Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap: Sigorta Hukuku- Cilt VII - Yargı Kararları

Samim Ünan

Türk Ticaret Kanunu sekiz yıldan bu yana yürürlükte bulunuyor. Bu kanunun sigorta sözleşmesine ilişkin hükümlerine ilişkin içtihatlar da artık yerleşmeye başladı. Yargıtay'ın sigorta ile ilgili uyuşmazlıklar hakkında vermiş olduğu bazı kararları ve bunlara ilişkin yorumlarımızı içeren bu çalışmamız "Türk Ticaret Kanunu Şerhi Sigorta Hukuku" başlığı altında yayınladığımız yedinci cildi oluşturmaktadır.(ÖNSÖZDEN)
İÇİNDEKİLER
Bankanın hangi koşullarda hayat sigortası poliçesi bakımından "dain-i mürtehin" (rehin alacaklısı) ve "lehtar" konumunda sayılabileceği- Acentenin sigorta ettiren adayından aldığı başvuru formunu sigortacıya ulaştırmamasının davalı sigortacının sorumluluğunu "kesen" bir haksız eylem olup olmadığı
Sigortacının bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmemiş olduğu hallerde, sigorta ettirenin sözleşmenin kurulmasına itiraz etmemesi üzerine aykırılığın düzelmiş ve sigortacının sorumluluktan kurtulmuş olup olmayacağı
Taşıma konusu malları sigorta ettirmiş olan satıcıya taşıma sırasında meydana gelen zarar için ödeme yapan sigortacının satıcıya halef olarak zarardan sorumlu taşıyana/taşıyıcıya açtığı davanın hangi koşullarda dinleneceği (özellikle, satıcıya tazminat haklarını devretmiş bulunan alıcının hangi koşullarda zarara uğramış ve tazminata hak kazanmış ve bu tazminat alacağının sigortacıya ne zaman aktarılmış sayılacağı)
Tıbbi kötü uygulama (malpraktis= hekim sorumluluk) sigortasında, kamu görevlisi hekimin yol açtığı zararlarda Devletten tazminat istenmiş olduğu takdirde rizikonun ne zaman gerçekleşmiş sayılacağı
Başkalarıyla birlikte kayısı bahçelerinin ortak (paylı) maliki olan davacının, bu kayısı bahçelerinin tamamını kapsayan bir bitkisel ürün sigortası yaptırması halinde, Çiftçi Kayıt Sistemi kayıtlarına göre bu bahçelerin hepsini işlettiğini ortaya koyarak bunlarda ortaya çıkan tüm zararı sigortacı Tarım Sigortaları Havuzu'ndan isteme hakkına sahip sayılması
Sigortacının yangın zararı sebebiyle davalı kiracıya karşı açtığı yasal halefliğe dayalı rücu davasında (ve sigorta ettirenin sigortacıdan aldığı sigorta tazminatı ile karşılanmamış olan zararlarının tahsili için açtığı davada) davalının yangın çıkmasında kusuru bulunduğu/bulunmadığı hususunun kim tarafından kanıtlanacağı
İşveren, alt işveren tarafından çalıştırılan işçiye karşı İş Kanunu uyarınca alt işverenle birlikte sorumlu olduğu ve iş kazasında hayatını kaybeden işçinin yakınlarına tüm tazminat tutarını ödediği zaman, alt işverenin sorumluluk sigortacısına (o alt işverene düşen sorumluluk oranında) başvurabilir mi?
