Türk Medeni Kanunu Hükümlerinin Çocuk Hakları İle Uyumlaştırılması

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 7
Birinci Kısım
SOYBAĞI
ERKEĞİN ÖLÜMÜNDEN SONRA GERÇEKLEŞTİRİLEN DÖLLENME (POSTMORTAL DÖLLENME) VE BU DÖLLENME SONUCUNDA DOĞAN ÇOCUĞUN MENFAATİNİN KORUNMASI 19
 Nurten İNCE AKMAN
I. GİRİŞ 19
II. YAPAY DÖLLENME KAVRAMI 21
III. ÜREME HÜCRESİNİN VEYA YAPAY OLARAK DÖLLENMİŞ EMBRİYONUN EŞİN ÖLÜMÜNDEN SONRA KULLANILMASI 23
A. Genel Olarak 23
B. Yasaklayan Hukuk Düzenlerindeki Düzenlemeler 25
C. İzin Veren Hukuk Düzenlerindeki Düzenlemeler 26
D. Almanya ve Türk Hukuk Düzenindeki Düzenlemeler 34
IV. POSTMORTAL DÖLLENMENİN ÇOCUĞUN MENFAATİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 44
A. Postmortal Döllenmeyi Çocuğun Menfaati Açısından Reddeden Görüş 44
B. Postmortal Döllenmeyi Çocuğun Menfaati Açısından Kabul Eden Görüş 48
V. POSTMORTAL DÖLLENMENİN EBEVEYNLERİN HAKLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ 54
A. Postmortal Döllenmeyi Ebeveynlerin Hakları Açısından Kabul Eden Görüş 54
B. Postmortal Döllenmeyi Ebeveynlerin Hakları Açısından Reddeden Görüş 60
V. DEĞERLENDİRME VE GÖRÜŞÜMÜZ 61
VI. SONUÇ 68
KAYNAKÇA 70
VELAYET ALTINDA OLAN KÜÇÜKLERİN EVLAT EDİNİLMESİNDE KÜÇÜĞÜN RIZASI 75
 Arzu GENÇ ARIDEMİR
GENEL OLARAK 75
I. KÜÇÜĞÜN EVLAT EDİNMEYE RIZA VERME HAKKININ AMACI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 76
A. Amacı 76
B. Rıza Verme Hakkının Niteliği 77
II. KÜÇÜĞÜN RIZA VERME HAKKINI KULLANABİLMESİ İÇİN GERÇEKLEŞMESİ GEREKEN KOŞULLAR 77
A. Küçüğün Ayırt Etme Gücüne Sahip Olması 77
B. Küçük Tarafından Evlat Edinmeye Rıza Verildiğinin Beyan Edilmesi 79
1. Rızanın Serbest İrade İle Verilmesi ve Somut Olması 79
2. Rızanın Hukuka ve Ahlaka Aykırı Olmaması 80
3. Küçüğün Karar Verme Sürecinde Görüşünün Açıklanmasından Önce Yeterli Şekilde Bilgilendirilmesi ve Aydınlatılması 80
4. Rıza Açıklamasının Mahkemeye Yapılması 81
5. Rızanın Açıklanma Zamanı 82
6. Rızanın Şekli 82
7. Rıza Açıklamasının Geri Alınması 82
III. RIZANIN ALINMAMIŞ OLMASININ YA DA GEÇERLİLİK ŞARTLARINI TAŞIMAMASININ EVLAT EDİNMEYE ETKİSİ 83
IV. ANA VE BABANIN RIZASI 84
A. Amacı, Hukuki Niteliği, Hakkın Kullanılmasının Genel Olarak Koşulları 84
1. Amacı 84
2. Rıza Verme Hakkının Hukuki Niteliği 85
3. Rıza Verme Hakkının Kullanılmasının Koşulları 85
B. Anne ve /veya Babanın Rızasının Aranmaması 87
1. Sebepleri 87
2. Anne ve/veya Babanın Rızasının Alınmamasına Dair Karar 90
C. Anne ve/veya Babanın Rızasının Alınmamasının veya Rıza Açıklamasının Geçerli Olmamasının Sonuçları 92
