Türk Şehir Planlama Hukuku 2020
Prof. Dr. Yücel ÜNAL
Kitapta; Türk mevzuatında yer alan plan türleri, planlama yetkileri ve planlar arasındaki hiyerarşik ilişki genel hatlarıyla incelendiği gibi; mekânsal planlar da, Ülke Mekansal Strateji Planı, Bölge Mekansal Strateji Planları, Çevre Düzeni Planları, Nazım İmar Planları ve Uygulama İmar Planları olarak, ayrıntılı bir biçimde incelenmiştir. Ayrıca; Turizm Alan Bölge ve Merkezleri, Koruma Alanları, Sanayi Alanları, Tarım Alanları, Su Havzaları v.b. özel alanlarda planlamalar da ele alınmıştır. Kitap; Mimarlara, Şehir Plancılarına, Hukukçulara ve bu konuya ilgi duyanlara yardımcı olacaktır.
İÇİNDEKİLER
KİTAP HAKKINDA III
ÖNSÖZ VII
BÖLÜM 1
GİRİŞ
1.1. ŞEHİR PLANLAMA HUKUKUNUN TÜRK HUKUK SİSTEMİ İÇERİSİNDEKİ YERİ, UYGULAMA ALANI VE KAPSAMI 2
1.2. TÜRK MEVZUATINDA HALİHAZIR HARİTALAR, PLAN TÜRLERİ, PLANLAR HİYERARŞİSİ ve PLANLAMADA YETKİ 7
1.2.1. Halihazır Haritalar 7
1.2.2. Plan Türleri 9
1.2.2.1. Son Mevzuat Öncesindeki Durum 9
1.2.2.2. Son Mevzuat Çerçevesinde Bugünkü Durum 10
1.2.3. Planlar Hiyerarşisi 14
1.2.3.1. Son Mevzuat Öncesindeki Durum 14
1.2.3.2. Son Mevzuat Çerçevesinde Bugünkü Durum 17
1.2.3.3. Hukuk Kuralları Hiyerarşisi ve İmar Planlarının Bu Hiyerarşideki Yeri 22
1.2.3.4. Planlararası Hiyerarşinin Kapsamı 23
1.2.4. Planlamada Yetki 31
1.2.4.1. Son Mevzuat Öncesi Yetki Durumu 31
1.2.4.1.1. Planlama Yetkilerinin Merkezi Yönetim ile Yerel Yönetimler Arasında Dağılımı ve Planlamada Eşgüdüm 31
1.2.4.1.2. Özel Amaçlı Planlar ve Planlamada Yetki 33
1.2.4.1.3. Bakanlıklararası Yetki Karmaşası 33
1.2.4.1.4. Büyükşehir Belediyelerinde Planlamalar 35
1.2.4.2. Son Mevzuat Çerçevesinde Planlama Yetkilerinin Bugünkü Durumu 41
1.2.4.2.1. Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında (1) Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 41
1.2.4.2.2. 6360 ve 6447 Sayılı Kanun’ların Büyükşehirler İçin Getirdiği Değişiklikler ve Yenilikler 46
1.2.4.2.3. Son Mevzuatın Plan Türleri, Planlar Hiyerarşisi ve Planlamada Yetki Açılarından İrdelenmesi 47
1.2.4.2.3.1. Plan Türleri Açısından Getirilen Yenilikler ve Plan Türlerindeki Karmaşanın Giderilmesi 47
1.2.4.2.3.2. Planlar Hiyerarşisi (Planlar Kademelenmesi) Açısından Getirilen Yenilikler ve Planların Kademeli Birlikteliğindeki Karmaşanın Giderilmesi 51
1.2.4.2.3.3. Planlama Yetkileri Açısından Yapılan Değişiklikler 53
1.2.4.3. Mücavir Alanlar ve Plânlama Yetkileri 58
1.2.4.3.1. Geçmişteki Uygulamalar 59
1.2.4.3.2. Günümüzde, Mücavir Alana Alma ve Mücavir Alandan Çıkarma İşlemleri 66
1.3. PLANSIZ ALANLARDA İMAR UYGULAMALARI 68
1.3.1. Yönetmeliğin Uygulanacağı Dört Grup Alan 70
1.3.2. Dört Grup Alan İçin Getirilmiş Olan “Genel Esaslar” 73
1.3.3. Nerelerde Hangi Hükümlerin Uygulanacağı 74
BÖLÜM 2
MEKÂNSAL PLANLARIN AYRINTILI OLARAK İNCELENMESİ
2.1. GÜNÜMÜZ ÖNCESİNDEKİ DURUM 81
2.1.1. Üst Düzey Mekânsal Planlar (Çevre Düzeni Planları) 81
2.1.2. İmar Planları (Yerel Planlar) 91
2.1.2.1. Nazım İmar Planları (1/5000 ölçekli, Büyükşehirlerde 1/25.000 ölçekli de olmaktadır.) 92
2.1.2.2. Uygulama İmar Planları (1/1000 Ölçekli) 94
2.1.3. Tamamlayıcı Planlar 95
2.1.3.1. Revizyon Planı 96
