Transfer Fiyatlandırması
Basım Tarihi
2013-06
Sayfa Sayısı
312
Kağıt Türü
1
Basım Yeri
Ankara
Baskı
1
Resimleyen
09.07.2013
TRANSFER FİYATLANDIRMASI
Ufuk Olcay TOKAY ACAR
- OECD, ABD, AB Düzenlemeleri ve Seçilmiş Ülke Uygulama Örnekleri
- Türkiye’de Transfer Fiyatlandırması Mevzuatı ve Uygulaması
- Emsallere Uygunluk İlkesi ve Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri
- Çok Uluslu Şirketler, Transfer Fiyatlandırması Manipülasyonu
- Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
İçindekiler
Önsöz 7
Özgeçmiş 9
Şekil ve Tablo Listesi 19
BİRİNCİ BÖLÜM: GİRİŞ
1. GİRİŞ 21
İKİNCİ BÖLÜM: ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER VE TRANSFER FİYATLANDIRMASININ GENEL ESASLARI
2. ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER VE TRANSFER FİYATLANDIRMASININ GENEL ESASLARI 23
2.1. Çok Uluslu Şirket (Multinational Corporation) Kavramı 23
2.2. Çok Uluslu Şirketlerin Dünya Ekonomisindeki Rolü 25
2.2.1. Çok Uluslu Şirketler Küreselleşme İlişkisi 25
2.2.2. Çok Uluslu Şirketlerin Uluslararası Ticarete Etkisi 26
2.2.3. Çok Uluslu Şirketler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlan 28
2.2.4. Çok Uluslu Şirketlerin Vergi Sistemlerine Etkisi 30
2.3. Transfer Fiyatlandırması (Transfer Pricing) Kavramı 32
2.3.1. Transfer Fiyatlandırması Tarihçesi 33
2.3.2. Transfer Fiyatlandırmasının İşleyişi 35
2.3.2.1. Bir Miktar Vergi Ödeme 37
2.3.2.2. Hiç Vergi Ödememe 38
2.3.2.3. Vergi Geri Ödemesi Sağlama 38
2.3.4. Transfer Fiyatlandırmasının Önemi 39
2.3.4.1. Uluslararası Transfer Fiyatlandırmasının Vergi İdareleri Tarafından
İncelenmesi 41
2.3.4.1.1. Ülkeler Arası İhtilaf Nedeni Olarak Transfer Fiyatlandırması 42
2.3.4.2. Uluslararası Pazarda Şirket Birimleri Arasında Transfer 43
2.3.4.3. Bölümlendirme ve Özerklik 44
2.3.4.4. İlişkili Taraf İşlemleri ve Raporlama Unsuru 44
2.4. Transfer Fiyatlandırması Manipülasyonu 45
2.4.1. Transfer Fiyatlandırması Vergi Peçelemesi İlişkisi 45
2.4.2. Transfer Fiyatlarında Manipülasyonun Amaçlan 47
1. Vergisel Amaçlar 49
2.3.4. Vergi Sonrası Global Kann Maksimize Edilmesi 50
2.3.5. Stopaja Tabi Ödemelerde Matrahın Gizlenmesi veya Daraltılması 50
2.3.6. Gümrük Vergileri ve Kotalardan Sakınmak 51
2.3.7. Vergi İadesi Atımında Manipülasyon 51
2.3.8. Maliyet Bedellerinin Paylaşımı Yoluyla Vergi Yükünün Azaltılması 52
2. Yönetimsel Amaçlar 52
3. Uluslararası Amaçlar 53
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
TRANSFER FİYATLANDIRMASINA İLİŞKİN OECD DÜZENLEMELERİ
3. TRANSFER FİYATLANDIRMASINA İLİŞKİN OECD DÜZENLEMELERİ 55
3.1. Genel Olarak 55
3.2. Transfer Fiyatlandırmasına İlişkin OECD Çalışmaları 56
3.2.1. Emsallere Uygunluk İlkesi (The Arm's Length Principle) 59
3.2.1.1. İlkenin Uygulanmasına İlişkin Önemli Hususlar 62
2.3.4.1. Emsallerine Uygunluk İlkesinin Uygulamasında İzlenecek Yaklaşımlar 64
3.2.2.2.1. Karşılaştınlabilirlik Analizi 64
3.2.2.2.1.1. Karşılaştınlabilirliğin İncelenme Nedenleri 64
3.2.2.2.1.2. Karşılaştırılabilirdi Belirleyen Unsurlar 65
3.2.2.2.1.2.1. Mal veya Hizmetlerin Özellikleri 66
3.2.2.2.1.2.2. Fonksiyonel Analiz _ 67
3.2.2.2.1.2.3. Pazardaki Ekonomik Koşullar 70
3.2.2.2.1.2.4. Sözleşme İlkeleri 71
3.2.2.2.1.2.5. İş Stratejileri 72
3.2.2.2.2. Emsal Kıyaslamasına Konu İşlemin Tanımlanması 73
3.2.2.2.3. Ayrı veya Birleşik İşlemlerin Değerlendirilmesi 74
3.2.2.2.4. Emsal Bedel Aralığı 75
3.2.2.2.5. Birden Fazla Yılı Kapsayan Verinin Kullanılması 77
3.2.2.2.6. Zararlar 77
3.2.2.2.7. Hükümet Politikalarının Etkisi 78
3.2.2.2.8. Kasıtlı Mahsuplaşmalar 79
3.2.2.2.9. Gümrük Değerlerini Kullanma 79
3.3. Emsallere Uygunluk İlkesini Uygulayabilmek İçin Geliştirilen Yöntemler 80
3.3.1. Transfer Fiyatlandırması Yöntemlerinin Uygulanabilmesine İlişkin Genel Koşullar 81
3.3.2. OECD Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri 81
3.3.2.1. Geleneksel İşlem Yöntemleri 82
3.3.2.1. Karşılaştırılabilir Kontrol Dışı Fiyat Yöntemi (Comparable Uncontrolled
