TÜRKİYEDE ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ ( 1923- 1961 ) Yrd. Doç. Dr. Kamil Necdet AR - Sosyal Politika ve Çalışma İlişkileri Cumhuriyet'in İlk Döneminde Çalışma İlişkileri - İkinci Dünya Savaşı ve Sonrasında Çalışma İlişkileri - (1939–1950) 1950'den 1961 Anayasasına Kadar Devam Eden Dönemde Çalışma İlişkileri. İÇİNDEKİLER GİRİŞ 1 GENEL SOSYAL POLİTİKA VE ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ II- Sosyal Politika 9 III- Sosyal Politika ve Çalışma İlişkilerinin Oluşumunu Hazırlayan Gelişmeler 13 IV- Sendika ve Sendikal Faaliyetler 22 BİRİNCİ BÖLÜM CUMHURİYETİN İLK DÖNEMİNDE ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ A. Cumhuriyet Öncesinde Çalışma ilişkileri 25 1i Osmanlı Devleti’nin Siyasi ve Ekonomik Durumu 25 A. Osmanlı Devleti’nde İşçi Sınıfı 27 B. Osmanlı Devleti’nde Çalışma Yaşamına İlişkin Düzenlemeler 31 B. Cumhuriyetin ilk Döneminde (1923-1939) Siyasal ve Ekonomik Koşullar 37 C. İzmir iktisat Kongresi ve İşçi Talepleri 42 D. 1924 Anayasasfnda İşçi Hakları 46 E. Cumhuriyetin ilk Yıllarında İşçi Sınıfı 48 I. işçi Sınıfının Durumu 48 II. işçi Örgütlenmesi ve İşçi Eylemleri 50 F. Çalışma Yaşamına İlişkin Düzenlemeler 53 A. Hafta Tatili Kanunu 54 B. Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu 54 C. Diğer Kanunlar 54 4.2.1.1. Sayılı iş Kanunu Öncesi Girişimler 56 2.1.3.2.2.1. Sayılı iş Kanunu (1936) 61 G. Dönemsel İşçi Hareketleri: 65 H. Sosyal Güvenlik 67 İ. Devletçi Kalkınma Modelinin Çalışma İlişkilerine Etkisi 70 J. Uluslararası Çalışma Örgütü ile İlişkiler 73 K. Ücretler: 76 İKİNCİ BÖLÜM İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE SONRASINDA ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ (1939-1950) II- Savaş Döneminin (1939-1945) Siyasal ve Ekonomik Koşulları 86 III- Çok Partili Döneme Geçiş Sürecinde (1946-1950) Siyasal ve Ekonomik Koşullar 87 IV- Çalışma Yaşamına İlişkin Düzenlemeler 89 A. Çalışma Bakanlığının Kuruluşu 90 B. Yasal Düzenlemeler 97 A. işçi ve işveren Sendikaları ve Sendika Birlikleri Hakkında Kanun 98 B. iş ve İşçi Bulma Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun 107 C. iş Mahkemeleri Kanunu 110 D. İş Kanunu'nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun 113 E. işçi Ücretlerin İlgilendiren Kanunlar 115 C. Uluslararası Çalışma Örgütü (UÇÖ) ile ilişkiler 116 V- Sosyal Güvenlik 118 I. iş Kazalarıyla Meslek Hastalıkları ve Analık Sigortalar Kanunu 119 II. işçi Sigortaları Kurumu Kanunu 121 III. İhtiyarlık Sigortası Kanunu 122 VI- Sosyal Yardımlar 123 VII- Sendikal Örgütlülük ve İşçi Hareketleri 125 H. Ücretler 133 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 1950’DEN 1961 ANAYASASINA KADAR DEVAM EDEN DÖNEMDE ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ A. Siyasal ve Ekonomik Koşullar 139 B. Çalışma Yaşamına İlişkin Yasal Düzenlemeler 144 1.işçilere Hafta Tatili ve Genel Tatil Günlerinde Ücret Ödenmesi Hakkında Kanun 146 II- Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki ilişkilerin Tanzimi Hakkında Kanun (Basın İş Kanunu-1952) 146 III- Deniz İş Kanunu (1954) 147 IV- Garson ve Benzeri İşçilerin Hizmet Karşılıkları Hakkında Kanun (1953) 149 V- Öğle Dinlenmesi Kanunu (1954) 150 VI- Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması Hakkında Kanun (1955) 151 VII- Yıllık Ücretli izin Kanunu (1960) 151 VIII- Asgari Ücret Uygulaması 152 IX- Onaylanan Uluslararası Çalışma Örgütü sözleşmeleri 157 X- Yakın ve Ortadoğu Çalışma Enstitüsü’nün Kurulması 157 A. Sendikal Hareket 160 A. Sendikal Örgütlülük 174 B. işçi Eylemleri 177 C. Sosyal Güvenlik 180 D. Sosyal Yardımlar 183 E. Ücretler 187 F. 27 Mayıs 1960 Devrimi ve DP İktidarının Görevden Alınması 193 SONUÇ 197 KAYNAKLAR 207