2.1.3.2. İlave Plan 97
2.1.3.3. Mevzi İmar Planı 97
2.1.4. İmar Planı Yapım Süreci ve Plan Kararlarının Üretilmesi 99
2.1.4.1. Ön Bilgi ve Belgelerin Elde Edilmesi 100
2.1.4.2. İmar Planlarının Üst Düzey Planlara Uyma Zorunluluğu 101
2.1.4.3. Bilgilerin Toplanması, Araştırma ve Saptamaların Yapılması, Analizler ve Plan Kararlarına Götürecek Sentezlerin Elde Edilmesi 102
2.1.5. İmar Planı Yaptırma Zorunluluğu ve İmar Planı Yapacaklarda Aranacak Yeterlik 108
2.1.5.1. İmar Planı Yaptırma Zorunluluğu 108
2.1.5.2. İmar Planı Yapacaklarda Aranacak Yeterlik 109
2.2. GÜNÜMÜZDEKİ DURUM 110
2.2.1. Yeni Mevzuat Çerçevesinde Gelişmeler 111
2.2.2. Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği ile Getirilen Düzenlemeler 118
2.2.2.1. Her Tür ve Ölçekteki Planlar İçin Getirilen Ana İlke ve Esaslar 119
2.2.2.2. Mekânsal Strateji Planlarına Dair Esaslar 126
2.2.2.3. Çevre Düzeni Planlarına Dair Esaslar 128
2.2.2.4. İmar Planlarına Dair Esaslar 131
2.2.2.5. Koruma Amaçlı İmar Planlarına Dair Esaslar 141
2.2.2.6. Bütünleşik Kıyı Alanları Planlarına Dair Esaslar 143
2.2.2.7. Kentsel Tasarım Projelerine Dair Esaslar 145
2.2.2.8. Çevre Düzeni Planlarının ve İmar Planlarının Sunulması, Onaylanıp Yürürlüğe Girmeleri, İlan Edilmeleri, Yapılan İtirazların Değerlendirilmesi ve Kesinleşmeleri 147
2.2.2.9. Çeşitli ve Son Hükümler 151
2.2.3. İmar Planlarının Uygulanması 151
2.2.3.1. Plan Uygulamanın Yasal Araçları 152
2.2.3.2. İmar Parselasyon Planlaması 164
2.2.3.3. Belirli Alanlarda Ada-Parsel veya Projeler Bazında Plan Uygulamaları 181
2.3. ÖZEL ALANLARDA PLANLAMALAR 185
2.3.1. Dönüşüm ve Gelişim Alanları ile Afet Riski Altındaki Alanlarda Planlamalar 186
2.3.1.1. 16.05.2012 Tarih ve 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile 03.07.2005 Tarih ve 5393 Sayılı Belediye Kanunu’nun 73. Maddesindeki Düzenlemeler 186
2.3.1.2. Afet Riski Altındaki Alanlar İle Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanlarında Planlamalar 192
2.3.1.3. Afet Riski Altındaki Alanlar İle Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanlarında Uygulamalar 195
2.3.1.4. 6306 Sayılı Yasa’ya Dayalı Olarak 2015 Yılına Kadar Çıkarılan Mevzuat ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca Yapılan Düzenlemeler 197
2.3.2. Koruma Mevzuatı ve Koruma Planlaması 202
2.3.2.1. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Çerçevesinde Planlama ve Uygulamalar 210
2.3.2.2. 2863 Sayılı Yasa’nın Dönüşüm Amaçlı Projeler Çerçevesinde İncelenmesi 225
2.3.2.3. 16.06.2005 Tarih Ve 5366 Numaralı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun Çerçevesinde Planlama ve Uygulamalar 232
2.3.2.4. 5366 Sayılı Yasanın Dönüşüm Amaçlı Projeler Çerçevesinde İncelenmesi 237
2.3.2.5. 14.07.2004 Tarih ve 5225 Sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu 244
2.3.3. Turizm Mevzuatı Çerçevesinde Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezlerinde Planlamalar 247
2.3.3.1. Turizm Teşvik Mevzuatındaki Gelişmeler: 248
2.3.3.2. Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ile Turizm Merkezlerinde Uygulamalar 252
2.3.4. Çevre Mevzuatı, Çevre Düzeni Planları, Özel Çevre Koruma Bölgesi Planlaması ve Korunan Alanlarda Planlamalar 256