Price Method) 82
3.3.2.1. Yeniden Satış Fiyat Yöntemi (Resale Price Method) 83
3.3.2.1. Maliyet Artı Yöntemi (Cost Plus Method) 85
3.3.2.2. İşlemsel Kâr Yöntemleri (Transactional Profit Methods) 87
3.3.2.2.I. Kâr Bölüşüm Yöntemi (Profit Split Method) 88
3.3.2.2.2. İşleme Dayalı Net Kâr Marjı Yöntemi (Transactional Net Margin
Method) 91
3.3.2.3. Emsallere Uygunluk Prensibini Uygulamayan Yöntemler: Global Bölüşüm
Formülü (Global Formulary Apportionment) 92
1. Yöntemin Açıklanması 92
2. Emsallere Uygunluk İlkesi ile Karşılaştırma 93
2.3.4. Emsallere Uygunluk İlkesine Teorik Alternatif Oluşturmada Güncel Gelişmeler ve Yöntemlerin Genel Değerlendirmesi 95
2.3.5. Transfer Fiyatlamasma Uygunluk Düzenlemeleri ve Cezalar 96
2.3.4.1. Transfer Fiyatlamasma Uygunluk Düzenlemeleri 96
3.2.2.2.1. İnceleme Usulleri 97
3.2.2.2.2. İspat Yükü 98
3.2.2.2.3. Belgelendirme 99
2.3.4.2. Cezalar 100
2.3.6. Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi ve Uyuşmazlıkların Çözümü İçin Geliştirilen Yöntemler 101
3.2.2.2.1.1. Çifte Vergilendirme Kavramı 102
3.2.2.2.1.2. OECD'nin Çifte Vergilendirmenin Önlenmesine İlişkin Çalışmalan 102
3.2.2.2.1.2.1. Karşılıklı Anlaşma Usulü ve Karşı Düzeltmeler (Mutual Agreement Procedure
and Collerative Adjustments) 105
3.6.2.1.1. Karşılıklı Anlaşma Usulü (Mutual Agreement Procedure) 105
3.6.2.1.2. Karşı Düzeltmeler (Correleative Adjustments) 106
3.6.2.1.3. Karşı Düzeltme ve Karşılıklı Anlaşma Usulleriyle İlgili Sorunlar 107
3.6.2.1.3.1. Zamanaşımı Süreleri 107
3.6.2.1.3.2. Karşılıklı Anlaşma Usullerinin Süresi 108
3.6.2.1.3.3. Vergi Mükellefinin İştiraki 108
3.6.2.1.3.4. İkincil Tarhiyatlar 108
3.2.2.2.1.2.2. Eş Zamanlı Vergi İncelemeleri 109
3.2.2.2.1.2.3. Güvenli Limanlar (Safe Harbours) 110
3.6.2.3.1. Güvenli Limanlan Kullanmanın Faydaları 110
3.6.2.3.2. Güvenli Limanlan Kullanmanın Yol Açtığı Problemler 111
3.2.2.2.1.2.4. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalan (Advance Pricihg Agreements) 111
3.6.2.4.1. Peşin Fiyatlandırma Anlaşması Uygulamasının Hukuki ve İdari
Dayanakları 112
3.6.2.4.2. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarının Avantaj ve Dezavantajları 114
3.6.2.4.2.1. Avantajlar 114
3.6.2.4.2.2. Dezavantajlar 114
3.6.2.4.3. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasına İlişkin Önemli Hususlar 116
3.6.2.4.4. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasının Vergi İdaresi Tarafından İzlenmesi 118
3.6.2.4.5. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasına İhtiyaç Duyulan Durumlar 119
3.6.2.4.6. Tek ve Çok Taraflı Anlaşmalar ve Karşılaştırılması 119
3.6.2.4.7. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarında Dokümantasyon 120
17. Tahkim (Arbitration) 121
18. Gayri Maddi Varlıklara İlişkin Hükümler 123
3.8.1. Gayri Maddi Varlık Kavramı 123
3.8.2. Ticari Gayri Maddi Varlıklar 124
1. Gayri Maddi Varlıklarda Emsal Bedel Prensibinin Uygulanması 124
3.9. Grup İçi Hizmetlerle İlgili Özellikli Durumlar 128
2.3.4. Grup İçi Hizmet Varlığının Tespiti 130
2.3.5. Grup İçi Hizmetin Emsal Bedel Prensibine Uygunluğu 130
2.3.6. Grup İçi Hizmetlerde Emsallere Uygun Bedelin Tespitinde Uygulanabilecek Yöntemler 131
2.3.4.1. Doğrudan Ücretlendirme Methodu 131
2.3.4.2. Gider Bölüşüm Methodu 132
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM:
TRANSFER FİYATLANDIRMASINA İLİŞKİN DİĞER ULUSLARARASI DÜZENLEMELER
4. TRANSFER FİYATLANDIRMASINA İLİŞKİN DİĞER ULUSLARARASI DÜZENLEMELER 133
3.2.2.2.1. Transfer Fiyatlandırmasına İlişkin ABD Çalışmaları 133
3.2.2.2.1.1. ABD'de Transfer Fiyatlandırması Düzenlemesi Tarihçesi 133
3.2.2.2.1.2. ABD'de Transfer Fiyatlandırmasına İlişkin Yasal Düzenlemeler 134
3.2.2.2.1.3. Emsallere Uygunluk (Arm's Length) Standardı 136
3.2.2.2.1.4. En İyi Yöntem Kuralı (The Best Method Rule) 137
3.2.2.2.1.5. Karşılaştırılabilirlik Analizi 138
3.2.2.2.1.2.1. Karşılaştırılabilirliği Belirleyen Unsurlar 139
