ MEDENİ KANUN DÖNEMİ İÇİNDE DÖRDÜNCÜ ZÜMRE KANUNÎ İNTİFA HAKKI SAHİPLERİ 114
İkinci Başlık
SÖZLEŞME BAĞINA (AKDÎ BAĞA) DAYANAN YASAL (KANUNÎ) MİRASÇILIK
§ 7. SAĞ KALAN EŞİN MİRASÇILIĞI 116
I. ÇEŞİTLİ HUKUK SİSTEMLERİNDE 116
II. MEDENÎ KANUNUMUZDA SAĞ (HAYATTA) KALAN EŞİN MİRASÇILIĞI 121
A. Genellikle 121
B. Sağ (Hayatta) Kalan Eşin Mirasçılığının Şartları 125
1. Mirasbırakanın Ölümü Anında Tamamlanmış Bir Evlenme Bulunmalıdır 125
2. Mirasbırakanın Ölümü Anında Devam Eden Bir Evlenme Bulunmalıdır 126
III. SAĞ (HAYATTA) KALAN EŞİN MİRASTAKİ HAKLARI 134
A. Sağ (Hayatta) Kalan Eşin 3678 Syl. Kanundan Önceki Miras Hakkı 134
1. Sağ Kalan Eşin, Mirasbırakanın Tek Mirasçısı Olması 134
2. Sağ Kalan Eşin, Mirasbırakanın Birinci Zümredeki Mirasçıları ile Birleşmesi 134
a. Seçimlik Hakkı 134
b. Seçim Hakkının Kullanılması 137
3. Sağ Kalan Eşin, Mirasbırakanın İkinci Zümredeki Mirasçıları ile Birleşmesi 141
4. Sağ Kalan Eşin, Mirasbırakanın Üçüncü Zümre Mirasçıları ile Birleşmesi 142
5. Hayatta Kalan Eşin İntifa Hakkı İçin Önceki Medenî Kanunumuzdaki Özel Kurallar 143
a. Genellikle 143
b. Mirasçı Eşten Teminat Talebi Hakkı 144
c. Sağ (Hayatta) Kalan Eşin İntifa Hakkının Yıllık İrada Çevrilmesini Talep Hakkı 145
B. Sağ (Hayatta) Kalan Eşin 3678 Sayılı Kanundan Sonraki Miras Hakkı 147
C. Sağ Kalan Eşin 4721 Sayılı Medeni Kanundan Sonraki Miras Hakkı 149
D. Eşin Mirasçılığı Hakkında Eleştiri ve Yenilikler 150
§ 8. EVLÂTLIĞIN MİRASÇILIĞI 152
I. EVLÂTLIĞIN 4721 SAYILI MEDENİ KANUNDAN ÖNCEKİ DÖNEMDE MİRASÇILIĞI 153
A. Genellikle 153
B. Önceki Medeni Kanuna Göre Evlâtlığın Yasal Mirasçı Olabilmesinin Şartları 153
1. Mirasbırakanın Ölümünde Tamamlanmış Bir Evlât Edinme İşlemi Bulunmalıdır 154
2. Mirasbırakanın Ölümünde Devam Eden Bir Evlât Edinme İlişkisi Olmalıdır 154
3. Mirasçılık Hakkı Tarafların Anlaşması ile Kaldırılmamış Olmalıdır 155
C. Önceki Medeni Kanuna Göre Evlâtlığın Mirasçılığının Özellikleri 156
1. Evlâtlığın Asıl Ailesinden Mirasçılığı 156
2. Evlâtlığın Evlât Edinenden Mirasçılığı 156
a. Evlâtlığın Mirasçılığı Tek Taraflıdır 157
b. Evlâtlığın Mirasçılığı Sınırlıdır 157
3. Evlât Edinme Akdi Dolayısıyla Meydana Gelen Çift Mirasçılık 157
II. EVLÂTLIĞIN 4721 SAYILI MEDENİ KANUNDAN SONRAKİ MİRASÇILIĞI 158
Üçüncü Başlık
UYRUKLUK BAĞLILIĞINA DAYANAN YASAL MİRASÇILIK
§ 9. DEVLETİN (HAZİNENİN) YASAL MİRASÇILIĞI 160
I. DEVLETİN MİRASÇILIĞININ ŞARTLARI VE HAKLARI 160
II. DEVLETİN ALDIĞI VERASET VERGİSİ 163
2. Ayırım
ATANMIŞ (İRADÎ) MİRASÇILIK
(ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR)
§ 10. GENEL OLARAK ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR 164
I. ÖLÜME BAĞLI TASARRUF KAVRAMI 164
A. Genel Olarak 164
B. Sağlar Arası Tasarruflardan Farkı 165
C. Ölüme Bağlı Tasarruf Yapma Hakkının Kişiye Bağlılığı 166
D. Ölüme Bağlı Tasarruf Serbestisinin (Testierfreiheit) Sınırları 167
II. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFUN ANLAMI 168
A. Şeklî Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar 168
B. Maddî Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar 169
III. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN MEDENİ KANUNDA DÜZENLENİŞ TARZI 170
Birinci Başlık
ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARDA EHLİYET
§ 11. TASARRUF EHLİYETİ KAVRAMI 170
§ 12. VASİYET YAPMA EHLİYETİ 172
I. YAŞ ŞARTI 172
II. AYIRTIM GÜCÜ (TEMYİZ KUDRETİ) ŞARTI 173
III. ŞARTLARIN GERÇEKLEŞME (MEVCUDİYETİ) ANI 173
§ 13. MİRAS SÖZLEŞMESİ (MUKAVELESİ) YAPMA EHLİYETİ 174
I. ERGİNLİK (RÜŞT) ŞARTI 175
II. AYIRT ETME GÜCÜ (TEMYİZ KUDRETİ) ŞARTI 175
III. KISITLI OLMAMA ŞARTI 175
İkinci Başlık
ŞEKLÎ ANLAMDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR
§ 14. VASİYETİN (VASİYETNAMENİN) BİÇİMİ 178
I. VASİYET BİÇİMLERİ (VASİYETNAME) 178
II. ELYAZISI İLE VASİYET 179
A. Tarihî Gelişimi, Fayda ve Sakıncaları 179
B. Şartları 181
1. Vasiyetçinin Elyazısı 181
2. Düzenleme Yeri 186
3. Düzenleme (Tanzim) Tarihi 187
4. İmza 188
C. Elyazısı ile Vasiyetin Saklanması (Tevdii) 189
III. RESMÎ VASİYET 190
A. Genellikle 190
B. Resmî Vasiyetin Düzenlenmesinin Aşamaları 191
1. Mirasbırakan Okuma – Yazma Biliyorsa 193
2. Mirasbırakan Okuyamıyor veya İmzalayamıyorsa (Yazamıyorsa) 194
a. Okuma – Yazma Bilen Mirasbırakanın Vasiyetnamesine Tanıklık 195
b. Okuyamayan veya İmzalayamayan Mirasbırakanın Vasiyetine Tanıklık 195
C. Resmî Vasiyetname Düzenlenmesine Katılma Yasağı (İştirak Edemeyecek Olanlar) 196
1. Düzenlemeye Katılamayacak (Memur veya Tanık Olamayacak) Kişiler 196
a. Resmî Vasiyet Düzenlenmesine Katılımı Mutlak Olarak Yasak Olanlar Şunlardır 196
b. Resmî Vasiyet Düzenlenmesine Katılımı Nisbî Yasak Olanlar Şunlardır 197
2. Katılımın Yaptırımı (İştirakin Müeyyidesi) 197
Ç. Resmî Vasiyetnamenin Saklanılması 198
IV. SÖZLÜ (ŞİFAHÎ) VASİYET 199
A. Genellikle 199
B. Şartları 199
1. Maddî Şartlar 199
a. Olağanüstü Durumun Varlığı (Fevkalâde Ahvalin Mevcudiyeti) (Olumlu Şart) 199
