Prof. Dr. Mustafa DURAL
Prof. Dr. Tufan ÖĞÜZ
İÇİNDEKİLER
Yirmiüçüncü basıya önsöz . V
Onyedinci basıya önsöz VI
Onaltıncı basıya önsöz VII
Kısaltmalar cetveli XXV
Bibliyografya . XXVII
BİRİNCİ KISIM
GERÇEK KİŞİLER
1. GİRİŞ VE GENEL BİLGİLER. 5
1.1. Kişiler Hukukunun konusu 5
1.2. Kişi ve kişilik kavramı 5
1.2.1. Kişi kavramı ve türleri 5
1.2.1.1. Kişi kavramı 5
1.2.1.2. Kişilerin türleri 7
1.2.1.2.1. Gerçek kişiler 7
1.2.1.2.2. Tüzel kişiler . 8
1.2.1. Kişilik kavramı . 8
1.3. Kişiler Hukukunun Medenî Kanundaki yeri ve sistematiği 9
1.4. Kişiler Hukukunun temel ilkeleri . 11
1.4.1. Eşitlik ilkesi . 11
1.4.2. Özgürlük ilkesi . 13
1.4.3. Kişiliğe saygı ve kişiliğin korunması . 13
BİRİNCİ BÖLÜM
KİŞİLİĞİN BAŞLANGICI VE SONA ERMESİ
2. KİŞİLİĞİN BAŞLANGICI 17
2.1. Tam doğum 17
2.2. Sağ doğum . 17
2.3. Kişiliğin kazanılması için, doğan çocuğun insan biçiminde olması
gerekir mi? . 19
2.4. Doğumun ispatı 20
2.5. Ceninin durumu 20
2.6. Henüz ana rahmine düşmemiş olanların durumu . 22
3. KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ . 23
3.1. Genel olarak . 23
3.2. Ölüm 23
3.2.1. Ölümün saptanması . 23
3.2.1.1. Biyolojik ölüm 23
3.2.1.2. Beyinsel ölüm . 24
3.2.2. Ölümün ispatı . 26
3.2.2.1. İspat yükü . 26
3.2.2.2. İspat araçları 26
3.2.2.2.1. Kişisel durum (şahsî hâl) kütükleri . 26
3.2.2.2.2. Karineler . 26
3.2.2.2.2.1. Ölüm karinesi 26
3.2.2.2.2.2. Birlikte ölüm karinesi 28
3.2.3. Cesedin durumu . 28
3.3. Gaiplik (kişiliğin hakim kararı ile sona ermesi) . 30
3.3.1. Genel olarak . 30
3.3.2. Gaiplik kararının şartları 30
3.3.2.1. Maddî şartlar . 30
3.3.2.1.1. Ölüm tehlikesi 31
3.3.2.1.2. Uzun süreden beri haber alınamama 31
3.3.2.1.3. Süre 32
3.3.2.2. Yargılama usulü 32
3.3.2.2.1. Gaiplik kararı almak için mahkemeye başvurmaya yetkili kişiler . 32
3.3.2.2.2. Gaiplik kararı vermeye yetkili mahkeme . 33
3.3.2.2.3. İlân . 33
3.3.2.2.4. İlânın sonuçları . 33
3.3.3. Gaiplik kararının sonuçları 34
İKİNCİ BÖLÜM
KİŞİNİN EHLİYETLERİ
4. HAK EHLİYETİ 39
4.1. Hak ehliyeti kavramı 39
4.2. Hak ehliyetinin temel ilkeleri . 39
4.2.1. Genellik 39
4.2.2. Eşitlik . 40
4.3. Hak ehliyetine getirilen farklılıklar 40
4.3.1. Hak ehliyetine kanun tarafından getirilen farklılıklar 41
a) Evlenme . 41
b) Evlât edinme 41
c) Vasiyetname ve miras sözleşmesi yapma 41
d) Kefil olma, vakıf kurma, önemli bağışlamada bulunma 42
e) Vasi olabilme . 42
f) Din seçme . 42
g) Evlenme yasağı . 42
h) Kocasının soyadını taşıma zorunluluğu 42
i) Evlilik içinde doğan çocuğun babanın soyadını taşıması 43
j) Velayet ve vesayetten doğan farklar . 44
k) Mirasçılıktan doğan farklar 44
l) Şeref ve haysiyetsizlikten doğan farklar . 45
m) Akıl hastalığı . 45
n) Yabancılık 45
o) Dernek kurabilme ve derneğe üye olabilme . 45
4.3.2. Hâkim tarafından farklılık yaratılması 46
5. FİİL EHLİYETİ . 47
5.1. Kavram . 47
5.2. Hak ehliyetinden farkı 48
5.3. Fiil ehliyetinin türleri . 50
5.3.1. Hukukî işlem ehliyeti . 50
5.3.2. Hukuka aykırı fiillerden sorumlu olma 52
5.4. Fiil ehliyetinin şartları 52
5.4.1. Erginlik 52
5.4.1.1. Kavram . 52