3.2.2.2.1.6. Emsal Bedel Aralığı 139
3.2.2.2.1.7. Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri 140
3.6.2.1.1. Karşılaştırılabilir Kontrol Dışı Fiyat Yöntemi (Comparable Uncontrolled Price Method) 142
3.6.2.1.2. Yeniden Satış Fiyat Yöntemi (Resale Price Method) 144
3.6.2.1.3. Maliyet Artı Yöntemi (Cost Plus Method) 145
3.6.2.1.4. İşleme Dayalı Kâr Yöntemleri (Transactional Profit Methods) 146
3.6.2.1.3.1. Kâr Bölüşüm Yöntemi (Profit Split Method) 146
3.2.2.2.1.8. Yöntemlerin Genel Değerlendirmesi 147
3.2.2.2.1.9. ABD'de İspat Yükü Kuralları 147
3.2.2.2.1.10. ABD Ceza Sistemi 147
3.6.2.3.1. Ceza Oranlan 149
3.6.2.3.2. Ceza Sınırları (Penalty Thresholds) 149
3.6.2.3.3. Önemli Büyüklükteki Hatalı Değer Beyanında Ceza Sınırları (Penalty Thresholds of Gross Valuation Missstatement) 150
3.6.2.3.4. Cezaların Uygulama İstisnaları 150
3.2.2.2.1.11. Güvenli Limanlar 151
3.2.2.2.1.12. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları Uygulaması 152
3.6.2.4.1. Sistemin İşleyişi 154
3.2.2.2.1.13. Gayri Maddi Kıymetlerin Transferi 155
1. Avrupa Birliği Düzenlemeleri 157
2.3.4. Transfer Fiyatlandırması Manipülasyonu ve Çifte Vergilendirmeyi Önlemeye
Yönelik Düzenlemeler 157
2.3.5. Tahkim Anlaşması 160
2. Bazı Ülkelerde Transfer Fiyatlandırması Düzenlemeleri 162
2.3.4.1. Almanya 162
2.3.4.2. Rusya 162
2.3.4.3. Japonya 163
3.2.2.2.1. Fransa 164
3.2.2.2.2. İtalya 164
3.2.2.2.3. İngiltere 164
3.2.2.2.4. Çin Halk Cumhuriyeti 165
3.2.2.2.1.1. Birleşmiş Milletler Çifte Vergilendirme Anlaşma Modeli 165
3.2.2.2.1.2. Pasifik Vergi İdareleri Birliğinin Dokümantasyon Önerisi 166
BEŞİNCİ BÖLÜM:
TÜRKİYE'DE TRANSFER FİYATLANDIRMASI UYGULAMASI
5. TÜRKİYE'DE TRANSFER FİYATLANDIRMASI UYGULAMASI 169
3.2.2.2.1.2.1. Genel Olarak 169
3.2.2.2.1.2.2. Kurumlar Vergisi Kapsamında Çok Uluslu Şirketlerin Vergilendirilmesine İlişkin
Genel Esaslar 171
3.2.2.2.1.2.3. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları 174
3.2.2.2.1.2.4. Mülga 5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nda Yer Alan Düzenlemeler 176
3.6.2.1.1. Örtülü Sermaye Müessesesi 176
3.6.2.1.2. Örtülü Kazanç Müessesesi 177
5.5.5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nda Transfer Fiyatlandırması ile İlgili Yasal
Düzenlemeler 179
3.6.2.1.3.1. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı ve Örtülü Sermaye 180
3.6.2.3.1. Örtülü Sermaye Müessesesi 181
3.6.2.3.2. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Müessesesi 181
3.6.2.3.3. Mülga 5422 sayılı KVK ile 5520 sayılı KVK'nın Örtülü Kazanç Dağıtımı ile İlgili Hükümlerinin Karşılaştırılması 184
3.6.2.4.1. Transfer Fiyatlandırmasında İlişkili Kişi 187
3.6.2.4.2.1. Kurumlar Açısından İlişkili Sayılan Kişiler 191
17. Kurumların Kendi Ortakları 191
18. Kurumların veya Ortaklarının İlgili Bulunduğu Gerçek Kişi veya Kurum 191
19. Kurumun veya Ortaklarının İdaresi, Denetimi veya Sermayesi Bakımından Doğrudan veya Dolaylı Olarak Bağlı Bulunduğu ya da Nüfuzu Altında Bulundurduğu Gerçek Kişi veya Kurumlar 192
20. Ortakların Eşleri 194
1. Ortakların veya Eşlerinin Üstsoy ve Altsoyu, Üçüncü Derece Dahil Yansoy Hısımları ve Kaym Hısımları 194
2. Bakanlar Kurulu'nca İtan Edilen Ülke ve Bölgelerdeki Kişiler 194
5.6.2. İlişkili Kişi Açıklamalarına İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 24) 194
2.3.4. İlişkili Kişi Açıklamalarına İlişkin TMS'da Son Düzenlemeler 195
2.3.4.1. Emsallere Uygunluk İlkesi 197
3.2.2.2.1. Emsallere Uygun Fiyat veya Bedelin Tespitinde Yöntem Sırası 199
3.2.2.2.1.1. İç Emsal 200
3.2.2.2.1.2. Dış Emsal 201
3.2.2.2.1.2.1. Dış Emsal Tespitinde Kullanılan Uluslararası Veri Tabanlan 202
3.2.2.2.1.2.2. Yabancı Emsal 204
3.2.2.2.1.3. Kanuni Emsal 205
3.2.2.2.1.4. Gizli Emsal. 205
3.2.2.2.1.5. Emsal Fiyat Aralığı 206
3.2.2.2.1.5. Transfer Fiyatlandırmasında Karşılaştırılabilirlik Analizi 206
3.2.2.2.1.5. Karşılaştırılabilirlik Analizinde Dikkate Alınacak Unsurlar 207
3.2.2.2.1.5. Mal ve Hizmetlerin Özellikleri 207
