Türkiye'de Mali Politika Uygulamaları: 1920'den 2020'ye 100 Yıllık Süreç
Dr. Şahin KARABULUT
Bu kitapta, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açıldığı 1920 yılından 2020 yılına kadar geçen 100 yıllık süreçte Türkiye tarihinde uygulanan mali politikalar ve ekonomik anlayışta yaşanan değişim ayrıntılarıyla incelenmiştir. Bu kapsamda çalışma, ekonomik açıdan Türkiye tarihindeki dönüm noktalarına göre ele alınmıştır. 1920 yılından itibaren Türkiye'nin kuruluş sürecinde siyasi bağımsızlığın kazanılmasından sonraki en büyük çaba ekonomik bağımsızlığın kazanılması hususunda gösterilmiştir. Cumhuriyet henüz 10 yılını dahi doldurmamışken 1929 yılında ortaya çıkan Büyük Buhran, dünyada devletçi politikaların ön plana çıkmasına neden olmuş ve Türkiye'de de 1932 yılından itibaren 1950 yılına kadar devletçilik anlayışı hakim olmuştur. Çok partili hayatla birlikte 1950-1960 döneminde tekrardan liberal ekonomiye geçiş süreci yaşanmış ve 1960 yılından sonra da planlı kalkınma dönemi başlamıştır. Dünya'da 1970'li yıllarda yaşanan stagflasyonist sürece çare olabilmek adına hız kazanan küreselleşme hareketleri nedeniyle Türkiye'de de 1980'li yıllardan itibaren entegrasyon süreci başlamış ve dışa açık büyüme modeli benimsenmiştir. Bütün bunların sonucunda 1990’lı yıllar Türkiye ekonomisi açısından iç ve dış şokların oldukça hissedildiği ve birçok ekonomik krizin yaşandığı ya da etkilerinin görüldüğü bir dönem olmuştur. Bu dönemden sonra toparlanma sürecinde girilmiş ancak 2008 yılında yaşanan küresel kriz Türkiye ekonomisini de olumsuz etkilemiştir.
İÇİNDEKİLER
KİTAP HAKKINDA III
ÖNSÖZ V
TABLOLAR LİSTESİ IX
KISALTMALAR XI
BİRİNCİ BÖLÜM
KURULUŞ DÖNEMİ: 1920 – 1932
1.1. Türkiye İktisat Kongresi (17 Şubat – 4 Mart 1923) 5
1.2. Lozan Anlaşması 8
1.3. Atatürk Dönemi Kalkınma Anlayışı – Ekonomik ve Mali Düzenlemeler 11
1.4. Kuruluş Yıllarında Kamu Mali Göstergelerindeki Değişim 18
1.5. 1929 Buhranı ve Devletçi Ekonomiye Geçiş 22
İKİNCİ BÖLÜM
DEVLETÇİ KALKINMA DÖNEMİ: 1932 – 1950
2.1. Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı 26
2.2. İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı 31
2.3. Savaş Yılları ve Sonrasındaki Gelişmeler 33
2.4. 1932-1950 Döneminde Kamu Mali Göstergelerindeki Değişim 39
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
LİBERAL EKONOMİYE GEÇİŞ DÖNEMİ: 1950 – 1960
3.1. 1950-1960 Döneminde Kamu Mali Göstergelerindeki Değişim 51
3.2. 1960 – 1980 Dönemi 55
3.3. 1963 – 1967 Dönemi 57
3.4. 1968 – 1972 Dönemi 62
3.5. 1973 – 1977 Dönemi 65
3.6. 1960 – 1980 Döneminin Genel Değerlendirmesi 71
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
LİBERALİZASYON SÜRECİ VE DIŞA AÇIK BÜYÜME
DÖNEMİ: 1980 – 1990 75
BEŞİNCİ BÖLÜM
1990 – 2000 DÖNEMİ 85
ALTINCI BÖLÜM
2000’Lİ YILLARDA TÜRKİYE EKONOMİSİ 95
KAYNAKÇA 107