Türk Patent Hukuku
Uğur ÇOLAK
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 9
İÇİNDEKİLER 13
KISALTMALAR 45
GİRİŞ 47
BİRİNCİ BÖLÜM
I TARİHÇE VE PATENT HUKUKUNUN KAYNAKLARI 51
A Kavram ve Tarihçe 51
B Patent Hukukunun Konusu 53
C Patent Başvurusu Yapmanın Yararları54
D Patent Korumasının Önemi54
E Patentin Fonksiyonları56
F Patent Hukukunun Başlıca Uluslararası Kaynakları ve Ulusal
Kaynaklar 56
1 Paris Sözleşmesi (Konvansiyonu)56
2 Patent İşbirliği Anlaşması (PCT) 58
3 Avrupa Patent Sözleşmesi (EPC)59
4 Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Sözleşmesi (TRIPS)61
5 Strazburg Anlaşması63
6 Budapeşte Anlaşması 65
7 Patent Kanunu Anlaşması (Patent Law Treaty) 66
8 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu 66
9 Sınai Mülkiyet Kanunu Yönetmeliği68
10 Avrupa Patent Sözleşmesi’nin Türkiye’de Uygulama Şeklini
Gösterir Yönetmelik68
11 EPC Uygulama Yönetmeliği 69
İKİNCİ BÖLÜM
PATENT HUKUKUNUN BAŞLICA AKTÖRLERİ
I DÜNYA FİKRİ MÜLKİYET ÖRGÜTÜ (WIPO) 71
II AVRUPA PATENT OFİSİ (EPO) 71
III TÜRK PATENT VE MARKA KURUMU (TÜRKPATENT) 72
14 İçindekiler
IV FİKRİ VE SINAİ HAKLAR İHTİSAS MAHKEMELERİ 75
V PATENT VEKİLLERİ 75
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
BULUŞUN BİLEŞENLERİ
I BULUŞ ÖZETİ 79
II TARİFNAME 81
1 Buluş başlığı83
2 Buluşun İlgili Olduğu Teknik Alan 84
3 Tekniğin Bilinen Durumu 84
4 Buluşun Çözümünü Amaçladığı Teknik Problemler85
5 Resimlerin Açıklanması86
6 Buluşun Açıklanması 86
7 Buluşun Sanayiye Uygulanma Biçimi 87
III İSTEMLER 87
1 Genel Olarak İstem Yazımı 88
2 İstemlerin Açık Olması Gerekliliği (Açıklık, clarity)89
3 İstemlerin Tarifname’den Destek Alması Gerekliliği 95
4 Kapsam Aşımı Yasağı96
5 İstem Tasarımı ve Anatomisi 99
6 İstem Kategorileri 105
A Fiziki Varlık İstemleri 106
B Fiziki Aktivite İstemleri 107
C Karma İstemler 107
7 Bağımsız İstemler - Bağımlı İstemler Ayrımı ve İstem Ağacı 108
8 Belirli Bir Rakam Aralığı Seçimi İçeren İstemler 112
9 Spesifik İstem Formatları 114
A Markush Tipi İstemler (Maskush Gruplandırması) 114
B Jepson Tipi İstemler 116
C “Reach-Through” İstemler 117
D Beauregard İstemleri 118
E “Means-Plus- Function” (Vasıta + Fonksiyon) İstemleri 119
F Omnibus İstemleri 121
10 Aynı Buluş İçin Birden Fazla Formatta İstem Yazılması 122
11 Farmasötik Buluşlarda Kullanılan Başlıca İstem Türleri 124
İçindekiler 15
A Kullanım İstemleri 125
a Amaçla Sınırlı İstemler (Purpose-Limited Claims) 125
aa Amaçla Sınırlı Usul istemleri (Purpose-Limited Process
Claims) 125
bb Amaçla Sınırlı Ürün İstemleri (Purpose-Limited Product
Claims) 126
b Usul Yoluyla Ürün İstemleri (Product-by-Process Claims) 128
c Dozaj Rejimleri (Doz Ayarlamaları ya da Düzenlemeleri)131
d Kişiselleştirilmiş İlaçlar132
B İsviçre Tipi İstemler (Swiss-Type Claims)133
IV ÇİZİMLER (RESİMLER) 134
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
PATENTLENEBİLİR BULUŞLAR VE
PATENTLENEBİLİRLİĞİN İSTİSNALARI
I BULUŞ KAVRAMI 137
II BULUŞUN NİTELİKLERİ139
III YAPAY ZEKA’NIN (ARTIFICAL INTELLIGENCE - AI) BULUŞ YAPIP
YAPAMAYACAĞI VE BULUŞ SAHİPLİĞİ SORUNLARI İLE DABUS
KARARLARI140
1 Yapay Zekanın Buluş Yapıp Yapamayacağı Hususu 141
2 Yapay Zeka’nın Buluş Sahibi Olup Olamayacağı Hususu141
IV PATENTLENEBİLİR BULUŞLAR144
V BULUŞ NİTELİĞİNDE SAYILMAYAN KONULAR 144
1 Keşifler, Bilimsel Teoriler ve Matematiksel Yöntemler145
2 Zihni Faaliyetler, İş Faaliyetleri veya Oyunlara İlişkin Plan, Kural ve
Yöntemler147
A Genel Olarak 147
B İş Yapma Yöntemleri (Business Methods)148
3 Bilgisayar Programları 152
4 Estetik Niteliği Bulunan Mahsuller, Edebiyat ve Sanat Eserleri ile
Bilim Eserleri 165
5 Bilgi Sunumları 166
VI PATENTLENEMEYECEK BULUŞLAR168
1 Kamu Düzenine veya Genel Ahlaka Aykırı Olan Buluşlar168
2 Teşhis Yöntemleri ile Cerrahi Yöntemler Dâhil Tüm Tedavi
Yöntemleri 174
16 İçindekiler
A Cerrahi Yöntemler 175
B Teşhis Yöntemleri 177
C Tedavi Yöntemleri 180
a Genel Olarak Tedavi Yöntemi Kavramı 180
b Tıbbi Kullanım İstemleri182
c İkinci (ve Sonraki) Tıbbi Kullanım İstemlerine İlişkin Sorunlar187
d Tıbbi Kullanım Patentleri Yönünden İyileştirme (Improvement)
İstemleri 190
3 EPC’de ve SMK’nda Belirtilen Bazı Biyoteknolojik Buluşlar 191
A Genel Olarak Biyoteknolojik Buluş Kavramı 192
B Biyoteknolojik Buluşlara İlişkin Tartışmalar 194
a Teknik Tartışmalar194
b Etik Tartışmalar 196
C Biyoteknolojik Buluşların Patentlenebilir Olup Olmadığı 197
a Biyoteknolojik Buluşların Korunmasına İlişkin 98/44 Sayılı AB
Direktifi198
b Avrupa Patent Sözleşmesi (EPC) ve Uygulama Yönetmeliği’ndeki
Düzenleme 199
aa Doğal Ortamından İzole Edilen ya da Teknik Usullerle
Üretilebilen Biyolojik Materyal 200
bb Belirli Koşullarla Bitki ve Hayvan Türleri 201
cc Mikrobiyolojik ya da Başkaca Teknik Usuller ve Bu
Usullerle Elde Edilen Ürünler 201
c Biyoteknolojik Buluşların Patentlenmesi Konusunda ABD
Uygulaması : Chakrabarty ve Myriad Davaları202
d Biyoteknolojik Buluşlarla İlgili EPO Uygulama Örnekleri, Konunun
SMK’nda Düzenlenişi ve Türkiye’deki Durum203
aa Bitki Çeşitleri veya Hayvan Irkları ile Bitki veya Hayvan
Üretimine Yönelik “Esas Olarak” Biyolojik İşlemler 204
bb İnsan Bedeninin Öğelerinden Birinin “Sadece” Keşfi 215
cc İnsan Klonlama ve Genetik Kimlik Değiştirme İşlemleri,
İnsan Embriyosunun Sınai ya da Ticari Amaçlarla
Kullanımı ve Hayvanlarla İlgili Bazı Biyoteknolojik Buluşlar 217
e Biyoteknolojik Buluşlar Bakımından Sanayiye Uygulanabilirlik
Koşulunun İncelenmesi222
İçindekiler 17
BEŞİNCİ BÖLÜM
PATENTLENEBİLİRLİK KOŞULLARI
I ÖN KOŞUL; TEKNİK KARAKTERE SAHİP BİR BULUŞUN VAR OLMASI 223
1 Buluşun Varlığı 224
2 Teknik Alana İlişkin Olma (Teknik Karakter)224
3 Teknik Etki Yaklaşımı 226
A İstemin Yorumlanması Aşaması227
B Buluşla Yapılan Katkı’nın Belirlenmesi Aşaması228
C Katkı’nın Teknik Olup Olmadığının Belirlenmesi 228
4 “Herhangi Bir Donanım” Yaklaşımı (“Any Hardware” Approach) 230
5 Teknik Karakter İncelemesi231
II YENİLİK (Novelty) 232
1 Genel Olarak “Yenilik”232
2 Mutlak Yenilik İlkesi234
3 Tekniğin Bilinen Durumu235
A Genel Olarak “Tekniğin Bilinen Durumu” 235