3.2.2.2.1.5. İşlev Farklılıkları 208
3.2.2.2.1.5. Ekonomik Koşullar 209
3.2.2.2.1.5. İş Stratejileri 210
3.2.2.2.1.5. Karşılaştırılabilirlik Analizinde İşlem Düzeltimi 211
3.2.2.2.1.5. Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri 213
3.2.2.2.1.5. Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi 213
3.2.2.2.1.5. Maliyet Artı Yöntemi 215
3.2.2.2.1.5. Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi 217
3.2.2.2.1.5. Diğer Yöntemler 218
3.2.2.2.1.5. Kâr Bölüşüm Yöntemi 218
3.2.2.2.1.5. İşleme Dayalı Net Kâr Marjı Yöntemi 223
3.2.2.2.1.5. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı ile Anlaşma Usulü (Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları) 226
3.2.2.2.1.5. Ön Değerlendirme 229
3.2.2.2.1.5. Analiz 230
3.2.2.2.1.5. Anlaşmanın Kabulü veya Reddi 230
3.2.2.2.1.5. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasının Yenilenmesi 230
3.2.2.2.1.5. Anlaşmanın Revize Edilmesi 231
3.2.2.2.1.5. Anlaşmanın İptali 232
3.2.2.2.1.5. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasına İlişkin Belgelendirme 233
3.2.2.2.1.5. Gayri Maddi Hakların Transfer Fiyatlandırmasına Konu^Edilmesi 234
3.2.2.2.1.5. Gayri Maddi Haklarda Emsallere Uygunluk İlkesi 234
3.2.2.2.1.5. Gayri Maddi Haklarda Emsallere Uygun Bedelin Tespitinde Uygulanacak Yöntemler 235
3.2.2.2.1.5. Grup İçi Hizmetler ve Transfer Fiyatlandırması 236
1.1. Transfer Fiyatlandırmasında Belgelendirme ve Rapor 236
1.1.1. Yıllık Belgelendirme 237
5.Î3.2. Transfer Fiyatlandırması Raporu 237
5.Î4. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımının Tespiti Sonucunda
Yapılacak İşlemler ve Karşı Kurum Düzeltmesi 240
2.3.4. Kâr Dağıtım Stopajı 242
2.3.4.1. Tam Mükellef Kurumların Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtması Durumunda Stopaj 242
3.2.2.2.1. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin
Tam Mükellef Kurum Olması Durumunda Stopaj 242
3.2.2.2.2. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Tam Mükellef Gerçek Kişi, Gelir veya Kurumlar Vergisi Mükellefi Olmayanlar veya Bu Vergiden Muaf Olanlar Olması Durumunda
Stopaj 243
3.2.2.2.3. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Dar Mükellef Gerçek Kişi, Türkiye'de İşyeri veya Daimi Temsilciliği Olmayan Dar Mükellef Kurum Olması Durumunda
Stopaj 243
3.2.2.2.4. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Türkiye'de İşyeri veya Daimi Temsilciliği Olan Dar Mükellef
Kurum Olması Durumunda Stopaj 243
2.3.4.2. Dar Mükellef Kurumların Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtması Durumunda Stopaj 244
2.3.5. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Düzeltme
İşlemleri 244
3.2.2.2.1.1. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Karşı Kurum Düzeltmesi 244
3.2.2.2.1.2. Hesap Dönemi İçinde Yapılan Düzeltme İşlemleri 247
3.2.2.2.1.3. Hesap Dönemi Kapandıktan Sonra Yapılan Düzeltme İşlemleri 247
3.2.2.2.1.4. Zamanaşımı Süresi İçerisinde Yapılan Düzeltme İşlemleri 248
3.2.2.2.1.5. Vergi İncelemesi Halinde Birden Fazla Eleştiri Konusu Olması
Durumunda Düzeltme 248
3.2.2.2.1.5. Ödünç Para Alma ve Verme İşlemlerinde Örtülü Sermaye ve Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Müesseseleri 249
3.2.2.2.1.5. Katma Değer Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunları Çerçevesinde Tespit
Edilen Emsal Bedelin Farklı Olması Durumu 255
3.2.2.2.1.5. Katma Değer Vergisinin Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Karşısındaki Durumu 258
3.2.2.2.1.5. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hususunda Hazine Zararı Kriteri 261
3.2.2.2.1.5. Transfer Fiyatlandırması ve Gümrük^ 266
3.2.2.2.1.5. Borç -Alacak Notu (Debit-Credit Note) 274
3.2.2.2.1.5. Cezalar 275
ALTINCI BÖLÜM SONUÇ
6. SONUÇ 277
YEDİNCİ BÖLÜM: EKLER
EK 1: Transfer Fiyatlandırması: Dünya Çapında Uygulama ve Düzenlemelerin
Gelişimi (1994-2009) 287
EK 2: Yürürlükte Bulunan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (01.01.2013) 291