b. Başka Şekilde Vasiyet Yapma İmkânının Bulunmaması (Olumsuz Şart) 200
2. Şeklî Şartlar 200
a. Vasiyetçinin Son Arzularını İki Tanığa Anlatması 200
b. Tanıkların Vasiyetçinin Beyan Ettiği Son Arzularını Yazmaları ve İmza Etmeleri veya Mahkemede Bir Tutanağa Geçirtmeleri 200
c. Tanıkların Vasiyetçinin Son Arzularını İçeren Belgeyi Mahkemeye Vermeleri ve Beyanları (Şahadetleri) 201
C. Sözlü (Şifahi) Vasiyetin Hükümsüzlüğü 201
V. VASİYETTEN DÖNME (RÜCU– CAYMA) 202
A. Genellikle 202
B. Dönmenin (Caymanın) Çeşitleri 203
1. Açık (Sarih = Dolaysız) Dönme 203
2. Kapalı (Zımnî = Dolaylı) Dönme 203
a. Önceki Vasiyetname ile Bağdaşmayan Sonraki Vasiyetname ile Kapalı Dönme (Zımnen Cayma) 203
b. Sağlar Arası Hukukî İşlemler ile Kapalı (Zımnen) Cayma (Ademptio Legati) 204
c. Vasiyetnamenin Yok Edilmesi (İmhası) Suretiyle Dönme 206
C. Vasiyetnamenin Mirasbırakanın İradesi Dışında Yok Olması (Ziyaı) 207
D. Vasiyetin İrade Bozukluğu Sebebiyle Feshi 209
E. Vasiyetin Kendiliğinden Hükümsüzlüğü 209
§ 15. MİRAS SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ 209
I. MİRAS SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLİ 209
II. MİRAS SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 211
A. Miras Sözleşmesinin Anlaşma ile Sona Erdirilmesi (İki Taraflı Fesih) 212
B. Miras Sözleşmesinin Tek Taraflı İrade Beyanı ile Sona Erdirilmesi (Tek Taraflı Fesih) 212
1. Miras Sözleşmesinin Mirasbırakanın Tek Yanlı İrade Beyanı ile Sona Ermesi (Feshi), (Miras Mukavelesinden Dönme) 213
a. Bir Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat) Sebebinin Olması 213
b. Şekli 213
2. Her İki Tarafa da Tek Yanlı Dönme (Fesih) Hakkı Tanınması 214
a. Sağlar Arası Edimin İfa Edilmemesi Nedeniyle Dönme (Fesih) 214
b. İrade Bozukluğu Hallerinde 215
C. Miras Sözleşmesinin Kendiliğinden Hükümsüzlüğü 215
1. Atanmış Mirasçının veya Kendisine Belirli Mal Bırakılan Kişinin Mirasbırakandan Önce Ölmesi ile Miras Sözleşmesinin (Hükümsüzlüğü) Sona Ermesi 215
2. Boşanma ve Butlan Kararı ile Miras Sözleşmesinin (Hükümsüzlüğü) Sona Ermesi 216
Üçüncü Başlık
MADDÎ ANLAMDA ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR
(ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN ÇEŞİTLERİ)
§ 16. GENELLİKLE 217
§ 17. HEM VASİYET, HEM MİRAS SÖZLEŞMESİ ŞEKLİNDE YAPILABİLEN ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN ÇEŞİTLERİ 220
I. KOŞULA VE YÜKLEMEYE BAĞLANMIŞ (MÜKELLEFİYETLİ VE ŞARTLI) ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR 220
A. Genellikle 220
B. Yüklemeli (Mükellefiyetli) Ölüme Bağlı Tasarruflar 220
1. Kavram 220
2. Yüklemenin Alacaklısı (Mükellefiyet Lehtarı) 221
3. Belirli Mal Bırakma Vasiyeti ve Koşuldan (Şarttan) Farkı 222
4. Hükmü 222
5. Muacceliyeti 223
6. Hukuka (Kanuna), Ahlâka Aykırılığı 224
7. İmkânsızlık 225
C. Koşullu (Şartlı) Ölüme Bağlı Tasarruflar 225
1. Kavram 225
2. Hükmü 226
3. Geçersizliği 228
II. MİRASÇI ATANMASI (NASBI) 230
III. BELİRLİ (MUAYYEN) MAL BIRAKMA VASİYETİ 232
A. Genellikle 232
1. Kavram 232
2. Unsurları 233
a. Ölüme Bağlı Tasarruflardan Birinin Yani Vasiyet veya Miras Sözleşmesi İçin Gerekli Şekil Şartlarına Uyularak Yapılan Belirli Mal Vasiyeti ile Bir Kimseye Kural Olarak Karşılıksız Malvarlığına İlişkin Bir Kazandırmanın Yapılması Gerekir 233
b. Yapılan Kazandırmanın (Tevcihin) Mirasçı Atama Oluşturmaması Gerekir 233
B. Belirli Mal Bırakma (Muayyen Mal) Vasiyeti ile Mirasçı Atamanın (Nasbının) Farkları 233
C. Belirli Mal Bırakma Vasiyetinden Dönme (Rücu) 234
Ç. Muayyen Mal Vasiyetinin Çeşitleri 235
1. Terekeye Dahil Belirli Bir Değerlerin Vasiyeti 235
2. İntifa Hakkının Vasiyeti 235
3. Terekedeki Malların Kıymetleri Üzerinden Yapılacak Edimin Yerine Getirilmesi Vasiyetleri, Sağlama (Tedarik) Vasiyetleri 235
4. Borçtan Kurtarma Vasiyeti 236
5. Alacak Vasiyeti 236
6. Cins (Nevi ile Belli Şey) Mal Vasiyeti 236
7. İrat Vasiyeti 236
8. Alt Vasiyet 236
9. Mirasçı Lehine Muayyen Mal Vasiyeti 236
10. Yasal Mal Vasiyeti (Gesetzliches Vermaechtnis) 237
11. Organ ve Doku Vasiyeti 237
D. Hükümleri 238
1. Vasiyet Alacaklısının Hakları 238
2. Vasiyet Alacaklısı 240
3. Vasiyet Borçlusu 240
4. Vasiyet Alacağının Muacceliyeti 241
5. Vasiyet Alacağının Zamanaşımı 242
6. Yarar (Nefi, Semere) ve Hasar 243
7. Belirli Mal Bırakma Vasiyetinin Tenkisi 244
8. Vasiyetin İfası Davası 244
IV. YEDEK VEYA ARTMİRASÇI ATAMA (İKÂMELİ ÖLÜME BAĞLI) TASARRUFLARI 244
A. Yedek Mirasçı Atama (Alelâde İkame) 245
B. Artmirasçı Atama (Fevkalâde İkame) 246
1. Kavram 246
2. Hükümleri 248
a. Mirasın Ön Mirasçıya Geçiş Aşaması (Nakil ile Mükellef Mirasçıya İntikali Safhası) 248
aa. Önmirasçının Mirası Kazanması 248
bb. Tedbirler 249
aaa. Defter Tutulması 250
bbb. Güvence (Teminat) Gösterilmesi 250
ccc. Devir ile Yükümlü Ön Mirasçının Güvence Göstermemesi 251
b. Mirasın, Artmirasçıya veya (Vasiyet Alacaklısına) Geçiş Aşaması 251
3. Yedek Mirasçı Atamadan (Alelade İkameden) Farkı 252