5.4.1.2. Erginliğin türleri . 53
5.4.1.2.1. Yasal erginlik . 53
5.4.1.2.2. Evlenmeyle kazanılan erginlik . 53
5.4.1.2.3. Ergin kılınma (hâkim kararıyla kazanılan erginlik, kazai rüşt) . 55
5.4.1.2.3.1. Onbeş yaşın tamamlanması . 55
5.4.1.2.3.2. Küçüğün isteği . 55
5.4.1.2.3.3. Yasal temsilcinin katılması 55
5.4.1.2.3.4. Küçüğün çıkarlarının gözetilmesi 56
5.4.1.2.3.5. Kararın ilânı . 57
5.4.2. Ayırt etme gücü (temyiz kudreti) . 57
5.4.2.1. Kavram . 57
5.4.2.2. Ayırt etme gücünü ortadan kaldıran haller . 58
5.4.2.2.1. Yaş küçüklüğü 58
5.4.2.2.2. Akıl hastalığı 59
5.4.2.2.3. Akıl zayıflığı 59
5.4.2.2.4. Sarhoşluk 59
5.4.2.2.5. Diğer sebepler 60
5.4.2.3. Ayırt etme gücünün nisbiliği 60
5.4.2.4. Ayırt etme gücünün karine oluşu 61
5.4.3. Kısıtlı olmama . 62
a) Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı 63
b)Savurganlık, alkol ya da uyuşturucu madde alışkanlığı, kötü
yaşam tarzı, kötü yönetim (MK 406) 63
c)Bir yıl ya da daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı cezayamahkûmiyet (MK 407) 63
d) İlgilinin talebi 64
6. FİİL EHLİYETİ YÖNÜNDEN KİŞİLERİN AYIRIMI 65
6.1. Giriş 65
6.2. Ehliyetliler 65
6.2.1. Genel kural . 65
6.2.2. Yasal danışman atanmasının fiil ehliyetine etkisi 65
a) Oy (katılma) danışmanlığı . 67
b) Yönetim (idare) müşavirliği 67
c) Karma yasal danışmanlık . 68
6.3. Tam ehliyetsizler 69
6.3.1. Genel bilgi . 69
6.3.2. İşlem ehliyetsizliği . 69
6.3.2.1. Ana kural 69
6.3.2.2. İstisnalar 71
6.3.2.2.1. Hukukî işlem dışı haller . 71
6.3.2.2.2. Dürüstlük kuralından doğan istisna 72
6.3.2.2.3. Evlenme 74
6.3.2.2.4. Ölüme bağlı tasarruflar . 74
6.3.3. Tam ehliyetsizlerin hukuka aykırı fiillerden sorumlulukları . 75
6.3.3.1. Ana kural 75
6.3.3.2. İstisnalar 75
6.3.3.2.1. Kusursuz sorumluluk halleri 75
6.3.3.2.2. Hakkaniyet sorumluluğu 75
6.3.3.2.3. Ayırt etme gücünün geçici olarak kaybından sorumluluk . 76
6.3.4. Sebepsiz zenginleşme 77
6.3.5. Tam ehliyetsizlerin temsili . 78
6.3.5.1. Ana kural 78
6.3.5.2. Ana kuralın istisnaları: Yasak işlemler . 78
6.3.6. Özel olarak kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar . 78
6.4. Sınırlı ehliyetsizler . 84
6.4.1. Genel olarak . 84
6.4.2. Ana kural: Sınırlı ehliyetsizin yapacağı işleme yasal temsilcinin katılması zorunluluğu 85
6.4.2.1. Genel olarak 85
6.4.2.2. Yasal temsilcinin rızasını açıklaması 86
6.4.2.2.1. Rızayı gösterecek kişi . 86
6.4.2.2.2. Rızanın açıklanmasının özellikleri . 87
6.4.2.3. İşlemin geçersiz olmasının sonuçları 90
6.4.2.4. Üçüncü kişinin iyiniyetinin etkisi . 91
6.4.3. Ana kuralın istisnası: Sınırlı ehliyetsizin tek başına yapabileceği işlemler 91
6.4.3.1. Karşılıksız kazandırmalar . 91
6.4.3.2. Kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar . 93
6.4.3.3. Sınırlı ehliyetsizin temsilci olarak işlem yapması . 94
6.4.4. Sınırlı ehliyetsizin hukuka aykırı fiillerden sorumluluğu 94
6.4.5. Ehliyetin genişletildiği haller . 95
6.4.6. Yasak işlemler 95
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KİŞİLİK HAKKI