Kaynakça 295
Kavram Dizini 307
Ufuk Olcay TOKAY ACAR
- OECD, ABD, AB Düzenlemeleri ve Seçilmiş Ülke Uygulama Örnekleri
- Türkiye’de Transfer Fiyatlandırması Mevzuatı ve Uygulaması
- Emsallere Uygunluk İlkesi ve Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri
- Çok Uluslu Şirketler, Transfer Fiyatlandırması Manipülasyonu
- Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri
İçindekiler
Önsöz 7
Özgeçmiş 9
Şekil ve Tablo Listesi 19
BİRİNCİ BÖLÜM: GİRİŞ
1. GİRİŞ 21
İKİNCİ BÖLÜM: ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER VE TRANSFER FİYATLANDIRMASININ GENEL ESASLARI
2. ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER VE TRANSFER FİYATLANDIRMASININ GENEL ESASLARI 23
2.1. Çok Uluslu Şirket (Multinational Corporation) Kavramı 23
2.2. Çok Uluslu Şirketlerin Dünya Ekonomisindeki Rolü 25
2.2.1. Çok Uluslu Şirketler Küreselleşme İlişkisi 25
2.2.2. Çok Uluslu Şirketlerin Uluslararası Ticarete Etkisi 26
2.2.3. Çok Uluslu Şirketler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlan 28
2.2.4. Çok Uluslu Şirketlerin Vergi Sistemlerine Etkisi 30
2.3. Transfer Fiyatlandırması (Transfer Pricing) Kavramı 32
2.3.1. Transfer Fiyatlandırması Tarihçesi 33
2.3.2. Transfer Fiyatlandırmasının İşleyişi 35
2.3.2.1. Bir Miktar Vergi Ödeme 37
2.3.2.2. Hiç Vergi Ödememe 38
2.3.2.3. Vergi Geri Ödemesi Sağlama 38
2.3.4. Transfer Fiyatlandırmasının Önemi 39
2.3.4.1. Uluslararası Transfer Fiyatlandırmasının Vergi İdareleri Tarafından
İncelenmesi 41
2.3.4.1.1. Ülkeler Arası İhtilaf Nedeni Olarak Transfer Fiyatlandırması 42
2.3.4.2. Uluslararası Pazarda Şirket Birimleri Arasında Transfer 43
2.3.4.3. Bölümlendirme ve Özerklik 44
2.3.4.4. İlişkili Taraf İşlemleri ve Raporlama Unsuru 44
2.4. Transfer Fiyatlandırması Manipülasyonu 45
2.4.1. Transfer Fiyatlandırması Vergi Peçelemesi İlişkisi 45
2.4.2. Transfer Fiyatlarında Manipülasyonun Amaçlan 47
1. Vergisel Amaçlar 49
2.3.4. Vergi Sonrası Global Kann Maksimize Edilmesi 50
2.3.5. Stopaja Tabi Ödemelerde Matrahın Gizlenmesi veya Daraltılması 50
2.3.6. Gümrük Vergileri ve Kotalardan Sakınmak 51
2.3.7. Vergi İadesi Atımında Manipülasyon 51
2.3.8. Maliyet Bedellerinin Paylaşımı Yoluyla Vergi Yükünün Azaltılması 52
2. Yönetimsel Amaçlar 52
3. Uluslararası Amaçlar 53
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
TRANSFER FİYATLANDIRMASINA İLİŞKİN OECD DÜZENLEMELERİ
3. TRANSFER FİYATLANDIRMASINA İLİŞKİN OECD DÜZENLEMELERİ 55
3.1. Genel Olarak 55
3.2. Transfer Fiyatlandırmasına İlişkin OECD Çalışmaları 56
3.2.1. Emsallere Uygunluk İlkesi (The Arm's Length Principle) 59
3.2.1.1. İlkenin Uygulanmasına İlişkin Önemli Hususlar 62
2.3.4.1. Emsallerine Uygunluk İlkesinin Uygulamasında İzlenecek Yaklaşımlar 64
3.2.2.2.1. Karşılaştınlabilirlik Analizi 64
3.2.2.2.1.1. Karşılaştınlabilirliğin İncelenme Nedenleri 64
3.2.2.2.1.2. Karşılaştırılabilirdi Belirleyen Unsurlar 65
3.2.2.2.1.2.1. Mal veya Hizmetlerin Özellikleri 66
3.2.2.2.1.2.2. Fonksiyonel Analiz _ 67
3.2.2.2.1.2.3. Pazardaki Ekonomik Koşullar 70
3.2.2.2.1.2.4. Sözleşme İlkeleri 71
3.2.2.2.1.2.5. İş Stratejileri 72
3.2.2.2.2. Emsal Kıyaslamasına Konu İşlemin Tanımlanması 73
3.2.2.2.3. Ayrı veya Birleşik İşlemlerin Değerlendirilmesi 74
3.2.2.2.4. Emsal Bedel Aralığı 75
3.2.2.2.5. Birden Fazla Yılı Kapsayan Verinin Kullanılması 77
3.2.2.2.6. Zararlar 77
3.2.2.2.7. Hükümet Politikalarının Etkisi 78
3.2.2.2.8. Kasıtlı Mahsuplaşmalar 79
3.2.2.2.9. Gümrük Değerlerini Kullanma 79
3.3. Emsallere Uygunluk İlkesini Uygulayabilmek İçin Geliştirilen Yöntemler 80
3.3.1. Transfer Fiyatlandırması Yöntemlerinin Uygulanabilmesine İlişkin Genel Koşullar 81
3.3.2. OECD Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri 81
3.3.2.1. Geleneksel İşlem Yöntemleri 82
3.3.2.1. Karşılaştırılabilir Kontrol Dışı Fiyat Yöntemi (Comparable Uncontrolled
Price Method) 82
3.3.2.1. Yeniden Satış Fiyat Yöntemi (Resale Price Method) 83