Yükümlü kişi tarafından zorunlu sorumluluk sigortasının yaptırılmaması halinde zarar görenlerden birinin Güvence Hesabı'na açtığı davada ilk derece mahkemesince verilen tüm zararın tazminine ilişkin hükmü onayan BAM kararı hakkında, Güvence Hesabı tarafından aynı olay (patlama) nedeniyle daha önce başka zarar görenlere ödeme yapılmış bulunması ve davacı lehine hüküm altına alınan tutarın kendisine ödenmesi halinde teminat limitinin aşılacak olması dikkate alınarak Yargıtay'ca "bozularak kaldırma" kararı verilmesi
Mücbir sebep (hastanede tedaviyi gerektiren psikolojik rahatsızlık) nedeniyle paket tur sözleşmesinin turun başlamasına iki gün kala iptal edilmesi üzerine, paket tur bedelinin seyahat sağlık sigortası kapsamında sigortacıdan istenip istenemeyeceği
Yöneticisi olduğu şirketin kredi borcunun güvencesi olarak kendi hayatı üzerine sigorta yaptıran ve aynı zamanda bu kredi borcuna kefillik de eden şirket ortağının ölümü üzerine mirasçılarının pay devri sözleşmesi ile miras bırakanlarının payını şirket borçlarından sorumlu tutulmamayı şart koşarak devretmeleri halinde; kredi alacaklısı bankanın "dain ve mürtehin" sıfatına dayanarak bakiye kredi alacağını tahsil etmesi üzerine şirketten ve payları devralmış olan kişiden bu tutar için istemde bulup bulunamayacakları
Makine kırılması sigortası uyarınca sigorta ettirenin zararını gidermiş olan sigortacının açtığı yasal halefliğe dayalı rücu davasında, sigorta ettirenin zararın meydana gelmesine veya artmasına engel olan önlemlere başvurmuş olup olmadığına ilişkin bilirkişi incelemesi
FOB satılan mallara ilişkin olarak yaptırılan taşıma sigortasında satıcının sigortalanabilir çıkara sahip olup olmayacağı; alacağın müvekkili ile birlikte dava edilen acenteden tahsiline karar verilmesi
Sorumluluk sigortalarında sigorta ettirenin (sorumluluğuna yol açacak) zararı önlemek veya en düşük düzeyde tutmak için başvurduğu önlemlerin gerektirdiği giderlerin sigortacı tarafından ödenmesine ilişkin isteme uygulanacak zamanaşımı (1956 tarihli TTK ve 2011 tarihli TTK hükümlerine göre değerlendirme)
Asıl (ana) taşıyıcının taşımayı taahhüt etmiş olduğu yüke ilişkin olarak kendi adına mal (taşıma) sigortası yaptırması ve bu sigortayı yapan sigortacının, alt taşıyıcının sorumlu olduğu yük zararı sebebiyle yük alıcısına tazminat ödeyen diğer bir sigortacının rücu istemini karşılaması ve daha sonra alt taşıyıcıya rücu isteminde bulunması
Kasko sigortası sözleşmesinde bulunan "sigorta ettiren şirketin ana sözleşmesinde o şirketin araç kiralama etkinliği de yürüteceği yazılı ise, sigorta sözleşmesinde sayılan belirli kişiler dışında bir kişinin aracı sürdüğü sırada meydana gelen hasarların yarısının ödeneceği" anlamına gelen sözleşme koşulunun geçerliği
Taşıyıcı sorumluluk sigortası sözleşmesinde "aracın güvenli olmayan yerde başıboş bırakılması sebebiyle yüküyle birlikte çalınması hali için sigortalıyla müşterek sigorta yapıldığı" klozu ile birlikte "yükün tamamen çalınması halinin kesinlikle teminat dışında kaldığı" klozuna yer verilmiş olması durumunda bunlardan hangisinin önceliğe sahip olacağı
Karayoluyla yurt dışına yapılan taşıma sırasında meydana gelen yük zararını alıcının onayıyla satıcıya ödeyen sigortacının taşıyıcıya karşı başlattığı icra takibinde icra veznesine takip tutarını ödemiş olan taşıyıcı tarafından açılan geri alma davası- Sigortacının halef sıfatıyla taşıyıcıya başvurma koşulları- Taşıyıcının taşıma hukuku kurallarına göre sorumlu olup olmadığı
Satıcının ihraç konusu mallarla ilgili olarak satış parasını tahsil edene kadar sigortalanabilir çıkara sahip olup olmadığı