1. Esasa İlişkin Eksiklikler Bulunması Halinde 92
2. Şekle İlişkin Eksiklikler Bulunması Halinde 93
D. Ana ve Babanın Rıza Verme Hakkının Soybağına Mı Yoksa Velayet Hakkına Mı Bağlı Olduğu Sorunu 93
1. Anne ve Babanın Rıza Verme Hakkına İlişkin Öğretideki Görüşlerin Değerlendirilmesi 93
2. Anne ve Babanın Rıza Açıklama Hakkının Soybağına Bağlı Olmasının Doğuracağı Sonuçlar 94
SONUÇ 97
KAYNAKÇA 99
EVLAT EDİNMEDE MİRAS HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN SORUNLAR 101
 M. Murat İNCEOĞLU – Ece BAŞ SÜZEL
GİRİŞ 101
I. GENEL OLARAK EVLAT EDİNME REJİMLERİ 102
II. MİRAS HUKUKUNDAKİ DÜZENLEMELER VE ORTAYA ÇIKARTTIĞI SORUNLAR 106
A. Evlat Edinilene, Evlat Edinenlerin Mirasçı Olamayıp, Biyolojik Ailenin Mirasçı Olabilmesi 106
1. Sorunun Ortaya Konulması 106
2. Türk Hukuku Açısından Mevcut Yapıda (Kısmi) Çözüm Önerileri 108
a. Feragat Sözleşmesi ve Aile Vakfı 108
b. Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat) ve Mirastan Yoksunluk 112
c. Art Mirasçı Atanması 116
B. Evlat Edinilenin, Evlat Edinenin Hısımlarıyla Hukuki Bağının Bulunmaması Sorunu 119
III. SONUÇ YERİNE: KANUN DEĞİŞİKLİĞİ ÖNERİLERİ 120
KAYNAKÇA 124
EVLAT EDİNME HUKUKUNDA GÜNCEL GELİŞMELER 127
 Canan YILMAZ
I. GENEL OLARAK 27.11.2008 TARİHLİ “ÇOCUKLARIN EVLAT EDİNİLMESİNE İLİŞKİN (REVİZE EDİLMİŞ) AVRUPA KONSEYİ SÖZLEŞMESİ” HÜKÜMLERİ ÇERÇEVESİNDE ÇOCUKLARIN EVLAT EDİNİLMESİ 128
II. GENEL OLARAK ULUSAL YASAL DÜZENLEMELERDE VE ÖZELLİKLE İSVİÇRE MEDENİ KANUNU (ZGB) VE ALMAN MEDENİ KANUNU (BGB) ÇERÇEVESİNDE EVLAT EDİNME HÜKÜMLERİNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN DEĞİŞİKLİKLER 129
III. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK ÇERÇEVESİNDE ÇOCUĞUN ÜSTÜN YARARI 135
IV. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK ÇERÇEVESİNDE TEK BAŞINA EVLAT EDİNME VE BİRLİKTE EVLAT EDİNME 138
1. 01.01.2018 Tarihli Revizyon Çerçevesinde İsviçre Medeni Kanunu’nda Tek Başına ve Birlikte Evlat Edinme 138
a. İsviçre Medeni Kanunu Çerçevesinde Tek Başına Evlat Edinme: (Tescil Edilmiş Birliktelikler Açısından da) 139
b. Üvey Çocuğun Evlat Edinilmesi 140
aa. Tescil Edilmiş Hayat Ortaklıklarındaki Kişiler 141
bb. Fiili Hayat Ortaklığındaki Kişiler 142
2. Alman Medeni Kanunu (BGB) Çerçevesinde Tek Başına ve Birlikte Evlat Edinme 143
V. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK ÇERÇEVESİNDE EVLAT EDİNENİN ASGARİ YAŞI 149
VI. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK ÇERÇEVESİNDE EVLATLIK İLE EVLAT EDİNEN ARASINDAKİ ASGARİ VE AZAMİ YAŞ FARKI 151