B Başvuru Tarihinden Önceki Yazılı ve Sözlü Açıklamalar236
C Önceki Kullanımlar236
D İnternet Ortamındaki Açıklamalar 240
E Topluma Açıklanmış Teknik Çizimler244
F Ortak Genel Bilgi245
4 Başvuru Tarihinde ya da Daha Sonra Yayınlanmış Önceki Tarihli
Patent Başvuruları 246
5 Topluma Açıklanmış Olma248
6 Buluşun Uygulanmasını Mümkün Kılan Açıklama249
7 Başvuru Tarihinden Önce Yapılmış ve Başvuru Tarihinden Sonra
Yayınlanmış Patent ve Faydalı Model Başvurularının İlk İçerikleri251
8 Patent Konusunun Başka Bir Teknik Problemi de Çözdüğünün
Sonradan Keşfi 252
9 Gizlilik Kaydı İçeren Açıklamalar254
10 Noterlere İbraz Edilen Belgeler, Noterde imzalanan Sözleşmeler, Noter
Tespitleri ve Elektronik Ortamda Verilerin Tespiti (E-Tespit) 258
11 Açıklamanın Kim Tarafından Yapıldığı Hususu 260
12 Açıklamanın Dili 260
13 Açıklamanın Erişilebilir Olması260
18 İçindekiler
14 Uluslararası Zaman Dilimleri (Time Zones) ve Saat Farkları 262
15 Yeniliği Ortadan Kaldırmayan Açıklamalar ve Hoşgörü Süresi (Grace
Period) 264
A Buluş Sahibi Tarafından Yapılan Açıklamalar 269
B Patent Başvurusu Yapılan Merci Tarafından Yapılan Açıklamalar 269
C Üçüncü Kişilerce Yapılan Açıklamalar 270
16 Tüm İçerik Yaklaşımı 272
17 Tesadüfi Açıklamalar 273
18 Örtülü Açıklamalar 273
19 Yenilik İncelemesinde Eşdeğerler 274
20 Bazı Özel Durumlarda Yenilik incelemesi 275
A Eski ve Bilinen Bir Maddenin Yeni ve Farklı Amaçla Kullanımına
Yönelik İstemler Bakımından Yenilik 275
B Parametre İçeren İstemlerde Değer Aralıklarının Önceki
Açıklama İle Kısmen ya da Tamamen Örtüştüğü Haller 277
C Jenerik Açıklama – Spesifik Açıklama İlişkisi 279
D Seçim Buluşları (Selection Inventions) Bakımından Yenilik 280
a Genel Olarak Seçim Buluşları280
b Seçim Buluşlarında Yenilik281
c Olanzapin Patenti Örneği283
aa Olanzapin - Almanya 284
bb Olanzapin – İngiltere 285
cc Olanzapin - ABD 286
E Usul Yoluyla Ürün İstemleri Bakımından Yenilik İncelemesi 286
F Zımni Açıklamaların Yenilik İncelemesi Sırasında Dikkate
Alınması 287
G Markush Türü İstemler Bakımından Yenilik 289
H Dozaj Rejimi İstemleri Bakımından Yenilik 290
İ Daha Yüksek Saflık Derecesi Elde Edilmesine Yönelik İstemler
Bakımından Yenilik 291
21 Yenilik İncelemesinin Ne Şekilde Yapılacağı Hususu 294
III BULUŞ BASAMAĞI (BULUŞSAL ADIM) 299
1 Genel Olarak 303
2 Buluş Basamağı (Buluşsal Adım) Kavramı 305
3 SMK’na Göre Buluş Basamağı (Buluşsal Adım) Kavramının
Bileşenleri 306
İçindekiler 19
A Tekniğin Bilinen Durumu 306
B İlgili Teknik Alan 308
C İlgili Alandaki Teknik Uzman Uzman Kişi (Person Skilled in The
Art) ve Bu Kişinin Varsayılan Bilgisi (Ortak Genel Bilgi) 309
a İlgili Teknik Alandaki Uzman Kişi (Person Skilled in The Art) 309
b Varsayımsal Uzman Kişinin Bilgi Düzeyi ve Ortak Genel Bilgi314
aa Ortak Genel Bilgi314
bb İkincil Ortak Genel Bilgi (Secondary Common General
Knowledge)316
cc Buluşsal Adım İncelemesindeki Uzman Kişinin
Açıklamanın Yeterliliği ya da İstemin Yorumlanması
İncelemesindekinden Farklı Olabilmesi 316
D Aşikar Olmama317
E Buluş Basamağı İncelemesinde Kullanılacak Diğer Unsur ve
Kavramlar318
a En Yakın Referans (Closest Prior Art)318
b Çözülmek İstenen Teknik Sorun324
c Problem Buluşlar324
4 Buluş Basamağı (Buluşsal Adım) Koşulunun İncelenmesi325
A Problem ve Çözüm Yaklaşımı (Problem and Solution ApproachPSA)327
B İngiliz Hukuku’nda Kullanılan “Windsurfing” ve “WindsurfingPazzoli” testleri 331
C Amerikan Hukukunda Kullanılan “Graham Factors” ve TeachingSuggestion- Motivation (TSM)Testi 332
D Türk Hukuku’nda Uygulanan Yöntem 334
5 “Could – Would” Yaklaşımı336
6 Makul Başarı Beklentisi Testi ve Objektif Teknik Problemi Çözme
Umudu 337
7 Referans Dökümanların Birleştirilebilmesi (Mozaik Yöntemi) 339
8 Bilinen Özelliklerin Kombinasyonu veya Gelişigüzel Yan Yana
Getirilmesi Halleri 341
9 Materyallerin Yer Değiştirilmesi ve Benzer Kullanım342
10 Takip Edilen Yol ve Kullanılan Teknik Nedeniyle Buluşsallık 343
11 Geçmişe Yönelik Değerlendirme (Ex-post Facto Analysis / Hindsight)
Yasağı 344
20 İçindekiler
12 Buluşsal Adım İncelemesinin, Buluşun Bütünü Üzerinden Yapılması
Gereği 345
13 Buluş Basamağı İncelemesinde Gözetilebilecek İkincil Hususlar
(Secondary Considerations -Tali Göstergeler) 345
A Ticari Başarı 346
B Uzun Süre Duyulan İhtiyaç (Long-felt Need) 348
C Geçmişteki Başarısız Denemeler 349
D Beklenmeyen Süpriz Etki (Bonus effect) 349
E Tekniğin İlgili Alanındaki Referans Dökümanların Eskiliği
(Zaman Faktörü) 351
F Teknik Önyargılar 352
G Rakiplerin Davranışları (Kopyalamalar ve Lisanslar) 352
H Buluşa Yönelik Övgü ve Ödüller 353
İ Tekniğin İlgili Alanlarının Yakınlığı 353
14 Buluş Basamağı (Buluşsal Adım) İncelemesinde Eşdeğerler 354
15 Buluş Basamağının Bulunmadığı Kabul Edilen Bazı Haller 354
16 Yargısal Uygulamadan Örnekler 358
A Moxifloksasin Kararı (İstanbul 4 No’lu FSHHM - 2008) 358
B Valsartan Patenti Kararı (İstanbul 4 No’lu FSHHM - 2011) 361
a Mahkemenin Buluşsal Adım İnceleme Yöntemi361
b “Uzman Kişinin Kim Olduğu” nun ve Bu Farazi Kişinin “Bilgi
Düzeyinin Ne Olduğu” nun Belirlenmesine İlişkin Değerlendirme361
c En Yakın Referansın Belirlenmesi362
d Mahkemenin “Could – Would yaklaşımı” Konusundaki
Değerlendirmesi 363
e Tali Göstergelerin İrdelenmesi 364
f Buluş Bütünü Üzerinden Değerlendirme365
C Ses Tanımlamalı Araç Kontrol ve Bilgi Sistemi Patenti Kararı
(İstanbul 4 No’lu FSHHM - 2011) 365
17 Buluş Basamağı İncelemesine İlişkin Özellik Gösteren Konular 368
A Buluş Basamağı incelemesine Esas Alınan Tekniğin Bilinen
Durumunun Yenilik İncelemesinde Esas Alınandan Farklı Oluşu 368
B Eşdeğerlerin Buluş Basamağı İncelemesinde Dikkate
Alınabilmesi 368
C Biyoteknolojik Buluşlar ve Farmasötik Alandaki Buluşlar
Bakımından Buluş Basamağına İçin Özellik Gösteren Bazı Konular 369
İçindekiler 21
18 Analoji Usuller (Analogy Processes)369
19 Kimyasal Bileşikler ve Bunların Türevleri (Polimorflar, Esterler,
Tuzlar, İzomerler, vs) 370
A Polimorflar ve Kristal Formlar370
B Formülasyonlar373
C Tuzlar ve Esterler375
D Optik (Stero) İzomerler ve Enantiyomerler376
E Aktif Metabolitler ve Ön İlaçlar380