§ 18. YALNIZ VASİYET BİÇİMİNDE YAPILAN ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR 253
I. VASİYET İLE VAKIF KURULMASI 253
II. VASİYETİ YERİNE GETİRME GÖREVLİSİ ATANMASI (TENFİZ MEMURU TAYİNİ) 255
A. Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi (Tenfiz Memuru) Kavramı ve Hukukî Niteliği 255
B. Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisinin Atanması (Tayini) 257
C. Birden Çok Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisi Atanması 259
Ç. Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisinin Görev ve Yetkileri 259
1. Terekenin Listesinin Düzenlenmesi 260
2. Terekenin Yönetimi 260
3. Tereke Alacaklarının Tahsili ve Borçlarının Ödenmesi 261
4. Mirasbırakanın Vasiyetlerini Yerine Getirme 261
5. Terekenin Paylaşılması Konusunda Plan Yapma 262
6. Dava ve Takiplere İlişkin Görev ve Yetkileri 262
D. Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisinin Tereke Malları Üzerinde Bulunan Tasarruf Yetkisi 262
E. Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisinin Denetimi, Görevinin Sona Ermesi ve Sorumluluğu 263
1. Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisinin Denetlenmesi 264
2. Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisinin Görevinin Sona Ermesi 264
a. Görevin Kendiliğinden Sona Ermesi 265
b. Görevin İstifa ile Sona Ermesi 265
c. Sulh Hakiminin Kararı ile Sona Ermesi 265
3. Vasiyeti Yerine Getirme Görevlisinin Sorumluluğu 265
III. MİRASÇILIKTAN ÇIKARMA (MİRASTAN ISKAT) 266
A. Genellikle 266
B. Mirasçılıktan Çıkarmanın Türleri 269
1. Cezaî (Alelâde) Çıkarma 269
a. Cezaî (Alelâde) Çıkarmanın (Iskatın) Sebepleri 269
aa. Saklı Paylı Mirasçının, Miras Hakkından Iskat Edilebilmesi İçin, «Mirasbırakana» veya «Yakınlarından» Birine Karşı «Ağır Bir Suç» İşlemiş (TMK. m.510/I., b.1) Olmalıdır 269
bb. Saklı Paylı Mirasçının Mirasçılıktan Çıkarılabilmesi İçin «Mirasbırakana» veya «Ailesi» Üyelerine Karşı, Aile Hukukundan Doğan Yükümlülüklerini Önemli Ölçüde Yerine Getirmemesi Gerekir 270
b. Cezaî (Alelâde) Çıkarmanın (Iskatın) Hükümleri 271
aa. Çıkarılan (Iskat Edilen) Mirasçı Bakımından 271
bb. Miras Payı Bakımından 272
aaa. Çıkarılan (Iskat Edilen) Mirasçının Altsoyu Yoksa 272
bbb. Çıkarılan (Iskat Edilen) Mirasçının Altsoyu Varsa 272
c. Cezaî (Alelâde) Çıkarmanın (Iskatın) İptal Kabiliyeti 273
aa. İptal Dâvası Yolu 273
bb. Tenkis Dâvası Yolu 274
d. Çıkarılan Mirasçının Mirasbırakan Tarafından Affı 277
e. Tereke Borçlarında Sorumluluk 278
2. Borç Ödemeden Aciz Sebebiyle Mirasçılıktan Çıkarma (Koruyucu Iskat) 279
a. Koruyucu (Aciz Sebebiyle) Iskatın Şartları 279
aa. Çıkarılan Saklı Paylı Mirasçının Mirasbırakanın Altsoyu Olması Gerekir 279
bb. Altsoyun Borç Ödemeden Aciz Halde Bulunması Gerekir 279
cc. Koruyucu Çıkarma, Altsoyun Doğmuş ve Doğacak Çocuklarına Yararına Yapılmalıdır 280
çç. Çıkarılan Altsoyun Saklı Payının Yarısının Doğmuş ve Doğacak Çocuklarına Özgülenmesi Gerekir 281
dd. Koruyucu Çıkarmanın Ölüme Bağlı Bir Tasarrufla Yapılması Gerekir 282
b. Koruyucu (Borç Ödemede Aciz Sebebiyle) Çıkarmanın Hükümleri 282
aa. Çıkarılan Altsoy (Iskat Edilen Füru) Bakımından 282
bb. Çıkarılan Altsoyun Çocukları Bakımından 282
c. Koruyucu (Aciz Sebebiyle) Çıkarmanın (Iskatın) İptali 283
IV. VASİYET ŞEKLİNDE YAPILAN DİĞER ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR 283
§ 19. YALNIZ MİRAS SÖZLEŞMESİ BİÇİMİNDE YAPILAN ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLAR 284
I. GENELLİKLE 284
II. OLUMLU MİRAS SÖZLEŞMESİ 284
A. Konusu 284
B. Miras Sözleşmesi ile Bağdaşmayan Tasarruflara İtiraz 286
C. Mirasbırakanın Sağlığında Malvarlığını Mirasçıya Devri 287
III. OLUMSUZ MİRAS SÖZLEŞMESİ (=MİRASTAN FERAGAT SÖZLEŞMESİ) 289
A. Kavram ve Unsurları 289
1. Feragat Sözleşmesi Mutlaka Miras Sözleşmesi Biçiminde Yapılır 289
2. Mirastan Feragat Sözleşmesi, Mirasbırakan ile Mirasçısı Arasında Yapılır 290
3. Feragat, Tam veya Kısmî Olabilir 291
4. Feragat Sözleşmesi Karşılıklı veya Bir Karşılık Alınmadan (İvazlı veya İvazsız) Olabilir 291
B. Hükümleri 291
1. Feragat Eden Mirasçı ve Altsoyu Bakımından 291
2. Feragatten Yararlanacaklar Bakımından 292
3. Tereke Alacaklıları Bakımından 293
4. Saklı Paylı Mirasçıları Bakımından 293
5. Feragatin Hükümden Düşmesi 294
Dördüncü Başlık
ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN YORUMU
§ 20. VASİYETİN YORUMU 297
I. GENELLİKLE 297
A. Mirasbırakanın İradesine Bağlılık 297
B. Vasiyetname Metnine Bağlılık 298
C. Dış Unsurlardan Yararlanma 298
II. ÖZEL YORUM KURALLARI 299
A. Vasiyetin Üstün Tutulması Kuralı (=Favor Testamenti) 299
B. Yasal Geçiş (Kanunî İntikal) Hükümlerinin Uygulanması Kuralı 301
C. Vasiyetin, Yapıldığı Andaki Maddî ve Hukukî Durumlara Göre Yorumlanması Kuralı 301
Ç. Belirli Mal Bırakma Vasiyetinde ve Mirasçı Atanmasında Yorum Kuralı 301
D. Paylaştırma (Taksim) Kuralı Olarak Yorumlamak 302
§ 21. MİRAS SÖZLEŞMESİNİN YORUMU 303
I. GENELLİKLE 303
II. ÖZEL YORUM KURALLARI 303
A. Miras Sözleşmesinin Üstün (Muteber) Tutulması («Favor Pacti Successoralis») Kuralı 304
