Türk ve Mukayeseli Medeni Yargılama Hukuku Açısından Ara Karar

Dr. Tuna ACAR

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR ....................................................................................VII
İÇİNDEKİLER ................................................................................ XI
KISALTMALAR .......................................................................... XIX
GİRİŞ .................................................................................................23
BİRİNCİ BÖLÜM
KARAR VE ARA KARAR KAVRAMI KARAR ÇEŞİTLERİ
İLE ARA KARAR-KARAR-HÜKÜM-İLÂM İLİŞKİSİ
§ 1. KARAR KAVRAMI................................................................27
I. Genel Olarak ........................................................................27
II. Hüküm..................................................................................29
III. İlâm...................................................................................33
§ 2. ARA KARAR KAVRAMI......................................................39
I. Genel Olarak ........................................................................39
II. Kavram.................................................................................40
§ 3. KARAR ÇEŞİTLERİ..............................................................45
I. Nihaî Karar...........................................................................45
A. Esasa İlişkin Nihaî Karar................................................46
B. Usûle İlişkin Nihaî Karar ...............................................48
II. Ara Karar .............................................................................52
A. Ara Kararın Amacı ve Hukukî Niteliği..........................52
1. Ara Kararın Amacı ...................................................52
2. Ara Kararın Hukukî Niteliği.....................................57
a. Usûle İlişkin Ara Karar.......................................61
aa. Yargılamanın Şekli İşleyişine İlişkin Ara
Karar..............................................................62
bb. Yargılamanın Maddi İşleyişine İlişkin Ara
Karar..............................................................65
b. Esasa İlişkin Ara Karar .......................................66
B. Yargılama İlkeleri Yönüyle Ara Karar...........................68
1. Genel Olarak.............................................................68
2. Adil Yargılanma Hakkı.............................................70
XII
3. Usûl Ekonomisi İlkesi ..............................................81
C. Mahkemenin Ara Karar Vermesi ...................................84
1. Genel Olarak.............................................................84
2. Ara Kararın Ne Zaman ve Ne Zamana Kadar
Verilebileceği............................................................86
3. Ara Kararın İçeriği....................................................88
III. Geçici Hukukî Korumaya İlişkin Karar .........................103
§ 4. ARA KARARIN ÖZELLİKLERİ.......................................105
I. Kanun Yoluna Götürülememesi ........................................105
II. Ara Karardan Dönülebilmesi .............................................105
İKİNCİ BÖLÜM
ARA KARARIN BAZI KURUMLARLA İLİŞKİSİ VE
ARA KARARDA KANUN YOLLARI
§ 5. GEÇİCİ HUKUKÎ KORUMA KARARLARI VE ARA
KARAR İLİŞKİSİ.................................................................107
I. Genel Olarak ......................................................................107
II. İhtiyati Tedbir ve Ara Karar İlişkisi...................................109
III. Delil Tespiti ve Ara Karar İlişkisi......................................112
IV.Diğer Kanunlarda Yer Alan Geçici Hukukî Koruma
Kararlarının Hukukî Niteliği ve Ara Karar İlişkisi ............119
A. Genel Olarak ................................................................119
B. Boşanma Davası Açılmadan Önce Alınabilecek Geçici
Hukukî Koruma Kararının Hukukî Niteliği ve Ara
Karar İlişkisi.................................................................120
1. Evlilik Birliğinin Korunmasına İlişkin Önlemlerin
Hukukî Niteliği ve Ara Karar İlişkisi .....................120
2. 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı
Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’daki Tedbir
Kararlarının Hukukî Niteliği ve Ara Karar İlişkisi.124
3. 4787 Sayılı Kanun’da Yer Alan Önlemlerin Hukukî
Niteliği ve Ara Karar İlişkisi ..................................128
C. Boşanma Davası Sırasında Alınabilecek Geçici Hukukî
Koruma Kararının Hukukî Niteliği ve Ara Karar
İlişkisi...........................................................................133
XIII
V. Türk Borçlar Kanunu’nun 76. Maddesinde Öngörülen Geçici
Ödemenin Hukukî Niteliği ve Ara Karar İlişkisi...............138
§ 6. ÖN SORUN VE ARA KARAR İLİŞKİSİ...........................147
I. Genel Olarak ......................................................................147
II. Aleniyet İlkesi....................................................................148
III. Eski Hale Getirme Talebi...................................................151
IV.İlk İtirazlar .........................................................................157
A. Yetki İlk İtirazı .............................................................158