IV SANAYİYE UYGULANABİLİRLİK (INDUSTRIAL APPLICABILITY) 383
V BULUŞUN YETERLİ ÖLÇÜDE AÇIKLANMASI (SUFFICIENCY OF
DISCLOSURE) 389
1 Genel Olarak “Açıklamanın Yeterliliği” (Sufficiency) Kavramı389
2 İstemde Bir Takım Parametrelere Yer Verilmesi Durumunda
Açıklamanın Yeterliliği İncelemesi 399
3 Açıklamanın “Kısmi” Yetersizliği 401
4 Açıklamanın Yetersizliği Halleri402
A Klasik Yetersizlik402
B Aşırı Geniş İstemlerden Dolayı Yetersizlik (Biogen Yetersizliği) 403
C Belirsizlik Nedeniyle Yetersizlik404
5 EPC ve Türk Patent Sisteminde Açıklamanın En İyi Mod’da Olması
Gerekliliğinin Bulunmayışı406
6 Açıklamanın Yeterliliği Konusunda Mahkemelerce ya da Patent
Ofislerince Yapılacak İnceleme406
VI BULUŞUN TEKNİK SORUNU ÇÖZDÜĞÜ İDDİASININ MAKUL VE İKNA
EDİCİ GÖRÜLMESİ GEREKLİLİĞİ (PLAUSIBILITY) 407
1 Genel olarak “Plausibility” 407
2 “Plausibility” Kavramı410
3 Plausibility Testi410
4 “Plausibility” Konusunda EPO Uygulaması 412
5 “Plausibility” Konusunda İngiltere Uygulaması 415
6 Plausibility Konusunun Hangi Bağlamda İnceleneceği Sorunu 418
7 Türk Hukukundaki Durum 421
22 İçindekiler
ALTINCI BÖLÜM
PATENT BAŞVURUSU VE TESCİL SÜRECİ
I DOĞRUDAN TÜRKPATENT’E YAPILAN BAŞVURU 427
1 Başvuru Belgeleri 428
2 Buluş Sahibinin Adının Belirtilmesi 428
3 Buluş Bütünlüğü ve Bölünmüş Başvurular 429
4 Türkiye’de Geçici Patent Başvurusu Yapılıp Yapılamayacağı Hususu 432
5 Çifte Patentleme (Double Patenting) Yasağı 434
6 Başvuru Formu 436
7 Tescil Süreci 437
A Buluşa İlişkin Başvuru Dosyasının Hazırlanması 437
a Buluş Özeti (Abstract)437
b Buluşun Açıklanması ve Tarifname ve İstemler438
c Rüçhan Talebinde Bulunulması ve Rüçhan Hakkı (Priority Right)438
d Geçerli Bir Rüçhan Talebi İçin Koşullar439
aa 12 Aylık Süre İçinde ve Usulüne Uygun Bir Başvuru 439
bb Aynı Buluş Koşulu 441
e Çoklu Rüçhan442
f Rüçhan Türleri443
aa Başvuru Rüçhanı 443
bb Sergi Rüçhanı 445
g Rüçhan Talebinin İncelenmesi445
8 Patent Başvurusunun Şekli Şartlara Uygunluk Yönünden
İncelenmesi 447
A Genel olarak Şekli İnceleme 447
B Şekli İncelemeye İlişkin Özel Durumlar 448
a Gen Dizisi İçeren Buluşlar Yönünden Açıklama ve Dizi Listelerinin
Sunulması448
b Biyolojik Materyal İçeren Buluşların Açıklanması ve Biyolojik
Materyalin Sunulması449
c Başvuruda Dikkat Edilmesi Gereken Teknik Ayrıntılar 451
9 Araştırma Talebi ve Araştırma Raporunun Hazırlanması 452
10 Araştırma Raporlarında Kullanılan “X”, “Y”, “A”, “O” gibi Kategorik
Kodlamalar (Araştırma Raporu Kodları) 455
11 Patent Başvurusunun Üçüncü Kişilerce İncelenebilmesi 458
İçindekiler 23
12 Başvurunun Yayınlanması ve Etkileri 458
A Üçüncü Kişilerin Patent Başvurusuyla İlgili Görüş Bildirebilmesi459
B Patent Sahibinin Hukuki Koruma Taleplerinde Bulunabilmesi 460
13 İnceleme Raporu462
14 Patentin Verilmesi ve Bültende yayınlanması463
15 Patent Başvurusunda ve Patentte Değişiklik Yapılması
(Amendments) 464
A Genel Olarak Patentte Değişiklik (Amendment) 465
B Değişikliğin, Patent Başvurusu Sahibinin Kendi İnsiyatifiyle ya da
Patent Otoritesinin İsteği Üzerine Yapılması467
C EPC 2000 Değişikliği ile Düzenlenen Merkezi Değişiklik Sistemi
(EPC md105/a ve 105/b)468
D Patentte Yapılabilecek Bazı Değişiklik Türleri ve Disclaimer’lar 470
a Eklemeler, Çıkarmalar, Sözcük-Terim Değişiklikleri, İstem
Birleştirme ve Aktarmalar470
b Negatif Sınırlamalar (Disclaimer’lar)471
E “Başvurunun İlk Hali” Kavramı ve Buna İlişkin Sınırlama473
a Değişiklik Konusuna İlişkin “Altın Standard” (Gold Standard)474
b Patentte Yapılacak Değişikliklerin EPC md123’e Uygunluk
Yönünden İncelenmesi Konusunda EPO Tarafından Kullanılan
Testler476
aa Gereklilik Testi (Üç Nokta Testi)476
bb Ara (Orta) Genelleme Testi477
cc Yenilik Testi479
F İsviçre Tipi İstem Formatında Kaleme Alınmış Bir İstemin, EPC
md54/5’e Yeniden Formüle Edilmesi480
G Patentte Değişikliklerin Yapılabileceği Aşamalar480
a Başvuru İşlemleri Sırasında Başvuruda Değişiklik481
b İtiraz Sürecinde Patentte Değişiklik483
c Patent Verildikten Sonraki (Post-grant), Ulusal Hükümsüzlük
Yargılamaları Aşamasında Değişiklik (EPC md138/3)484
H Değişikliğe Karşı Üçüncü Kişilerin İtiraz Hakkı487
İ Değişiklik Hakkının Kötüye Kullanılması (Patentte Kötüniyetli
Değişiklik) 487
J Değişikliğin Patentlenebilirlik Amacıyla Yapıldığı Varsayımı490
16 Patent Başvurusunda / Patentte Yapılacak Değişikliğin Geçmişe
Etkisi Olup Olmayacağı490
24 İçindekiler
17 Patent Başvurusunda / Patentte Yapılacak Değişikliğin Derdest
Yargılamalara Etkisi 492
18 Patent Başvurusunda ve Patentte Düzeltme Yapılması (Corrections) 493
19 Patentin Verilmesi Kararına Karşı İtiraz ve İtirazın İncelenmesi
(SMK md99) 495
A Genel Olarak İtiraz 495
B İtiraz Sebepleri 497
a Patent Verilebilirlik Şartlarının Mevcut Olmaması (SMK md99/1-a)497
b Buluşun Yeterince Açıklanmamış Olması (SMK md99/1-b) 498
c Patent Konusunun, Başvurunun İlk Halini Aşması (SMK md99/1-c)498
C İtiraz Üzerine TÜRKPATENT YİDK Kararı; Patentin Devamı,
Kısmen Devamı ya da Hükümsüzlük 499
20 Patentin Verilmesi ve Bunun Hukuki Sonuçları 501
21 Patent Başvurusunun Faydalı Model Başvurusuna, Faydalı Model
Başvurusunun Patent Başvurusuna Dönüştürülmesi 502
A Patent Başvurusunun Faydalı Model Başvurusuna
Dönüştürülmesi 502
B Faydalı Model Başvurusunun Patent Başvurusuna
Dönüştürülmesi 503
22 Tescil Sürecinde Hatalı İşlemler ve Sürelere Uyulmaması 505
A Hatalı İşlemler 505
B Sürelere Uymama ve Bunun Sonuçlarının Ortadan Kaldırılması;
İşlemlerin Devamı ve Hakların Yeniden Tesisi 505
a İşlemlerin Devam Ettirilmesi (SMK md107)506
aa SMK’nun 93/1’nci Maddesindeki Süre 507
bb SMK’nun 101/4’ncü Maddesindeki Süre 507
cc SMK’nun 110/3’ncü Maddesindeki Süre 507
dd SMK’nun 72 nci Maddesindeki Süre 508
ee SMK’nun 81 inci Maddesindeki Süre 508
ff SMK’nun 84/1’nci Maddenindeki Süre 508
gg SMK’nun 96 ncı ve 119 uncu Maddelerinin İkinci
Fıkralarındaki Süreler 508
hh SMK’nun 99/1’nci ve 120/4’ncü Maddelerindeki Süreler 508
b Hakların Yeniden Tesisi509
23 Başvurunun Geri Çekilmesi 511
İçindekiler 25
II PCT YOLUYLA YAPILAN ULUSLARARASI BAŞVURU VE TÜRKİYE’DE
