Havayolu Taşımacılığı Havalimanı Yönetiminde Yapay Zeka Kullanımı Ve Sivil Havacılık Emniyeti

Dr. Tüzün Tolga İNAN

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR VE İTHAF  5
ÖN SÖZ 7
İÇİNDEKİLER . 9
GİRİŞ . 15
BÖLÜM 1: SİVİL HAVACILIK EMNİYETİ VE
UYGULAMAYA YÖNELİK TARİHSEL AŞAMALAR . 17
1. Sivil Havacılık Emniyetinin Başlangıç Periyodu  17
2. Modern Havacılıkta İnsan Faktörü ve Emniyet Kültürü . 18
3. Sivil Havacılıkta Emniyet Anlayışının Evrimi  19
3.1. 1970’ler - 1990’lar: İnsan Faktörü ve Hata Yönetimi
Kavramı  20
3.2. 2000’lerden Günümüze Devlet Emniyet Programları
ve Organizasyonel Emniyet Kavramı . 20
3.3. Gelecek Araştırmalar İçin Öneriler  21
BÖLÜM 2: KRİZ VE PANDEMİLER SONRASI HAVA
TAŞIMACILIĞININ TOPARLANMA STRATEJİLERİ . 23
1. Giriş . 23
2. Literatür Taraması . 25
2.1. Sivil Havacılık Endüstrisinin 2020 Yılı İstatistikleri
ve COVID-19'un Etkileri 26
2.2. COVID-19'un Ek Olumsuz Etkileri ve Havayolu
Operasyonlarındaki Zorluklar  27
2.3. COVID-19 Pandemisinin Yolcu Talebi Üzerindeki
Doğrudan Etkileri . 27
2.4. V-Şeklinde (Dalgalanmalı) Toparlanma ve
Havayollarının Stratejik Dönüşümü . 28
3. Sivil Havacılık Endüstrisinde Yolcu Taleplerinin
Karşılanması ve Hizmet Kalitesinin Belirlenme
Aşamaları . 28
3.1. Hava Taşımacılığının Tarihsel Gelişimi ve Maliyet
Verimliliği Kavramı . 29
3.2. Düşük Maliyetli ve Tam Hizmet Taşıyıcı
Stratejilerinin Gelişim Süreci . 30
3.3. Uçuş Hizmet Kalitesini Artırmaya Yönelik
Stratejiler  30
3.4. Uçuş Hizmet Kalitesinin Sürdürülebilirliği  31
3.5. Havayolu Stratejik İttifakların Ayrıcalıkları  31
4. Havayollarında İkili ve Çok Taraflı Anlaşmaların Önemi
ve Stratejik İttifaklar  32
4.1. Stratejik İttifakların Başarı Oranı ve Ekonomik
Etkileri  32
4.2. Üç Büyük İttifak Star Alliance, SkyTeam ve
Oneworld’ün Kurulması ve Gelişimi . 32
4.2.1. Star Alliance İttifakı . 33
4.2.2. SkyTeam İttifakı  33
4.2.3. Oneworld İttifakı  33
4.3. Oneworld İttifakının Tanıtılması ve Uygulanan
Stratejiler  34
4.4. Havayolu İttifaklarının Ölçek Ekonomisi ve
Kârlılığa Katkısı . 34
4.5. İttifakların Sağladığı Ekonomik Faydalar  35
4.6. Uçuş İçi Hizmetlerde İttifakların Uzmanlaşma
Aşamaları  35
4.6.1. Yiyecek ve İçecek Sunumuna Göre Uçuş İçi
Hizmetler  36
4.6.2. Eğlence Hizmetleri . 36
4.6.3. Duty-Free Alışveriş İmkânı . 36
4.6.4. Wi-Fi Erişimi . 36
4.6.5. Konfora Yönelik Hizmetler . 36
4.7. Uçak İçi İkram Pazarı . 37
4.8. Bölgesel Uzmanlaşma  37
4.9. İkram Hizmetlerinde Tedarik Zinciri Yönetimi . 38
BÖLÜM 3: SİVİL HAVACILIKTA EMNİYET
KÜLTÜRÜ VE EMNİYET İKLİMİ KAVRAMLARI . 39
1. Giriş . 39
1.1. Emniyet Kültürü ile Emniyet İklimi Arasındaki
Farklılıklar  40
1.2. Emniyet Performansına İlişkin Görüşler  40
1.3. Yüksek Riskli Endüstrilerde Emniyet Kültürü ve
Emniyet İklimi  40
1.4. Sivil Havacılıkta Emniyet Kültürü Araştırmalarının