B. Yasal Geçiş (Kanunî İntikal) Hükümlerinin Uygulanması Kuralı 304
C. Maddî ve Hukukî Durumlardaki Değişikliğe Göre Yorum 304
Ç. Belirli (Muayyen) Mal Vasiyetinde ve Mirasçı Atanmasında (Nasbında) Yorum Kuralı 304
Beşinci Başlık
ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN İPTALİ
§ 22. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 305
§ 23. ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARIN İPTALİ 307
I. İPTAL SEBEPLERİ 307
A. Esasa Ait İptal Sebepleri 307
1. Ehliyetsizlik 307
2. İrade Sakatlığı 308
a. İrade Sakatlığını Doğuran Sebepler 308
aa. Yanılma (Hata) 309
bb. Aldatma (Hile) 311
cc. Korkutma (Tehdit – Cebir) 312
b. Mirasbırakanın İradesini Sakatlayan Sebeplerle İptal Edilebilir Olan Ölüme Bağlı Tasarrufun Geçerlilik (Sıhhat) Kazanması 312
3. Tasarrufun İçeriğinin, Bağlandığı Koşul veya Yüklemelerin Hukuka ve Ahlâka Aykırılığı 313
B. Şekle Ait İptal Sebepleri 315
C. Borçlar Kanundaki Diğer Sakatlık Halleri ve Ölüme Bağlı Tasarruflar 317
II. İPTAL DAVASI 318
A. İptal Dâvasının Tarafları 318
B. İptal Dâvasında İspat Yükü (Külfeti) 319
C. İptal Dâvasını Açma Süresi 320
1. Bir Yıllık Süre 321
2. On Yıllık Süre 322
3. Yirmi Yıllık Süre 323
4. Sürelerin Durması, Kesilmesi 324
Ç. İptalin Def’i Olarak İleri Sürülmesi 324
D. İptal Kararının Hükmü 325
E. İptal Dâvasında Görevli ve Yetkili Mahkeme 327
Altıncı Başlık
ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARDA TASARRUF SERBESTİSİNİN SINIRLARI
§ 24. SAKLI PAYLI (MAHFUZ HİSSELİ) MİRASÇILAR VE SAKLI PAYLARI (MAHFUZ HİSSELERİ) 329
I. SAKLI PAYLI (MAHFUZ HİSSELİ) MİRASÇILARIN SINIRLI OLUŞU 329
II. SAKLI PAY (MAHFUZ HİSSE) ORANI VE TASARRUF ÖZGÜRLÜĞÜ 330
A. Saklı Pay (Mahfuz Hisse) Kavramı 330
B. Tasarruf Özgürlüğü (Verfügbare Quote) 331
C. Önceki Medeni Kanuna Göre İndirimsiz (Normal) Saklı Pay Oranı (Mahfuz Hisse Nispeti) 332
Ç. Önceki Medeni Kanuna Göre İndirimli Saklı Pay Oranı 333
D. 4721 Sayılı Medeni Kanuna Göre Saklı Paylar 335
III. ALTSOYUN SAKLI PAYI (FÜRUUN MAHFUZ HİSSESİ) VE MİRASBIRAKANIN TASARRUF ÖZGÜRLÜĞÜ 336
A. Altsoyun (Füruun) Münferiden Mirasçı Olması 336
B. Füruun Hayatta Kalan Eşle İçtima Etmesi (Birlikte Mirasçı Olması) 337
1. Mülkiyet Hakkının Seçilmesi Halinde 338
2. İntifa Hakkının Seçilmesi Halinde 338
C. Evlâtlığın Saklı Paylı Mirasçılığı 340
D. 4721 Sayılı Medeni Kanununa Göre Altsoyun Saklı Payı ve Mirasbırakanın Tasarruf Özgürlüğü 340
1. Altsoyun Tek Başına Mirasçı Olması 340
2. Altsoyun Sağ Kalan Eş ile Birlikte Mirasçı Olması 341
IV. ANA VE BABANIN SAKLI PAYLARI VE MİRASBIRAKANIN TASARRUF ÖZGÜRLÜĞÜ 343
A. Ana ve Babanın Tek Başına (Münferiden) Mirasçı Olması 343
B. Ana ve Babanın Diğer Mirasçılarla Birlikte Mirasçı Olması (İçtima Etmesi) 343
1. Ana veya Babanın Mirasbırakanın Kardeşleri ile Mirasçı Olması 343
2. Ana ve Babanın Sağ Kalan Eşle ile Mirasçı Olması 345
3. Ana veya Babanın Sağ Kalan Eşle ve Kardeşleri ile Birlikte Mirasçı Olması 347
V. ERKEK VE KIZ KARDEŞLERİN SAKLI PAYI (MAHFUZ HİSSESİ) VE MİRASBIRAKANIN TASARRUF ÖZGÜRLÜĞÜ (NİSABI) 348
A. Erkek ve Kız Kardeşlerin Tek Başına (Münferiden) Mirasçı Olması 348
B. Erkek ve Kız Kardeşlerin Mirasbırakanın Sağ Kalan Eşi ile Birlikte Mirasçı Olması (İçtima Etmesi) 350
VI. SAĞ KALAN EŞİN SAKLI PAYI (MAHFUZ HİSSESİ) VE MİRASBIRAKANIN TASARRUF ÖZGÜRLÜĞÜ (NİSABI) 352
A. Sağ Kalan Eşin Diğer Saklı Pay Sahibi Mirasçılarla Birlikte Mirasçı Olması 354
B. Sağ Kalan Eşin Saklı Pay Sahibi Olmayan Mirasçılarla Birlikte Mirasçı Olması 354
1. Sağ Kalan Eşin İkinci Zümredeki Saklı Pay Sahibi Olmayan Yasal Mirasçılarla Birlikte Mirasçı Olması 354
2. Sağ Kalan Eşin Mirasbırakanın Üçüncü Zümredeki Yasal Mirasçıları ile Birlikte Mirasçı Olması 354
C. Sağ Kalan Eşin Tek Başına Mirasçı Olması 355
Ç. Aile Mal Rejimi ve Eşin Saklı Paylı Mirasçılığı 356
D. Mirasbırakan Ölüme Bağlı Tasarrufla Terekenin Tamamı Üzerinde Eşe İntifa Hakkı Vasiyet Etmişse, Bu Saklı Pay Sahibi Mirasçıların Saklı Paylarını İhlâl Eder mi? 360
§ 25. TASARRUF ÖZGÜRLÜĞÜNÜN (NİSABININ) HESAPLANMASI 361
I. MEVCUDUN (TEREKE AKTİFİNİN) TESPİTİ 362
II. TEREKEDEN BORÇLARIN VE MASRAFLARIN ÇIKARILMASI 364
A. Mirasbırakanın Borçları 365
B. Mirasbırakanın Cenaze Giderleri 365
C. Terekenin Mühürlenmesi ve Yazımı İçin (Terekenin Defterinin Tutulması İçin) Yapılan Masraflar 366
Ç. Mirasbırakanla Birlikte Yaşayan Kimselerin Üç Aylık Geçim Giderleri 366
D. Ananın Nafaka Hakkı, Eğitimini Tamamlamamış Çocuklara ve Sakat Çocuklara Terekeden Ödenecek Tazminat 367
III. TEREKEYE EKLENECEK DEĞERLER 367
A. Tenkise Tabi sağlar arası Karşılıksız Kazandırmalar (Ölüme Bağlı Olmayan Teberrular) 368
1. Mirasçılara Yapılan Tenkise Tabi Sağlar Arası Kazandırmalar (Teberrular) 372
a. Miras Payına Mahsuben Yapılan Kazandırmalar 372
aa. Denkleştirme Yükümünün (İade Borcunun) Ortadan Kalkması Halinde Tenkis 373
bb. Mirasbırakanın Geri Verilmemek Üzere Yaptığı Kazandırmaların Tenkisi (İade Borcundan Muaf Tutması Halinde Tenkis) 374