ULUSAL FAZ’A GİRİŞ511
1 Uluslararası Aşama 512
2 Ulusal Aşama515
3 EURO-PCT Yoluyla Ulusal Aşamaya EPO Üzerinden Giriş516
III EPC YOLUYLA BAŞVURU VE TÜRKİYE VALİDASYONU517
IV PATENT SİCİLİNE KAYIT518
V YİDK KARARLARINA KARŞI AÇILABİLECEK İPTAL DAVASI 520
1 Genel Olarak520
2 Davanın Hukuki Niteliği ve Koşulları520
3 Davanın Tarafları522
4 Davanın Açılabileceği Süre 523
5 Görevli ve Yetkili Mahkeme 523
YEDİNCİ BÖLÜM
PATENT HAKKI
I PATENT HAKKININ KONUSU VE HAKKIN ORTAYA ÇIKMASI 525
II PATENT HAKKININ NİTELİĞİ530
1 İnhisari Hak Niteliği531
2 Mutlak Hak Niteliği 531
3 Patent Hakkının Süre ile Sınırlı Oluşu 532
4 Patent Hakkının Ülkesel Niteliği 533
III BULUŞ SAHİPLİĞİ VE PATENT HAKKI SAHİPLİĞİ534
1 Buluş Sahibi534
A Genel Olarak Buluş Sahipliği 534
B Buluş sahibinin Patent İsteme Hakkı ve Gerçek Hak Sahipliği 536
2 Ortak Buluş Sahipliği538
A Genel Ortak Buluş Sahipliği 538
B Ortak Buluş Sahipliği İçin Yeterli Olan ve Olmayan Katkılar540
3 Patentin Bölünmezliği 542
4 Gerçek Hak Sahipliği İddiasıyla Başvurunun Gaspı Davası Açılması
ve Buna İlişkin İşlemler 542
IV PATENTİN GASPI DAVASI VE DEVİR TALEBİ544
26 İçindekiler
SEKİZİNCİ BÖLÜM
ÇALIŞANLARIN BULUŞLARI
I GENEL OLARAK549
II PATENT HUKUKUNDA “ÇALIŞAN” VE “İŞVEREN” KAVRAMLARI550
III HİZMET BULUŞLARI VE SERBEST BULUŞLAR553
1 Hizmet Buluşları 554
A Genel Olarak Hizmet Buluşları 554
B Buluşun Niteliğinin Belirlenmesi 555
C Çalışanın, Serbest Buluşlar Bakımından İşverene Bildirim
Yükümlülüğü 562
D Gizli Tutma Yükümlülüğü 566
E Hizmet buluşlarında İşverenin Hak Talepleri ve Buna Karşılık
Çalışan’ın Bedel Talep Hakkı 567
a Tam Hak Talebi 568
aa İşverenin Tam Hak Talebinde Bulunması 568
bb İşverenin Tam Hak Talebi Durumunda Çalışanın “Makul
bedel” Talep Hakkı 568
cc Makul Bedelin Hesaplanması 570
b Teşvik Ödülü575
c Kısmi Hak Talebi577
F Çalışanın Ön Alım Hakkı 579
G Hizmet Buluşu İçin İşveren Tarafından Patent Başvurusu
Yapılması 579
H Hizmet Buluşu İçin Patent Başvurusu Yapılması İle İlgili
Tarafların Karşılıklı Hak ve Yükümlülükleri 582
İ TÜBİTAK Projelerinde Gerçekleştirilen Buluşlar 583
2 Serbest Buluşlar 583
A Genel Olarak Serbest Buluş 583
B Serbest Buluş Biçimleri 584
a Baştan itibaren Serbest Buluşlar (Serbest Doğan Buluşlar) 584
b Sonradan Serbest Hale Gelen (Serbest Kalan) Buluşlar 584
C Serbest Buluş Bildirimine Karşı İşverenin İtirazı 585
D İtiraz Durumunda Uyuşmazlığın Ne şekilde Çözüleceği Sorunu 587
E Teklifte Bulunma Yükümlülüğü ve İşverenin Öncelik Hakkı 588
F Çalışan Buluşlarına İlişkin SMK Hükümlerinin Emredici Hüküm
Niteliği 590
İçindekiler 27
G Hakkaniyete Uygun Olmayan Sözleşme Hükümleri 590
H Çalışan ve İşverenin Patent Başvurusu Konusunda Hak ve
Yükümlülükleri 591
İ Çalışanın Önalım (Şuf’a) Hakkı 591
3 Üniversite Buluşları592
4 Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlar596
5 Çalışan Buluşları Bağlamında Çalışan ile İşveren Arasındaki
Uyuşmazlıkların Çözümü 598
DOKUZUNCU BÖLÜM
EK PATENT VE GİZLİ PATENT
I EK PATENT603
II GİZLİ PATENT605
ONUNCU BÖLÜM
PATENTE İLİŞKİN HUKUKİİŞLEMLER
I LİSANS VERİLMESİ612
1 Genel Olarak Lisans Sözleşmesi 612
2 Patent Lisans Sözleşmesinin Tanımı ve Hukuki Niteliği 614
3 Konuları İtibarıyla Patent Lisans Sözleşmesi Tipleri616
A Üretim Lisansları616
B Kullanma Lisansları617
C Geliştirme ve Yeniden Yapma Lisansları 617
D Montaj Lisansları618
E Satış Lisansları618
F İthalat / İhracaat Lisansları618
G Kişiye ya da İşletmeye Bağlı Lisans sözleşmeleri 619
H Parça Lisansı ve Götürü Lisans 619
İ Zımni (Örtülü) Lisans620
4 Lisans Verme Teklifi621
5 Olumsuz Lisans İlişkisi623
6 Lisans Sözleşmelerinin Fonksiyonları623
7 Lisans Sözleşmelerinde Getirilebilecek Başlıca Sınırlamalar624
A Miktar Yönünden Sınırlama ve Asgari üretim Koşulu 625
B Süre Yönünden Sınırlama625
28 İçindekiler
C Coğrafi Bölge Yönünden Sınırlama 626
8 Alt Lisans 626
9 Karşılıklı (Çapraz) Lisans Sözleşmeleri ve Patent Havuzları 628
10 Lisans Sözleşmesinin Tarafları 632
A Lisans Veren (Licensor) 633
a Genel Olarak633
b Patent Hakkı Üzerinde Ortaklık Durumunda Lisans Verme Yetkisi ve
Lisans Verilmesine İzin Davası634
B Lisans Alan (Licensee) 637
C Patent Lisans Sözleşmelerinde Taraf Değişikliği 637
11 Lisans Sözleşmesinde Tarafların Hak ve Borçları 643
A Lisans Verenin Yükümlülükleri 643
a Patenti Lisans Alana Kullandırma Yükümlülüğü ve Patentin
Varlığına İlişkin Sorumluluk643
b Bilgi Verme Yükümlülüğü647
B Lisans Verenin Sorumluluğu ve Kötüniyet Karinesi 648
C Lisans Alanın Yükümlülükleri 650
a Lisans Bedeli (Royalty) Ödeme Yükümlülüğü650
b Kullanma Yükümlülüğü 651
c Sözleşmeye Uygun Kullanma Yükümlülüğü652
d Geriye Lisans Verme Yükümlülüğü 653
e Lisans Alanın Diğer Yükümlülükleri (Yan yükümlülükleri)654
12 Lisans Verilmesi 659
A Genel Olarak Sözleşmeye Dayalı Patent Lisansı 659
B Sözleşmeye Dayalı Lisans Türleri 668
a Münhasır (İnhisari) lisans 668
aa Genel Olarak 668
bb İnhisari (Münhasır) Lisans ve Rekabet Hukuku İlişkisi 669
b İnhisari Olmayan (Münhasır Olmayan/Basit) Lisans670
13 Standarda Esas Patentler (Standard Essential Patents – SEPs),
Standard Belirleme Kuruluşları (Standard Setting Organisations –
SSOs) ve FRAND 671
A Standarda Esas Patentler (Standard Essential Patents – SEPs) 671
B Standart Belirleme Kuruluşları (Standard Setting Organisations -
SSOs) ve Standard Belirleme 672
İçindekiler 29
C Adil, Makul ve Ayrımcı Olmayan Patent Lisansı (FRAND)674
a Genel Olarak FRAND674
b Adil, Makul ve Ayrımcı Olmayan Patent Lisansı Gereksiniminin
Ortaya Çıkması675
c FRAND Lisans Bedelinin Belirlenmesi676
d Rekabet Kurumu’nun Yatay İşbirliği Anlaşmaları
Klavuzuna Göre FRAND677
e FRAND Deklarasyonu680
f FRAND Lisansına Dair AB Komisyonunca Belirlenen Genel İlkeler 680
g CJEU’nun FRAND Konulu Huawei – ZTE kararı681
h FRAND Tedbiri 683
İ Alman Federal Mahkemesi’nin Sisvel – Haier Kararı684
j İngiltere Yüksek Mahkemesi’nin Unvired Planet International –
Huawei Technologies Ltd Kararında Açıklanan FRAND İlkeleri 684
14 Zorunlu Lisans686
A Zorunlu Lisansın Hukuki Niteliği 687
B Sözleşmeye Dayalı Lisans Hükümlerinin Uygulanabilirliği688
