Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Karayolu İle Eşya Taşımalarında Gönderenin Sorumluluğu

Bilal Özel

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda, 6762 sayılı Kanuna göre, gönderen hakkında birçok yeni düzenleme ihdas edilmiştir. Bunlardan biri, mehaz Alman Ticaret Kanununun 417. paragrafından iktibas edilen Türk Ticaret Kanununun 864. maddesindeki "özel durumlarda gönderenin kusursuz sorumluluğu"dur. Bu düzenleme ile taşıma faaliyeti sırasında meydana gelen zararlardan hangi durumlarda gönderenin kusuru bulunmasa dahi taşıyıcıya karşı sorumlu tutulacağı belirlenmiştir. Kanun koyucu tarafından isabetsiz bir biçimde gönderenin kusursuz sorumluluğunda sınırlı sorumluluk ilkesi benimsenmiştir. Türk Ticaret Kanununun 864 (1). maddesinde sayılan gönderenin kusursuz sorumluluk halleri sınırlı sayıda belirlenmiştir. Taşıma sırasında gönderen, TTK m. 864 (1)'de sayılan hallerden ziyade başka sebeplerle de taşıyıcının veya üçüncü kişilerin zararına yol açabilir. Bu durumda, gönderenin kusur sorumluluğunun bulunduğu muhakkaktır. Gönderenin tüketici sıfatının bulunması halinde ise, sorumluluk her zaman tüketici gönderenin kusurunun bulunmasına bağlanmıştır. Bu çalışmada gönderenin taşıma sözleşmesinde görünüş şekilleri, gönderenin kusursuz sorumluluğu ile kusur sorumluluğu yükümlülükleri çerçevesinde ele alınmış ve sorumluluğun kapsamı ile sorumluluk davasının özelliklerinden bahsedilmiştir.(ARKA KAPAKTAN)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ
I. KONU VE AMAÇ
II. KAPSAM VE PLAN
III. METOD VE YAKLAŞIM
BİRİNCİ BÖLÜM
EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİNE İLİŞKİN GENEL ESASLAR
I. TANIMI, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ
A. TANIMI
B. UNSURLARI
C. HUKUKİ NİTELİĞİ
II. ŞEKLİ
A. GENEL OLARAK
B. TAŞIMA SENEDİ KAVRAMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ
C. TAŞIMA SENEDİNİN ŞEKLİ VE DÜZENLENMESİ
III. TARAFLARI
A. GÖNDEREN
B. TAŞIYICI
IV. KONUSU
A. EŞYA
B. TAŞINMA EŞYASI
İKİNCİ BÖLÜM
GÖNDERENİN KUSURSUZ SORUMLULUĞU
I. GENEL ESASLAR
A. NORMUN GELİŞİMİ
B. SORUMLULUK SİSTEMİ İÇİNDEKİ YERİ
C. GÖNDERENİN KUSURSUZ SORUMLULUĞUNUN DAYANAĞI
D. SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ
E. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI
F. RİZİKO ALANI İLKESİ
G. SINIRLI SORUMLULUK İLKESİ
H. SORUMLULUKTAN KURTULUŞ
II. GÖNDERENİN KUSURSUZ SORUMLULUĞUNU DOĞURAN HALLER
A. YETERSİZ AMBALAJLAMA VE İŞARETLEMEDEN DOĞAN SORUMLULUK
B. TAŞIMA SENEDİNDE YER ALAN BİLGİLERİN EKSİK, YANLIŞ VE GERÇEĞE AYKIRI OLMASINDAN DOĞAN SORUMLULUK
C. TEHLİKELİ EŞYANIN NİTELİĞİ HAKKINDAKİ BİLDİRİMİN YETERSİZLİĞİNDEN DOĞAN SORUMLULUK
D. REFAKAT BELGE VE BİLGİLERİNDEKİ EKSİKLİKLERDEN, GERÇEĞE AYKIRILIKLARDAN, BELGE VE BİLGİLERİN YOKLUĞUNDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUK
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
GÖNDERENİN KUSUR SORUMLULUĞU
I. GENEL ESASLAR
A. SORUMLULUĞUN HUKUKİ NİTELİĞİ
B. SORUMLULUĞUN ŞARTLARI
C. SORUMLULUĞUN SINIRI
II. EŞYANIN YÜKLENMESİ VE BOŞALTILMASINDAN DOĞAN SORUMLULUK
A. GENEL OLARAK
B. YÜKLEME
C. BOŞALTMA
III. TÜKETİCİ GÖNDERENİN KUSUR SORUMLULUĞU
A. GENEL OLARAK
B. TAŞIMA SÖZLEŞMESİNİN TÜKETİCİ İŞLEMİ OLMASI VE UYGULANACAK NORMUN BELİRLENMESİ
C. KUSUR SORUMLULUĞU
D. TAŞINMA EŞYASI TAŞIMASI
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
SORUMLULUĞUN KAPSAMI VE SORUMLULUK DAVASI
I. SORUMLULUĞUN KAPSAMI
A. ZARARLAR VE GİDERLER BAKIMINDAN
B. YARDIMCILARIN FİİL VE İHMALLERİNDEN SORUMLULUK
C. TAZMİNATIN SINIRLANDIRILMASI BAKIMINDAN
D. SEBEPLERİN YARIŞMASI
II. SORUMLULUK DAVASI
A. DAVANIN TARAFLARI
B. ÖZEL DAVA ŞARTI OLARAK ARABULUCULUĞA BAŞVURULMASI
C. GÖREVLİ MAHKEME
D. YETKİLİ MAHKEME
E. ZAMANAŞIMI
SONUÇ
KAYNAKÇA