B. Tahkim İlk İtirazı .........................................................161
C. İlk İtirazlar Hakkında Karar Verilmesi ........................162
V. Fer’î Müdahale...................................................................166
VI.Hâkimin Reddi Talebi........................................................178
§ 7. ARA KARAR VE DİĞER BAZI KURUMLARLA
İLİŞKİSİ.................................................................................185
I. Bekletici Sorun...................................................................185
II. Şarta Bağlı Hüküm ve Şartlı Ara Karar .............................191
III. Dosyanın İşlemden Kaldırılması........................................196
§ 8. ARA KARARDAN DÖNME VE ARA KARARDA
KANUN YOLLARI İLE ARA KARARIN İCRASI..........201
I. Ara Karardan Dönme ve Usûlî Müktesep Hak ..................201
II. Ara Kararda Kanun Yolları................................................216
III. Ara Kararın İcrası...........................................................232
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MUKAYESELİ HUKUKTA ARA KARAR VE
KANUN YOLLARI
§ 9. ALMAN MEDENÎ YARGILAMA HUKUKUNDA ARA
KARAR VE ARA KARARA KARŞI KANUN YOLLARI..237
I. Ara Kararın Diğer Karar Türleriyle Karşılaştırılması........240
A. Ara Kararın Nihaî Karardan Ayrılması........................241
B. Ara Kararın Tespit Kararından ve Tespit Ara
Kararından Ayrılması...................................................242
1. Tespit Kararı ile Karşılaştırma................................243
2. Tespit Ara Kararı ile Karşılaştırma.........................245
C. Şarta Bağlı Hükmün Ara Karar Olup Olmadığı
Meselesi........................................................................248
XIV
II. Ara Karar Türleri ...............................................................252
A. Yargılamaya İlişkin Ara Karar- ZPO § 303 .................252
1. Kapsam ...................................................................252
2. Maddenin Tarihi Yorumu.......................................253
3. Yargı Kararlarında Ara Karar.................................257
a. Ara Kararın Şartları ve Hangi Mahkeme
Tarafından Verilebileceği .................................261
b. Ara Kararın Bağlayıcılığı..................................262
4. Masraf Meselesi......................................................264
B. Davanın Caiziyetine İlişkin Ara Karar- § 280 ZPO.....265
1. Kapsam ...................................................................265
2. Ara Kararın Şartları ve Hangi Mahkeme Tarafından
Verilebileceği..........................................................266
3. Ara Kararın Bağlayıcılığı .......................................268
4. Masraf Meselesi......................................................269
C. Esasa İlişkin Ara Karar- § 304 ZPO.............................269
1. Kapsam ...................................................................269
2. Ara Kararın Şartları ve Hangi Mahkeme Tarafından
Verilebileceği..........................................................274
3. Ara Kararın Bağlayıcılığı .......................................279
4. Masraf Meselesi......................................................282
III. Alman Medenî Yargılama Hukukunda Kanun Yolları......283
A. Genel Olarak ................................................................283
B. İstinaf............................................................................285
C. Temyiz..........................................................................287
D. İtiraz .............................................................................288
1. Acele İtiraz (sofortige Beschwerde).......................290
2. Hukukî İtiraz (Rechtsbeschwerde) .........................291
3. Caiz Olmama İtirazı................................................293
IV.Ara Karara Karşı Kanun Yolları ........................................294
A. Yargılamaya İlişkin Ara Karara Karşı Kanun Yolu-
§ 303 ZPO ....................................................................294
1. Gerçek Ara Karara Karşı Kanun Yolu....................294
2. Gerçek Olmayan Ara Karara Karşı Kanun Yolu....297
XV
B. Davanın Usûlen Caiz Olduğuna İlişkin Ara Karara
Karşı Kanun Yolu- § 280 ZPO.....................................299
C. Esasa İlişkin Ara Karara Karşı Kanun Yolu-
§ 304 ZPO ....................................................................304
§ 10. İSVİÇRE MEDENÎ YARGILAMA HUKUKUNDA ARA
KARAR VE ARA KARARA KARŞI KANUN YOLLARI..307
I. Genel Olarak ......................................................................307
II. İsviçre Medenî Yargılama Hukukundaki Karar Türleri ve
Ara Karar ...........................................................................308
A. ZPO-CH’daki Karar Türleri .........................................308
B. BGG’deki Karar Türleri ...............................................312
III. İsviçre Medenî Yargılama Hukukundaki Ara Kararın
İncelenmesi ........................................................................314
A. ZPO-CH § 237’ye Göre Verilen Ara Karar .................314
B. BGG § 92 vd. Kapsamında Verilen Ara Karar ............321
IV.İsviçre Medenî Yargılama Hukukunda Ara Karara
Karşı Kanun Yolları...........................................................322
