UFRS ve Vergi Düzenlemeleri Kapsamında Türev Sözleşmeleri Değerleme ve Raporlama Yaklaşımı(Uluslararası Finansal Raporlama Standartları ve Türk Vergi Mevzuatı Uygulaması)
Finansal raporlamanın açıklanmasına ve anlaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlayan bu çalışmada türev ürün sözleşmelerinin değerleme ve raporlanmasına ilişkin olarak Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) düzenlemeleri ile Türk Vergi Mevzuatı düzenlemeleri karşılaştırmalı olarak açıklanmıştır.
İÇİNDEKİLER
ÖZ III
ABSTRACT V
ÖNSÖZ VII
TABLOLAR LİSTESİ XIII
ŞEKİLLER LİSTESİ XV
KISALTMALAR LİSTESİ XVII
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜREV ÜRÜN SÖZLEŞMELERİ
1.1. Türev Ürün Sözleşmelerinin Tanımı 5
1.2. Türev Ürün Sözleşmelerinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi 6
1.3. Türev Ürün Sözleşmelerinin Türleri 8
1.3.1.Forward Sözleşmeleri 8
1.3.2. Futures Sözleşmeleri 11
1.3.3. Swap Sözleşmeleri 13
1.3.4. Opsiyon Sözleşmeleri 15
1.3.5.Diğer Türev Ürün Sözleşmeleri 18
1.4. Türev Ürün Sözleşmelerinin Ekonomik Özü ve Kullanım Amaçları 23
İKİNCİ BÖLÜM
TÜREV ÜRÜN SÖZLEŞMELERİNİN MUHASEBE TEORİSİ ÇERÇEVESİ VE ULUSLARARASI FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI (UFRS) KAPSAMINDA MUHASEBELEŞTİRİLMESİ, DEĞERLENMESİ VE RAPORLANMASI
2.1. Sermayenin Korunması- Kâr İlişkisi 26
2.2. Tahakkuk Esası 30
2.3.Finansal Araçların Raporlanması ve Değerlemesine Dair Teorik Çerçeve 30
2.3.1.Finansal Varlıklar 31
2.3.1.1.İtfa Edilmiş Maliyet Değeri ile Değerlenen Finansal Varlıklar 32
2.3.1.2.Gerçeğe Uygun Değer ile Değerlenen ve Diğer Kapsamlı Gelir İçinde
Raporlanan Finansal Varlıklar 32
2.3.1.3. Gerçeğe Uygun Değer ile Değerlenen ve Kâr veya Zarar İçinde Raporlanan Finansal Varlıklar 32
2.4.Türev Ürün Sözleşmelerinin Değerlemesi ve Muhasebeleştirilmesi ile İlgili
UFRS Düzenlemeleri 32
2.4.1.UMS 39 Düzenlemeleri ve Konuya İlişkin Açıklamalar 33
2.4.2.UFRS 9 Düzenlemeleri ve Konuya İlişkin Açıklamalar 37
2.5.Türev Ürün Sözleşmelerinin Değerlemesine İlişkin Örnekler 42
Alım-Satım Amaçlı Forward Türev Ürün Sözleşmesi 42
Nakit Akış Riskinden Korunma Amaçlı Faiz Swap Sözleşmesi 44
Gerçeğe Uygun Değer Riskinden Korunma - Forward Sözleşmesi 48
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜREV ÜRÜN SÖZLEŞMELERİ İLE İLGİLİ HUKUKİ MEVZUAT VE VERGİ MEVZUATI DÜZENLEMELERİ
3.1.Türev Ürün Sözleşmelerinin Hukuki Çerçevesi ve Özel Hukuk Düzenlemeleri 54
3.1.1.Türev Ürün Sözleşmelerine Dair Sermaye Piyasası Kanunu
Düzenlemeleri 55
