Türk Medeni Hukukunda Organ Doku Nakline İlişkin Bazı Hukuki Sorunlar

TÜRK MEDENİ HUKUKUNDA ORGAN VE DOKU NAKLİNE İLİŞKİN BAZI HUKUKİ SORUNLAR

Dr. Selin SERT- Ali Hulki CİHAN LL. M.

- Organ Ve Doku Naklinin Tanımı

- Organ Ve Doku Naklinin Hukuki Niteliği

- Kişilik Hakları

- Organ Ve Doku Naklinin Kişilik Hakkı Yönünden İncelenmesi

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

CİHAN

BİRİNCİ KISIM

ORGAN VE DOKU NAKLİNİN TANIMI

1. ORGAN ve DOKU KAVRAMLARI: 7
2. ORGAN ve DOKU NAKLİ KAVRAMLARI 8

A Çeşitli Tanımlar: 8

B Tedavi (İyileştirme) Kavramı: 10

C Bize Göre Organ ve Doku Naklinin Tanımı ve
Sınıflandırılması: 12

1 ODNK Kapsamına Giren Organ ve Doku Nakilleri 13

a Canlı Vericiden Organ Nakli: 13

Şartlan: 13

Tedavi Amacı: 13

Vericinin Rızası: 15

b Ölü Vericiden Organ ve Doku Nakli: 16

2 ODNK Kapsamına Girmeyen Organ ve Doku Nakilleri: 23

a Hayvandan Alınan Organ Ya da Dokunun İnsana

Nakli: 23

b Otogreft (Aynı İnsan Üzerinde) Organ ve Doku
Aktarmaları: 25

İKİNCİ KISIM

ORGAN VE DOKU NAKLİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ

I ORGAN VE DOKU NAKLİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ: 27

A İnsan Vücudundan Henüz Ayrılmamış Organ ve
Dokunun Hukuki Niteliği: 27

B İnsan Vücudundan Ayrılmış Organ ve Dokunun
Hukuki Niteliği 28

1 İnsan Vücudundan Ayrılmış ODNKKapsamındaki

Organ ve Dokuların Hukuki Niteliği 28

Görüşümüz 30

C İnsan Vücudundan Ayrılmış ODNK Kapsamı
Dışındaki Organ ve Dokuların Hukuki Niteliği 31

II ORGAN VE DOKUNUN NAKİL İŞLEMİNİN

HUKUKİ NİTELİĞİ 32

A Genel Çerçeve 32

B Alıcı-Verici Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği 32

1. Sağlar Arası Nakiller Yönünden Durum 32
2. Vericinin Ölü Olması Halinde Durum 34

C Verici-Alıcının Doktor veya Hastane İle Olan
İlişkinin Hukuki Niteliği 35

1. Genel Olarak 35
2. Kamu Hastanelerinde Yapılan Organ ve Doku Nakli
   İşleminin Hukuki Niteliği 35
3. Özel Hastanelerde Yapılan Organ ve Doku Nakillerinde
   Hukuki İlişkiler 36

a Özel Hastane İşletmesi ile Alıcı-Verici Arasındaki
İlişki 36

b Özel Hastanede Görevli Doktor İle Alıcı-Verici
Arasındaki Hukuki İlişki 37

İKİNCİ BÖLÜM

SERT

BİRİNCİ KISIM

KİŞİLİK HAKKI

I KİŞİLİK HAKKI KAVRAMI 41

A Genel Olarak 41

B Kişilik Hakkının Tanımı 41

C Kişilik Hakkının Niteliği 42

1. Mutlak Hak Olma 42
2. Kişiye Bağlı Olma 43
3. Yasaya ve Genel Ahlaka Aykırı Olarak Sınırlandırılmama 44
4. Parayla Ölçülememe 44

D Kişilik Hakkının Kazanılması ve Kaybedilmesi 44

1. Kişilik Hakkının Kazanılması 44
2. Kişilik Hakkının Kaybedilmesi 45

E Kişilik Hakkının Konusu ve Kişisel Değerler 47

1. Somut (Maddi) Değerler 47
2. Soyut (Manevi) Değerler 48

II KİŞİLİK HAKKININ TÜRK HUKUK MEVZUATINDA
DÜZENLENİŞİ 49

A Genel Olarak 49

B Anayasa 49

C Kanunlar 49

D Yönetmelikler 50

İKİNCİ KISIM

ORGAN VE DOKU NAKLİNİN KİŞİLİK HAKKI YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