b. Miras Haklarının Ölümünden Önce Tasfiyesi Maksadıyla Yapılan Kazandırmalar (Miras Hissesinin Berveçhi (Önceden) Peşin Tasfiyesi Maksadıyla Yapılan Teberrular) 375
2. Üçüncü Kişilere Yapılan Bağışlamalar 376
a. Mutlak Olarak Tenkise Tabi Kazandırmalar 376
b. Mirasbırakanın Saklı Pay Kurallarını Etkisiz Kılmak Amacıyla Yaptığı Açık Olan Kazandırmalar (Mahfuz Hisse Kurallarını İhlâl Kastıyla Yaptığı Aşikâr Olan Temlikler) 377
B. Ölüme Karşı Sigortaların Satın Alma Değeri 380
C. Terekeye Eklenecek Değerlerde Sıra 381
IV. BİR MİRASÇININ MİRASÇILIK SIFATINI SONA ERDİREN NEDENLERİN TASARRUF ÖZGÜRLÜĞÜNE ETKİSİ 383
A. Mirastan Feragat Halinde 384
B. Mirasçılıktan Çıkarma (Mirastan Iskat) Halinde 385
C. Mirastan Yoksunluk (Mahrumiyet) Halinde 388
Ç. Mirasın Reddi Halinde 391
§ 26. TENKİS DAVASI 393
I. GENELLİKLE 393
II. TENKİS DÂVASININ ŞARTLARI 395
A. Mirasbırakan Tasarruf Özgürlüğü Miktarını (Nisabını) Aşmış Olmalıdır 395
B. Mirasçı Saklı Payını Alamamış (Mahfuz Hissesi İhlâl Edilmiş) Olmalıdır 395
III. TENKİS DÂVASININ TARAFLARI – YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME 396
A. Taraflar 396
1. Dâvacı 396
a. Saklı Pay Sahibi (Mahfuz Hisseli) Mirasçılar 397
b. Saklı Paylı Mirasçıların Alacaklıları veya İflâs Masası 399
2. Dâvalı 400
B. Yetkili ve Görevli Mahkeme 401
IV. TENKİS DÂVASINDA HAK DÜŞÜMÜ SÜRELERİ 401
A. Önceki Medeni Kanun Bakımından Dava Açma Süresi 401
1. Bir Senelik Süre 403
2. Beş Senelik Süre 404
3. Önceki Bir Tasarrufu Ortadan Kaldıran Sonraki Bir Tasarrufun İptaline Karar Verilmesi Halinde Süre 404
4. Tenkisin Def'i Yolu ile Dermeyanı 404
B. 4721 Sayılı Yeni Medeni Kanunumuza Göre Tenkis Davası Açma Süreleri 405
1. Bir Yıllık Hak Düşümü Süresi 405
2. On Yıllık Hak Düşümü Süresi 406
3. Önceki Bir Tasarrufu Ortadan Kaldıran Sonraki Bir Tasarrufun İptaline Karar Verilmesi Halinde Süre 406
4. Tenkisin Def'i Yolu ile İleri Sürülmesi 407
5. Sürelerin Durması, Kesilmesi 408
V. TENKİSTE SIRA (TERTİP) 409
A. Ölüme Bağlı Kazandırmaların Tenkisinde Sıra (Tertip) 412
1. Alelade Ölüme Bağlı Kazandırmaların Tenkisi 412
a. Mirasbırakanın Tenkiste Sırayı (Tertibi) Düzenlemesi 412
b. Yasa Hükmüne Göre Tenkiste Sıra 413
aa. Yasal Genel Tenkis Kuralı (Kanunî Genel Tertip Kuralı) 413
bb. Yasal Özel Tenkis Kuralları 414
aaa. Vasiyeti Yerine Getirme Yükümlüsünün Tenkiste Talebi (TMK. m.563/II, EMK. m.505/II) 414
bbb. Değerinde Azalma Olmaksızın Bölünmesine Olanak Bulunmayan Belirli Mal Vasiyetinin Tenkise Tabi Olması Halinde TMK. 564. Maddesi Vasiyet Alacaklısına 415
ccc. İntifa ve İrat Teberrularının Tenkisi (TMK. m.568, EMK. m. 510) 418
ççç. Mirası Artmirasçıya Geçirme Yükümlülüğü ile Saklı Payı Zedelenen Ön Mirasçının, Aşan Kısmın Tenkisini İstemesi (TMK. m.569, EMK. m.511) 419
ddd. Bir Karşılık Alınarak Yapılan Feragatte Karşılığın Tenkisi (MK. m.574, EMK. m.516) 419
eee. Miras Sözleşmesiyle Elde Ettiği Kazandırma Tenkise Tabi Tutulan Kimse, Bu Kazandırma İçin Mirasbırakana Verdiği Karşılığın Tenkis Oranında Geri Verilmesini İsteyebilir (TMK. m.566/II, EMK. m.508. m.2.c) 420
fff. Saklı Pay Sahibi Mirasçılara Ölüme Bağlı Tasarrufla Yapılan ve Tasarruf Edilebilir Kısmı Aşan Kazandırmaların, Onların Saklı Paylarını Aşan Kısmı Orantılı Olarak Tenkis Edilir. (TMK. m.561/I, EMK. m.503) 421
2. Kamu Yararına Yapılan Ölüme Bağlı Kazandırmaların Tenkisinde Sıra 422
B. Tenkise Tabi sağlar arası Kazandırmalar (Ölüme Bağlı Olmayan Tenkise Tabi Teberrular) 422
VI. TENKİSTE GERİ VERİLECEK MİKTAR 423
A. Tenkis Edilecek Miktarın Hesaplanması 423
1. Alelade Kazandırmalarda Hesap 424
a. Alelade Ölüme Bağlı Kazandırmalarda Hesabın Yapılması 424
2. Saklı Paylı Mirasçılara Yapılan Teberruların Tenkisi 428
3. Tenkis İşleminde Uygulama İlkeleri 435
a. Mirasbırakanın Alelade Tenkise Tabi Hem sağlar arası Hem de Ölüme Bağlı Kazandırmaları Varsa, Bu Halde de Şu İhtimalleri Birbirinden Ayırmak Gerekir 435
aa. Birinci İhtimal Net Terekenin sağlar arası Kazandırmalar ve Saklı Paylar Toplamından Büyük Olması: nt > sat ve nt > mfhT 435
bb. Net Terekenin sağlar arası Teberrulardan Büyük Fakat Saklı Payları Toplamından Küçük Olması (nt>sat, fakat, nt 436
b. Tenkise Tabi Sadece Ölüme Bağlı Tasarruflar Var, sağlar arası Kazandırmalar Yoksa 439
aa. Sadece Alelade Ölüme Bağlı Tasarruflar Varsa 439
aaa. Net Terekenin Toplamının Alelade Ölüme Bağlı Tasarruflardan Büyük Olması 439
bbb. Net Tereke Toplamının Alelade Ölüme Bağlı Tasarruflardan Küçük Olması 440
bb. Mirasbırakanın Sadece Kamu Yararına Ölüme Bağlı Teberruları Varsa 442
cc. Mirasbırakan İki Tür Ölüme Bağlı Kazandırmayı Bir Arada Yapmışsa 442
aaa. Net Terekenin Toplamının Ölüme Bağlı Tasarruflardan Büyük Olması 442
bbb. Net Terekenin Toplamının Ölüme Bağlı Tasarruflardan Küçük Olması 444
c. Tenkise Tabi Sadece sağlar arası Kazandırmalar Var, Ölüme Bağlı Tasarruflar Yoksa 445
aa. Sadece Alelade sağlar arası Kazandırma Varsa 445