2.3.4.1. Günümüz Öncesindeki Uygulamalar 256
2.3.4.2. Mevzuattaki Son Gelişmeler Işığında Çevre Düzeni Planları ve Korunan Alanlarda Planlamalar 262
2.3.5. Kırsal Planlama ve Köy Yerleşme Alanı Planlaması 267
2.3.6. İmar Affı Mevzuatı ve Islah İmar Planlaması ile İmar Barışı 271
2.3.6.1. İmar Affı ve Islah İmar Planlaması 271
2.3.6.2. İmar Afları ve 11.05.2018 Tarih ve 7143 Sayılı Kanunla 3194 Sayılı Kanuna Eklenen “Geçici Madde 16” 273
2.3.7. Sanayide Yerseçimi ve Sanayi Alanlarında Planlamalar 276
2.3.7.1. Planlı Alanlarda Sanayi İçin Yer Seçimi 276
2.3.7.2. Planı Bulunmayan Alanlarda Sanayi İçin Yer Seçimi 278
2.3.7.3. Sanayi Yeri Seçilirken Dikkat Edilmesi Gereken Arazi Kullanımı Yasal Kısıtlayıcıları 279
2.3.7.4. Sanayi Alanları İle İlgili Sorunlar ve Mevzuat Hükümleri 282
2.3.7.5. Söz Konusu Üç Yasa ve İlgili Yönetmeliklerin İncelenmesi 288
2.3.8. Boğaziçi Alanında Planlamalar ve İmar Uygulamaları 308
2.3.8.1. Boğaziçi İmar Yüksek Koordinasyon Kurulu’nun 2006/1 Karar Numaralı ve 01.08.2006 Tarihli Toplantısı 312
2.3.8.2. Boğaziçi Sahil Şeridi ve Öngörünüm Bölgesi Plan Değişiklikleri 314
2.3.8.3. Kanun Tasarıları ve Son Gelişmeler 314
2.3.9. Kıyı Alanlarında ve Su Havzalarında Planlama ve Uygulamalar 316
2.3.9.1. Genel Olarak 316
2.3.9.2. Kıyı Mevzuatı Açısından Planlamalar ve Plan Uygulamaları 317
2.3.9.3. Su Toplama Havzalarında Planlamalar ve Yapılanmalar 334
2.3.10. Toplu Konut Mevzuatı ve Toplu Konut Alanlarında Planlamalar 346
2.3.10.1. Yasanın Amacı ve Uygulama Alanları 346
2.3.10.2. Planlama ve Uygulamalar 346
2.3.10.3. Sosyal Amaçlı Hizmetler 349
2.3.10.4. Toplu Konut Kanununun “Gecekondu Dönüşüm Projeleri” ile İlgili Hükümleri 349
2.3.10.5. Arsa Ofisi Genel Müdürlüğünün Kaldırılması ve Görev ve Yetkilerinin Toplu Konut İdaresi Başkanlığına Verilmesi 350
2.3.11. Orman Alanlarında Planlama ve Uygulamalar 350
2.3.11.1. Orman Alanlarında Planlamalar 350
2.3.11.2. Orman Alanlarında Uygulamalar 353
2.3.11.3. Mevzuattaki Gelişmeler 357
2.3.12. Milli Park Alanlarında ve Tarihi Alanlarda Planlamalar 365
2.3.12.1. Milli Park Alanlarında Planlamalar 365
2.3.12.2. “Tarihî Alan” larda Planlamalar 366
2.3.13. Cumhurbaşkanı veya Yetkilendireceği Makam Kanalıyla Gerçekleştirilen Özelleştirme Alan Planlamaları 369
2.3.13.1. Planlamalar ve Uygulamalar 369
2.3.13.2. Son Gelişmeler 372
2.3.14. Tarım Alanlarında ve Mera’larda Planlamalar 373
2.3.14.1. Tarım Alanlarında Planlamalar 373
2.3.14.2. Mera, Yaylak, Kışlak Alanları ile Çayır ve Otlak Alanlarında Planlamalar 378
2.3.15. 22.02.2005 Tarih ve 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanuna, 10.07.2004 Tarih ve 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile 03.07.2005 Tarih ve 5393 Sayılı Belediye Kanunu Çerçevesinde Planlama ve Uygulamalar 380
2.3.15.1. Büyükşehir Belediyeleri ve İlçe Belediyelerinde Görev, Yetki ve Sorumluluklar ile Planlama ve Uygulamalar: 380
2.3.15.2. Belediye Kanunu’nun Büyükşehir Belediyelerine de Uygulanacağı Hükmü ve Belediye Yönetimi : 382
2.3.15.3. Yerel Yönetim Yasalarının Planlama ve Plan Uygulama ile İlgili Hükümleri: 386
EKLER 389
KAYNAKÇA 415