7.KİŞİLİK HAKKI-KİŞİNİN KORUNMAYA DEĞER VARLIKLARI VE Kİ-ŞİNİN KORUNMASI 99
7.1. Genel bilgiler ve tanım . 99
7.1.1. Genel bilgiler . 99
7.1.2. Tanım . 99
7.2. Kişinin hakkının İsviçre/Türk Hukukunda düzenleniş biçimi 100
7.3. Kişilik hakkının nitelikleri . 103
7.4. Kişisel varlıkların başlıcaları 104
7.4.1. Hayat, sağlık ve vücut tamlığı . 104
7.4.1.1 Genel olarak . 104
7.4.1.2 Tıbbî müdahaleler 106
7.4.1.3 Organ ve doku aktarması . 113
7.4.1.3.1. Genel olarak 113
7.4.1.3.2. Yaşayan kişilerden organ(ve doku) nakli 114
7.4.1.3.3. Cesetten organ nakli 118
7.4.1.4. Cinsî hayat ve üreme fonksiyonuna müdahaleler . 120
7.4.1.5. Cinsiyet değişiklikleri . 122
7.4.2. Kişinin şeref ve haysiyeti . 130
7.4.2.1. Genel olarak 130
7.4.2.2. Şeref ve haysiyetin ihlali 131
7.4.2.3. Şeref ve haysiyete müdahale ve basın 132
7.4.3. Kişinin hayat alanı . 137
7.4.3.1. Genel olarak 137
7.4.3.2. Kişinin hayat alanları 138
7.4.3.2.1. Kamuya açık alan . 138
7.4.3.2.2. Özel alan 138
7.4.3.2.3. Gizlilik alanı . 138
7.4.3.3. Kişinin hayatının özel ve gizlilik alanına müdahaleler . 139
7.4.3.3.1. Ana kural 139
7.4.3.3.2. Kişinin özel ya da gizlilik alanına müdahalenin hukuka uygunluk şartları . 141
7.4.4. Kişinin resmi üzerindeki hakkı 142
7.4.4.1. Genel olarak . 142
7.4.4.2. Kişinin resminin yayınlanmasının hukuka uygun olduğu hâller . 143
7.4.5. Kişinin, meslek, sanat ve ticaret hayatında (kişiliğin) korunması 144
7.5. Kişiliğin korunması 148
7.5.1. Genel olarak . 148
7.5.2. Kişiliğin hukuki işlem sonucu olan tecavüzlere karşı korunması . 148
7.5.2.1. Ana kural . 149
7.5.2.1.1. Hak ehliyeti yönünden . 149
7.5.2.1.2. Fiil ehliyeti yönünden 150
7.5.2.1.3. Özgürlükler yönünden . 150
7.5.2.2. Ana kuralın istisnası 151
7.5.3. Kişinin sözleşme dışı saldırılara karşı korunması . 152
7.5.3.1. Genel olarak . 152
7.5.3.2. İlke: Tecavüzün hukuka aykırı olması . 152
7.5.3.3. Hukuka aykırılığı gideren haller (hukuka uygunluk sebepleri) 153
7.5.3.3.1. Kişiliğine müdahale edilenin (kişilik hakkı zedelenenin) rızası . 153
7.5.3.3.2. (Daha) Üstün özel yarar 153
7.5.3.3.3. Üstün kamu yararı . 155
7.5.3.3.4. Kanunun verdiği yetki . 155
7.5.4. Kişiliğe tecavüz halinde tanınan davalar . 155
7.5.4.1. Durdurma davası 156
7.5.4.2. Önleme davası . 157
7.5.4.3. Hukuka aykırılığın tespiti davası . 158
7.5.4.4. Vekâletsiz iş görmeden kaynaklanan dava 159
7.5.4.5. Maddî tazminat davası . 161
7.5.4.6. Manevî tazminat davası . 162
7.5.4.6.1. Genel açıklamalar 162
7.5.4.6.2. Manevî tazminat hakkının hayatta devri ve mirasçılara intikali . 165
7.5.5. Kişiliği koruyan davalarda yetkili mahkeme 166
7.5.6. Özel olarak cevap ve düzeltme hakkı . 167
8. KİŞİLERİN ADI . 169
8.1. Tanım ve genel bilgiler . 169
8.2. Adın türleri 169
8.2.1. Kullanılması zorunlu olan haklar 169
8.2.1.1. Özad . 169
8.2.1.2. Soyadı 170
8.2.2. Kullanılması zorunlu olmayan adlar . 170
8.2.2.1. Müstear ad . 170
8.2.2.2. Lakap . 171
8.3. Adın görevleri . 171
8.3.1. Belirtme 171
8.3.1.1. Ayırma yoluyla 171
8.3.1.2. Bağlama yoluyla 171
8.3.1.3. Nitelendirme yoluyla . 171
8.3.2. Düzen sağlama 171