bb. Sadece Kamu Yararına Yapılan sağlar arası Kazandırma Varsa 445
cc. Her İki Türlü sağlar arası Kazandırma Yapılmışsa 445
4. EMK’ye Göre Kamusal Teberruların Tenkisi 445
B. Tenkis Dâvasında Dâvalının Geri Verme Borcu (İadede Sorumluluğu) 449
1. Genellikle 449
2. Geri Verme (İade) Borcunun Kapsamı 450
a. Ölüme Bağlı Tasarruflarda 450
b. sağlar arası Kazandırmalarda (Ölüme Bağlı Olmayan Teberrularda) 450
aa. İyiniyetli (Hüsnüniyetli) Dâvalının Geri Vermede Sorumluluğu 450
bb. İyiniyetli Olmayan Dâvalının Geri Vermede Sorumluluğu 451
VII. TENKİS DAVASI VE MİRASÇILARIN AÇABİLECEĞİ DİĞER DAVALAR 452
A. Tenkis Davası ve Ölüme Bağlı Tasarrufların İptali Davası 452
B. Tenkis Davası ve Miras Sebebiyle İstihkak Davası 453
C. Tenkis Davası ve Miras Denkleştirme (İade) Davası 453
D. Tenkis Davası ve Muvazaa Sebebiyle Tapu İptal Davası 453
İkinci Bölüm
MİRASIN GEÇMESİ, KAZANILMASI VE PAYLAŞILMASI
1. Ayırım
MİRASIN GEÇİŞİ VE KAZANILMASI
Birinci Başlık
MİRASIN GEÇİŞİ (İNTİKALİ)
§ 27. MİRASIN AÇILMASI 460
I. MİRASIN AÇILDIĞI AN 460
A. Ölüm 461
B. Ölüm Karinesi 462
C. Gaiplik 463
1. Genellikle 463
2. Gaibin Mirasbırakan Olması 464
a. Güvence Gösterme Zorunluluğu (Teminat Göstermek Mecburiyeti) 464
b. Geri Verme Yükümlülüğü 466
3. Gaibin Mirasçı Olması 467
4. Hakkında Gaiplik Kararı Alınan Kimsenin Hem Mirasbırakan ve Hem de Mirasçı Olması 468
II. MİRASIN AÇILMA YERİ (MAHAL) 468
§ 28. MİRASÇILIK EHLİYETİ 471
I. SAĞ (HAYATTA) OLMA 471
A. Kural 471
B. İstisnalar 472
1. Cenin (TMK. m.582, EMK. m.524) 472
2. Artmirasçı Atama (Fevkalâde İkamede Namzet) (TMK. m.583, EMK. m. 525) 474
3. Vakıf Kurulması (TMK. m.526 ve 105, EMK. m. 473 ve 74) 474
4. Geciktirici Koşula (Talikî Şarta) veya Belirli Bir Süreye Bağlı Olarak Yapılan Mirasçı Atama veya Belirli Mal Vasiyeti (MK. m.525) 474
II. MİRASA EHİL OLMA 474
A. Genel Olarak 474
B. Yabancıların Mirasa Ehliyeti 476
III. MİRASTAN YOKSUNLUK (MAHRUMİYET) SEBEBİNİN BULUNMAMASI 481
A. Kavram ve Tanım 481
B. Mirastan Yoksunluk Sebepleri 483
1. Mirasbırakanını Kasten ve Hukuka Aykırı Olarak Öldürmek veya Öldürmeye Teşebbüs Etmek (TMK. m.578 / b.1) 484
2. Mirasbırakanı Kasten ve Hukuka Aykırı Olarak (Haksız Yere) Ölüme Bağlı Bir Tasarrufta Bulunamayacak Hale Getirmek (TMK. md.578/I bent 2) 485
3. Aldatma veya Zorlama Yahut Korkutma ile Mirasbırakanın Ölüme Bağlı Tasarruf Yapmasını, Yapmamasını Yahut Ölüme Bağlı Tasarruftan Dönmesini veya Dönememesini Temin Etmek (TMK. md.578/I. b.3) 485
4. Mirasbırakanın Artık Yeniden Yapamayacağı Bir Hal ve Zamanda, Ölüme Bağlı Tasarrufunu Kasten ve Hukuka Aykırı Olarak (Haksız Yere) Gizlemek veya Bozmak (TMK. 578. m.4.b; EMK. md.520/I, b.4) 486
C. Mirastan Yoksunluğun Hükümleri 487
1. Mirastan Yoksunluk Yasa Gereği Meydana Gelir 487
2. Mirastan Yoksunluk Görecelidir (Nisbîdir) 488
3. Mirastan Yoksunluk Kişiseldir 488
4. Af ile Mirastan Yoksunluk Kalmaz 489
§ 29. KORUMA ÖNLEMLERİ 490
I. GENELLİKLE 490
II. GENEL KORUMA ÖNLEMLERİ 491
III. ÖZEL KORUMA ÖNLEMLERİ 492
A. Terekenin Mühürlenmesi ve Defterinin Tutulması 493
B. Terekenin Resmi Yönetimi 495
C. Vasiyetnamenin Teslimi (Tevdii) ve Açılması ile İlgili Önlemler 498
1. Vasiyetnamenin Teslimi (Tevdi) Borcu 498
2. Vasiyetnamenin Açılması 500
Ç. Mirasçıların tespiti ile İlgili Önlemler 501
§ 30. MİRASÇILIK BELGESİ 501
I. MİRASÇILIK BELGESİ KAVRAMI 501
II. MİRASÇILARIN MİRASÇILIK BELGESİNİ TALEP ŞARTLARI 503
A. Mirasçılık Belgesi Sulh Mahkemesinden veya noterden Talep Üzerine Verilir 503
B. Bir Ay İçinde Bir İtirazın Yapılmamış Olması Gerekir 504
III. MİRASÇILIK BELGESİNİN KAPSAMI VE HÜKMÜ 505
A. ispat Vasıtası Olması 505
B. Veraset Belgesinin İptali 506
C. Yabancı Ülkelerden Alınan Veraset İlâmı 506
İkinci Başlık
MİRASIN KAZANILMASI (İKTİSABI)
§ 31. YASAL KAZANIM (KANUNÎ İKTİSAP) KURALLARI 508
I. MİRASÇILARIN MİRASI KAZANIMI 508
II. YASAL İNTİFA HAKKI SAHİPLERİNİN KAZANMASI 509
III. VASİYET ALACAKLILARININ KAZANIMI 510
§ 32. MİRASIN REDDİ 512
I. GENELLİKLE 512
II. GERÇEK (HAKİKÎ) RED 513
A. Mirasçı Red Hususunda Tek Taraflı İrade Beyanında Bulunmalıdır 513
B. Mirası Red Beyanı Kayıtsız ve Şartsız Yapılmalıdır 514
C. Red Beyanının Sulh Hâkimine Yapılması Gerekir 515
Ç. Mirasın Reddinin Süresi İçinde Yapılması Gerekir 515
1. Yasal ve Atanmış Mirasçıların Mirası Red Süresi 515
2. Red Hakkının Geçtiği Mirasçılar İçin Süre 516
a. Birinci İhtimal 517
b. İkinci İhtimal 517
III. HÜKMÎ RED 518
A. Genellikle 518
B. Hükmî Reddin Şartları 518
1. Terekenin Borca Batık (Müstağrak) Olması Gerekir 518
2. Terekenin Borca Batık Olduğunun Açıkça Belli veya Tespit Edilmiş Olması Gerekir 519
3. Terekenin Borca Batık Olduğunun Belli ve Tespit Olması, Mirasın Açıldığı Anda Mevcut Olması Gerekir 519
IV. RED HAKKININ DÜŞMESİ (RED HAKKINDAN MAHRUMİYET) 520
A. Red Süresinin Bitiminden Önce Mirasın Kabulü (Açık Kabul) 520
B. Red Süresinin Geçirilmiş Olması 520