Sigortacılık tahkiminde, itiraz hakem heyeti tarafından verilen kararın istinafa mı yoksa temyize mi tabi olacağı- Sorumluluk sigortalarında çifte sigorta yasağının uygulanıp uygulanmayacağı
Araç için çifte sigorta yaptırılmış olması- İşleten babanın yaptığı kazada küçük kızının ölümüne yol açması- Buna karşın destekten yoksun kalma tazminatı istemesi- Anne lehine hüküm altına alınacak destekten yoksun kalma tazminatının hesabında göz önünde bulundurulacak hususlar
TTK 1467'de düzenlenen çifte sigorta yasağı
(Kapalı) koasürans kavramı- Bu ilişkinin niteliği ve buna uygulanması gereken hukuk kuralları
(Kapalı) koasürans kavramı- Bu ilişkinin niteliği ve buna uygulanması gereken hukuk kuralları
Sigorta ettirenin sigorta tazminatını alırken imzaladığı ibranamenin geçersizliğini ileri sürme koşulları
Sigorta ettirenin üçüncü kişiden olan tazminat alacağını kendisine ödeme yapan sigortacıya hukuksal işlemle devretmesi ve sigortacının bu işleme dayanarak, yasal haleflik koşulları gerçekleşmiş bulunmasa dahi, zarardan sorumlu üçüncü kişiye istem yöneltebilmesi
Taşıma konusu yükler için taşıma zararının meydana gelmesinden sonra poliçe düzenlenmesi ve bu arada daha önce oluşturulmuş bir başka poliçenin var olduğunun saptanması
İşverenin çalışanları üzerine yaptırdığı grup kaza sigortası- Bu sigortadan yapılacak ödemenin iş kazasında hayatını kaybetmiş olan çalışanın yakınlarının işverene yönelik tazminat alacağını ne şekilde etkileyeceği
İş kazasına uğrayarak hayatını kaybetmiş olan çalışanın yakınlarına işverenin yaptırmış olduğu grup kaza sigortası uyarınca ödenen sigorta parasının o işverenin iş kazası nedeniyle ödemekle yükümlü olacağı tazminat hesaplanırken düşülmesi gerekip gerekmediği
Birden çok malı kapsayan ve her bir grup için ayrı teminat limitlerinin öngörülmüş bulunduğu sigortalarda eksik sigorta uygulamasının nasıl yapılması gerektiği
Eklentileriyle (donanım ve kar paleti) birlikte ve her birinin teminat tutarı poliçede gösterilerek sigorta edilmiş kasko sigortasına konu ambülansın kaza sonucu tam hasara uğraması- aracın sovtajının (hurdasının) nasıl işlem göreceği
Poliçede ekindeki "yeni değer sigortası" klozuna, bunun uygulanma koşullarının gerçekleşmediği bilinerek yer verilmiş olması halinde sigortacının yeni değer sigortası yapmış sayılıp sayılmayacağı- Yeni değer sigortasında ödenecek tazminatın somut olayda nasıl hesaplanması gerektiği
Yapımı poliçe tarihinden sonra tamamlanan binada fırtına nedeniyle meydana gelen hasarın, bu bina sigortacıya bildirilip yeni duruma göre zeyilname düzenlenmemişse "eksik sigorta" kuralı uyarınca tazmin edilip edilmeyeceği
Deniz yoluyla taşınan yükü sigorta eden sigortacının, gönderilene yasal halef olduğu gerekçesiyle açtığı davada konişmentonun yollama yaptığı çarterpartideki "yurt dışında tahkim" kaydıyla bağlı olup olmayacağı
Taşıma sigortası uyarınca kara taşıması sırasında meydana gelen zararı ödeyen sigortacının zarardan sorumlu taşıyıcıya karşı açtığı davada uygulanacak zamanaşımı
Kara taşıması sırasında gerçekleşen yük zararını tazmin eden sigortacının zarardan sorumlu taşıyıcıya karşı açtığı davada uygulanacak zamanaşımı
Sigorta ettirenin gereksinimini karşılamayan bir poliçe düzenlemiş olan sigorta acentesi, sigorta ettiren bu nedenle zarar görmüş (sigorta korumasından yoksun kalmış) ve bu zararını kendisinden talep etmiş bulunduğu takdirde, sorumluluk sigortacısına haber vermeden bu istemi kabul ederse, sorumluluk sigortasından yararlanma hakkını yitirmiş olur mu?
