Ulusalüstü İnsan Hakları Usul Hukuku Mevzuatı ( 2. Kitap )

"ULUSALÜSTÜ İNSAN HAKLARI USUL HUKUKU MEVZUATI ( 2. KİTAP )



Prof. Dr. Mehmet Semih GEMALMAZ



– Avrupa Konseyi Belgeleri & Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kuralları Şerhi



(Aihs, Protokol No.2, Protokol No.14, Mahkeme Kuralları, Ak Bakanlar Komitesi ve Parlamenterler Meclisi Kararları)” Başlıklı Bu Çalışma, Aynı Dizinin 1. Kitabı Olup Birleşmiş Milletler Belgelerini Ve Özellikle De Bm İnsan Hakları Komitelerinin Usul Kurallarını İçeren Çalışmanın Deva¬Mıdır.

Elinizdeki Bu Çalışmayla Okura Ulaştırılmak İstenen Temel Belge, 2006 Başı İtiba¬Riyle Güncelleştirilmiş Şekliyle “Mahkeme Kuralları”, Yani Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Usul Kuralları’dır. Salt Metin Olarak Düşündüğümüzde Bile, Okur En Son Değişiklikleri De İçeren Mart 2006 İtibariyle Yürürlükteki “Mahkeme Kuralları” Başlıklı Belgenin Türkçe Çevirisine Ulaşmış Olmaktadır.

Aihm’nin 1960’ların Başından 2006 Yılına Dek Geçen 46 Yıllık Sürede Ürettiği Binlerce Karar/Hüküm Bulunmaktadır. İşte Bu Çalışmada Anılan Bu Dönem İçinde Usulle Mahkemenin Çalışma Usulleriyle İlgili Olan Yüzlerce Vaka Metne İşlenmiştir. Bu Kitapta Normlar Ve İçtihatlar Bağlamında Asıl Olarak Üzerinde Durulan Mahkemeye İlişkin Olanlardır.

Öte Yandan, Bir Bakıma “Normların Öyküsü/Tarihi” Sayılabilecek Olan Değişiklikler, Önceki Metinlerine De Yer Verilerek Gösterilmiştir. O Normlarla Bağlantısı Ölçüsünde Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Ve Parlamenterler Meclisi Tarafından Karar Ve Tavsiye Kararı Formunda Üretilen Standartlara Da Göndermeler Yapılmıştır. Anılan Karar Ve Tavsiye Kararlarının Tam Metin Türkçe Çevirileri Yazar Tarafından Yapılarak İlk Kez Kitap İçinde Yayınlanmıştır.

“Mahkeme Kuralları”nda Ele Alınan Her Kural Altındaki “Açıklama” Bölümünde Ayrıca “Çapraz Göndermeler” Yapılmıştır. Bununla Kast Edilen, “Mah¬Keme Kuralları”Ndaki Bir Kuralın Bir Ya Da Birden Fazda Başka Kuralla Olan İlişkisidir. Kurallar Metninde Bazı Hallerde Açıkça Bu Şekilde Göndermeler Vardır; Ama Bir Çok Keresinde Bu Tür Bağlantıların Üstü Örtülüdür, Yani Açıkça Anılmaksızın İlişki Söz Konusudur.

“Mahkeme Kuralları” Metnindeki Normlar Diğer Taraftan Da, Hem Bölgesel Hem De Uluslararası Düzlemde Yapılaştırılmış İnsan Hakları Sözleşmeleri Organlarının İlgili Mevzuatıyla “Karşılaştırmalı” Olarak Ele Alınmıştır. Örneğin, Ame.İhs Organları Olan Ame.İhk Ve Ame.İhm’nin Statüleri Ve Usul Kuralları, Afrika İnsan Ve Halkların Hakları Şartı Sistemi Bağlamında Komisyonun Mevzuatı Ya Da Bu Şartın Bir Protokolü İle Kurulan Afrika Mahkemesine İlişkin Mevzuat; Bm Düzleminde, MSHS Organı İHK’nin, İKS Organı İKK’nin, Kkaoks Organı Kkaokk’nin Usul Kuralları Gibi. Böylece Okura Karşılaştırmalı İnceleme Ve Değerlendirme Yapma İmkanı Verilmesi Hedeflenmiştir. Bundan Ötürü, Bm İnsan Hakları Sözleşmeleri Organları Usul Kurallarının “Açıklamalı Ve İçtihatlı” Olarak Güncelleştirilmiş Yürürlükteki Metinlerini Okura Sunan Bu Dizinin Birinci Kitabı İle Bu Çalışma Birbirlerini Tamamlamaktadır.