C. Mirasçının Terekenin Olağan Yönetiminin veya Terekenin Devamını Sağlayan İşlerin Dışında Tereke Malları Üzerinde İşlemde Bulunması (Örtülü Kabul) 520
Ç. Mirasçının Terekeden Bir Malı Gizlemesi veya Kendisine Maletmesi 521
V. REDDİN HÜKÜMLERİ 522
A. Mirası Reddeden Mirasçının Miras Payı 522
1. Mirası Reddeden Yasal Mirasçının Payı 522
a. Bir veya Bazı Mirasçıların Reddi 522
b. En Yakın Mirasçıların Tamamı Tarafından Ret 523
c. Altsoyun Tamamının Reddi 524
d. Sonra Gelen Mirasçılar Yararına Ret (Madun Derece Lehine Ret) 524
2. Mirası Reddeden Atanmış Mirasçıların Payı 525
B. Miras Hakkının Reddinde Alacaklıların Haklarının Korunması 525
1. Reddeden Mirasçının Alacaklılarının Korunması (TMK. md.617, EMK. md. 557) 525
a. Reddin İptali Dâvasının Şartları 525
aa. Mirası Reddeden Mirasçının Mevcudu Borçlarından Az Olmalıdır 526
bb. Mirasçı Mevcudunun Borçlarını Karşılayamadığını Bilerek, Sırf Alacaklılarına Zarar Vermek Kasdı ile Mirası Reddetmiş Olmalıdır 526
cc. Alacaklılara veya İflâs Masasına Güvence Verilmemiş Olmalıdır 526
çç. Altı Ay İçinde Mirasın Reddinin İptali Dâva Edilmelidir 527
b. Reddin İptalinin Sonuçları 527
2. Tereke Alacaklılarının Korunması 528
a. Şartları 528
b. Sorumluluğun Kapsamı 529
VI. VASİYET OLUNAN MUAYYEN MALIN REDDİ 530
§ 33. DEFTER TUTMA TALEBİ VE TUTULAN DEFTER GEREĞİNCE MİRASIN KABULÜ 531
I. GENELLİKLE 531
II. DEFTER TUTULMASI İSTEMİNİN (TALEBİNİN) KOŞULLARI 531
A. Defter Tutulması İçin Bir İstemin (Talebin) Yapılması Gereklidir 531
B. Defter Tutulması Talebinde Bulunan Mirasçının Mirası Reddedebilme Hakkına Sahip Olması Gerekir 532
C. Defter Tutulması İsteminin Bir Ay İçinde Yapılması Gerekir 532
Ç. Defter Tutma Talebi, Mirasbırakanın Son Yerleşim Yeri Sulh Hâkimine Yazılı veya Sözlü Bir Beyanla Olur 533
III. DEFTER TUTULMASINDA USUL 533
A. Terekenin Deftere Geçirilmesi 533
B. Tereke Alacaklıları ve Borçlularına Çağrı 534
C. İşlemlerin Durdurulması 534
1. Yönetim İşlemlerininDurması 535
2. Tereke Borçları ile İlgili İcra Takibatı ve Dâvaların Durması 535
3. Zamanaşımının Durması 535
Ç. Defter Tutmanın Sona Ermesi 536
IV. DEFTER TUTMANIN HÜKÜMLERİ 536
A. Mirasçıların Karar Vermeğe Çağırılması 537
B. Mirasçıların Karar Vermesi 537
C. Tutulan Defter Gereğince Mirası Kabul Eden Mirasçının Sorumluluğu 538
1. Deftere Geçirilmiş Borçlardan Sorumluluk 538
2. Deftere Geçirilmemiş Borçlardan Sorumluluk 538
a. Alacaklının Kusuru ile Deftere Geçirilmemiş Borçlar 538
b. Alacaklının Kusuru Olmaksızın Deftere Geçirilmemiş Borçlar 539
3. Mirasçının Mirasbırakanın Kefaletinden Doğan Borçlarından Sorumluluğu 539
§ 34. RESMÎ TASFİYE 541
I. RESMÎ TASFİYENİN AMACI VE HUKUKÎ NİTELİĞİ 541
II. RESMÎ TASFİYENİN KOŞULLARI 541
A. Mirasçıların Resmî Tasfiye Talebinin Koşulları 541
B. Tereke Alacaklılarının Resmî Tasfiye Taleplerinin Koşulları 542
C. Mirasçının Alacaklılarının ve Vasiyet Alacaklılarının Durumu 543
III. RESMÎ TASFİYE USULÜ 543
1. Olağan Tasfiye Usulü 544
2. İflâs Usulüyle Tasfiye 545
IV. RESMÎ TASFİYENİN HÜKMÜ 545
§ 35. MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DAVASI 546
I. KAVRAM VE HUKUKÎ NİTELİĞİ 546
A. Miras Sebebiyle İstihkak Dâvası Bütünsel (Küllî) Bir Dâvadır 547
B. Miras Sebebiyle İstihkak Dâvası «Aynî» Bir Dâvadır 548
C. Miras Sebebiyle İstihkak Dâvası Bir «Edim» Dâvasıdır 548
II. MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DÂVASININ TARAFLARI 548
A. Dâvacı 548
B. Dâvalı 550
III. MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DÂVASINDA İSPAT YÜKÜ 551
IV. YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME 552
V. MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DÂVASINDA ZAMANAŞIMI 552
A. İyiniyetli Dâvalıya Karşı Açılacak Dâvanın Zamanaşımı 553
1. Bir Senelik Zamanaşımı 553
2. On Senelik Zamanaşımı 553
B. Kötüniyetli Dâvalıya Karşı Dâvanın Zamanaşımı 553
VI. KORUYUCU ÖNLEM 554
VII. MİRAS SEBEBİYLE İSTİHKAK DÂVASININ HÜKÜMLERİ 554
VIII. VASİYET ALACAKLISININ DÂVA HAKKI 555
§ 36. ELBİRLİĞİ HALİNDEKİ MÜLKİYETİ PAYLI MÜLKİYETE ÇEVİRME 555
2. Ayırım
MİRASIN PAYLAŞILMASI (TAKSİMİ)
Birinci Başlık
PAYLAŞMADAN ÖNCEKİ AŞAMA
§ 37. MİRAS ORTAKLIĞI (ŞİRKETİ) 557
I. KAVRAM VE MİRAS ORTAKLIĞININ ÖZELLİKLERİ 557
II. MİRASÇILARIN HAKLARI 559
A. Mülkiyet ve Zilyetlik 559
B. Kullanma ve Faydalanma Hakkı 559
C. Yönetim Hakkı 559
Ç. Borçlandırıcı ve Tasarruf İşlemleri Yapmak Hakkı 560
D. Dâva Hakkı 560
E. Tereke Temsilcisi (Mümessili) 562
§ 38. MİRASÇILARIN TEREKE BORÇLARINDAN SORUMLULUĞU 565
§ 39. MİRAS ORTAKLIĞININ SONA ERMESİ VE PAYLAŞIM DÂVASI 566
I. PAYLAŞIM TALEBİ VE PAYLAŞIM DÂVASI 566
A. Genellikle 566
B. Paylaşım Dâvasının Tarafları 567
1. Dâvacı 567
2. Dâvalı 567
C. Paylaşım Dâvasının Konusu 568
Ç. Paylaşım Dâvasında Yetkili ve Görevli Mahkeme 568
II. MİRASIN PAYLAŞIMINI GECİKTİREN HALLER 568
A. Ölüme Bağlı Tasarruflarla Paylaşımın Geciktirilmesi 569
B. Paylaşmanın Sözleşme ile Geciktirilmesi 569
C. Paylaşmanın Hâkim Hükmü ile Geciktirilmesi 570
Ç. Paylaşmanın Kanun Gereğince Gecikmesi 570
