6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre ULTRA VİRES İLKESİ Yrd. Doç. Dr. Gizem ALPER - Ticare Ortaklıklarında İşletme Konusunun Aşılmasının Hukuki Sonuçları - Yönetim Kurulunun Temsil Yetkisini Aşmasının Hukuki Sonuçları - Derneklerde ve Vakıflarda Amacı Aşan İşlemlerin Hukuki Sonuçları İÇİNDEKİLER SUNUŞ V ÖNSÖZ VII KISALTMALAR XV GİRİŞ I. Konunun Önemi ve Takdimi 1 II. Terminoloji Seçimi 2 BİRİNCİ BÖLÜM Ultra Vires İlkesi ve Tüzel Kişilerde Ehliyet I. Ultra Vires İlkesi 5 A. Ultra Vires Kavramı 5 B. İngiliz Hukukunda Ultra Vires İlkesi ve Tarihsel Gelişimi 7 C. Amerikan Hukukunda Ultra Vires İlkesi ve Tarihsel Gelişimi 13 1. Genel Bilgi 13 2. Amerikan Hukukunda Ultra Vires İl kesine İlişkin Değerlendirme ....21 D. İsviçre Hukukunda Ultra Vires İlkesine Bakış 23 E. Avrupa Birliği Hukukunda Ultra Vires İlkesi ve Tarihsel Gelişimi 25 E Türk Hukukunda Ultra Vires İlkesi ve Tarihsel Gelişimi 30 1. Genel Olarak 30 2. Cemaat Vakıfları 30 a. Genel Bilgi 30 b. Cemaat Vakıflarında Ultra Vires Uygulamasına İlişkin Değerlendirme 35 3. Ticaret Ortaklıkları 38 a. Genel Bilgi 38 b. Ticaret Ortaklıkannda Ultra Vires İlkesi Hakkında Değerlendirme 49 i. Anglo- Sakson Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Ultra Vires Kavramının Değerlendirilmesi 49 ii. ETK m. 137'nin Değerlendirilmesi 51 iil. Öğretideki Görüşler..... 51 ii2. Görüşümüz 55 iii. Genel Olarak Ticaret Ortaklıklarına İlişkin Değerlendirme 56 iv. Özel Olarak Anonim Ortaklıklara İlişkin Değerlendirme 59 II. Tüzel Kişilerin Ehliyeti ve Ultra Vires İlkesi ile İlişkisi 63 A. Tüzel Kişi Kavramı 63 1. Genel Bilgi 63 2. Tüzel Kişi Kavramının Unsurları 63 a. Sürekli Amaç 63 b. Örgütlenme 64 c. Numerus Clausus 65 3. Tüzel Kişiliği Açıklayan Kuramlar 67 a. Genel Olarak 67 b. Varsayım Kuramı 67 c. Gerçeklik Kuramı 68 B. Tüzel Kişiliğin Ehliyeti 68 1. Hak Ehliyeti 68 2. Fiil Ehliyeti 71 3. Ehliyet- Temsil- Ultra Vires İlişkisine İlişkin Değerlendirme 74 İKİNCİ BÖLÜM Organ Temsil Yetkisi ve Ultra Vires İlkesi I. Temsil 81 A. Kavram olarak Temsil 81 B. Temsile Hakim Olan İlkeler 83 1. Genel Olarak 83 2. Açıklama İlkesi 83 3. Soyutluk ve Bağımsızlık ilkesi 84 4. Hukuki Görünüşe Haklı Güvenin Korunması İlkesi 85 C. Temsil Yetkisi ile Vekalet Sözleşmesi Arasındaki Fark 88 D. Temsil Yetkisinin Hukuki Niteliği 91 E. Temsil-Ehliyet 93 II. Organ Kavramı ve Organ Temsili 95 A. Organ Kavramı 95 1. Genel Bilgi 95 2. Organ Kavramının Önemi 96 3. Organ Kavramının Belirlenmesi 98 a. Organ Tanımı 98 b. Şekli Kıstas 100 c. Maddi Kıstas 100 B. Organ Temsili 102 1. Genel Olarak 102 2. İradi Temsil 102 3. Kanuni Temsil 103 4. Genel Olarak Organ Temsili 104 a. Organ Temsili Kavramı 104 b. Anglo- S akson Hukukuyla Karşılaştırmalı Olarak Organ Kavramı 108 c. Tüzel Kişilerde Organ Temsilci 112 i. Medeni Hukuk Tüzel Kişilerinde Organ Temsilci 112 ii. Ticaret Hukuku Tüzel Kişilerinde Organ Temsilci 114 iil. Genel Olarak Ticaret Ortaklıklannda Organ Temsilci 114 ii2. Özel Olarak Anonim Ortaklıklarda Organ Temsilci 115 III. Organ Temsil Yetkisinin Sının ve Ultra Vires İlkesi 118 A. Genel Olarak 118 B. Medeni Hukuk Tüzel Kişileri 118 C. Ticaret Hukuku Tüzel Kişileri 119 1. Genel Olarak Ticaret Ortaklıkları 119 2. Özel Olarak Anonim Ortaklıklar 120 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Tüzel Kişilerde Ehliyetsizlik ve Ultra Vires İlkesine Aykırılığın Hukuki Sonuçları I. Genel Olarak 123 II. Hak Ehliyeti 123 A. Genel Olarak 123 B. 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Ultra Vires İlkesi 125 1. Öğretideki Görüşler 125 2. Görüşümüz: Organ Temsil Yetkisi 128 3. Temsilcilerin Tazminat Sorumluluğu 130 C. Numerus Clausus İlkesi 133 III. Fiil Ehliyeti 134 A. Genel Olarak 134 B. Organ Yokluğu 135 C. Yasak İşlem Kuralı 138 D. 5737 sayılı Vakıflar Kanunu Çerçevesinde Mazbut Vakıf Uygulaması 141 IV Organ Temsil Yetkisinin Aşılması ve Ultra Vires 142 A. Genel Olarak Yetkisiz Temsil 142 B. Genel Olarak Organ Temsil Yetkisinin Aşılması 145 C. Medeni Hukuk Tüzel Kişilerinde Organ Temsil Yetkisinin Aşılması... 146 1. Genel Olarak 146 2. Derneklerde Amacı Aşan İşlemler 147 3. Vakıflarda Amacı Aşan İşlemler 149 D. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Ticaret Hukuku Tüzel Kişilerinde Ultra Vires İlkesi 150 1. Genel Olarak 150 2. Genel Olarak Ticaret Ortaklıkları 152 a. Yetkisiz Temsilin Hukuki Sonucu 152 b. Fesih Davası 154 3. Özel Olarak Anonim Ortaklıklar 156 a. Genel Olarak 156 b. İyi Niyetin Belirlenmesi 157 i. Üçüncü Kişiler Açısından 157 ii. Anonim Ortaklıkla İşlem Yapan Yönetim Kurulu Üyeleri Açısından 162 c. İşlemin Hukuki Sonucu 164 i. Bağlı Olmama Bildiriminin Hukuki Niteliği 164 ii. Yetkili Organ 167 d. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu 170 E. Amerikan Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak Ultra Vires İlkesine Aykınlığın Sonuçlarının Değerlendirilmesi 175 Sonuç KAYNAKÇA