Eksikliği 41
2. Literatür Taraması . 41
2.1. İş Kazalarını Azaltmada Emniyet Yönetimi. 41
2.2. Emniyet Uyumluluğu ve İş Kazalarının Azaltılması 41
2.3. Havacılıkta Dijital Verilerin ve Yapay Zekâ
Yöntemlerinin Kullanımı 42
2.4. Havacılık ve Uzay Organizasyonlarının NLP
Uygulamaları  43
2.5. Havacılık Emniyetinde Veri Tabanlı Yaklaşımlar . 43
2.6. Entegre Yolcu-Kargo Sistemi. 44
2.7. Sivil Havacılık Endüstrisinin Geleceği  44
3. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) ve Bölgesel
Sınıflandırma . 44
4. İnsan Hatası Kaynaklı Kaza Nedenlerinin Kodları . 45
5. Tartışma ve Sonuç . 47
BÖLÜM 4: HAVA KARGO TAŞIMACILIĞININ
GELİŞİMİ, HAVA YOLCU TAŞIMACILIĞINDAN
FARKLILIKLARI VE UYGULANAN GÜNCEL
TRENDLERİN İNCELENMESİ  51
1. Giriş . 51
1.1. Hava Kargo Taşımacılığının Küresel Değeri . 51
2. Hava Kargonun Tanımı . 52
2.1. Hava Taşımacılığının Yapısı  52
2.2. Kombine ve Entegre Ekspres Taşıyıcılar . 52
2.3. Hava Kargo Operasyon Süreçleri . 53
3. Kargo Operasyon Süreci 53
4. Hava Taşımacılığında COVID-19 Etkisi ve Hava Kargo
Taşımacılığının Gelişimi . 53
5. Pandemilerin Hava Taşımacılığına Etkisi . 54
6. Hava Kargo ve Hava Yolcu Taşımacılığı Arasındaki
Temel Farklılıklar  55
7. Hava Kargo Kapasitesinin Planlanması  55
7.1. Rezervasyon Süreçleri ve Operasyonel Sorunlar . 55
8. Hava Kargo Araştırmaları ve Gelişim Trendleri . 56
8.1. Turizm Coğrafyası ve Havacılık Endüstrisi . 56
9. Uçuş Gecikmeleri ve Kapasite Yönetimi . 56
10. Hava Kargo Taşıyıcılarının Stratejik Farklılıkları . 56
BÖLÜM 5: SANAL GERÇEKLİK (VİRTUAL REALITY -
VR) VE ARTTIRILMIŞ GERÇEKLİK (AUGMENTED
REALITY – AR) TEKNOLOJİSİ, SİMÜLATÖR VE
GERÇEK UÇUŞLARIN KARŞILAŞTIRILMASI . 59
1. Giriş, Veri ve Metodoloji  59
1.1. Kalkış Aşaması . 59
1.2. Trafik Düzeninde Hava Hareketlerinin Kontrolü . 60
1.3. Yaklaşma ve İniş Aşaması 60
2. Bulgular ve Sonuç . 62
BÖLÜM 6: SİVİL HAVACILIK ENDÜSTRİSİNDE
YÜKSEK GÜVENİRLİKLİ ORGANİZASYONLAR
(HIGH-REALIABILITY ORGANIZATIONS) . 65
1. Giriş . 65
2. Literatür Taraması . 67
3. Veri Tabanı Alt Yapısıyla Güvenilirlik Ölçümleri  69
4. Güvenilirlik Faktörleri . 70
5. Bulgular ve Yolcu-Yük Taşımacılığı Arasındaki İlişki. 71
6. Tartışma ve Sonuç . 72
BÖLÜM 7: HAVALİMANI VERİMLİLİĞİNDE
YAPAY ZEKA KULLANIMI: KÜMELEME ANALİZİ
KARŞILAŞTIRILMASI  77
1. Giriş . 77
2. Metodoloji . 81
3. Bulgular . 81
4. Sonuç . 84
GENEL SONUÇ 87
1. Sivil Havacılık Emniyetinin Tarihsel Gelişimi . 87
2. Pandemi Sonrası Hava Taşımacılığının Toparlanma
Süreci . 87
3. Sivil Havacılıkta Emniyet Kültürü ve Emniyet İklimi  88
4. Hava Kargo Taşımacılığının Yolcu Taşımacılığından
Farklılıkları  88
5. Simülatör Uçuşları ile Gerçek Uçuşların Karşılaştırılması . 89
6. Havalimanı Verimliliğinde Yapay Zekâ Kullanımı  89
Genel Değerlendirme . 89
KAYNAKÇA . 91
ÖZ GEÇMİŞ 116