Sorumluluk sigortası uyarınca sigorta ettirenin kendisine karşı sorumlu olduğu zarar görene tazminat ödeyen sigortacının yasal halef sıfatıyla sigorta ettirenin sorumluluğuna yol açmış olan ifa yardımcısına karşı açtığı davada davalının takas savunmasında bulunması- Temerrüt faizinin davacı sigortacının davalıya gönderdiği ihtarda borcun ödenmesi için verilen tarihten itibaren mi yoksa sigortacının tazminat ödediği tarihten itibaren mi işletileceği
Ölümlü iş kazasından başka (üst) işverenle birlikte sorumlu olan ve kazanın meydana gelmesinde yalnızca yüzde kırk oranında kusurlu görülen (alt) işverenin, ölen çalışanın yakınlarıyla sulh olarak onlara uğradıkları zararın tamamını ödedikten sonra bu tutarı sorumluluk sigortacısından istemesi halinde, sorumluluk sigortacısının edim yükümlülüğünün zarar görenlere ödenen tazminat tutarının yalnızca iç ilişkide sigorta ettiren işverene düşen sorumluluk payı kadar olup olmayacağı
Ölümle sonuçlanan iş kazasının meydana gelmesinde asıl işverenin %40, alt işverenin %40 ve ölen alt işveren çalışanının %20 oranında kusurlu bulunması- Asıl işverenin, ölen çalışanın yakınlarına hem asıl işverene hem de alt işverene ait kusurların toplamı kadar (%80 oranında) tazminat ödemesi ve ödediği bu tutar için kendi işveren sorumluluk sigortacısına başvurması- Sigorta Tahkim Usulü'nde sigortacının yalnızca asıl işverene ait kusur oranında sorumlu olacağına karar verilmesi Yargıtay'ın ise oyçokluğu ile ödenen tazminatın tamamının sigortacıdan istenebileceği gerekçesiyle bozma kararı vermesi
Depo işleticisinin sorumluluğunu sigortalamış olan sigortacının, trafonun depo içindeki elleçleme sırasında forkliftten düşürülmesi nedeniyle meydana gelen üçüncü kişi zararını karşıladıktan sonra bu zarara yol açan kişilere (forklifti depo işleticisine kiralamış olan kişi ile forklift operatörüne) karşı halef sıfatıyla açtığı davada kusurlu olduğu belirlenen forklift operatörünün depo işleticisinin çalışanı olduğu takdirde hangi koşullarda sorumlu tutulabileceği
İşveren sorumluluk sigortasında iş kazası sebebiyle işverene yöneltilen tazminat davasının işveren tarafından sigortacıya geç haber verilmesi ve bu sebeple faiz yükünün artması sigortacının işverene karşı artan faiz yükünden sorumlu olup olmayacağı ve eğer olacaksa bunun kapsamı
Yükle ilgili kişinin yasal halefi olarak taşıyana karşı deniz taşıması sırasında meydana gelen zararların tazmini için dava açan yük sigortacısının konşimentodaki tahkim klozuyla hangi koşullarda bağlı olacağı
Taşıyıcı sorumluluk sigortasında, üstlenilen taşıma işinin başka taşıyıcılara yaptırılması halinde bu taşıyıcıların "tüzel kişi" olması koşulu Sigortalı taşıyıcının zarar görenle sigortacının onayını almadan sulh anlaşması yapması Taşıyıcının sorumluluğunun gerçekleşmiş olup olmadığı
Taşıyıcı sorumluluk sigortası sözleşmesinde yer alan "taşımanın tüzel kişi taşıyıcı tarafından yapılmış olması" koşulu
Sigorta ettirenin, sözleşme ile kullanımı kendisine bırakılan malların zarar görmüş olması nedeniyle mal sigortacısından tazminat alması Sigorta ettirene tazminat ödemiş olan sigortacının malların malikine rücu davası açması Yargıtay tarafından bu davanın TBK m.69'da düzenlenen "yapı malikinin sorumluluğuna dayalı olduğunun kabul edilmesi- Ancak Yüksek Mahkeme'nin olayda sigorta ettiren "üçüncü kişi olmadığından" davanın reddi gerektiği sonucuna varması