C Zorunlu Lisansın Ek Patentleri de Kapsaması688
D Zorunlu Lisasın Ön Koşulu : Patent Sahibinden Makul Koşullarla
Lisans Talep Etmiş Fakat Alamamış Olmak689
E Zorunlu Lisans Prosedürü690
a Mahkemece Zorunlu Lisans Verilmesi ve Karar Verme Süreci 691
b Rekabet Kurumu Tarafından Zorunlu Lisans Verilmesi 694
c Cumhurbaşkanı Tarafından Zorunlu Lisans Verilmesi696
F Zorunlu Lisans Verilmesini Gerektiren Haller 698
a Kullanmama Nedeniyle Zorunlu Lisans698
b Patent Konularının Bağımlılığı Nedeniyle Zorunlu Lisans705
c Kamu Yararı Nedeniyle Zorunlu Lisans 710
d TRIPS Anlaşmasına Göre Başka Ülkelerdeki Kamu Sağlığı Sorunları
Nedeniyle Zorunlu Lisans712
e Islahçı Hakkı ve Patent Hakkı Yönünden Zorunlu Lisans715
aa Islahçının, Önceki Bir Patente Tecavüz Etmeden Yeni Bir
Bitki Türü Geliştirememesi Nedeniyle Zorunlu Lisans 715
bb Patent Sahibinin, Önceki Bitki Çeşidine Ait Islahçı
Hakkına Tecavüz Etmeden Patent Hakkını
Kullanamaması Nedeniyle Zorunlu Lisans 716
30 İçindekiler
cc Karlılıklı Zorunlu Lisans 716
f Patent Sahibinin, Patenti Kullanırken Rekabeti Engelleyici, Bozucu
veya Kısıtlayıcı Faaliyetlerde Bulunması Nedeniyle Zorunlu Lisans717
G Zorunlu Lisansın Hükümleri 717
H Zorunlu Lisansın Devri 719
İ Zorunlu Lisans Koşullarında Değişiklik Talebi 720
J Zorunlu Lisansın İptali 720
a Lisans Alanın Yükümlülüklerini Yerine Getirmemesi Nedeniyle720
b Zorunlu Lisans Verilmesine Yol Açan Koşulların Ortadan Kalkması
Nedeniyle721
15 Kanuni Tekel 721
16 Patent Lisans Sözleşmeleri ve Rekabet Hukuku Çatışması (SMK
md125/son ve RKHK md4) 722
A Genel Olarak Rekabet Hukuku Düzenlemeleri 723
B Rekabet Hukuku ile Patent Hukuku İlişkisi 724
C Rekabet Hukuku Kurallarına Aykırı Olabilecek Patent Lisans
Sözleşmeleri 727
a Rekabeti Kısıtlayıcı Lisans Anlaşmaları729
b Lisans Alana Getirilen Yükümlülükler, Kısıtlamalar ve Koşullar
Yoluyla Rekabetin Sınırlandırılması731
c Lisans Verene Getirilen Kısıtlamalar Yoluyla Rekabetin
Sınırlandırılması 735
d Çapraz Lisans Anlaşmaları ve Patent Havuzları Yoluyla Rekabetin
Sınırlandırılması 736
e Geriye Lisans Yükümlülüğü Yoluyla Rekabetin Sınırlandırılması 739
f Uyumlu Eylemler740
g Hakim Durumun Kötüye Kullanılması ve “Zorunlu Unsur” Doktrini740
D Rekabet Hukuku Kurallarına Aykırılığı Ortadan Kaldıran Haller 745
a Muafiyet745
b Menfi Tespit Belgesi748
c Rekabet Hukukuna Aykırılığın Düşük Boyutta Oluşu (De Minimis
Kuralı)749
E Patent Lisans Sözleşmelerinin Rekabet Hukuku Kurallarına
Aykırı Olmasının Sonuçları 749
a İdari Para Cezası Yaptırımı750
b Geçersizlik Yaptırımı 750
İçindekiler 31
c Tazminat Yaptırımı 752
d Zorunlu Lisans Yaptırımı753
17 Patent Hakkının Kötüye Kullanımı Örnekleri : Patent Trolleri (Patent
Çalılıkları) ve Patent Tuzağı753
A Patent Tuzağı (Patent Ambush) 754
B Patent Çalılıkları (Patent Thickets) ya da Patent Trolleri755
18 Lisans Sözleşmesinin Sona Ermesi 756
A Sözleşmede Kararlaştırılan Lisans Süresinin Dolması 756
B Patentin 20 Yıllık Koruma Süresinin Dolması758
C Patent Sahibinin Patent Hakkından Vazgeçmesi 758
D Lisans Verenin Patent Sahipliğinin Gasp Davası Sonucunda
Ortadan Kalkması759
E Taraflarca Belirlenen Sona Erme Hallerinden Birinin
Gerçekleşmesi760
F Lisans Sözleşmesinin Feshi760
a Genel Olarak Fesih760
b Patent Lisans Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshi 761
c Covid-19 Pandemisinin, Lisans Sözleşmesi’nin Feshi İçin Bir “Haklı
Neden” Olarak Görülüp Görülemeyeceği Hususu763
d Lisans Sözleşmesinin Tarafların Karşılıklı Anlaşmasıyla Sona
Erdirilmesi 765
G Taraflardan Birisinin Ölümü 765
H Taraflardan Birisinin İflası767
19 Lisans Sözleşmesinin Geçersizliği 768
A Hukuka Aykırılık769
B Ahlaka Aykırılık 774
C İmkansızlık776
D İrade Sakatlığı Hallerinden Birinin Varlığı779
E Lisans Sözleşmesinin Genel İşlem Koşulları Biçiminde Olması780
F Patent Lisans Sözleşmesinden Dönme 783
G İşlem Temelinin Çökmesi 784
II PATENTİN DEVRİ786
1 Buluş Üzerindeki Hakkın (Patent İsteme Hakkının) Devri 787
2 Patent Başvurusunun Devri787
3 Patent Tescilinden Doğan Hakkın Devri788
32 İçindekiler
A Genel Olarak Patent Hakkının Devri 788
B Patente Tecavüz Eylemin Devralma Nedeniyle Hukuka Uygun
Hale Gelip Gelmeyeceği 793
C Patentin Kısmen Devrinin Mümkün Olmaması 794
D Muvazaalı, Yetkisiz, Sakat ve Kötüniyetli Devirler 795
a Muvazaalı Devirler795
b Yetkisiz Devirler795
c İrade Fesadı Halleri796
d Kötüniyetli Devirler ve Kötüniyetli Devir Karinesi 796
E Devir İşleminin TÜRKPATENT Siciline Kaydı 797
F Patentin Devrinin Derdest Yargılamalara Etkisi 798
a Dava Açılmadan Önce Patentin Devri798
b Dava Açıldıktan Sonra Patentin Devri798
c Mahkemece Hükümsüzlüğüne Karar Verildikten Sonra Patentin
Devri801
d Sicile Kaydedilmeyen Patent Devri Halinde, Hükümsüzlük Davasının
Kime Karşı Açılacağı Sorunu 803
e Yargılama Sırasında Patentin Devri Halinde Taraf Değişikliği 804
f Patent Devri Nedeniyle, Devralan Kişiye Karşı Ayrı Bir Dava Açılmış
Olması805
G Mahkeme Kararı ile Devir 805
H Hükümsüzlük Kararı Verilen Bir Patentin Devrinin İstenip
İstenemeyeceği 806
İ Hacizli ya da Rehinli Patentin Devri 806
J Önalım (Şuf’a) Hakkı 806
III PATENTİN MİRAS YOLUYLA İNTİKALİ810
IV PATENTİN HACZİ811
V PATENTİN TEMİNAT OLARAK GÖSTERİLMESİ – PATENT REHNİ813
ONBİRİNCİ BÖLÜM
PATENTİN KORUNMASI
I GENEL OLARAK PATENT KORUMASI819
II PATENT KORUMASININ KAPSAMI819
III PATENTİN KORUMA SÜRESİ 820
1 20 Yıllık Süre 820
2 Ek Koruma Sertifikaları (Supplementary Protection Certifications /
SPCs) 821
İçindekiler 33
A Avrupa Birliği’nde Durum822
B ABD’deki Durum824
C Türkiye’deki Durum825
IV İHTİRA BERATI KANUNU DÖNEMİNDE VERİLEN PATENTLERİN
(İHTİRA BERATLARININ) KORUMA SÜRESİ825
V PATENT HAKKININ KAPSAMI 827
1 Genel Olarak Patent Hakkının Kapsamı827
2 Patent Hakkı Kapsamında Hak Sahibinin Önleyebileceği Eylemler829
A Patent Konusu Ürünün Üretilmesi, Satılması, Kullanılması, İthali,
Kişisel İhtiyaçtan Başka Herhangi Bir Nedenle Elde Bulundurulması 829
B Patent Konusu Olan Bir Usulün Kullanılması832
C Kullanılmasının Yasak Olduğu Bilinen ya da Bilinmesi Gereken
