Türkiye Muhasebe Standartlarında Hasılat- Maliyet İlişkisi

TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARINDA HASILAT- MALİYET İLİŞKİSİ



Vefa TOROSLU



- Muhasebe Standartlarına Genel Bakış

- Türkiye Muhasebe Standardı- 2 Stoklar

- Türkiye Muhasebe Standardı- 18 Hasılat

- Türkiye Muhasebe Standardı- 23 Borçlanma Maliyetleri

- Tms 2-Tms 18-Tms 23 Standartlarının Türk Vergi Mevzuatı İle Karşılaştırılması



• Birinci Bölüm

• MUHASEBE STANDARTLARINA GENEL BAKIŞ

• 1. -MUHASEBE STANDARDININ TANIMI-1

• 2. -MUHASEBE STANDARTLARININ ÖNEMİ-2

• 3. -MUHASEBE STANDARTLARININ OLUŞUMU-4

• 3. 1. -Muhasebe Standartlarının Yasama Yoluyla Oluşturulması-5

• 3. 2. -Muhasebe Standartlarının Özel Sektör Düzenleyici Kuruluşlar Tarafından Oluşturulması-6

• 3. 3. -Kamu Sektörünün Muhasebe Standartlarını Oluşturma Yetkisini Özerk Bir Kuruluşa Devretmesi-7

• 4. -MUHASEBE STANDARTLARININ ULUSLARARASI UYUMLAŞTIRILMASININ FAYDALARI-7

• 5. -MUHASEBE STANDARTLARININ ULUSLARARASI UYUMLAŞTIRILMASINDA YAŞANAN SORUNLAR-9

• 6. -DÜNYADA MUHASEBE STANDARTLARI-10

• 6. 1. Uluslararası Muhasebe Standartları-10

• 6. 1. 1. -Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi (IASC)-11

• 6. 1. 2. -Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (IFAC)-13

• 6. 1. 3. Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (lASB)-14

• 6. 1. 4. -Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi Vakfı (IASCF)-19

• 6. 1. 5. Standart Danışma Konseyi (SAC)-20

• 6. 1. 6. -Uluslararası Finansal Raporlama Yorumlama Komitesi (IFRIC)--20

• 6. 2. -IAS/IFRS'lerin Yaygınlaşması Konusunda Yaşanan Gelişmeler-22

• 6. 2. 1. AB Muhasebe Yönergeleri-23

• 6. 2. 2. -Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü (IOSCO)-24

• 6. 2. 3. -Basel Komitesi-24

• 6. 2. 4. -Avrupa Muhasebeciler Federasyonu (FEE)-24

• 6. 3. -Muhasebe Standartları Oluşturulması İçin Bazı Ülkelerde Yapılan Çalışmalar-26

• 6. 3. 1. -Amerika Birleşik Devletleri-26

• 6. 3. 2. İngiltere-30

• 6. 3. 3. Almanya-32

• 6. 3. 4. Çin Halk Cumhuriyeti-33

• 6. 3. 5. Rusya Federasyonu-34

• 7. -TÜRKİYE'DE MUHASEBE STANDARTLARI-34

• 7. 1. -Türkiye'de Muhasebe Standartlarının Gelişimi-34

• 7. 2. -Muhasebe Standartlarının Oluşturulmasına Yönelik Olarak İktisadi Devlet Teşekküllerini Yeniden Düzenleme Komisyonu Tarafından Yapılan Çalışmalar-36

• 7. 3. -Muhasebe Standartlarının Oluşturulmasına Yönelik Olarak Türkiye Bankalar Birliği Tarafından Yapılan Çalışmalar-37

• 7. 4. -Muhasebe Standartlarının Oluşturulmasına Yönelik Olarak Türk Standartları Enstitüsü Muhasebe Standartları Özel Daimi Komitesi Tarafından Yapılan Çalışmalar-37

• 7. 5. -Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu (TMUDESK) Tarafından Yapılan Çalışmalar-38

• 7. 6. -Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK) Tarafından Yapılan Çalışmalar-41

• 7. 7. -Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Tarafından Yapılan Çalışmalar-47

• 7. 8. -Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) Tarafından Yapılan Çalışmalar-48