3.1.2.Türev Ürün Sözleşmelerinin Hukuki Yapısı 56
3.2.Özel Hukuk Düzenlemeleri ve Vergi Düzenlemeleri Bağlamında Türev Ürün
Sözleşmeleri 57
3.3.Vergi Düzenlemeleri Genel Çatısı ve Türev Ürün Sözleşmeleri 57
3.3.1. Gelir Vergisi Kanunu, Gelirin Unsurları ve Türev Ürün Sözleşmeleri 58
3.3.2. Kurumlar Vergisi Kanunu 61
3.3.3. Türev Ürün Sözleşmelerinin Menkul Kıymet Olup Olmadığı Sorunu 61
3.3.4. Konunun Gelir Vergisi Unsurları Açısından Değerlendirilmesi ve Yargı
Kararları Nitelemesi 62
3.3.5. Konunun Gelir Vergisi Kanunu Hükümleri Açısından Değerlendirilmesi 63
3.3.6. Konunun Değerlendirilmesine Yönelik Vergi İdaresi Görüşü 64
3.3.6.1. Forward Sözleşmelerinin Ticari İşletme Raporlaması 66
3.3.6.2. Swap Sözleşmelerinin Ticari İşletme Raporlaması 67
3.3.6.3. Opsiyon Sözleşmelerinin Ticari İşletme Raporlaması 70
3.3.6.4. Organize Piyasalarda İşlem Gören Sözleşmeler ve Varantların Ticari
İşletme Raporlaması 70
3.4.Türev Ürün Sözleşmelerine Yönelik Vergi Düzenlemeleri ve UFRS
Düzenlemelerinin Birlikte Değerlendirilmesi 71
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜREV ÜRÜN SÖZLEŞMELERİNİN FİNANSAL RAPORLANMASINA YÖNELİK TÜRKİYE UYGULAMASI: DAHA ÖNCE YAPILAN ÇALIŞMALAR VE YAPILAN ARAŞTIRMA VERİLERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI
4.1.Finansal Araçların Türkiye’deki Bankalarda Kullanımına Yönelik Olarak
Daha Önce Yürütülmüş Bir Araştırma 74
4.2.Türkiye’de BIST-100 Reel Sektör Şirketleri ile Mevduat Bankalarında Türev
Ürün Sözleşmelerinin Finansal Raporlaması Üzerine Bir Araştırma 74
4.2.1.Araştırmanın Amacı 74
4.2.2. Araştırmanın Kapsamı 75
4.2.3. Araştırma Metodolojisi ve Veri Toplama Yöntemi 76
4.2.4. Verilerin Analizi 76
4.2.4.1. Reel Sektör İşletmelerinin Sektörlere Göre Dağılımı ve Mevduat
Bankalarının Türleri 76
4.2.4.2. Türev Ürün Sözleşmesine Taraf Olunup Olunmadığı 77
4.2.4.3. Taraf Olunan Türev Ürün Sözleşmesi Türleri 78
4.2.4.4. Taraf Olunan Türev Ürün Sözleşmelerinin Dayalı Olduğu Varlıklar 80
4.2.4.5. Türev Ürün Sözleşmelerine Taraf Olma Amaçları 82
4.2.4.6. Riskten Korunma Muhasebesine Göre Raporlama 84
4.2.4.7. Riskten Korunma Türlerine İlişkin Yapılan Raporlama 85
4.2.4.8. Türev Ürün Sözleşmelerine Taraf Olunması Dolayısıyla Raporlanan
Ertelenmiş Vergi 87
4.2.4.9.Türev Ürün Sözleşmeleri Dolayısı İle Raporlanan Ertelenmiş Vergi
Varlığı veya Yükümlülüğü 88
4.2.4.10.Türev Ürün Sözleşmesine Taraf Olunması Dolayısı Ortaya Çıkan
Ertelenmiş Verginin Büyüklüğü 89
4.2.4.11.Türev Ürün Sözleşmesi Değerinin Finansal Durum Tablosundaki