Usul Patentinin Kullanılmasının Başkalarına Teklif Edilmesi834
D Patent Konusu Usul İle Doğrudan Elde Edilen ürünlerin
Satılması, Kullanılması, İthal Edilmesi, Kişisel İhtiyaçtan Başka
Elde Bulundurulması834
3 Patent Hakkı Kapsamına Girmeyen Fiiller (İstisnalar)835
A Sınai ve Ticari Olmayan, Kişisel (Özel) Amaçlı Kullanımlar (SMK
md85/3-a)836
B Patent Konusu Buluşu İçeren Deneme Amaçlı Fiiller (SMK
md85/3-b)840
C İlaçların Ruhsatlandırılması ve Bunun İçin Gerekli Test ve
Deneyler (Bolar İstisnası – SMK md85/3-c) 842
a Genel Olarak Ruhsat Başvurusu ve Bolar İstisnası843
b Kısaltılmış Ruhsat Başvuruları, Veri Koruması ve Veri İmtiyazı 846
c TRIPS md39 Hükmü ve Veri koruması849
d Veri İmtiyazı852
aa Avrupa Birliği’nde Veri İmtiyazı853
bb Türkiyede Veri İmtiyazı Düzenlemesi ve Uygulaması854
cc Veri İmtiyazı’nın Fonksiyonu ve Uygulama860
dd Veri İmtiyazı’nın Patent Korumasından Bütünüyle Farklı
Oluşu861
ee Salt Kısaltılmış Ruhsat Başvurusunda Bulunulmasının,
Patent Hakkına Tecavüz ya da Haksız Rekabet de
Oluşturmaması861
ff Kısaltılmış Ruhsat Başvuru Belgelerinin Gizliliği ve
Ticari Sır Sorunu863
34 İçindekiler
D Eczane İstisnası 866
E Paris Sözleşmesine Taraf Devletlerin Kara, Hava, Deniz ve Uzay
Araçları İstisnası 867
F Uluslararası Sivil Havacılık İstisnası 870
G Çiftçi İstisnası 871
a Bitki Yetiştiriciliğine İlişkin İstisna 871
b Hayvan Yetiştiriciliğine İlişkin İstisna873
H Genel Ahlak, Kamu Düzeni ve Kamu Sağlığı Sınırlaması 874
VI PATENT HAKKINA TECAVÜZ875
1 Patent hakkına Doğrudan ve Dolaylı tecavüz 875
A Doğrudan Tecavüz 875
B Dolaylı Tecavüz (Buluşun Dolaylı Kullanımının Önlenmesi) 876
2 Birebir (Literal) Tecavüz ve Eşdeğerlik Yoluyla Tecavüz 887
A Birebir (Literal) Tecavüz 888
B Eşdeğerlik Yoluyla Tecavüz 888
a Genel Olarak Eşdeğerler Öğretisi (Doctrine of Equivalents) 889
b Epilady Davaları ve EPC mc69’un Uygulanmasına İlişkin Protokol892
c Bazı Ülkelerde Eşdeğerlik Öğretisinin Uygulanması894
aa İngiltere Uygulaması 894
bb Almanya Uygulaması 900
cc ABD Uygulaması 903
dd Patent Hukukunda İstem Yorumuna İlişkin Genel İlkeler 904
ee Türk Hukukundaki Durum 906
ff Eşdeğerlik Yoluyla Tecavüzün Görünüş Biçimleri 907
aaa Unsur Değişikliği 907
bbb Unsur Eklenmesi 908
ccc Unsur Eksiltilmesi 909
d Eşdeğerlik Uygulamasına İlişkin Sınırlamalar ve Denge Arayışı910
aa Tekniğin Bilinen Durumu İtirazı (Formstein İtirazı) 910
bb Patent Sahibinin Başvuru Sürecindeki Beyanları ve
Daraltıcı Düzeltmelerin, Patentin Koruma Kapsamının
Belirlenmesinde Dikkate Alınması (“Prosecution
Estoppel” ya da “File-Wrapper Estoppel”) 913
cc Tarifnamede Yazılan Ancak İstemde Yer Almayan
Unsurlar (Disclosure-Dedication Doctrine) 918
İçindekiler 35
e Eşdeğerlik Öğretisinin Uygulanmasına Karşı Getirilen Sınırlamalar
Sonucu Yeniden Denge Arayışı ve “Öngörülebilirlik Yaklaşımı”
(Foreseeability Approach) 919
f “Tanjant (Teğet) Bağlantı” Öğretisi (Tangential Relation Doctrine) 921
g Bioeşdeğer Ürünler (Bioequivalent Products)924
h Buluşsal Eşdeğerler (Inventive Equivalents)926
VII PATENT HAKKINA TECAVÜZ OLUŞTURAN EYLEMLER 927
1 Patent veya Faydalı Model Sahibinin İzni Olmaksızın Buluş Konusu
Ürünü Kısmen veya Tamamen Üretme Sonucu Taklit Etmek929
A Patent Sahibinin İzninin Olmaması929
B Kısmen veya Tamamen Üretme Sonucu Taklit Etme931
a Kısmen veya Tamamen Üretim931
b Üretim Hazırlıkları932
c Parçaların Üretimi 933
d Patent Konusu Ürünlerin Tamiri 934
2 Tecavüze Konu Malları Satmak, Ticaret Alanına Çıkarmak, Ticari
Amaçla Elde Bulundurmak, İthal Etmek, Bunlarla İlgili Sözleşme
Yapmak İçin Öneride Bulunmak 939
A Taklit Suretiyle Meydana Getirildiğini Bilmek ya da Bilmesi
Gerekmek940
B Satmak942
C Dağıtmak942
D Başka Bir Şekilde Ticaret Alanına Çıkarmak942
E Ticari Amaçla Elde Bulundurmak943
F Tecavüz Konusu Ürünleri “Kullanmak” ya da “Uygulamaya
Koymak Suretiyle Kullanmak”943
G Bu Amaçlar İçin İthal Etmek946
a Patent Konusu Ürünlerin Türkiye’ye İthali946
b İzinsiz Üretilen Patent Konusu Ürünlerin Yurt Dışına İhracının İhlal
Oluşturup Oluşturmayacağı Hususu947
c İhraç Amaçlı Üretimin Patent Hakkına Tecavüz Oluşturup
Oluşturmayacağı Hususu948
d GATT Anlaşmasının Beşinci Maddesi ve Transit geçişler949
3 İzinsiz Olarak Patent Konusu Usulü Kullanmak, İzinsiz Kullanılan
Usulle Doğrudan Üretilen Ürünleri Satmak, Ticaret Alanına
Çıkarmak, Ticari Amaçla Elde Bulundurmak, İthal Etmek, Bunlarla
İlgili İcapta Bulunmak951
36 İçindekiler
A Patent Konusu Usulü İzinsiz Olarak Kullanmak 951
B Patent Konusu Usul Kullanılarak “Doğrudan Doğruya Elde Edilen
Ürünler” ile İlgili Eylemler 952
C Kullanım İstemleri’nin (Use Claims) Yeniliği Bakımından İhlal
İncelemesinde Ortaya Çıkabilecek Bazı Sorunlar 956
D Usul Patentleri Bakımından İspat Kolaylığı 957
4 Patent Hakkını Gasp Etmek 958
5 Lisans Yoluyla Verilen Hakları İzinsiz Genişletmek ya da İzinsiz
Devretmek 959
VIII İLAÇ VE TIBBİ KULLANIM PATENTLERİ BAKIMINDAN ÖZELLİK
GÖSTEREN BAZI HUSUSLAR 959
1 Jenerik İlaç Firmalarının Dar Etiketleme ya da Patentli Endikasyonu
Kapsam Dışı Tutma Yoluyla İhlalden Kaçınmalarının Mümkün Olup
Olmadığı Hususu 960
A “Skinny Labelling” ve “Carving-Out” Kavramları 960
B Konuyla İlgili Patent Yargılamaları ve Karar Örnekleri 962
a Warner Lambert –Milan /Actavis (Lyrica-Lecaent) Davası 962
aa Öngörülebilirlik Testi (Foreseeability Test) 965
bb Sübjektif Niyet Testi (Subjective Intention Test) 966
cc Harici Sunum Testi (Outward Presentation Test) 966
b GSK – Teva (Carvedilol) Davası967
2 Tıbbi Kullanım Patentleri Bakımından Bölünmüş İhlal (Divided
Infringement) 969
3 Salt Kısaltılmış Ruhsat Başvurusunda Bulunulmasının Patent
Hakkına Tecavüz ya da Haksız Rekabet Oluşturmaması 970
IX PATENT HAKKI TECAVÜZÜNÜN TARAFLARI971
1 Patent Hakkı Tecavüze Uğrayan Hak Sahibi 971
2 Tecavüz Eden Kişi (Mütecaviz) 971
X PATENT HAKKINA TECAVÜZ VE İZİNSİZ KULLANIMIN ÖNLENMESİ
BAKIMLARINDAN KUSURUN ARANIP ARANMAYACAĞI HUSUSU 972
XI PATENT HAKKINA TECAVÜZ İNCELEMESİ973
1 İstemlerin Yorumu ve Koruma Kapsamının Belirlenmesi 974
A İstemlerin Yorumu 974
B İstemin Unsurlarına Ayrıştırılarak Unsur Analizi ve Tecavüz