• 7. 9. -Sigorta ve Reasürans Sektörüne Yönelik Çalışmalar-48

• 7. 10. -TTK Tasarısı Çalışmaları-49

• İkinci Bölüm

• TÜRKİYE MUHASEBE STANDARDI - 2 STOKLAR

• 1. -GENEL AÇIKLAMA-53

• 2. -STANDARDIN AMACI-55

• 3. -STANDARDIN KAPSAMI-56

• 4. -TANIMLAR-57

• 4. 1. -Standartta Kullanılan Tanımlar-57

• 4. 1. 1. Stoklar-57

• 4. 1. 2. Net Gerçekleşebilir Değer-58

• 4. 1. 3. Gerçeğe Uygun Değer-58

• 4. 2. Muhasebe Açısından Stoklar ile İlgili Tanımlar-59

• 4. 2. 1. Ticari Mallar-59

• 4. 2. 2. Hammadde ve Malzemeler-59

• 4. 2. 3. Yarı Mamuller-59

• 4. 2. 4. Mamuller-59

• 4. 2. 5. Yan Ürünler-59

• 4. 2. 6. Yardımcı Malzemeler-60

• 4. 2. 7. İşletme Malzemeleri-60

• 4. 2. 8. Atık-60

• 4. 2. 9. Hurda-60

• 5. STOKLARIN MALİYETİ-60

• 5. 1. Satın Alma Maliyeti-62

• 5. 2. Dönüştürme Maliyetleri-64

• 5. 2. 1. Üretim Maliyetinin Unsurları-65

• 5. 2. 1. 1. İlk Madde ve Malzeme Giderleri-66

• 5. 2. 1. 1. 1. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri-66

• 5. 2. 1. 1. 2. Endirekt İlk Madde ve Malzeme Giderleri-67

• 5. 2. 1. 2. İşçilik Giderleri-68

• 5. 2. 1. 2. 1. Direkt İşçilik Giderleri-69

• 5. 2. 1. 2. 2. Endirekt İşçilik Giderleri-70

• 5. 2. 1. 3. Genel Üretim Giderleri-70

• 5. 2. 1. 3. 1. Sabit Genel Üretim Giderleri-71

• 5. 2. 1. 3. 2. Değişken Genel Üretim Giderleri-71

• 5. 2. 2. Kapsamına Göre Maliyet Yöntemleri-71

• 5. 2. 2. 1. Tam Maliyet Yöntemi-72

• 5. 2. 2. 2. Değişken Maliyet Yöntemi-74

• 5. 2. 2. 3. Normal Maliyet Yöntemi-75

• 5. 2. 2. 4. Direkt Maliyet Yöntemi-77

• 5. 2. 2. 5. Kapsamına Göre Maliyet Yöntemleri ile İlgili Örnek-78

• 5. 2. 2. 6. TMS 2'de Normal Maliyet Uygulaması-80

• 5. 2. 3. Ortak Ürünler ve Yan Ürünler-84

• 5. 2. 3. 1. Ortak Ürünler-85

• 5. 2. 3. 1. 1. -Birleşik Maliyetleri Dağıtım Yöntemleri-86

• 5. 2. 3. 1. 1. 1. -Birleşik Maliyetlerin Üretim Miktarı Esasına Göre Dağıtımı-86

• 5. 2. 3. 1. 1. 1. 1. -Basit Üretim Miktarı Yöntemi-87

• 5. 2. 3. 1. 1. 1. 2. Ağırlıklı Üretim Miktarı Yöntemi-88

• 5. 2. 3. 1. 1. 2. Birleşik Maliyetlerin Satış Fiyatı Esasına Göre Dağıtımı-89

• 5. 2. 3. 1. 1. 2. 1. Basit Satış Değeri Yöntemi-90

• 5. 2. 3. 1. 1. 2. 2. Piyasa Değeri Yöntemi-91

• 5. 2. 3. 1. 1. 2. 3. Net Satış Hasılatı Yöntemi-92

• 5. 2. 3. 1. 2. Ortak Ürünlerin Muhasebeleştirilmesi-93

• 5. 2. 3. 2. Yan Ürünler-95

• 5. 2. 3. 2. 1. Yan Ürünlerin Muhasebeleştirilmesi-95

• 5. 2. 3. 2. 1. 1. Yan Ürünlerin Stoklara Alınarak Muhasebeleştirilmesi-95

• 5. 2. 3. 2. 1. 2. -Yan Ürünlerin Stoklara Alınmadan Muhasebeleştirilmesi-97

• 5. 3. Diğer Maliyetler-97

• 5. 3. 1. Özel Siparişler-99

• 5. 3. 2. Normalin Üzerinde Gerçekleşen Üretim Maliyetleri-99

• 5. 3. 3. Depolama Giderleri-100

• 5. 3. 4. Stok Maliyeti ile İlgili Olmayan Yönetim Giderleri-101

• 5. 3. 5. Satış Giderleri-102

• 5. 4. Maliyet Tespitinde Özellikli Durumlar-102

• 5. 4. 1. Hizmet Sunan İşletmelerde Stok Maliyeti-102

• 5. 4. 2. -Canlı Varlıkların Hasatından Elde Edilen Tarımsal Ürünlerin Maliyeti-106