İÇİNDEKİLER


ULUSALÜSTÜ İNSAN HAKLARI USUL HUKUKU MEVZUATI

2. KİTAP - AVRUPA KONSEYİ BELGELERİ


ÖNSÖZ    V
KISALTMALAR    XVII

I - TÜRKÇE METİNLER    1

A-) AİHS, PROTOKOLLER VE İLGİLİ DİĞER ANLAŞMALAR
1) "Avrupa Konseyinin Yerine İlişkin Özel Anlaşma" (02/09/1949)    3
2) "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi" (orijinal/sadece usul hükümleri) (04/11/1950)    7
3) "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi - Protokol No.11 ile değişik" (04/11/1950), (değişik yeni metnin yürürlüğe girişi 01/11/1998)    25
4) "AİHS - Protokol No.2" (06/05/1963)    43
5) "AİHS - Protokol No.14" (13/05/2004), (Mart 2006 itibariyle yürürlüğe girmedi)    47
6) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde Görülen Davalara Katılan Kişilere İlişkin Avrupa Anlaşması" (05/03/1996)    63

B-) MAHKEME KURALLARI ve UYGULAMA YÖNERGELERİ
7) AİHM Usul Kuralları (2006 itibariyle yürürlükteki metin)                               (içtihatlar işlenmiş olarak)    69
a) AİHM Usul Kuralları (Kısa İçindekiler - Kural Numaraları ve Kenar Başlıkları)    69
b) AİHM Usul Kuralları (Ayrıntılı İçindekiler - Açıklamalar ve İçtihatlar)    75
c) AİHM Usul Kuralları (Kural 1 - Kural 104)    123
d) AİHM Usul Kuralları Eki ("Soruşturmalara Dair") (07/07/2003)    728

8) AİHM Uygulama Yönergeleri    737
a) "Geçici Önlemlere Dair Talepler" (05/03/2003)    739
b) "Dava Açılması" (01/11/2003)    741
c) "Yazılı Dilekçeler" (01/11/2003)    745

C-) AVRUPA KONSEYİ BAKANLAR KOMİTESİ BELGELERİ
9) "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 32. ve 54. Maddelerinin Uygulanması        İçin Bakanlar Komitesi Tarafından Kabul Edilen Kurallar" (Haziran 1969 - son değişiklik Aralık 1991) (Yürürlükten kalkan metin)    749
10) "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Madde 46 paragraf 2 Hükmünün     Uygulanması İçin Bakanlar Komitesi Tarafından Kabul Edilen Kurallar"    (10/01/2001) (Yürürlükteki metin)    759
11) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi:    765
a) Yargıçların seçimi için adayların incelenmesine dair gayri-resmi usul     765
b) Yeni Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde kadınların ve erkeklerin      dengeli temsili hakkında Karar" (27-28/05/1997)    766
12) "İnsan Hakları ve Temel Özgürlükleri Koruma Sözleşmesinin Protokol No.11 Çerçevesinde Kurulan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Yargıçlarının Statüleri ve Hizmet Koşulları Hakkından Karar" (10/09/1997)    767
13) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Hükümlerinin Verilmesinin Ardından         Belli Davaların Ulusal Düzeyde Yeniden İncelenmesi ya da Yeniden Görülmesi Hakkında Bakanlar Komitesinin Üye Devletlere yönelik olarak aldığı Tavsiye      Kararı No. R (2000) 2" (19/01/2000)    773
14) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin uzun erimde etkililiğini güvence altına alarak Avrupa'da İnsan Haklarının korunması hakkında Bildiri" (08/11/2001)    775
15) "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi metninin ve Avrupa İnsan Hakları     Mahkemesi içtihatlarının Üye Devletlerde yayımlanması/(basımı) ve dağıtımı   hakkında Üye Devletlere yönelik Tavsiye Kararı (2002) 13" (18/12/2002)    777
16) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarının yayımlanması/(basımı) ve dağıtımı hakkında Karar (2002) 58" (18/12/2002)    781
17) "Dostane çözüm bağlamındaki uygulama hakkında Karar (2002) 59"    (18/12/2002)    783
18) "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin ulusal düzlemde ve Avrupa düzleminde uygulanmasının etkililiğini temin hakkında Bildiri" (12/05/2004)    785
19) "İç hukuk yollarının geliştirilmesi hakkında Tavsiye Kararı (2004) 6"   (12/05/2004)     789
20) "Sistemsel bir sorununun mevcudiyetini ortaya koyan hükümler hakkında        Karar (2004) 3" (12/05/2004)    799