İncelemesi Yapılması 981
C Patent Sahibinin Tescil Sürecindeki Beyanları (Prosecution
File/Prosecution History Estoppel ya da File Wrapper Estoppel) 984
İçindekiler 37
ONİKİNCİ BÖLÜM
PATENT HAKKINA TECAVÜZ DURUMUNDA
YAPILABİLECEK TALEPLER VE AÇILABİLECEK DAVALAR
I GENEL OLARAK987
II FİKRİ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASI KONUSUNDA TRIPS
ANLAŞMASI TARAFINDAN ÖNGÖRÜLEN TEMEL İLKELER VE ÜYE
DEVLETLERE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER 987
III 2004/48 SAYILI AB UYGULAMA DİREKTİFİ989
IV SMK’NA GÖRE PATENT HAKKI İHLALİ DURUMUNDA AÇILABİLECEK
DAVALAR VE YAPILABİLECEK TALEPLER990
1 Delil Tespiti Talebi 990
2 Mütecavizin Patenti İzinsiz Kullanmasıyla İlgili Belge Talep Hakkı 993
3 İhtiyati Tedbir Talebi 999
A İhtiyati Tedbir Talebinin Yapılması ve İncelenmesi999
B Verilebilecek İhtiyati Tedbirin Niteliği ve Gerekçe 1009
C İhtiyati Tedbir Kararına Karşı Yasa Yolu 1014
D Haksız İhtiyati Tedbirden Dolayı Sorumluluk 1015
4 Patent Hakkına Tecavüz Durumunda Açılabilecek Davalar 1016
A Patent Hakkına Tecavüzün Tespit Davası 1016
a Genel Olarak1016
b Patent Hakkına Tecavüzün Tespiti Davasını Açabilecek Kimseler1017
aa Patent Hakkı Sahibi 1017
bb Patent Başvurusu Sahibi 1018
cc Lisans Alan Kişi 1021
dd Patent Hakkına Tecavüz Durumunda Dava ve Talep
Yetkisine Sahip Olabilecek Diğer Kimseler 1024
c Kendisine Karşı Tecavüzün Tespit Davası Açılabilecek Kimseler1025
d Kendisine Karşı Dava Açılamayacak Kişiler1025
e Davanın Açılabileceği Süre1028
f Patent Hakkına Tecavüzün Tespiti Davası ile SMK’nun 149’ncu
Maddesinde Düzenlenen Patent Hakkına Tecavüz İddiasına Dayalı
Dava ve Talepler Bakımından Görevli ve Yetkili Mahkeme 1029
aa Görevli Mahkeme 1029
bb Yetkili Mahkeme 1031
cc Hükümsüzlük ya da İptal Davası ile Tecavüz İddiasına
Dayalı Davaların Birlikte Açılması Halinde Yetki Sorunu 1036
38 İçindekiler
B Patent Hakkına Tecavüzün Durdurulması Davası 1037
C Patent Hakkına Tecavüzün Önlenmesi (Men’i) Davası1038
D Patent Hakkına Tecavüzün Kaldırılması (Ref’i) Davası1043
E Tazminat Davaları 1047
a Maddi Tazminat Davası1048
aa Fiili zarar 1051
bb Yoksun Kalınan Kar (Kazanç)1052
aaa Patent Hakkı Sahibinin Muhtemel Geliri 1058
bbb Mütecavizin Geliri1062
ccc Lisans Örneksemesi (Varsayımsal Lisans Bedeli)1070
ddd Yoksun Kalınan Karın Artırılması1075
eee Yabancı Para Üzerinden Tazminata
Hükmolunması1077
fff Maddi Tazminat Miktarının Hakim Tarafından
Takdiri 1078
cc Maddi Tazminat Davasının Tarafları 1081
aaa Davacı1081
bbb Davalı1082
ccc Kendisine Karşı Tazminat Davası Açılamayacak
Kişiler 1084
dd Maddi Tazminat Yönünden Faiz Başlangıcı1084
b Manevi Tazminat Davası 1085
c İtibar Tazminatı Davası1088
d Tazminat Talepli Davalarda Dava Şartı Olarak Zorunlu Arabuluculuk1092
e Tazminat Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme 1092
f Patent Hakkına Tecavüz Nedeniyle Açılacak Davalarda Zamanaşımı1095
F El Koyma Talebi (SMK md149/1-d) 1097
G Gümrüklerde El Koyma talebi (SMK md159/2-b) 1101
H Mülkiyet Hakkı Tanınması Talebi1107
İ İmha Talebi1108
J Hükmün İlgililere Tebliği ve İlanı Talebi1110
İçindekiler 39
ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İHLAL YARGILAMALARINDA DAVALININ
YAPABİLECEĞİ BAŞLICA SAVUNMALAR
I İHLALİN MEVCUT OLMADIĞI SAVUNMASI 1113
II SUÇLANAN ÜRÜNÜN PATENT KORUMA KAPSAMINDA OLMADIĞI
SAVUNMASI 1113
III İHLAL OLUŞTURAN EYLEMLERİN HENÜZ GERÇEKLEŞMEDİĞİ VE
TECAVÜZ TEHLİKESİNİN BULUNMADIĞI SAVUNMASI 1114
IV ÖNCEKİ KULLANIMDAN DOĞAN HAK SAVUNMASI (SMK md87) 1114
V SUÇLANAN ÜRÜNÜN ya da VARYANTIN, TEKNİĞİN BİLİNEN
DURUMUNDA OLDUĞU SAVUNMASI (“GILETTE”, “FORMSTEIN” ve
“ENSNAREMENT” SAVUNMALARI) 1117
VI FRAND LİSANSI SAVUNMASI 1120
VII PATENT HAKKININ TÜKENDİĞİ SAVUNMASI 1120
1 Hakkın Tüketilmesi Kavramı ve İlgili Kavramlar 1120
2 Tükenme Çeşitleri 1124
A Ülkesel Tükenme 1124
B Bölgesel Tükenme 1124
C Uluslararası Tükenme 1125
3 Türkiye’deki Durum 1126
4 Tükenmenin Sadece Ürün Patentleri Bakımından Söz Konusu Olması 1129
5 Patent Konusu Ürünün Değiştirilmesi veya Kötüleştirilmesi ile Haklı
Neden 1130
VIII TAMİRAT SAVUNMASI 1132
IX DENEME AMAÇLI KULLANIM SAVUNMASI 1132
X DAVA HAKKININ KÖTÜYE KULLANILDIĞI SAVUNMASI 1132
XI İHLALE KARŞI SESSİZ KALMA YOLUYLA HAK KAYBI SAVUNMASI 1135
1 Genel Olarak 1135
2 Sessiz Kalma Yoluyla Hak Kaybının Koşulları 1137
A Haberdar Olma (Bilme) Koşulu 1137
B İhlale Karşı Harekete Geçmeyerek Sessiz Kalma Koşulu 1137
C Süre Koşulu 1138
D İyiniyetli Olma Koşulu 1139
6 Sessiz Kalma Yoluyla Hak Kaybının İtiraz Niteliğinde Oluşu 1140
XII MÜTECAVİZİN TESCİLİNİN SAVUNMA GEREKÇESİ OLARAK İLERİ
SÜRÜLEMEMESİ 1141
40 İçindekiler
ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM
MENFİ TESPİT DAVALARI VE DAVALININ
EPOSÜRECİNDE MÜDAHİLOLMA HAKKI
I PATENTE TECAVÜZÜN MEVCUT OLMADIĞINA İLİŞKİN MENFİ
TESPİT DAVASI 1143
II PATENT BAŞVURUSUNUN PATENTLENEBİLİRLİK KOŞULLARINI
TAŞIMADIĞININ TESPİTİ TALEBİ (ARROW DECLARATION) 1146
III DAVALININ EPO NEZDİNDEKİ İTİRAZ SÜRECİNE MÜDAHİL OLMASI 1147
ONBEŞİNCİ BÖLÜM
PATENTİN SONA ERMESİ
I PATENTİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 1149
1 Hükümsüzlük Sebepleri 1149
A Patent Konusunun Patentlenebilirlik Koşullarını Taşımaması1150
a SMK’nun 82’nci Maddesine Göre Patentlenebilir Olmayan Buluşlar1150
b SMK’nun 83’ncü Maddesinde Yazılı Koşulları Taşımayan Buluşlar1151
B Buluşun Yeteri Kadar Açıklanmamış Olması1151
C Patent Konusunun, Başvurunun İlk Halini Aşması1152
D Patent Sahibinin, Patent İsteme Hakkına Sahip Olmaması1153
E Patentin Sağladığı Koruma Kapsamının Aşılması 1154
2 Kısmi Hükümsüzlük 1155
3 Hükümsüzlük Davasının Açılacağı Süre1156
4 Hükümsüzlük Davasında Taraflar 1156
A Davacı1157
a Menfaati Olanlar1157
b Cumhuriyet Savcıları1158
c İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları1159
d Greenpeace ve Benzeri Kuruluşların Patent Hükümsüzlüğü Davası
Açıp Açamayacağı Hususu1160
B Davalı 1161
5 Hükümsüzlük Davalarında Deliller 1162
6 Hükümsüzlük Kararının Hukuki Sonuçları1163
A Patent Korumasının Hiç Doğmamış Sayılması 1163