3.3.2.1. Maliyet Artı Yöntemi (Cost Plus Method) 85
3.3.2.2. İşlemsel Kâr Yöntemleri (Transactional Profit Methods) 87
3.3.2.2.I. Kâr Bölüşüm Yöntemi (Profit Split Method) 88
3.3.2.2.2. İşleme Dayalı Net Kâr Marjı Yöntemi (Transactional Net Margin
Method) 91
3.3.2.3. Emsallere Uygunluk Prensibini Uygulamayan Yöntemler: Global Bölüşüm
Formülü (Global Formulary Apportionment) 92
1. Yöntemin Açıklanması 92
2. Emsallere Uygunluk İlkesi ile Karşılaştırma 93
2.3.4. Emsallere Uygunluk İlkesine Teorik Alternatif Oluşturmada Güncel Gelişmeler ve Yöntemlerin Genel Değerlendirmesi 95
2.3.5. Transfer Fiyatlamasma Uygunluk Düzenlemeleri ve Cezalar 96
2.3.4.1. Transfer Fiyatlamasma Uygunluk Düzenlemeleri 96
3.2.2.2.1. İnceleme Usulleri 97
3.2.2.2.2. İspat Yükü 98
3.2.2.2.3. Belgelendirme 99
2.3.4.2. Cezalar 100
2.3.6. Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi ve Uyuşmazlıkların Çözümü İçin Geliştirilen Yöntemler 101
3.2.2.2.1.1. Çifte Vergilendirme Kavramı 102
3.2.2.2.1.2. OECD'nin Çifte Vergilendirmenin Önlenmesine İlişkin Çalışmalan 102
3.2.2.2.1.2.1. Karşılıklı Anlaşma Usulü ve Karşı Düzeltmeler (Mutual Agreement Procedure
and Collerative Adjustments) 105
3.6.2.1.1. Karşılıklı Anlaşma Usulü (Mutual Agreement Procedure) 105
3.6.2.1.2. Karşı Düzeltmeler (Correleative Adjustments) 106
3.6.2.1.3. Karşı Düzeltme ve Karşılıklı Anlaşma Usulleriyle İlgili Sorunlar 107
3.6.2.1.3.1. Zamanaşımı Süreleri 107
3.6.2.1.3.2. Karşılıklı Anlaşma Usullerinin Süresi 108
3.6.2.1.3.3. Vergi Mükellefinin İştiraki 108
3.6.2.1.3.4. İkincil Tarhiyatlar 108
3.2.2.2.1.2.2. Eş Zamanlı Vergi İncelemeleri 109
3.2.2.2.1.2.3. Güvenli Limanlar (Safe Harbours) 110
3.6.2.3.1. Güvenli Limanlan Kullanmanın Faydaları 110
3.6.2.3.2. Güvenli Limanlan Kullanmanın Yol Açtığı Problemler 111
3.2.2.2.1.2.4. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalan (Advance Pricihg Agreements) 111
3.6.2.4.1. Peşin Fiyatlandırma Anlaşması Uygulamasının Hukuki ve İdari
Dayanakları 112
3.6.2.4.2. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarının Avantaj ve Dezavantajları 114
3.6.2.4.2.1. Avantajlar 114
3.6.2.4.2.2. Dezavantajlar 114
3.6.2.4.3. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasına İlişkin Önemli Hususlar 116
3.6.2.4.4. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasının Vergi İdaresi Tarafından İzlenmesi 118
3.6.2.4.5. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasına İhtiyaç Duyulan Durumlar 119
3.6.2.4.6. Tek ve Çok Taraflı Anlaşmalar ve Karşılaştırılması 119
3.6.2.4.7. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarında Dokümantasyon 120
17. Tahkim (Arbitration) 121
18. Gayri Maddi Varlıklara İlişkin Hükümler 123
3.8.1. Gayri Maddi Varlık Kavramı 123
3.8.2. Ticari Gayri Maddi Varlıklar 124
1. Gayri Maddi Varlıklarda Emsal Bedel Prensibinin Uygulanması 124
3.9. Grup İçi Hizmetlerle İlgili Özellikli Durumlar 128
2.3.4. Grup İçi Hizmet Varlığının Tespiti 130
2.3.5. Grup İçi Hizmetin Emsal Bedel Prensibine Uygunluğu 130
2.3.6. Grup İçi Hizmetlerde Emsallere Uygun Bedelin Tespitinde Uygulanabilecek Yöntemler 131
2.3.4.1. Doğrudan Ücretlendirme Methodu 131
2.3.4.2. Gider Bölüşüm Methodu 132
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM:
TRANSFER FİYATLANDIRMASINA İLİŞKİN DİĞER ULUSLARARASI DÜZENLEMELER
4. TRANSFER FİYATLANDIRMASINA İLİŞKİN DİĞER ULUSLARARASI DÜZENLEMELER 133
3.2.2.2.1. Transfer Fiyatlandırmasına İlişkin ABD Çalışmaları 133
3.2.2.2.1.1. ABD'de Transfer Fiyatlandırması Düzenlemesi Tarihçesi 133
3.2.2.2.1.2. ABD'de Transfer Fiyatlandırmasına İlişkin Yasal Düzenlemeler 134
3.2.2.2.1.3. Emsallere Uygunluk (Arm's Length) Standardı 136
3.2.2.2.1.4. En İyi Yöntem Kuralı (The Best Method Rule) 137
3.2.2.2.1.5. Karşılaştırılabilirlik Analizi 138
3.2.2.2.1.2.1. Karşılaştırılabilirliği Belirleyen Unsurlar 139
3.2.2.2.1.6. Emsal Bedel Aralığı 139
3.2.2.2.1.7. Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri 140