Yurt dışına satılmış olan malların kara ve denizde gerçekleşmesi gereken taşımanın kara ayağı sırasında kamyon dorsesinde araçtaki kusur nedeniyle meydana gelen yangın sonucu zarar görmesi- Satıcıya tazminat ödeyen sigortacının yasal halef sıfatıyla taşımayı üstlenen tarafa dava açması
Sigorta ettiren hekimin aleyhine açılan tazminat davasında yapmak zorunda kaldığı savunma giderlerini Tıbbi Kötü Uygulama Zorunlu Sorumluluk Sigortası kapsamında davalı sorumluluk sigortacısından istemesi- Sigorta Tahkimi sonucunda verilen ret kararı üzerine BAM'a yapılan iptal başvurusu
Sigorta tahkiminde verilen kararın iptal edilmesi için BAM'a başvuran davacının isteminin tahkim kararları hakkında yalnızca temyiz yoluna başvurulabileceği gerekçesiyle yerinde görülmemesi
Otelde deniz sporu yaptığı sırada meydana gelen kaza sonucu sakat kalan kişinin kazadan sorumlu olan otel işletmesinin sorumluluk sigortacısına yönelttiği istem- Uzun süren yargılama sırasında sakatlık oranına bağlı zararın dava edilen tutardan daha yüksek olduğunun belirlenmesi üzerine aradaki fark için yeni bir dava açılması- bu davada ileri sürülen istemin zamanaşımına uğrayıp uğramadığı
Taşıma sırasında yükün zarar görmesine sebep olan alt (fiili) taşıyıcının, yük sahibine tazminat ödeyen taşıma sigortacısı tarafından asıl taşıyıcı ile birlikte dava edilmesi- Bu dava sonucunda kesinleşen karar uyarınca asıl taşıyıcının davacı taşıma sigortacısına ödemede bulunması ve alt (fiili) taşıyıcıya rücu istemi yöneltmesi- Alt (fiili) taşıyıcının asıl taşıyıcıya ödeme yapması ve ödediği tutarı sorumluluk sigortacısından dava yoluyla geri istemesi Bu davada uygulanacak zamanaşımı
Sorumluluk sigortasında zarar görenin zarardan sorumlu sigorta ettirenin sorumluluğunu sigorta eden sigortacıya açtığı doğrudan davaya uygulanması gereken zamanaşımı
Römorksuz traktörde taşınan küçüğün tek taraflı kaza sonucu yaralanması- Traktörün zorunlu trafik sigortası poliçesini düzenleyen sigortacının zarar gören için yapılan tedavi masraflarını ödedikten sonra, sigorta ettiren traktör işletenine rücu etmesi İlk derece mahkemesi tarafından kısmen kabul yönünde verilen kararın Yargıtay'ca olayda aracın taşıma sınırının aşıldığının saptanamadığı, kaldı ki kazanın kurala aykırı yolcu taşınması ve sürücü hatası nedenlerinden (de) kaynaklandığı gerekçesiyle bozulması
Araçta hatır için taşınan kişinin yaralanması halinde hatır taşıması indiriminin nasıl (soumlu kişi evvelce kısmi bir ödemede bulunmuş ve geri kalan tazminat alacağı için ona karşı dava açılmışsa, hatır taşıması indiriminin kısmi ödeme tutarı zarar tutarından düşüldükten sonra mı yoksa düşülmeden önce mi) yapılacağı sorunu
Düzenleyici-denetleyici kamu kurumu tarafından belirlenen ve yürürlüğe konulan sigorta genel şartlarının sigorta ettiren aleyhine değiştirilmesi geçersiz midir?
Sigorta genel şartlarında yer alan bir hükmün taraflarca (sigorta teminatını daraltacak biçimde) anlaşmayla değiştirilmesi geçerli midir?