1. Mirasçılar Arasında Cenin Varsa 570
2. Tarımsal (Ziraî) Taşınmazların Mirasçılardan Birine Özgüllenmesi Halinde Kurulan Aile Mal Ortaklığı Sebebiyle Paylaşmanın Geciktirilmesi 571
3. Diğer Kanunlarda Paylaşımı Geciktiren Hususlara Örnek 571
§ 40. PAYLAŞIMDAN ÖNCEKİ AŞAMAYA İLİŞKİN DİĞER KURALLAR 572
I. PAYLAŞIMDAN ÖNCEKİ AŞAMADA ALINACAK TEDBİRLER 572
II. MİRASBIRAKANLA BİRLİKTE YAŞAYAN VE ONUN TARAFINDAN BAKILAGELEN (BESLENEGELEN) MİRASÇILARIN HAKLARI 572
İkinci Başlık
PAYLAŞMA AŞAMASI
§ 41. PAYLAŞMA ÖZGÜRLÜĞÜ (SERBESTİSİ) İLKESİ 575
I. KURAL 575
II. İSTİSNASI 577
A. Mirasbırakanın Paylaşım Kuralları Koyması 577
B. Paylaşıma Hâkimin Katılımı (İştiraki) 578
1. Mirasçılar Arasında Çekişmenin (İhtilâfın) Bulunması Halinde 578
2. Üçüncü Kişinin Yararının Bulunduğu Halde 578
§ 42. MİRASÇILARIN HUKUKÇA EŞİTLİĞİ İLKESİ 579
I. KURAL 579
II. İSTİSNA 581
A. Mirasbırakanın Ölüme Bağlı Tasarrufu ile Koyacağı İstisnalar 581
B. Medenî Kanundaki İstisnalar 581
1. Değerinde Önemli Bir Azalma Olmaksızın Paylaşımı Mümkün Olmayan Mallar 581
2. Niteliği İtibariyle Bütünlük Oluşturan Eşya 583
3. Aile Belgeleri ve Anı Eşya 583
4. Aile Konutu ve Ev Eşyasının Eşe Özgüllenmesi 584
5. Mirasçının Mirasbırakana Olan Borcu 585
6. Rehinli Mal ile Onun Teminat Verildiği Borcun Özgüllenmesi 585
7. Tarımsal Taşınmazların ve Ona Bağlı Yan Sınaî Malların Özgüllenmesi 585
III. PAYLAŞIM DEĞERİ 585
§ 43. TARIMSAL TAŞINMAZLARIN PAYLAŞIMI 586
I. GENELLİKLE 586
II. TMK’NİN MÜLGA HÜKÜMLERİNE GÖRE ZİRAÎ TAŞINMAZIN MİRASÇILARDAN BİRİNE ÖZGÜLLENME KOŞULLARI 587
A. Objektif Koşullar 587
1. Özgüllenecek Mal, Tarımsal Bir Mal Olmalıdır 587
2. Özgüllenecek Mal Tarımsal Şekilde İşletilmelidir 588
3. Özgüllenecek Tarımsal Malların Ekonomik Bütünlük Oluşturması Gerekir 588
4. Tarımsal Şekilde İşletilen Taşınmazın Bir Ailenin Asgari Geçim İmkânını Sağlaması Gereklidir 588
B. Subjektif Koşullar 589
1. Özgüllenme Talebi Yapılmış Olmalıdır 589
2. Mirasçının Tarımsal Malı İşletmeye Ehil Olması Gerekir 589
III. ÖZGÜLENMEYE İLİŞKİM MÜLGA TMK HÜKÜMLERİ 591
A. Tarımsal Taşınmazın Özgüllenmesi 591
B. Diğer Mirasçıların Paylarının Ödenmesi 591
1. Kendisine Tarımsal Taşınmaz Özgüllenen Mirasçının Diğer Mirasçıların Payını Nakden Ödemesi 591
2. Paylaşmanın Geciktirilmesini Talep 592
a. Paylı Aile Malları Ortaklığına (Aile Şirketi Emvaline) Girmeyen Mirasçının Durumu 592
b. Aile Malları Ortaklığına Giren Mirasçıların Durumu 592
C. 6537 Sayılı Kanuna Göre Tarım Arazilerinin Özgüllenmesi 593
§ 44. MİRASTA DENKLEŞTİRME (İADE) 595
I. KAVRAM VE KOŞULLARI 595
A. Kavram 595
B. Mirasta Denkleştirmenin Koşulları 596
1. Denkleştirme ile Yükümlü Olanlar 596
2. Denkleştirmeyi Talebe Hakkı Olanlar 597
C. Denkleştirmenin Konusu 597
1. Genellikle 597
a. Kazandırma Karşılıksız (İvazsız) Olmalıdır 598
b. Karşılıksız Kazandırma Mirasbırakanın Sağlığında Yapılmış Olmalıdır 598
c. Kazandırma (Karşılıksız Kazandırma), Mirasçıya Miras Payına Mahsuben Yapılmış Olmalıdır 598
2. Denkleştirmenin Konusu 600
a. Altsoy Bakımından Denkleştirmenin Konusu 601
aa. Denkleştirmeye Tabi Karşılıksız Kazandırmalar 601
aaa. Çeyiz (Cihaz) 601
aab. Kuruluş Sermayesi (Tesis Masrafı) 601
aac. Borçtan İbra (Kurtarma) 602
b. Denkleştirmeye Tabi Olmayan Karşılıksız Kazandırmalar 602
aa. Mirasbırakanın Altsoyunu Denkleştirmeden Muaf Tutması 602
bb. Kanun Gereğince Altsoyun Denkleştirmeden Muaf Tutulması 602
aaa. Olağan (Mutat) Hediyeler 602
bbb. Altsoy Evlenirken Alışılmış Ölçülerde (Mutat Derecede) Verilen Eşyalar ve Yapılan Giderler 603
ccc. Eğitim ve Öğretim (Talim ve Terbiye) Giderleri 603
c. Altsoy Dışındaki Kanunî Mirasçılar Bakımından Denkleştirmenin Konusu 603
II. DENKLEŞTİRMENİN ZAMANI 604
III. DENKLEŞTİRMEDE USUL 604
IV. DENKLEŞTİRMENİN KAPSAMI 605
V. MİRASÇILARIN EŞİTLİĞİ İLKESİNE İLİŞKİN DİĞER KURALLAR 605
A. Eğitim ve Öğrenimini Tamamlayamamış Çocuklara Tazminat 606
B. Özürlü Çocuklara Tazminat 606
C. Aileye Yapılan Özveriye (Fedakârlığa) Karşı Tazminat 606
Üçüncü Başlık
PAYLAŞMANIN SONA ERMESİ AŞAMASI
§ 45. TEREKENİN TASFİYESİ 607
I. GENELLİKLE 607
II. AYNEN (FİİLÎ) PAYLAŞMA 608
III. AKDÎ (SÖZLEŞME İLE) PAYLAŞMA 609
IV. DAVA YOLUYLA PAYLAŞMA 609
§ 46. MİRAS PAYLARININ DEVRİ (TEMLİKİ) 610
I. GENELLİKLE 610
II. MİRASIN AÇILMASINDAN SONRA MİRAS PAYININ DEVRİ 610
A. Koşulları 610
B. Hükümleri 612
1. Lehine Temlik Yapılan Mirasçı Bakımından 612
2. Lehine Temlik Yapılan Üçüncü Şahıs Bakımından 613
C. Miras Payının Rehni ve Haczi 614
III. MİRASIN AÇILMASINDAN ÖNCE MİRAS PAYININ DEVRİ 614
§ 47. MİRASIN PAYLAŞIMINDAN SONRA MİRASÇILARIN İLİŞKİLERİ 615
I. MİRASÇILARIN BİRBİRİYLE OLAN İLİŞKİLERİ 615
A. Tereke Malları Bakımından 616
B. Tereke Alacakları Bakımından 616
II. MİRASÇILARIN TEREKE ALACAKLILARI İLE İLİŞKİLERİ 617
A. Alacaklının Muvafakati ile 617
B. Beş Senenin Geçmesi ile 618
MİRAS HUKUKUNA İLİŞKİN YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI 619
Kaynaklar 623
Kavram Dizini 635