3.6.2.1.1. Karşılaştırılabilir Kontrol Dışı Fiyat Yöntemi (Comparable Uncontrolled Price Method) 142
3.6.2.1.2. Yeniden Satış Fiyat Yöntemi (Resale Price Method) 144
3.6.2.1.3. Maliyet Artı Yöntemi (Cost Plus Method) 145
3.6.2.1.4. İşleme Dayalı Kâr Yöntemleri (Transactional Profit Methods) 146
3.6.2.1.3.1. Kâr Bölüşüm Yöntemi (Profit Split Method) 146
3.2.2.2.1.8. Yöntemlerin Genel Değerlendirmesi 147
3.2.2.2.1.9. ABD'de İspat Yükü Kuralları 147
3.2.2.2.1.10. ABD Ceza Sistemi 147
3.6.2.3.1. Ceza Oranlan 149
3.6.2.3.2. Ceza Sınırları (Penalty Thresholds) 149
3.6.2.3.3. Önemli Büyüklükteki Hatalı Değer Beyanında Ceza Sınırları (Penalty Thresholds of Gross Valuation Missstatement) 150
3.6.2.3.4. Cezaların Uygulama İstisnaları 150
3.2.2.2.1.11. Güvenli Limanlar 151
3.2.2.2.1.12. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları Uygulaması 152
3.6.2.4.1. Sistemin İşleyişi 154
3.2.2.2.1.13. Gayri Maddi Kıymetlerin Transferi 155
1. Avrupa Birliği Düzenlemeleri 157
2.3.4. Transfer Fiyatlandırması Manipülasyonu ve Çifte Vergilendirmeyi Önlemeye
Yönelik Düzenlemeler 157
2.3.5. Tahkim Anlaşması 160
2. Bazı Ülkelerde Transfer Fiyatlandırması Düzenlemeleri 162
2.3.4.1. Almanya 162
2.3.4.2. Rusya 162
2.3.4.3. Japonya 163
3.2.2.2.1. Fransa 164
3.2.2.2.2. İtalya 164
3.2.2.2.3. İngiltere 164
3.2.2.2.4. Çin Halk Cumhuriyeti 165
3.2.2.2.1.1. Birleşmiş Milletler Çifte Vergilendirme Anlaşma Modeli 165
3.2.2.2.1.2. Pasifik Vergi İdareleri Birliğinin Dokümantasyon Önerisi 166
BEŞİNCİ BÖLÜM:
TÜRKİYE'DE TRANSFER FİYATLANDIRMASI UYGULAMASI
5. TÜRKİYE'DE TRANSFER FİYATLANDIRMASI UYGULAMASI 169
3.2.2.2.1.2.1. Genel Olarak 169
3.2.2.2.1.2.2. Kurumlar Vergisi Kapsamında Çok Uluslu Şirketlerin Vergilendirilmesine İlişkin
Genel Esaslar 171
3.2.2.2.1.2.3. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları 174
3.2.2.2.1.2.4. Mülga 5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nda Yer Alan Düzenlemeler 176
3.6.2.1.1. Örtülü Sermaye Müessesesi 176
3.6.2.1.2. Örtülü Kazanç Müessesesi 177
5.5.5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nda Transfer Fiyatlandırması ile İlgili Yasal
Düzenlemeler 179
3.6.2.1.3.1. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı ve Örtülü Sermaye 180
3.6.2.3.1. Örtülü Sermaye Müessesesi 181
3.6.2.3.2. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Müessesesi 181
3.6.2.3.3. Mülga 5422 sayılı KVK ile 5520 sayılı KVK'nın Örtülü Kazanç Dağıtımı ile İlgili Hükümlerinin Karşılaştırılması 184
3.6.2.4.1. Transfer Fiyatlandırmasında İlişkili Kişi 187
3.6.2.4.2.1. Kurumlar Açısından İlişkili Sayılan Kişiler 191
17. Kurumların Kendi Ortakları 191
18. Kurumların veya Ortaklarının İlgili Bulunduğu Gerçek Kişi veya Kurum 191
19. Kurumun veya Ortaklarının İdaresi, Denetimi veya Sermayesi Bakımından Doğrudan veya Dolaylı Olarak Bağlı Bulunduğu ya da Nüfuzu Altında Bulundurduğu Gerçek Kişi veya Kurumlar 192
20. Ortakların Eşleri 194
1. Ortakların veya Eşlerinin Üstsoy ve Altsoyu, Üçüncü Derece Dahil Yansoy Hısımları ve Kaym Hısımları 194
2. Bakanlar Kurulu'nca İtan Edilen Ülke ve Bölgelerdeki Kişiler 194
5.6.2. İlişkili Kişi Açıklamalarına İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 24) 194
2.3.4. İlişkili Kişi Açıklamalarına İlişkin TMS'da Son Düzenlemeler 195
2.3.4.1. Emsallere Uygunluk İlkesi 197
3.2.2.2.1. Emsallere Uygun Fiyat veya Bedelin Tespitinde Yöntem Sırası 199
3.2.2.2.1.1. İç Emsal 200
3.2.2.2.1.2. Dış Emsal 201
3.2.2.2.1.2.1. Dış Emsal Tespitinde Kullanılan Uluslararası Veri Tabanlan 202
3.2.2.2.1.2.2. Yabancı Emsal 204
3.2.2.2.1.3. Kanuni Emsal 205
3.2.2.2.1.4. Gizli Emsal. 205
3.2.2.2.1.5. Emsal Fiyat Aralığı 206
3.2.2.2.1.5. Transfer Fiyatlandırmasında Karşılaştırılabilirlik Analizi 206
3.2.2.2.1.5. Karşılaştırılabilirlik Analizinde Dikkate Alınacak Unsurlar 207
3.2.2.2.1.5. Mal ve Hizmetlerin Özellikleri 207
3.2.2.2.1.5. İşlev Farklılıkları 208
3.2.2.2.1.5. Ekonomik Koşullar 209