Kredi bağlantılı hayat sigortası yapılırken sigorta ettiren kredi müşterisinin sağlık durumu hakkında tam ve doğru bilgi vermemesi- Sigorta ettirenin kredi alacaklısı bankayı "dönülemez şekilde lehtar olarak atamış" ve ayrıca sigorta poliçesi üzerine banka lehine "dain-i mürtehin" kaydının düşülmüş bulunması Sigorta ettirtenin mirasçıları tarafından hayat sigortacısına karşı açılan davaya bankanın onay vermemesi
Banka tarafından verilen kredinin güvencesi olarak hayat sigortası yaptırılmış olması halinde, rizikonun gerçekleşmesi sonrasında hayat sigortacısının ödeme yapmaması olasılığında ölen kredi borçlusu sigorta ettirenin mirasçılarının sigortacıya karşı dava açma hakkı
Ölüm döşeğindeki kişinin oğlunun, babasını temsil ederek onun adına kredi sözleşmesi kurması ve kredinin güvencesi olarak hayat sigortası yaptırması Sigortacının bu işlemlerden beş gün sonra gerçekleşen ölüm üzerine ödeme yapmayı "sözleşme öncesi bildirim görevine aykırılık" nedeniyle reddetmesi- Mirasçılar tarafından açılan davaya, poliçede "dain-i mürtehin" olduğu belirtilen bankanın önce onay vermemesi; ancak daha sonra temyiz aşamasında "kredi alacağının tahsil edilmiş olduğunu" bildirmesi
Hayat sigortasının prim ödenmemesi üzerine prim ödemeden bağışık (muaf) sigortaya dönüşme koşulları
On sene süreli kredi bağlantılı grup hayat sigortasının, hayatı üzerine sigorta yapılmış olan kredi müşterisinin hesabından üçüncü sene sonunda bir prim taksiti tutarının bankaca çekilememiş olması sebebiyle kredi kuruluşu banka ile sigortacı arasındaki anlaşma sonucu feshedilmesi- Rizikonun gerçekleşmesi üzerine kredi müşterisinin mirasçılarından birinin sigortacıya karşı sigorta parasının tahsili için dava açması
Kredi borçlusunun hayatı üzerine yapılmış olan kredi bağlantılı beş senelik hayat sigortasında ilk senenin primi ödendikten sonra prim tahsil edilmemiş bulunması- Sigortanın üçüncü yılında rizikonun gerçekleşmesi- Kıredi borçlusunun mirasçılarının kredi borçlusunun banka hesabından prim tutarının çekilebileceği gerekçesiyle açtıkları sigorta parasının tam olarak ödenmesine yönelik dava
Arka arkaya 11 yıldır yapılan yıllık kaza sigortasında sigorta ettirenin intiharının teminat kapsamında sayılıp sayılamayacağı
Kendi hayatı üzerine yaptırdığı beş yıllık hayat sigortası sözleşmesinin ilk yılı içinde sigortacıya göre intihar etmiş, davacı sigorta ettirenin mirasçısına göre ise etil alkol ve uyuşturucu zehirlenmesi sonucu hayatını kaybetmiş olan sigorta ettirenin daha önce sık sık psikiyatrik tedavi görmüş ve acil serviste tedavi altına alınmış olduğunu sözleşme yapıldığı sırada sigortacıya bildirmemiş olması
Özel bir klozla kaza teminatı eklenen işyeri sigortasında kaza rizikosunun gerçekleşme yer ve zamanı hakkında sınırlama öngörülmüş olması
Hayat sigortacısının kredi bağlantılı hayat sigortası yaptırılırken sigorta ettirten kredi müşterisi tarafından imzalı soru formunda bildirilmeyen rahatsızlıkları gerekçe göstererek rizikonun gerçekleşmesinden sonra sözleşmeden caydığını bu sebeple ödeme yükümlülüğü altında olmadığını açıklaması
Kredi bağlantılı hayat sigortası yaptırmış olan sigorta ettirenin intiharının akıl yetilerindeki bir rahatsızlıktan kaynaklanmış olup olmadığı- Akıl yetilerindeki rahatsızlık sonucu gerçekleşen intiharın eski yasal düzenlemeden farklı olarak sigorta bedelinin kesintisiz ödenmesini gerektirmesi
KAVRAM DİZİNİ
MADDE DİZİNİ