D-) AVRUPA KONSEYİ PARLAMENTERLER MECLİSİ BELGELERİ
21) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kurulması hakkında Tavsiye Kararı               183 (1958)" (17/10/1958)    801
22) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine ilave üyelerin atanması için usul       hakkında Tavsiye Kararı 235 (1960)" (22/01/1960)    803
23) "İnsan Hakları Sözleşmesinin yorumlanması bağlamında Avrupa İnsan         Hakları Mahkemesinin yetkisinin genişletilmesi hakkında Tavsiye Kararı                  232 (1960)" (22/01/1960)    805
24) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi üyelerin seçimi hakkında Karar                     367 (1968)" (06/05/1968)    807
25) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine adayların nitelikleri hakkında Karar              655 (1977)" (29/04/1977)    809
26) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine adayların nitelikleri hakkında Tavsiye        Kararı 809 (1977)" (29/04/1977)    811
27) "Bir ulusal mahkemenin talebi üzerine ön karar vermesi hususunda Avrupa         İnsan Hakları Mahkemesinin yetkilendirilmesinin arzuya şayan olduğu hakkında Tavsiye Kararı 1020 (1985)" (02/10/1985)    813
28) "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi usullerinin geliştirilmesi hakkında Tavsiye Kararı 1087 (1988)" (07/10/1988)    815
29) "Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi denetim mekanizmasında reform hakkında Tavsiye Kararı 1194 (1992)" (06/10/1992)    817
30) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yargıçların seçimi için adaylığın   incelenmesi usulü hakkında Karar 1082 (1996)" (22/04/1996)    819
31) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yargıçların seçimi için adaylığın    incelenmesi usulü hakkında Talimat No. 519 (1996)" (22/04/1996)    823
32) AK/PM Tavsiye Kararı 1295 (1996) ve AK/BK Cevabı (14/01/1998)    825
a) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yargıçların seçimi için adaylığın incelenmesi usulü hakkında Tavsiye Kararı 1295 (1996)" (22/04/1996)    825
b) "Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin, 1295 (1996) sayılı Tavsiye  Kararına cevabı (Doc.7989, 21/01/1997)" (14/01/1998)    826
33) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yargıçlarının seçimi hakkında Karar                1200 (1999)" (24/09/1999)     827
34) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine seçilecek yargıçların gösterilmesi                   için ulusal usuller hakkında Tavsiye Kararı 1429 (1999)" (24/09/1999)    831
35) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine seçilecek yargıçların gösterilmesi              için ulusal usuller hakkında Talimat No. 558 (1999)" (24/09/1999)    837
36) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hükümlerinin uygulanması hakkında          Karar 1226 (2000)" (28/09/2000)    839
37) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hükümlerinin uygulanması hakkında      Tavsiye Kararı 1477 (2000)" (28/09/2000)    847
38) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yargıcının görevini ifa etmesinde 70 yaş       sınırı hakkında Karar 1232 (2000)" (09/11/2000)    849
39) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yapısı, usulleri ve imkanları hakkında Tavsiye Kararı 1535 (2001)" (26/09/2001)    857
40) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanması hakkında Karar       1268 (2002)" (22/01/2002)    861
41) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının uygulanması hakkında Tavsiye Kararı 1546 (2002)" (22/01/2002)    863
42) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi için adaylar hakkında Karar 1366 (2004)" (30/01/2004)    865
43) "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi için adaylar hakkında Tavsiye Kararı 1649 (2004)" (30/01/2004)     867