8.3.3. Birlik yaratma . 172
8.4. Adın kazanılması . 172
8.4.1. Özadın kazanılması 172
8.4.2. Soyadının kazanılması . 173
8.4.2.1. Soybağı yoluyla 173
8.4.2.1.1. Ana ve babası evli olan çocuklar 173
8.4.2.1.2. Anası babası evli olmayan çocuklar . 174
8.4.2.1.3. Evlat edinme yoluyla 176
8.4.2.2. Evlenme yoluyla . 177
8.4.2.3. İdari yolla 179
8.4.3. Müstear adın kazanılması 179
8.4.4. Lakabın kazanılması 179
8.5. Adın korunması 179
8.5.1. Genel olarak . 179
8.5.2. Adın korunduğu haller . 180
8.5.2.1. Adın kullanılmasının çekişmeli olması . 180
8.5.2.2. Adın haksız kullanılması 180
8.5.3. Adı koruyan davalar . 181
8.5.3.1. Adın kullanılmasının çekişmeli olması halinde açılacak dava 181
8.5.3.2. Adın haksız kullanılması halinde açılacak davalar . 181
8.5.3.2.1. Durdurma davası 181
8.5.3.2.2. Önleme davası 181
8.5.3.2.3. Maddî tazminat davası . 181
8.5.3.2.4. Manevî tazminat davası 182
8.6. Adın değiştirilmesi . 182
8.6.1. Ana kural: Adın değişmezliği 182
8.6.2. Adın değiştirilmesine imkân veren haklı sebepler . 182
8.6.2.1. Kişisel sebepler . 183
8.6.2.2. Aile ilişkilerinden doğan sebepler 183
8.6.2.3. Ticarî faaliyete ilişkin sebepler . 183
8.6.2.4. Diğer sebepler . 183
8.6.3. Adın değiştirilmesinde usul . 184
8.6.3.1. Yetkili ve görevli mahkeme 184
8.6.3.2. Davacı . 184
8.6.3.3. Davaya katılacak kişiler 185
8.6.3.4. Kayıt . 185
8.6.4. Adın değiştirilmesine itiraz 185
8.6.5. Adın değiştirilmesinin sonuçları 185
8.6.6. Nüfus Hizmetleri Kanunu Geçici m. 8 düzenlemesi . 185
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KİŞİNİN DİĞER KİŞİLERLE VE YERLE İLİŞKİSİ
(Hısımlık ve İkametgâh)
9. HISIMLIK . 189
9.1. Hısımlık kavramı ve türleri 189
9.1.1. Kavram . 189
9.1.2. Türleri . 189
9.2. Kan hısımlığı . 189
9.2.1. Tanım 189
9.2.2. Kan hısımlığının türleri . 189
9.2.2.1. Üstsoy-altsoy hısımlığı 189
9.2.2.2. Yansoy hısımlığı 190
9.2.3. Kan hısımlığının derecesi . 191
9.2.4. Kan hısımlığının önemi . 191
9.3. Kayın hısımlığı 192
9.3.1. Genel açıklama . 192
9.3.2. Kayın hısımlığının kurulması 192
9.3.3. Kayın hısımlığının türleri 193
9.3.4. Kayın hısımlığının derecesi 193
9.3.5. Kayın hısımlığının önemi . 194
9.4. Evlât edinmeden doğan hısımlık . 194
10. YERLEŞİM YERİ 195
10.1. Genel olarak 195
10.2. Yerleşim yerinin tanımı ve yerleşim yerine hâkim olan ilkeler . 195
10.2.1. Tanım . 195
10.2.2. Yerleşim yerine hâkim olan ilkeler 196
10.2.2.1. Yerleşim yerinin tekliği ilkesi . 196
10.2.2.2. Yerleşim yerinin zorunluluğu ilkesi 197
10.2.2.3. Yerleşim yerinin sürekliliği ilkesi . 197
10.3. Yerleşim yerinin türleri . 198
10.3.1. Bağımsız yerleşim yeri 198
10.3.1.1. Sürekli olarak oturma . 198
10.3.1.2. Yerleşme (oturma) niyeti 198
10.3.2. Yasal yerleşim yeri (bağımsız olmayan yerleşim yeri) 199
10.3.2.1. Velâyet altındaki çocuklar 199
10.3.2.2. Vesayet altındaki kişiler 200
BEŞİNCİ BÖLÜM
KİŞİSEL DURUM SİCİLİ
(Şekli Kişiler Hukuku)
11. KİŞİSEL DURUM SİCİLİ 205
11.1. Genel olarak 205
11.2. Nüfus işleri örgütü . 205
11.2.1. Merkez örgütü . 205
11.2.2. Taşra örgütü . 205