B Hükümsüzlük Kararından Etkilenmeyecek Kararlar ve
Sözleşmeler 1164
İçindekiler 41
a Patentin Hükümsüzlüğüne Karar Verilmesinden Önce, Patente
Tecavüz Sebebiyle Verilen Hukuken Kesinleşmiş ve Uygulanmış
Kararlar1164
b Patentin Hükümsüzlüğüne Karar Verilmeden Önce, Kurulmuş ve
Uygulanmış Sözleşmeler 1166
C Hükümsüzlük Kararının Ek Patente Etkisi 1168
II PATENTİN DİĞER SONA ERME HALLERİ 1168
1 Koruma Süresinin Dolması 1168
2 Vazgeçme 1169
3 Yıllık Ücretlerin Süresinde Ödenmemesi 1170
ONALTINCI BÖLÜM
FAYDALI MODELLER
I FAYDALI MODELLERİN SMK’NDA DÜZENLENMESİ 1171
II FAYDALI MODEL BELGESİ İLE KORUNABİLECEK BULUŞLAR 1172
III FAYDALI MODEL BELGESİ VERİLEMEYECEK BULUŞLAR 1172
IV FAYDALI MODEL BELGESİ VERİLEBİLMESİ İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR 1173
1 Yenilik 1173
A Faydalı Modeller Bakımından Yenilik 1173
B Yeniliği Yok Etmeyen Açıklamalar ve Atıfet Süresi (Grace Period) 1174
2 Sanayiye Uygulanabilirlik 1175
V FAYDALI MODEL BAŞVURUSU VE TESCİL SÜRECİ 1176
1 Faydalı Model Başvurusu 1176
2 Şekli İnceleme 1176
3 Araştırma Raporu Talebi ve Araştırma Raporu Düzenlenmesi 1177
4 Araştırma Raporuna İtiraz ve 3 Kişilerin Görüş Bildirmesi 1178
5 Kurumun Faydalı Model Başvurusunda Değişiklik İstemesi 1179
6 Faydalı Modelin Patent Başvurusuna Dönüştürülmesi 1180
7 Faydalı Modelin verilmesi 1181
8 Faydalı Model Verilmesi Kararına Kurum Nezdinde İtirazın Mümkün
Olmaması 1182
9 Faydalı Model Başvurusunun Reddi 1182
VI FAYDALI MODELİN KORUMA SÜRESİ 1182
VII FAYDALI MODELİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 1183
1 Faydalı Modelin Hükümsüzlük Nedenleri 1183
A Faydalı Model Konusunun SMK’nun 142’nci Maddedeki Koşulları
Taşımaması 1184
42 İçindekiler
a Faydalı Modele Konu Buluşun Yeni Olmaması1184
b Faydalı Modele Konu Buluşun Sanayiye Uygulanabilir Olmaması1186
B Buluşun, SMK’nun 92/1 Md Uyarınca Yeterince Açıklanmamış
Oluşu1186
C Faydalı Model Konusunun, Başvurunun İlk Halini Aşması1187
D Faydalı Model Sahibinin Faydalı Model Hakkına Sahip
Olmadığının Kanıtlanması 1187
2 Faydalı Modelin Hükümsüzlüğü Davasını Açabilecek Olanlar1187
3 Faydalı Model Hükümsüzlüğü Davalarında Pasif Husumet 1188
4 Faydalı Modelin Hükümsüzlüğü Davasının Açılabileceği Süre 1188
5 6769 Sayılı SMK’nun Patente İlişkin Hükümlerinin Faydalı Modeller
Yönünden de Uygulanabilirliği1189
ONYEDİNCİ BÖLÜM
PATENT YARGILAMASINDA BİLİRKİŞİİNCELEMELERİ
I GENEL OLARAK BİLİRKİŞİLİK 1191
II BİLİRKİŞİLİK KANUNU 1192
III PATENT YARGILAMALARINDA BİLİRKİŞİ İNCELEMESİNE
BAŞVURULABİLECEK DURUMLAR 1192
IV BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ SIRASINDA DİKKATE ALINMASI GEREKEN
NOKTALAR 1193
1 Bilirkişi ya da Bilirkişilerin Seçimi 1193
2 Bilirkişilerin Görevlendirilmesi ve Bilirkişilere Sorulacak Soruların
Teknik Belirlenmesi 1194
3 Bilirkişi Raporlarının Değerlendirilmesi 1196
4 Gerektiğinde EPO’dan Teknik Görüş Sorulması 1197
ONSEKİZİNCİ BÖLÜM
AVRUPA PATENT OFİSİİLE EŞ ZAMANLI PATENT YARGILAMASI
I SORUNUN ORTAYA ÇIKIŞI 1200
II PATENTİN EPO SÜRECİNDEKİ SON HALİNİN MAHKEMECE
BEKLETİCİ MESELE YAPILIP YAPILMAYACAĞI HUSUSU 1202
III EPO KARARININ BEKLENMESİ YA DA BEKLENMEMESİNİN OLASI
SONUÇLARI 1203
IV EPO KARARININ BEKLETİCİ MESELE YAPILMAYARAK
YARGILAMAYA DEVAM OLUNMASI DURUMUNDA ÇELİŞKİLİ
KARARLARIN VE HUKUKİ SORUNLARIN ORTAYA ÇIKMASI 1205
İçindekiler 43
V EPO SÜRECİNİN BEKLENİP BEKLENMEMESİ KONUSUNDA
KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ DURUM 1207
1 İngiltere Uygulaması 1207
2 Almanya Uygulaması 1208
VI TÜRKİYE’DEKİ DURUM 1209
VII EPO İLE TÜRK MAHKEMELERİ ARASINDA İŞBİRLİĞİ YAPILMASI 1212
ONDOKUZUNCU BÖLÜM
PATENT HUKUKUNDA TAHKİM VE ARABULUCULUK
I PATENT HUKUKUNDA TAHKİM 1213
1 Genel Olarak Tahkim 1213
2 Patent Yargılamasında Tahkim ve Tahkime Elverişlilik 1216
A Tahkime Elverişlilik İncelemesine Esas Alınacak Hukuk 1217
B Tahkime Elverişli Olmayan Patent Uyuşmazlıkları 1219
C Tahkime Elverişli Olmayan Bir Patent Uyuşmazlığı Konusunda
Tahkim Yargılaması Yapılmış Olması 1221
D Tahkime Elverişli Patent Uyuşmazlıkları 1222
3 Yargılama Sırasında Tahkime Gidilmesi 1224
4 Zorunlu Tahkim 1224
5 Tahkim Yargılamasında İhtiyati Tedbir, İhtiyati Haciz ve Delil Tespiti
Talepleri 1225
6 Tahkim İtirazı 1230
7 MTK’na Göre Verilen Yerli Hakem Kararlarının Uygulanması 1230
8 6100 sayılı HMK’na Göre Verilen Yerli Hakem Kararlarının
Uygulanması 1232
9 Yabancılık Unsuru Taşıyan Patent Uyuşmazlıkları 1232
10 Yabancı Hakem Kararlarının Uygulanması 1233
A 1958 tarihli New York Anlaşmasına Tanıma ve Göre Tenfiz 1234
B 5718 Sayılı MÖHUK’a Göre Tanıma ve Tenfiz 1237
II PATENT HUKUKUNDA ARABULUCULUK 1238
1 Genel Olarak Arabuluculuk 1238
2 Patent Yargılamasının Türkiye’de ve Dünyada Zaman Alıcı ve Çok
Masraflı Oluşu Nedeniyle Arabuluculuğa Başvurmanın Avantajlı
Oluşu 1239
3 Patent Yargılamaları Bakımından Arabuluculuk 1240
44 İçindekiler
A Patent Yargılamasında Arabuluculuğa Elverişli Olan ve Elverişli
Olmayan İş ve İşlemler1241
B Patent Yargılamasında Arabuluculuğa Elverişli Olmayan İş ve
İşlemler 1242
C Patent Yargılamasında Arabuluculuğun Zorunlu Olduğu Haller1242
YİRMİNCİ BÖLÜM
PATENT UYUŞMAZLIKLARINA İLİŞKİN
YABANCI MAHKEMEKARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİ
I GENEL OLARAK TANIMA VE TENFİZ 1245
II TENFİZ KOŞULLARI 1246
1 Yabancı Bir Devlet Mahkemesi Tarafından Verilmiş Bir İlamın
Bulunması1246
2 Yabancı Mahkeme Kararının Kesinleşmiş Olması 1246
3 Kararın Verildiği Ülke İle Türkiye Arasında Mütekabiliyet Bulunması 1247
4 Tenfizi İstenen İlâmın, Türk Mahkemelerinin Münhasır Yetkisine
Girmemesi 1248
A Patent Hakkına Tecavüz İddiasına Dayalı Kararlar1248
B Patent Hükümsüzlüğü Kararları1249
5 Savunma Hakkına Uyulmuş Olma1249
6 Tenfizi İstenen Hükmün Kamu Düzenine Aykırı Olmaması1251
III TENFİZ YARGILAMASINDA KESİN HÜKÜM İTİRAZI 1254
IV YABANCI MAHKEME KARARLARININ TANINMASI VE TENFİZİNDE
GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 1255
IV YARGILAMA USULÜ, KARŞI TARAFA TEBLİĞ VE İTİRAZ 1256
V TENFİZ KARARININ YERİNE GETİRİLMESİ VE TEMYİZİ 1257
KAYNAKÇA 1259
KAVRAM İNDEKSİ 1281