3.2.2.2.1.5. İş Stratejileri 210
3.2.2.2.1.5. Karşılaştırılabilirlik Analizinde İşlem Düzeltimi 211
3.2.2.2.1.5. Transfer Fiyatlandırması Yöntemleri 213
3.2.2.2.1.5. Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi 213
3.2.2.2.1.5. Maliyet Artı Yöntemi 215
3.2.2.2.1.5. Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi 217
3.2.2.2.1.5. Diğer Yöntemler 218
3.2.2.2.1.5. Kâr Bölüşüm Yöntemi 218
3.2.2.2.1.5. İşleme Dayalı Net Kâr Marjı Yöntemi 223
3.2.2.2.1.5. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı ile Anlaşma Usulü (Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları) 226
3.2.2.2.1.5. Ön Değerlendirme 229
3.2.2.2.1.5. Analiz 230
3.2.2.2.1.5. Anlaşmanın Kabulü veya Reddi 230
3.2.2.2.1.5. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasının Yenilenmesi 230
3.2.2.2.1.5. Anlaşmanın Revize Edilmesi 231
3.2.2.2.1.5. Anlaşmanın İptali 232
3.2.2.2.1.5. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasına İlişkin Belgelendirme 233
3.2.2.2.1.5. Gayri Maddi Hakların Transfer Fiyatlandırmasına Konu^Edilmesi 234
3.2.2.2.1.5. Gayri Maddi Haklarda Emsallere Uygunluk İlkesi 234
3.2.2.2.1.5. Gayri Maddi Haklarda Emsallere Uygun Bedelin Tespitinde Uygulanacak Yöntemler 235
3.2.2.2.1.5. Grup İçi Hizmetler ve Transfer Fiyatlandırması 236
1.1. Transfer Fiyatlandırmasında Belgelendirme ve Rapor 236
1.1.1. Yıllık Belgelendirme 237
5.Î3.2. Transfer Fiyatlandırması Raporu 237
5.Î4. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımının Tespiti Sonucunda
Yapılacak İşlemler ve Karşı Kurum Düzeltmesi 240
2.3.4. Kâr Dağıtım Stopajı 242
2.3.4.1. Tam Mükellef Kurumların Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtması Durumunda Stopaj 242
3.2.2.2.1. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin
Tam Mükellef Kurum Olması Durumunda Stopaj 242
3.2.2.2.2. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Tam Mükellef Gerçek Kişi, Gelir veya Kurumlar Vergisi Mükellefi Olmayanlar veya Bu Vergiden Muaf Olanlar Olması Durumunda
Stopaj 243
3.2.2.2.3. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Dar Mükellef Gerçek Kişi, Türkiye'de İşyeri veya Daimi Temsilciliği Olmayan Dar Mükellef Kurum Olması Durumunda
Stopaj 243
3.2.2.2.4. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Türkiye'de İşyeri veya Daimi Temsilciliği Olan Dar Mükellef
Kurum Olması Durumunda Stopaj 243
2.3.4.2. Dar Mükellef Kurumların Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtması Durumunda Stopaj 244
2.3.5. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Düzeltme
İşlemleri 244
3.2.2.2.1.1. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Karşı Kurum Düzeltmesi 244
3.2.2.2.1.2. Hesap Dönemi İçinde Yapılan Düzeltme İşlemleri 247
3.2.2.2.1.3. Hesap Dönemi Kapandıktan Sonra Yapılan Düzeltme İşlemleri 247
3.2.2.2.1.4. Zamanaşımı Süresi İçerisinde Yapılan Düzeltme İşlemleri 248
3.2.2.2.1.5. Vergi İncelemesi Halinde Birden Fazla Eleştiri Konusu Olması
Durumunda Düzeltme 248
3.2.2.2.1.5. Ödünç Para Alma ve Verme İşlemlerinde Örtülü Sermaye ve Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Müesseseleri 249
3.2.2.2.1.5. Katma Değer Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunları Çerçevesinde Tespit
Edilen Emsal Bedelin Farklı Olması Durumu 255
3.2.2.2.1.5. Katma Değer Vergisinin Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Karşısındaki Durumu 258
3.2.2.2.1.5. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hususunda Hazine Zararı Kriteri 261
3.2.2.2.1.5. Transfer Fiyatlandırması ve Gümrük^ 266
3.2.2.2.1.5. Borç -Alacak Notu (Debit-Credit Note) 274
3.2.2.2.1.5. Cezalar 275
ALTINCI BÖLÜM SONUÇ
6. SONUÇ 277
YEDİNCİ BÖLÜM: EKLER
EK 1: Transfer Fiyatlandırması: Dünya Çapında Uygulama ve Düzenlemelerin
Gelişimi (1994-2009) 287
EK 2: Yürürlükte Bulunan Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (01.01.2013) 291
Kaynakça 295
Kavram Dizini 307
Yorumlar
Yorum yaz
Bu kitaba henüz yorum yapılmamış.