11.2.2.1. İller . 205
11.2.2.2. İlçeler 205
11.3. Nüfus kütüklerinin tutulması ve kütüklerin yanlış tutulmasından doğan sorumluluk 206
11.3.1. Nüfus kütüklerinin tutulması 206
11.3.2. Nüfus kütüklerinin yanlış tutulmasından doğan hukukî sorumluluk 206
11.4. Kişisel durum siciline ilişkin genel ilkeler . 206
11.4.1. Sicilin bütünlüğü 206
11.4.2. Nüfus kayıtlarının incelenmesi . 206
11.4.3. Nüfus kayıtlarının ispat gücü 207
11.5. Nüfus kütüklerinin türleri . 207
11.5.1. Doğum kütüğü 207
11.5.2. Ölüm kütüğü ve gaiplik . 208
11.5.3. Yer değiştirme 208
11.5.4. Aile kütüğü . 209
11.5.5. Evlenme kütüğü 210
11.5.6. Boşanma ve evliliğin iptali kütüğü . 210
11.5.7. Tanıma evlât edinme kütüğü 210
11.6. Nüfus kayıtlarının ve kayıtlardaki maddî hataların düzeltilmesi ve iptali 211
11.6.1. Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi 211
11.6.2. Maddî hataların düzeltilmesi . 211
11.7. Nüfus kayıtlarının iptali 211
İKİNCİ KISIM
TÜZEL KİŞİLER
TÜZEL KİŞİLERE İLİŞKİN GENEL ESASLAR
1. TÜZEL KİŞİ KAVRAMI 215
1.1. Kavram . 215
1.2. Tüzel kişi kavramının içeriğindeki zorunlu unsurlar 215
1.2.1. Sürekli amaç unsuru . 215
1.2.2. Örgütlenme unsuru 217
1.2.3. Hukuk düzeninin tüzel kişiliği tanıması: Sınırlı sayı ilkesi 218
1.3. Tüzel kişilik perdesinin kaldırılması 219
1.4. Tüzel kişilere ilişkin mevzuat 222
1.4.1. Genel olarak . 222
1.4.2. Dernekler Hukuku Mevzuatı 222
1.4.2.1. Kanunlar . 222
1.4.2.2. Yönetmelikler ve Tebliğler 222
1.4.3. Vakıflar Hukuku Mevzuatı 223
1.4.3.1. Medeni Kanundan Önce Kurulmuş Vakıflar ile İlgili Mevzuat 223
1.4.3.2. Medeni Kanuna Göre Kurulmuş Vakıflar ile İlgili
Mevzuat . 223
2. TÜZEL KİŞİLERİN TARİHSEL TEMELLERİ 224
3. TÜZEL KİŞİLERİN HUKUKİ NİTELİĞİNE İLİŞKİN TEORİLER 228
3.1. Varsayım teorisi 228
3.2. Gerçeklik teorisi 229
3.3. Teorilerin bugünkü hukukumuz açısından anlamı 229
4. TÜZEL KİŞİLERİN ÇEŞİTLERİ. 231
4.1. Kamu hukuku tüzel kişileri . 231
4.2. Özel hukuk tüzel kişileri . 233
4.3. Kamu İktisadi Teşebbüsleri . 237
5. TÜZEL KİŞİLERİN KURULUŞUNA İLİŞKİN TEMEL İLKELER 240
5.1. Çeşitli kuruluş sistemleri . 240
5.1.1. Serbest kuruluş sistemi . 240
5.1.2. Tescil sistemi 241
5.1.3. İzin sistemi 241
5.2. Hukukumuzda tüzel kişilerin kuruluşunda geçerli olan sistem . 242
5.3. Kuruluş aşamasındaki hukuka aykırılıkların etkisi: Tüzel kişiliğin
kazanılamadığı haller 245
5.3.1. Genel olarak 245
5.3.2. Kuruluş aşamasında amacın hukuka veya ahlâka aykırı olmasının özelliği 246
5.3.3. Tüzel kişilik kazanılamamasının sonuçları . 247
6. TÜZEL KİŞİLERİN HAK EHLİYETİ . 249
6.1. Kural: Tüzel kişilerin tam hak ehliyetine sahip olması . 249
6.2. Tüzel kişilerin yararlanamayacakları haklar . 250
6.3. Sadece tüzel kişilerin yararlanabileceği haklar . 252
6.4. Tüzel kişilerin yararlanmasının özellik arz ettiği ve tüzel kişilerin yararlanıp yararlanamayacağında tereddüt duyulan haklar . 252
6.5. Tüzel kişilerin hak ehliyetinin amaçları ile sınırlı olup olmadığı sorunu:
Tüzel kişilerde ultra vires ilkesi geçerli midir? . 254
7. TÜZEL KİŞİLERİN FİİL EHLİYETİ 257