I ORGAN VE DOKU NAKLİNİN KİŞİLİK HAKKI
BAKIMINDAN İNCELENMESİ

A Genel Olarak 53

B Organ ve Doku Naklinde Doktorun Aydınlatma
Yükümlülüğü 53

C Organ ve Doku Naklinde Hastanın Rızasının
Alınması: 57

D Organ ve Doku Naklinde Doktorun Sadakat ve
Özen Borcu 62

E Organ ve Doku Nakillerinde Doktorun Sır
Saklama ve Kayda Geçirme Yükümlülüğü 63

E Kişilik Hakkı Bakımından Özellik Arz Eden

Organ ve Doku Nakilleri 64

1. Genel Olarak 64
2. Yüz Nakli 65

a Genel Olarak 65

b Yüz Naklinin Doktorun Aydınlatma Yükümlülüğü
Kapsamında Değerlendirilmesi 66

c Yüz Naklinde Hastanın Rızasının Alınması 68

3 Kornea Nakli 69

a Genel Olarak 69

b Kornea Naklinde Aydınlatma Yükümlülüğü 70

c Kornea Naklinde Hastanın Rızasının Alınması 71

4 Kol ve Kaçak Nakli 72

a Genel Olarak 72

b Kol ve Bacak Naklinde Aydınlatma Yükümlülüğü 72

c Kol ve Bacak Naklinde Hastanın Rızasının Alınması 73

d Kol Naklinde Parmak İzi Sorunu 74

5 Böbrek ve Karaciğer Nakli 75

a Genel Olarak 75

b Böbrek ve Karaciğer Naklinde Doktorun Hastayı
Aydınlatma Yükümlülüğü 75

c Böbrek ve Karaciğer Naklinde Hastanın Rızası 76

6. Çapraz Böbrek Nakli 77

7. Akciğer Nakli 78

a Genel Olarak 78

b Akciğer Naklinde Doktorun Aydınlatma Yükümlülüğü 79

c Akciğer Naklinde Hastanın Rızasının Alınması 79

8 Kemik îliği Nakli 80

a Genel Olarak 80

b Kemik İliği Naklinde Doktorun Aydınlatma
Yükümlülüğü 81

c Kemik İliği Naklinde Hastanın Rızasının Alınması 82

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SERT/CİHAN

ORGAJV VE DOKU NAKLİNİN ETİK KURALLARI
AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 85

1. ETİK KAVRAMI 85
2. TIP ETİĞİ KAVRAMI VE TIP ETİĞİNİN TEMEL
   İLKELERİ 86

A Tıp Etiği Kavramı 86

B Tıp Etiğinin Temel İlkeleri 86

III ORGAN VE DOKU NAKLİNİN TIP ETİĞİ KURALLARI
İLE İLİŞKİSİ 87

A Genel Olarak 87

B Organ ve Doku Naklinde Zarar Vermeme İlkesi 88

1. Canlıdan Yapılacak Olan Organ ve Doku Bağışlarında
   Aranacak Unsurların Etik Bakımından Değerlendirilmesi 88
2. Ölüm Anının Tespit Edilmesi 89

C Organ ve Doku Naklinde Yarar Sağlama İlkesi 92

D Organ ve Doku Naklinde Adalet İlkesi 94

E Organ ve Doku Naklinde Özerkliğe Saygı İlkesi 95

4. ORGAN VE DOKU NAKİLLERİNE İLİŞKİN TİCARİ
   YAKLAŞIMLAR İLE İLGİLİ ETİK SORUNLAR 96

5. ODNK M 14/4'DE ÖLÜM ŞEKLİNE GÖRE AYRIM
   YAPILMASININ ETİK BAKIMDAN İNCELENMESİ 97

SONUÇ 101

KAYNAKÇA 111