Türkiye'de Uygulanan Hükümet Sistemleri_{Ve 2017 Anayasa Değişikliği İle Benimsenen Hükümet Sistemi}

İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ 7
ÖZET 9
İÇİNDEKİLER. 11
KISALTMALAR 17
GİRİŞ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
KUVVETLER AYRILIĞI IŞIĞINDA HÜKÜMET SİSTEMLERİ
I. KUVVETLER AYRILIĞI 23
II. HÜKÜMET SİSTEMLERİ 33
A. Kuvvetlerin Yasamada Birleşmesi: Meclis Hükümeti Sistemi 37
1. Meclis Hükümeti Sisteminin Nispilik ve Süreklilik Gösteren Özellikleri 38
a) Hukuksal Açıdan Yasama ve Yürütme İktidarlarının Mecliste Toplanması 38
b) Yürütmenin, Üyelerinin Teker Teker Meclis Tarafından
Belirlendiği Bir Heyetten Oluşması 39
c) Devlet Başkanlığı Makamı Bulunmaması 39
d) Yürütme Üyelerinin Gerektiğinde Meclis Tarafından Görevlerinden Uzaklaştırılabilmelerine Karşılık Yürütmenin
Meclisi Feshedememesi 40
e) Meclisin Yürütme Tarafından Alınan Kararları
Değiştirebilmesi ve İptal Edebilmesi 41
f) Meclisin Sürekli Toplantı Halinde Olması (Meclisin İstimrarı) 41
2. Meclis Hükümeti Sisteminin Uygulaması ve Değerlendirilmesi 41
B. Kuvvetlerin Yumuşak Ayrılığı: Parlamenter Hükümet Sistemi 44
1. Parlamenter Sistemi Diğer Hükümet Sistemlerinden Ayıran
Temel Özellikler 46
a) Yürütme Organının İki Başlı Olması 46
b) Yürütmenin Göreve Gelişi 47
c) Devlet Başkanının Sorumsuzluğu 48

d) Hükümetin Yasamanın Güvenine Dayanması 51
e) Yürütmenin Yasamayı Feshi 52
2. Parlamenter Sistemin Uygulamasındaki Eğilimler 55
C. Kuvvetlerin Sert Ayrılığı: Başkanlık Hükümeti Sistemi 61
1. Tanımı ve Özellikleriyle Başkanlık Sistemi 68
a) Halk Tarafından Seçilen Devlet Başkanı 69
b) Yasama ve Yürütme Organlarının Birbirlerini Görevden Uzaklaştıramamaları 72
c) Yürütme Organının Tek Başlı Olması 76
2. Başkanlık Sisteminden Sapma ve Başkanlık Sistemine İlişkin Görüşler 77
a) Olumlu Görüşler 78
b) Olumsuz Görüşler 92
D. Yarı Başkanlık Sistemi 109
1. Yarı Başkanlık Sisteminin Unsurları 110
a) Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçilmesi 112
b) İki Başlı Yürütme İçerisinde Meclisin Güvenine Tabi Bir
Başbakan ve Kabinenin Olması 113
c) Cumhurbaşkanının Önemli Yetkilere Sahip Olması 113
2. Uygulamada Yarı Başkanlık Sistemi 115

İKİNCİ BÖLÜM
OSMANLI-TÜRK ANAYASALARINDA HÜKÜMET SİSTEMLERİ
I. İKİNCİ MEŞRUTİYET VE 1909 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİYLE GETİRİLEN
HÜKÜMET SİSTEMİ: PARLAMENTER SİSTEM 122
A. II. Meşrutiyet Dönemini Meşruti Monarşi Yapan Düzenlemeler 123
B. Uygulama 127
II. 1921 ANAYASASI VE BENİMSEDİĞİ HÜKÜMET SİSTEMİ: MECLİS
HÜKÜMETİ SİSTEMİ 129
A. 1921 Anayasası’nın Meclis Hükümeti Sistemini Benimsediğini
Gösteren Hükümler 131
B. Uygulama 138
III. 1924 TEŞKİLATI ESASİYE KANUNU VE BENİMSEDİĞİ HÜKÜMET SİSTEMİ: KARMA SİSTEM 140
A. 1924 Teşkilatı Esasiye Kanunu Döneminin Karma Sistem Olarak
Anılmasına Neden Olan Düzenlemeler 142