7.1. Fiil ehliyetinin kazanılması: Tüzel kişinin zorunlu organlarını oluşturması 257
7.2. Tüzel kişinin organsız kalmasının etkisi . 258
7.3. Tüzel kişilerde organ kavramı ve organın niteliği; organ türleri . 258
7.3.1. Organ kavramı ve organın niteliği 258
7.3.2. Organ sıfatının kazanılması 259
7.3.3. Tüzel kişi ile organ arasındaki hukuki ilişkinin niteliği 261
7.3.4. Organ türleri 261
7.3.4.1. Organın kanunda öngörülmüş olup olmamasına göre:
Zorunlu organlar-İsteğe bağlı (ihtiyari) organlar 262
7.3.4.2. İşlevleri açısından: Karar organı-Yürütme organı . 262
7.3.4.3. Faaliyet alanları açısından: İç organ-Dış organ 262
7.3.4.4. Organı oluşturanların sayısına göre: Fert organ-Kurul organ 263
7.4. Tüzel kişilerin fiil ehliyetinin kapsamı . 263
7.4.1. Organın hukuki işlemleri açısından . 263
7.4.2. Organın hukuka aykırı fiilleri açısından 265
7.4.2.1. Organın borca aykırı davranışından sorumluluk . 266
7.4.2.2. Organın haksız fiilinden sorumluluk 266
7.4.3. Tüzel kişinin yardımcı şahıslarının durumu . 268
8. TÜZEL KİŞİNİN YERLEŞİM YERİ (İKAMETGÂHI) . 269
9. TÜZEL KİŞİLİĞİN SONA ERMESİ 271
9.1. Tüzel kişiliğin sona erme sebeplerine genel bakış . 271
9.2. Sona eren tüzel kişinin malvarlığının tasfiyesi . 271
9.3. Tasfiye sonucunda kalan malvarlığının tahsisi 273
DERNEKLER
1. DERNEK KAVRAMI . 276
2. DERNEK TÜRLERİ . 278
2.1. Sahip oldukları ayrıcalıklar açısından: Alelade dernekler-Kamu yararına çalışan dernekler 278
2.1.1. Kamu yararına çalışan dernek statüsünün kazanılması 278
2.1.2. Kamu yararına çalışan derneklere tanınan ayrıcalıklar 280
2.1.3. Kamu yararına çalışan dernek statüsünün kaybı 281
2.1.4. Yöneticilerin görevden alınması 281
2.2. Amacına ulaşmak için elde ettikleri gelirler açısından: Ticari işletme işleten ve işletmeyen dernekler 282
2.3. Kurucuları açısından: Dar anlamda dernek-Dernek birlikleri: Üst Kuruluşlar . 283
2.4. Çocuk dernekleri 284
2.5. Dernekler Kanunu m. 2/f. ’de yer verilen “Plâtform” kavramı . 285
2.6. Spor Kulüpleri. 285
3. DERNEĞİN KURULUŞU 286
3.1. Genel Olarak 286
3.2. Dernek kurma işleminin hukuki niteliği . 287
3.3. Dernek tüzüğünün içeriği . 288
3.4. Tüzel kişilik kazanılabilmesi için dernek tüzüğünün idareye verilmesi . 290
3.5. Derneğin tüzel kişilik kazanması açısından etkili olmayan düzen hükümleri: Tüzüğün incelenmesi ve ilânı; dernekler kütüğüne kayıt 290
3.6. Kurucu üye olabilme şartları 292
3.6.1. Dernek kurma işleminde ehliyet şartı 292
3.6.2. Dernek kurma işleminde özel olarak aranan şartlar . 293
3.6.3. Yabancıların kurucu üye olabilme şartları . 293
4. DERNEĞİN AMACI 294
4.1. Kavram 294
4.2. Amacın hukuka aykırı nitelik taşımaması . 296
4.2.1. Amacın kanuna, ahlâk ve adaba aykırı ve imkânsız olmaması . 296
4.2.2. Derneğin amacının Dernekler Kanununda özel olarak belirtilen yasak amaçlardan olmaması . 296
4.2.3. İzne bağlı amaçlar . 297
4.3. Amacın değiştirilmesi . 297
5. DERNEK ÜYELİĞİ . 298
5.1. Üye ve üyelik kavramları 298
5.2. Dernek üyeliğinin kazanılması 299
5.3. Dernek üyesi olabilme şartları . 302
5.3.1. Ehliyet şartı . 302