VII. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK ÇERÇEVESİNDE EVLAT EDİNMEDE RIZA 153
VIII. KARŞILAŞTIRMALI HUKUK ÇERÇEVESİNDE GİZLİ BİLGİYE ERİŞİM 156
İkinci Kısım
SOYBAĞININ HÜKÜMLERİ
BOŞANMADAN SONRA BİRLİKTE VELAYET 161
 Fulya ERLÜLE
A. GENEL OLARAK 161
B. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA VE ULUSLARARASI METİNLERDE BOŞANMADAN SONRA VELAYETİN KULLANILMASI 164
C. HUKUKUMUZ BAKIMINDAN BOŞANMADAN SONRA VELAYETİN KULLANILMASI VE BİRLİKTE VELAYETİN UYGULANABİLİRLİĞİ 171
SONUÇ 179
KAYNAKÇA 181
ÇOCUK İLE KİŞİSEL İLİŞKİ KURMA HAKKI VE UYGULAMADAKİ SORUNLAR 183
 Sanem AKSOY DURSUN
GİRİŞ 183
1. KİŞİSEL İLİŞKİ KURMA HAKKININ İÇERİĞİ 185
2. ÇOCUĞUN DİNLENME HAKKI VE SINIRLARI 188
3. KİŞİSEL İLİŞKİ KURMA HAKKININ SINIRLARI 191
a. Genel Olarak 191
b. Medeni Kanun’a Göre Kişisel İlişki Kurma Hakkının Sınırları 191
4. HAKKIN KULLANILMASI SIRASINDA ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR 193
SONUÇ 196
KAYNAKÇA 198
YARGITAY KARARLARI IŞIĞINDA İŞTİRAK NAFAKASI 199
 Tülay AYDIN ÜNVER
GENEL OLARAK 199
I. İŞTİRAK NAFAKASINDA DAVACI VE DAVALI SIFATI 201
II. NAFAKA MİKTARININ BELİRLENMESİ 203
III. NAFAKA MİKTARININ DEĞİŞMESİ 207
IV. NAFAKANIN ÖDENME ŞEKLİ 211
V. İŞTİRAK NAFAKASINA İLİŞKİN TARTIŞMALI HUSUSLAR 213
1. Talep Edilmediği Halde Hâkim Tarafından Re’sen İştirak Nafakasına Hükmedilmesi 213
2. Çocuğun Gelirinin Kendi Masraflarını Karşılayacak Miktarda Olması Halinde Nafakanın Ödenmesi 214
3. Velayet Hakkına Sahip Olan Ana ya da Babanın İştirak Nafakası Talep Etmediğini Beyan Etmesinin Etkisi 215
KAYNAKÇA 219
EBEVEYNE YABANCILAŞMA SENDROMU VE HUKUKİ DEĞERLENDİRMESİ 221
 Gülen Sinem TEK – Seda Gökçe TURAN
GİRİŞ 221
I. EBEVEYNE YABANCILAŞMA SENDROMUNUN TANIMI VE ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 224
A. Ebeveyne Yabancılaşma Sendromunun Tanımı 224
B. Boşanma Özelinde Ebeveyne Yabancılaşma Sendromunun Çocuklar Üzerindeki Etkisi 227
II. EBEVEYNE YABANCILAŞMA SENDROMUNUN HUKUKİ DEĞERLENDİRMESİ 238
A. Birbirini Tamamlayan İki İlke: Çocuğun Hukuki Dinlenilme Hakkı ve Çocuğun Üstün Yararı 239
B. Ebeveyne Yabancılaşan Çocuk Özelinde Varılacak Sonuç 241
SONUÇ VE ÖNERİLER 244
KAYNAKÇA 246
Üçüncü Kısım
VELAYETİN KAPSAMI
TÜRK MEDENİ KANUNU KAPSAMINDA ÇOCUĞUN EĞİTİM HAKKI VE
BU HAKKIN SINIRLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER 251
 Mehmet ERDEM – İsmail DEDE
GİRİŞ 251
I. EĞİTİMİN HAK OLARAK ÖNEMİ VE MEVZUATIMIZDAKİ YERİ 252
II. TÜRK MEDENİ KANUNU’NDA ÖNGÖRÜLEN EĞİTİM İLİŞKİLERİ 254