II - İNGİLİZCE METİNLER    873

A-) ECHR, PROTOCOLS AND OTHER RELEVANT AGREEMENTS
1) "Special Agreement relating to the seat of the Council of Europe" (02/09/1949)    875
2) "Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms         (as amended by Protocol No.11)" (04/11/1950 - amended version, entered into       force on 01/11/1998)    879
3) "Protocol No.14 to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, amending the control system of the Convention"   (13/05/2004)    897
4) "European Agreement relating to persons participating in proceedings of the European Court of Human Rights" (05/03/1996)    905

B-) RULES OF COURT & PRACTICE DIRECTIONS
5) "Rules of Court" (04/11/1998 - updated version, as of December 2005)    913
a) Contents    915
b) (Rule 1 - Rule 104)    921
c) "Annex to the Rules (concerning investigations)" (07/07/2003)    974
6) "Practice Directions"    979
a) "Requests for interim measures" (05/03/2003)    979
b) "Institution of proceedings" (01/11/2003)    981
c) "Written pleadings" (01/11/2003)    983

C-) COMMITTEE OF MINISTERS
7) "Rules adopted by the Committee of Ministers for the application of Article           32 and 54 of the Convention" (June 1969 - last amendment December 1991)          (Text was in force under the former/original ECHR system)     987
8) "Rules adopted by the Committee of Ministers for the application of Article 46, paragraph 2, of the European Convention on Human Rights" (10/01/2001)    993
9) "European Court of Human Rights:    997
a) Informal procedure for the examination of candidatures for the election         of judges    997
b) Balanced representation of women and men in the new European Court         of Human Rights" (27-28/05/1997)    998
10) "Resolution (97) 9, on the status and conditions of service of judges of the European Court of Human Rights to be set up under Protocol No.11 to the    Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms" (10/09/1997)    999
11) "Recommendation No. R (2000) 2, of the Committee of Ministers to member  states on the re-examination or reopening of certain cases at domestic level     following judgments of the European Court of Human Rights", (19/01/2000)    1005
12) "Declaration on the protection of Human Rights in Europe guaranteeing the      long-term effectiveness of the European Court of Human Rights" (08/11/2001)    1007
13) "Recommendation Rec (2002) 13 of the Committee of Ministers to member        states on the publication and dissemination in the member states of the text of the European Convention on Human Rights and of the case-law of the European         Court of Human Rights" (18/12/2002)    1009
14) "Resolution Res (2002) 58 on the publication and dissemination of the case-        law of the European Court of Human Rights" (18/12/2002)    1011
15) "Resolution Res (2002) 59 concerning the practice in respect of friendly settlements" (18/12/2002)    1013
16) "Declaration of the Committee of Ministers, ensuring the effectiveness of the implementation of the European Convention on Human Rights at national and European levels" (12/05/2004)    1015
17) "Recommendation Rec (2004) 6 of the Committee of Ministers to member         states on the improvement of domestic remedies" (12/05/2004)    1019


D-) PARLIAMENTARY ASSEMBLY
18) "Resolution 1200 (1999), Election of judges to the European Court of             Human Rights" (24/09/1999)    1027
19) "Resolution 1226 (2000), Execution of the judgments of the European             Court of Human Rights" (24/09/1999)    1031
20) "Recommendation 1477 (2000), Execution of the judgments of the             European Court of Human Rights" (28/09/2000)    1037
21) "Resolution 1232 (2000), 70-year age limit for the exercise of the function            of judge of the European Court of Human Rights" (09/11/2000)    1039
22) "Resolution 1268 (2002), Implementation of decisions of the European            Court of Human Rights" (22/01/2002)    1047
23) "Recommendation 1546 (2002), Implementation of decisions of the             European Court of Human Rights" (22/01/2002)    1049

III - EK    1051

A-) AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BAŞVURU        FORMU    1053
B-) YETKİ BELGESİ    1061

IV - AİHM VAKA LİSTESİ    1063






"