5.3.2. Kanunda aranan diğer şartlar 303
5.3.2.1. Yabancıların derneklere üyeliği açısından . 303
5.3.3. Dernek tüzüğünde öngörülen şartlar . 303
5.4. Üyelik sözleşmesinin geçersizliği . 303
5.4.1. Üyelik sözleşmesinin kesin hükümsüzlüğü 303
5.4.2. Üyelik sözleşmesinin iptal edilebilirliği 304
5.5. Üyelik ilişkisinin sona ermesi . 305
5.5.1. Üyelik ilişkisinin kendiliğinden sona ermesi 305
5.5.2. Üyelikten çıkma (istifa) 306
5.5.3. Üyelikten çıkarma (ihraç) . 308
5.5.3.1. Hukuki niteliği . 308
5.5.3.2. Yetkili organ 309
5.5.3.3. Çıkarma sebepleri 309
5.5.3.3.1. Dernek tüzüğünde çıkarma sebeplerine yer verilmesi 310
5.5.3.3.2. Dernek tüzüğünde çıkarma sebeplerine yer verilmemesi . 310
5.5.3.3.3. Haklı sebeple çıkarma . 310
5.5.3.4. Üyenin çıkarma kararına itirazı . 311
5.5.3.4.1. Çıkarma sebeplerinin tüzükte düzenlendiği durumda . 311
5.5.3.4.2. Haklı sebeple çıkarmada . 312
5.5.3.4.3. Üyenin çıkarma kararına itiraz usulü 312
5.5.3.5. Üyeliğinin sona ermesinin sonuçları 313
5.6. Üyelik hak ve yükümlülükleri . 314
5.6.1. Üyelik hakları . 314
5.6.1.1. Genel bakış 314
5.6.1.2. Katılma hakları 314
5.6.1.3. Yararlanma hakları 315
5.6.1.4. Korunma hakları 315
5.6.2. Üyelik yükümlülükleri . 316
5.6.2.1. Aidat ödeme yükümlülüğü . 316
5.6.2.2. Dernek düzenine uyma ve sadakat yükümlülüğü . 317
5.6.3. Yükümlülüklerin ihlâlinin sonuçları 317
6. DERNEĞİN ORGANLARI . 319
6.1. Genel Kurul 319
6.1.1. Kavram 319
6.1.2. Genel kurulun görev ve yetkileri . 320
6.1.3. Genel kurulun toplanması 320
6.1.3.1. Olağan genel kurul toplantısı 320
6.1.3.2. Olağanüstü genel kurul toplantısı . 321
6.1.4. Çağrı usulü . 322
6.1.5. Toplantı yeri . 322
6.1.6. Toplantı yeter sayısı . 322
6.1.7. Toplantının yapılış usulü . 323
6.1.8. Karar yeter sayısı . 324
6.1.9. Genel kurul kararlarına itiraz: Genel kurul kararlarının iptali . 325
6.1.10. Dernek genel kurul toplantısının ve organlara seçilenlerin idareye bildirilmesi 326
6.2. Yönetim kurulu 327
6.2.1. Kuruluşu 327
6.2.2. Görev ve yetkileri 328
6.3. Denetleme kurulu . 329
6.3.1. Kuruluşu 329
6.3.2. Görev ve yetkileri 329
7. DERNEKLERİN FAALİYETLERİNİN SINIRLANMASI 331
7.1. Genel bakış . 331
7.2. Derneklerin faaliyetlerini sınırlayıcı hükümler 331
8. DERNEKLERİN DEVLET TARAFINDAN DENETLENMESİ . 333
9. DERNEKLERİN İDARİ KARARLA FAALİYETTEN ALIKONULMASI 335
10. DERNEĞİN SONA ERMESİ 336
10.1. Genel olarak . 336
10.2. Derneğin kendiliğinden sona ermesi (derneğin infisahı) 336
10.2.1. Derneğin aciz haline düşmesi . 336
10.2.2. Yönetim kurulunun tüzüğe göre kurulmasına imkân kalmaması 336
10.2.3. Gerekli yeter sayının bulunmaması sebebiyle dernek genel kurulu toplantısının ikinci çağrıya rağmen yapılamaması . 337
10.2.4. İlk genel kurul toplantısının yapılamaması ve zorunlu organların oluşturulamaması 337
10.2.5. Tüzükte öngörülen sürenin dolması . 337
10.2.6. Derneğin amacının gerçekleşmesi veya amacın imkânsızlaşması
ya da derneğin kuruluş şartlarının kaybetmesi . 337
10.3. Derneğin kendini feshetmesi 338
10.4. Derneğin mahkeme kararı ile feshedilmesi . 338