A. Genel Olarak Eğitim İlişkisi 254
B. Şekli Anlamda Eğitim İlişkisi 255
C. Maddi Anlamda Eğitim İlişkisi 256
III. ÇOCUĞUN EĞİTİM HAKKININ GERÇEKLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK SAHİP OLDUĞU İMKANLAR 259
A. Nafaka 260
B. Çocuğun Korunmasına İlişkin Hükümler 261
C. Edimi Ret Hakkı 262
D. Kişi Varlığı Zararlarının Tazmini 263
SONUÇ 264
KAYNAKÇA 266
VELAYETİN ANA BABAYA YÜKLEDİĞİ GÖREV VE YETKİLERİN KULLANILMASININ ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE BIRAKILMASI VE SINIRLARI 269
 Ahu AYANOĞLU
I. VELAYETİN ANLAMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 269
1. Velayetin Anlamı 269
2. Genel Olarak Velayete Sahip Olanlar 271
3. Velayetin Hukuki Niteliği 272
II. VELAYETİN KAPSAMINA GİREN YETKİLERİN KULLANILMASININ ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE BIRAKILMASI VE SINIRLARI 274
1. Çocuğun Şahsı ve Çocuk Malları Bakımından Genel Olarak Velayetin Kapsamı 274
2. Velayetin Kapsamına Giren Yetkilerin Kullanılmasının Üçüncü Kişilere Bırakılması 276
KAYNAKÇA 282
TÜRK AİLE HUKUKUNDA ÇOCUĞUN KATILIM HAKKI 285
 Bahar ÖCAL APAYDIN – Selin HIŞIM
GİRİŞ 285
I. ÇOCUK KAVRAMI 286
II. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA ÇOCUĞUN KATILIM HAKKI 288
A. Genel Olarak 288
B. Katılım Hakkının Kapsamı 289
C. Katılım Hakkının Kullanılması 290
1. Genel Olarak Çocuğun Katılım Hakkını Kullanması 290
2. Çocuğu Etkileyen Adli ve İdari İşlem Bakımından Çocuğun Katılım Hakkını Kullanması 292
D. Katılım Hakkının Çocuğun Diğer Hakları ile İlişkisi 293
1. Çocuğun Yönlendirilme ve Rehberlik Alma Hakkı ile Katılım Hakkı 293
2. Çocuğun Bilgiye Erişim Hakkı ve Katılım Hakkı 293
3. Ayrımcılık Yasağı ve Çocuğun Katılım Hakkı 294
4. Çocuğun Üstün Yararı İlkesi ve Katılım Hakkı 294
III. DİĞER MİLLETLERARASI BELGELERDE ÇOCUĞUN KATILIM HAKKI 296
A. Çocuk Haklarının Kullanılmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi 296
B. 2003 Avrupa Konseyi Çocuklarla Kişisel İlişki Kurulmasına Dair Avrupa Sözleşmesi 297
C. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin Katılım Hakkına Yaklaşımı 297
1. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Katılım Hakkı 297
2. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi İçtihatlarında Katılım Hakkı 299
IV. ANAYASA VE ANAYASA MAHKEMESİ’NİN KATILIM HAKKINA YAKLAŞIMI 301
A. Anayasa’da Katılım Hakkı 301
B. Anayasa Mahkemesi İçtihatlarında Katılım Hakkı 303
V. TÜRK MEDENİ KANUNU’NUN VE YARGITAY’IN KATILIM HAKKINA YAKLAŞIMI 304