B. Uygulama 150
IV. 1961 ANAYASASI VE BENİMSEDİĞİ HÜKÜMET SİSTEMİ: SAF
PARLAMENTER HÜKÜMET SİSTEMİ 154
A. 1961 Anayasası Döneminin Saf Parlamenter Sistem Olarak
Anılmasına Yol Açan Düzenlemeler. 156
B. Uygulama 162
V. 1982 ANAYASASI VE BENİMSEDİĞİ HÜKÜMET SİSTEMLERİ 164
A. 1982 Anayasası’nın İlk Hali ve Benimsediği Hükümet Sistemi:
Parlamenter Hükümet Sistemi 164
1. 1982 Anayasası Döneminin Parlamenter Sistem Olarak
Anılmasına Yol Açan Düzenlemeler 166
2. 1982 Anayasası’ndaki Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizm İzleri 172
3. Uygulama 174
B. 2007 Anayasa Değişikliğinin Getirdiği Hükümet Sistemi: Yarı
Başkanlık Sistemine Yaklaşan Hükümet Sistemi 176
1. 2007 Anayasa Değişikliğinin Getirdiği Hükümet Sistemi: Parlamenter Sistem mi? Yarı Başkanlık Sistemi mi? Karma Bir
Hükümet Sistemi mi? 178
2. Uygulama 188
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ İLE GETİRİLEN HÜKÜMET SİSTEMİ: CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİ
I. 2017 DEĞİŞİKLİĞİNİ HAZIRLAYAN SÜREÇ 199
A. Genel Olarak 199
B. AK Parti Yönetimi ile Birlikte Başlayan Başkanlık Hükümeti Sistemi Tartışmaları 202
C. AK Parti’nin 2012’de Meclise Sunduğu Anayasa Değişikliği Önerisi 208
II. 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ VE ÖNGÖRDÜĞÜ HÜKÜMET SİSTEMİ 212
A. 2017 Anayasa Değişikliğine göre Yasama, Yürütme ve Yargı
Organlarının Düzenlenişi 215
B. 2017 Anayasa Değişikliğinin Öngördüğü Geçiş Süreci ve Uygulaması 229
III. 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİYLE BENİMSENEN HÜKÜMET SİSTEMİ
ÜZERİNE İNCELEMELER 234
A. Sistemin Kuvvetler Ayrılığına Dayanan Hükümet Sistemleri
İçerisindeki Konumu. 235

B. 2017 Anayasa Değişikliği ile Benimsenen Hükümet Sistemi Başkanlık Sistemi midir? 248
1. Başkanlık Sisteminin Asli Unsurları Üzerinden Bir İnceleme 249
2. Başkanlık Sisteminin Tali Unsurları Üzerinden Bir İnceleme 255
IV. 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ İLE BENİMSENEN HÜKÜMET SİSTEMİNE
İLİŞKİN DOKTRİNDEKİ GÖRÜŞLER 269
A. Olumlu Görüşler 270
1. Eş Zamanlı Seçimlerin Sistem Krizlerine Çare Olacak Olması 271
2. Seçimlerinin Yenilenmesi Hakkındaki Düzenlemenin Sistem Kilitlenmelerini Çözecek Olması 272
3. Başkanın Partili Olmasının Sistemin Mantıksal Gereği Olması 274
4. Üst Düzey Kamu Görevlilerinin Atamasını Cumhurbaşkanının
Yapacak Olması 276
5. Bütçenin Kabulünde Cumhurbaşkanının Devre Dışı Bırakılmamış
Olması 276
6. Cumhurbaşkanının Kararname Çıkarma Yetkisinin Sınırlarının Belirlenmiş Olması 278
7. Türkiye’ye Özgü Bir Model Yapılmış Olması 280
8. Tasarlanan Sistemin Saf Başkanlık Sisteminin Rasyonelleştirilmiş
Hali Olması 282
B. Olumsuz Görüşler 284
1. Cumhurbaşkanının Seçimleri Yenileme Adı Altında Meclisi Feshedebilmesi 284
2. Meclis Seçimleriyle Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinin Beraber
Yapılması 286
3. Cumhurbaşkanının Üst Düzey Kamu Yöneticilerini Meclisin
Onayına Tabi Olmadan, Doğrudan Atayabilmesi 289
4. Cumhurbaşkanının Yüksek Yargı Kurumlarının Üyelerini Doğrudan Atayabilmesinin Yargı Organının Bağımsızlığı Açısından
Tehlikeli Olması 292
5. Cumhurbaşkanının Kararname Çıkarabilmesi 294
6. Anayasa Değişikliği Kanunlarının Cumhurbaşkanının İstemiyle Yürürlükten Kaldırılması İçin Halkoylamasına Gidilebilecek Olması 301
7. Cumhurbaşkanının Anayasal Kurumlar Üzerinde Gözetim
Yetkisine Sahip Olması 302
8. Cumhurbaşkanının Olağanüstü Hal İlan Edebilecek Olması ve Bu Döneme Özgü Kararname Çıkarabilecek Olması 303

9. Cumhurbaşkanını Sınırlayabilecek Bir Mekanizmanın Olmaması 304
10. Cumhurbaşkanının Aynı Zamanda Parti Lideri Konumunda Olması 307
11. Anayasa’da Cumhurbaşkanının Görev Süresini Uzatacak
Hükümlerin Bulunması 309
12. Belirleyici Özelliklerinden Sapılması Sebebiyle Sistemin Başkanlık Sistemi Olmaktan Çıkması 310
13. Sistemin D’Hont Sistemiyle Beraber Uygulanması 315
14. Suistimalci Anayasa Değişikliği Sonucu Getirilen Bir Sistem Olduğu 317
15. Parlamenter Sistemin Anayasal Gelenek Halini Almış Olması 318
16. Siyasi İstikrarın Sağlanmasının Asıl Yolunun Hükümet Sistemi
Değişikliği Olmaması 319
SONUÇ 321
KAYNAKÇA 331