10.4.1. Derneğin amacının kanuna veya ahlâka aykırı hale gelmesi . 338
10.4.2. Kuruluştaki kanuna aykırılık ve eksikliklerin giderilememesi 339
11. SONA ERMENİN SONUÇLARI . 340
VAKIFLAR
1. VAKIF KAVRAMI 341
1.1. Kavram 341
1.2. Vakfın türleri . 341
1.2.1. Olağan vakıflar . 341
1.2.2. Kamuya yararlı vakıflar 341
1.2.3. Çalıştırılanlara (istihdam edilenlere) ve işçilere (personele) yardım vakıfları . 347
1.2.3.1. Tek taraflı istihdam edilenlere ve personele yardım vakıfları . 349
1.2.3.2. İki taraflı istihdam edilenlere ve personele yardım vakıfları . 349
1.2.4. Aile vakıfları . 350
1.3. 5737 sayılı Vakıflar Kanununun Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre kurulan vakıflara ilişkin düzenlemesinin eleştirisi 350
1.3.1. Vakıflar Kanununun vakıfları düzenleme hususundaki genel esasları 350
1.3.2. Vakıflar Kanununda yer alan hükümlerin ortaya çıkardığı aksaklıklar . 351
2. VAKFIN KURULUŞU . 354
2.1. Vakıf kurma işlemi 354
2.1.1. Vakıf kurma işleminin şekli 354
2.1.2. Vakıf kurma işleminin ehliyet 355
2.1.3. Vakıf senedinin içeriği 356
2.1.4. Vakıf kurma işleminin geri alınması . 357
2.2. Vakfın tüzel kişilik kazanması 358
2.2.1. Vakfın tescili . 358
2.2.2. Vakfın tescilinin hukuki sonuçları 361
3.VAKIF KURMA İŞLEMİ İLE TAHSİS EDİLECEK MALVARLIĞI
DEĞERLERİ: VAKIFTA MAL UNSURU 363
3.1. Tahsis edilecek mal varlığı değerleri . 363
3.2. Tahsis edilen malvarlığı değerlerinin amacı gerçekleştirmeye yeterli olmaması . 364
4. VAKFIN AMACI . 366
4.1. Vakfın amacının belirli olması 366
4.2. Vakfın amacının sürekli olması . 367
4.3. Vakfın amacının yasak amaçlardan olmaması 367
4.4. Vakfın amacının imkânsız olmaması . 367
4.5. Ticari işletme işletmek amacı ile vakıf kurulup kurulamayacağı sorunu 367
5. VAKFIN ÖRGÜTÜ . 369
5.1. Vakfın zorunlu organı: Yönetim organı . 369
5.2. Yönetim organının görevleri 370
5.3. Vakfın seçimlik organları . 371
5.4. Vakıf yöneticilerinin görevden uzaklaştırılmaları ve görevlerinin sona ermesi 372
5.5. Vakıfların şube ve temsilcilik açmasına ilişkin esaslar 373
5.6. Vakıfların uluslararası faaliyette bulunmalarına ilişkin esaslar . 374
6.VAKFIN YÖNETİMİNİN ŞEKLİNİN, AMACININ VE MALLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ 375
6.1. Vakfın örgütünün, yönetim şeklinin ve işleyişinin değiştirilmesi 375
6.2. Vakfın amacının değiştirilmesi 375
6.3. Vakfın mallarının değiştirilmesi . 376
7. VAKFIN DENETİMİ 378
7.1. Genel olarak . 378
7.2. Denetimin kapsamı 379
7.2.1. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapılan denetimin kapsamı 379
7.2.2. İç denetimin kapsamı . 379
8. VAKIFTAN YARARLANANLARIN HUKUKİ DURUMU . 381
9. VAKFIN SONA ERMESİ 382
9.1. Sona erme sebepleri . 382
9.2. Vakfın kendiliğinden sona ermesi 382
9.3. Vakfın mahkeme kararı ile sona erdirilmesi 383
9.4. Vakfın, vakıf kuranın alacaklılarının ve saklı pay sahibi mirasçıların itirazı üzerine sona ermesi . 383
9.5. Sona ermenin sonuçları 384
9.5.1. Tasfiye . 384
9.5.2. Tahsis . 384
9.5.3. Vakfın sicil kayıtlarının silinmesi ve ilân 385
%20720,00 TL576,00 TL