A. İsviçre Medenî Yargılama Hukukunda Kanun Yolları 322
1. İstinaf......................................................................325
2. İtiraz........................................................................326
a. ZPO-CH’da İtiraz..............................................327
b. BGG’de Federal Mahkemeye İtiraz..................328
3. Temyiz ....................................................................330
a. ZPO-CH’da Temyiz..........................................331
b. BGG’de Temyiz................................................332
B. ZPO-CH’deki Ara Karara Karşı Kanun Yolları...........333
C. ZPO-CH’daki Yargılama Usûlüne İlişkin Kararlara
Karşı Kanun Yolları .....................................................336
D. BGG’de Ara Karara Karşı Kanun Yolları....................338
§ 11. AVUSTURYA MEDENÎ YARGILAMA HUKUKUNDA
ARA KARAR VE ARA KARARA KARŞI KANUN
YOLLARI...............................................................................343
I. Genel Olarak ......................................................................343
II. Ara Karara Karşı Kanun Yolları ........................................350
XVI
§ 12. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ HUKUK
SİSTEMİNDE ARA KARAR VE ARA KARARA
KARŞI KANUN YOLLARI .................................................353
I. Genel Olarak ......................................................................353
II. Karar (Judgement) Kavramı ..............................................354
III. Hukukî Sorun (Question of Law) ve Maddi Sorun (Question
of Fact) Kavramları............................................................358
IV. Şartlı Karar (Hüküm) Kavramı..........................................359
V. Özet Karar (Summary Judgement) Kavramı .....................359
VI.Açıklayıcı Karar (Decleratory Judgement) Kavramı.........360
VII. Çözülmemiş Sorunlarla Verilen Hükmün Etkisi..............362
VIII. Varsayımsal Yargı Yetkisi Kavramı...............................364
IX.ABD Hukuk Sisteminde Kanun Yolları ............................365
A. Genel Olarak ................................................................365
B. Temyiz (Appeal) Kavramı ...........................................369
X. Ara (Interlocutary) Karar Kavramı ve Ara Karara Karşı
Kanun Yolları.....................................................................372
A. Genel Olarak ................................................................372
B. Federal Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu Madde 54
(b) Uyarınca Ara Kararın Temyiz Edilmesi.................374
C. Federal Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu Madde 23
(f) Uyarınca Ara Kararın Temyiz Edilmesi (Topluluk
Davasında)....................................................................379
D. Yasal Olarak İzin Verilen Temyiz Yollarından 28 U.S.C.
§ 1292(a) Maddesi Uyarınca Bazı İstisnalar Sonucu
Ortaya Çıkan Ara Kararın Temyiz Edilmesi................382
1. İhtiyati Tedbir (Injunctions) Kararı ........................382
2. Kayyımlık (Receivership).......................................390
3. Deniz Hukuku Kapsamında Verilen Ara Karar......391
E. Yasal Olarak İzin Verilen Temyiz Yollarından 28 U.S.C.
§ 1292(b) Maddesi Uyarınca Ara Kararın Temyiz
Edilmesi........................................................................392
F. İçtihat Hukuku Sonucu Temyiz Edilebilen Ara Kararlardan
“Tali Kararlar Doktrini” (Collateral Order Doctrine)
Kapsamındaki Ara Kararın Temyiz Edilmesi...................396
XVII
G. İçtihat Hukuku Sonucu Temyiz Edilebilen Ara Kararlardan
“Ayrılamaz Bir Şekilde İç İçe Geçmiş Kararlar”
Kapsamındaki Ara Kararın Temyiz Edilmesi...................401
H. İçtihat Hukuku Sonucu Temyiz Edilebilen Ara
Kararlardan “İlk Derece Mahkemesinin İşlem Yapma
Yetkisinin Olmaması” Kapsamındaki Ara Kararın
Temyiz Edilmesi ..........................................................401
I. Kanun Yoluna Taşınamayan Ara Karar.......................402
J. Olağanüstü Zorlayıcı Emirler (İlâmlar- Writs) Yoluyla
Ara Kararın Temyizi ....................................................404
1. İnceleme (Certiorari) Zorlayıcı Emirleri ................407
2. Yapılmasını Emreden (Mandamus) Zorlayıcı
Emirler....................................................................412
3. Yapılmamasını Emreden (Prohibition) Zorlayıcı
Emirler....................................................................418
4. Habeas Corpus Zorlayıcı Emirleri..........................420
§ 13. İNGİLİZ HUKUK SİSTEMİNDE ARA KARARLAR VE
BUNLARA KARŞI KANUN YOLLARI.............................425
I. Genel Olarak ......................................................................425
II. İngiliz Hukukunda Ara Karar (Interlocutory Decisions)...427
III. İhtiyati Tedbir (Injunctive Relief)......................................429
IV.İngiliz Hukukunda Şarta Bağlı Karar.................................433
V. İngiliz Hukukunda Kanun Yolları......................................436
SONUÇ.............................................................................................441
KAYNAKÇA ...................................................................................447

KAVRAM DİZİNİ..........................................................................497