• 5. 4. 3. -Borçlanma Maliyetleri ve Vade Farkları-106

• 6. MALİYET ÖLÇÜM TEKNİKLERİ-108

• 6. 1. Fiili Maliyet Yöntemi-108

• 6. 2. Standart Maliyet Yöntemi-109

• 6. 3. Perakende Yöntemi-111

• 7. STOK MALİYETLERİNİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ-113

• 7. 1. Gerçek Parti Maliyet Yöntemi-114

• 7. 2. İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi-115

• 7. 3. Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi-118

• 7. 3. 1. Dönem Sonu Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi-118

• 7. 3. 2. Hareketli Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi-119

• 8. STOKLARIN ENVANTERDE DEĞERLEMESİ-120

• 8. 1. Stokların Değerlemesi-120

• 8. 2. Stoklarda Değer Düşüklüğü-122

• 8. 3. Net Gerçekleşebilir Değerin Tahmini-124

• 8. 4. Net Gerçekleşebilir Değerin Gözden Geçirilmesi-126

• 9. STOKLARIN GİDER OLARAK KAYDEDİLMESİ-128

• 9. 1. Sürekli Envanter Yöntemi-128

• 9. 2. Aralıklı Envanter Yöntemi-129

• 10. RAPORLANACAK BİLGİLER-131

• Üçüncü Bölüm

• TÜRKİYE MUHASEBE STANDARDI - 18 HASILAT

• 1. GENEL AÇIKLAMA-135

• 2. STANDARDIN AMACI-137

• 3. STANDARDIN KAPSAMI-137

• 4. TANIMLAR-139

• 4. 1. Hasılat-139

• 4. 2. Gerçeğe Uygun Değer-140

• 5. HASILATIN ÖLÇÜMÜ-140

• 5. 1. Peşin Satış-141

• 5. 2. Vadeli Satış-141

• 6. İŞLEMLERİN AYRIŞTIRILMASI-143

• 7. HASILATIN BELİRLENMESİ-146

• 7. 1. Mal Satışlarında Hasılatın Belirlenmesi-146

• 7. 1. 1. Mal Satışlarında Gelirin Gerçekleşme Koşulları-146

• 7. 1. 2. -Malların Sahipliği ile İlgili Önemli Risk ve Getirilerin Alıcıya Devredilmesi-147

• 7. 1. 3. Koşullu Satışlar-148

• 7. 1. 3. 1. Normal Garanti Dışında Yükümlülüğün Bulunması-149

• 7. 1. 3. 2. Konsinye Satışlar-151

• 7. 1. 3. 3. Satış Sözleşmesine Dayalı İade Hakkının Bulunması-153

• 7. 1. 4. Sahiplikle İlgili Önemsiz Risklerin Taşınması-154

• 7. 1. 5. -Ekonomik Yararların İşletme Tarafından Elde Edilmesinin Muhtemel Olması-155