A. Türk Medeni Kanunu’nda Katılım Hakkı 304
B. Yargıtay İçtihatlarında Katılım Hakkı 309
VI. AİLE HUKUKU UYUŞMAZLIKLARINA İLİŞKİN YARGILAMALARDA ÇOCUĞUN KATILIM HAKKINI KULLANMASI BAKIMINDAN ÇOCUĞUN YAŞI 312
A. Genel Olarak 312
B. Farklı Hukuk Düzenlerindeki Yaklaşımlar 313
SONUÇ 317
KAYNAKÇA 320
B.M ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞME VE ÇOCUK HAKLARININ UYGULANMASINA DAİR AVRUPA SÖZLEŞMESİ 325
 Aşkın TOPUZOĞLU
B.M ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞME 326
ÇOCUK HAKLARININ UYGULANMASINA DAİR AVRUPA SÖZLEŞMESİ 329
KAYNAKLAR 337
Dördüncü Kısım
ÇOCUĞUN KORUNMASI
ÇOCUĞUN KİŞİLİK HAKLARININ EBEVEYNİNE KARŞI KORUNMASI 341
 Murat TOPUZ
I. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 341
II. EBEVEYNLERİN ÇOCUKLARINA YÖNELİK KİŞİLİK HAK İHLALLERİ 341
III. HUKUKİ YOLLAR 345
TMK 347 HÜKMÜNÜN (HAYATA GÖRE) SERBEST YORUMU 349
 Herdem BELEN
GİRİŞ 349
ÇOCUKLARIN YETİŞTİRİLMESİNDE OLUMSUZ DAVRANIŞLAR (:KÖTÜLÜK) 351
KÖTÜLÜĞÜN ÖZNELERİ 351
ÇOCUĞUN YETİŞTİRİLMESİNDE KÖTÜLÜKLERİN SÜREÇLERİ/YANSIMALARI 353
KÖTÜLÜKLERİN YIKICI SONUÇLARI 355
KÖTÜLÜKLERİN YIKICI OLMAYAN SONUÇLARI 357
İNCİTİLMİŞ ÇOCUKLARDA ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 358
MİLLER SAPTAMALARI/YORUMLARI 359
ANLATILANLARIN DÜNYA ÇAPINDA ÇARPICI ÖRNEĞİ: ADOLF HİTLER 360
SON SÖZLER 362
BEBEKLİK DÖNEMİ ZORUNLU AŞI UYGULAMALARI 363
 Aslı MAKARACI BAŞAK – Seda ÖKTEM ÇEVİK
GİRİŞ 363
A. 2015 TARİHLİ ANAYASA MAHKEMESİ KARARI İLE ÖNCESİNDEKİ VE SONRASINDAKİ BEBEKLİK DÖNEMİ AŞI UYGULAMASI 365
1. Anayasa Mahkemesi Kararı Öncesi Yargıtay Uygulaması 365
2. Anayasa Mahkemesi’nin Halime Sare Aysal Başvurusu ve Kararı 366
3. 2015 Tarihli Anayasa Mahkemesi Kararı Sonrasında Bebeklik Dönemi Aşı Uygulaması 370
B. BEBEKLİK DÖNEMİ AŞI UYGULAMALARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMEMİZ 372
KAYNAKÇA 380
DEĞERLENDİRMELER
DEĞERLENDİRMELER 383
 Saibe OKTAY ÖZDEMİR
I. AİLE HUKUKUNUN KAVRAMLARI VE TANIDIĞI HAKLAR DURAĞAN DEĞİLDİR 383
II. HUKUK KURALINDA OLMASI GEREKEN HAKKANİYET SOMUT OLAY ÖZELLİKLERİNİ DİKKATE ALARAK SAĞLANABİLİR 385
III. ÇOCUKLA İLGİLİ ÜSTÜN YARAR, BAZI KURUMLARDA DOĞRUDAN VAR SAYILMALI, BAZI KURUMLARDA DA ÇOCUĞUN İRADESİ VE İSTEĞİNİN YERİNE GEÇEREK AYIRT ETME GÜCÜNÜN VARLIĞI VE YOKLUĞUNU BELİRLEYECEK İŞLEV GÖRMELİDİR 386
IV. VELAYET HAKKININ MUTLAKLIĞININ SINIRI DA ÇOCUĞUN ÜSTÜN YARARI İLE SINIRLANMAKTADIR 389
V. EVLAT EDİNMEYİ TABİİ İLİŞKİDEN AYRI ŞARTLARA TABİ KILMAK KURUMUN HAKKANİYETLİ İŞLEMESİNİ ÖNLER 390
Kavramlar Dizini 393