• 7. 1. 6. Hasılat ve Giderlerin Eşleştirilmesi-155

• 7. 1. 7. Hasılatın Tahsil Edilebilirliğinde Belirsizlik Olması-156

• 7. 2. Hizmet Sunumlarında Hasılatın Belirlenmesi-157

• 7. 2. 1. Hizmet Sunumlarında Gelirin Gerçekleşme Koşulları-157

• 7. 2. 2. Tamamlanma Yüzdesi Yöntemi-158

• 7. 2. 3. Hasılat ile İlgili Tahminlerin Güvenilirliği-161

• 7. 2. 4. Hasılatın Ertelenmesi-162

• 7. 2. 5. Hizmet Maliyetlerinde Karşılık Ayrılması-163

• 7. 3. -Faiz, İsim Hakları ve Temettü Gelirlerinde Hasılatın Belirlenmesi-164

• 7. 3. 1. Faiz, İsim Hakları ve Temettü Gelirlerinin Gerçekleşme Koşulları-164

• 7. 3. 2. Faiz Gelirinin Muhasebeleştirilmesi-164

• 7. 3. 3. İsim Haklarının Muhasebeleştirilmesi-165

• 7. 3. 4. Temettü Gelirlerinin Muhasebeleştirilmesi-166

• 8. -HASILATIN BELİRLENMESİNDE ÖZELLİK GÖSTEREN DURUMLAR-168

• 8. 1. Takas-168

• 8. 2. İskontolar-170

• 8. 3. Komisyonlar-172

• 8. 4. Peşin Fiyatına Vadeli Satış Yapılması-173

• 8. 5. Mülkiyeti Muhafaza Sözleşmesi ile Satış Yapılması-174

• 9. FİNANSAL TABLO AÇIKLAMALARI-176

• Dördüncü Bölüm

• TÜRKİYE MUHASEBE STANDARDI - 23 BORÇLANMA MALİYETLERİ

• 1. GENEL AÇIKLAMA-177

• 2. STANDARDIN TEMEL İLKESİ VE KAPSAMI-180

• 3. TANIMLAR-181

• 3. 1. Borçlanma Maliyetleri-181

• 3. 2. Özellikli Varlıklar-183

• 4. BORÇLANMA MALİYETLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ-184

• 4. 1. Borçlanma Maliyetlerinin Gider Yazılması-185

• 4. 2. Borçlanma Maliyetlerinin Aktifleştirilmesi-189

• 5. AKTİFLEŞTİRİLECEK BORÇLANMA MALİYETLERİ-193

• 5. 1. Aktifleştirilecek Borçlanma Maliyetinin Kapsamı-193

• 5. 2. Aktifleştirme Oranı-203

• 5. 3. Aktifleştirme Sınırı-209

• 5. 4. Özellikli Varlıkların Defter Değerinin Geri Kazanılabilir Tutarını Aşan Kısmı-209

• 6. AKTİFLEŞTİRME İLE İLGİLİ ÖZELLİKLİ DURUMLAR-210

• 6. 1. Aktifleştirmenin Başlaması-210

• 6. 2. Aktifleştirme İşlemine Ara Verilmesi-211

• 6. 3. Aktifleştirmenin Sona Ermesi-212

• 7. FİNANSAL TABLO AÇIKLAMALARI-214

• Beşinci Bölüm

• TMS 2-TMS 18-TMS 23 STANDARTLARININ TÜRK VERGİ MEVZUATI İLE KARŞILAŞTIRILMASI

• 1. TMS 2 STOKLAR STANDARDININ TÜRK VERGİ MEVZUATI (TVM) İLE KARŞILAŞTIRILMASI-215

• 1. 1. Stokların Değerlemesinin TMS 2 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-215

• 1. 2. Ticari Malların Maliyetinin TMS 2 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-217

• 1. 3. -Üretilen Mamullerin Maliyetinin TMS 2 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-218

• 1. 4. -Stok Değer Düşüklüğü Karşılığının TMS 2 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-218

• 1. 5. Stok Maliyetlerini Hesaplama Yöntemlerinin TMS 2 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-220

• 1. 6. -Kapsama Göre Maliyet Yöntemlerinin TMS 2 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-221

• 1. 7. Hizmet Maliyetlerinin Stoklanmasının TMS 2 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-222

• 1. 8. -Mal Alışları ile İlgili Olan Vade Farklarının TMS 2 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-226

• 1. 9. -Mal Alışları ile İlgili Olan Kur Farklarının TMS 2 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-232

• 1. 10. -Mal Alışları ile İlgili Olan Kredi Faizlerinin TMS 2 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-233

• 2. -TMS 18 HASILAT STANDARDININ TÜRK VERGİ MEVZUATI (TVM) İLE KARŞILAŞTIRILMASI-233

• 2. 1. -Mal Satışlarında Hasılatın Belirlenmesinin TMS 18 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-233

• 2. 2. Hizmet Sunumlarında Hasılatın Belirlenmesinin TMS 18 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-234

• 2. 3. -Vade Farklarının TMS 18 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-236

• 2. 4. -Birden Fazla Unsurdan Oluşan Satışlarda Hasılatın TMS 18 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-236

• 2. 5. -Şüpheli Hale Gelen Alacakların TMS 18 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-237

• 3. -TMS 23 BORÇLANMA MALİYETLERİ STANDARDININ TÜRK VERGİ MEVZUATI (TVM) İLE KARŞILAŞTIRILMASI-238

• 3. 1. -Maddi Duran Varlıklarla İlgili Katlanılan Borçlanma Faizi Giderlerinin TMS 23 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-238

• 3. 2. -Maddi Duran Varlıklarla İlgili Kur Farkı Giderlerinin TMS 23 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-239

• 3. 3. -Stoklarla İlgili Faiz Giderlerinin TMS 23 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-239

• 3. 4. -Stoklarla İlgili Kur Farkı Giderlerinin TMS 23 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-240

• 3. 5. -Kur Farkları ve Kredi Faizlerinin TVM Açısından Tablo Şeklinde Gösterimi-241

• 3. 6. -Vade Farklarının TMS 23 ve TMS Açısından Karşılaştırılması-242

• 3. 7. -Devlet Teşviklerinin TMS 23 ve TVM Açısından Karşılaştırılması-242

• 3. 8. -Kur Farkları, Kredi Faizleri ve Vade Farklarının TMS 2, TMS 23 ve VUK Açısından Tablo Şeklinde Gösterimi-243

• 3. 8. 1. -Maddi Duran Varlıklar ile İlgili Borçlanma Maliyetlerinin TMS ve VUK Açısından Tablo Şeklinde Gösterimi-243

• 3. 8. 2. Stoklar ile İlgili Borçlanma Maliyetlerinin TMS ve VUK Açısından Tablo Şeklinde Gösterimi-244

•

• KAYNAKÇA-247