ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ Ersan ŞEN - Ceza Hukukunun İlke Ve Esasları - Suçun Unsurları - Ceza Yargılaması Hukukunun İlke Ve Esasları - Mahkemenin Tamamlayıcılık Fonksiyonu - Terör Suçları - Soykırım Suçu - İnsanlığa Karşı Suçlar - Savaş Suçları, Dokunulmazlıklar - Af - Askeri Şahısların Sorumluluğu - Hukuka Aykırı Deliller İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ’NİN TARİHSEL GELİŞİMİ: AD-HOC MAHKEMELER I. GENEL OLARAK 19 II. NÜRNBERG VE TOKYO ASKERİ CEZA MAHKEMELERİ 20 III. ESKİ YUGOSLAVYA ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ 23 IV. RUANDA ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ 27 V. SONUÇ OLARAK 29 İKİNCİ BÖLÜM ULUSLARARASI CEZA HUKUKUNA GİRİŞ: ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ I. GİRİŞ 31 II. CEZA HUKUKUNUN İLKE VE ESASLARI 34 A. Hukuk Devleti 34 B. Suçta ve Cezada Kanunilik Prensibi 35 C. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi 39 D. Kusur Sorumluluğu 41 E. Kanunu Bilmemek Mazeret Sayılmaz 44 F. Non/Ne Bis In Idem 45 G. Cezaların Bireyselleştirilmesi 47 H. Genel Müsadere Yasağı 49 I. Eşitlik İlkesi 49 III. SUÇUN UNSURLARI 52 A. Kanunilik Unsuru (Suçun Kanuni Unsuru) 55 B. Maddi Unsur 56 C. Manevi Unsur 59 D. Hukuka Aykırılık Unsuru 61 IV. CEZA YARGILAMASI HUKUKUNUN İLKE VE ESASLARI 63 A. Yargı/Yargılama Birliği 64 B. Mahkeme ve Hakim Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 66 C. Dürüst/Adil Yargılanma Hakkı 69 D. Tabii (Doğal) Hakim Güvencesi 72 E. Masumiyet/Suçsuzluk Karinesi 73 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ I. GİRİŞ 75 II. MAHKEMENİN TAMAMLAYICILIK FONKSİYONU 77 III. TERÖR SUÇU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME 78 IV. MAHKEMENİN YARGI YETKİSİ 83 V. ZAMANAŞIMI 86 VI. ROMA STATÜSÜ’NDE DÜZENLENEN SUÇLAR 87 A. Soykırım Suçu 88 B. İnsanlığa Karşı Suçlar 90 C. Savaş Suçları 93 VII. STATÜ HÜKÜMLERİNİN YORUMU 98 VIII. KABUL EDİLEBİLİR MESELELER 100 IX. NON/NE BIS IN IDEM 104 X. SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMADA UYGULANACAK HUKUK KURALLARI 109 XI. ROMA STATÜSÜ’NDE SUÇTA VE CEZADA KANUNİLİK İLKESİ 109 XII. CEZA SORUMLULUĞUNUN ŞAHSİLİĞİ VE TÜZEL KİŞİLERİN CEZA SORUMLULUĞU 110 XIII. SUÇA TEŞEBBÜS 112 XIV. YAŞ KÜÇÜKLÜĞÜ VE CEZA SORUMLULUĞU 114 XV. DOKUNULMAZLIKLAR 115 XVI. KOMUTANLARIN VE DİĞER ÜST RÜTBELİ ASKERİ ŞAHISLARIN SORUMLULUĞU 118 XVII. MANEVİ UNSUR 119 XVIII. HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİ İLE CEZA SORUMLULUĞUNU KALDIRAN NEDENLER 121 XIX. HAKİMLERİN BAĞIMSIZLIĞI VE TARAFSIZLIĞI 122 XX. YARGILAMANIN YÜZE KARŞI YAPILMASI VE ALENİYET İLKESİ 124 XXI. DELİLLERİN İSPAT KUVVETİ VE MASUMİYET KARİNESİ 124 XXII. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE HUKUKA AYKIRI DELİLLER 128 XXIII. KANUN YOLLARI 130 XXIV. SONUÇ 131 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ ROMA STATÜSÜ GİRİŞ 135 1. BÖLÜM: MAHKEMENİN KURULUŞU Madde 1: Mahkeme 136 Madde 2: Mahkemenin Birleşmiş Milletler ile ilişkisi 136 Madde 3: Mahkemenin Yeri 136 Madde 4: Mahkemenin Hukuki Statüsü ve Yetkileri 136 2. BÖLÜM: YARGI YETKİSİ, KABUL EDİLEBİLİRLİK VE UYGULANACAK HUKUK Madde 5: Mahkemenin Yargı Yetkisine Giren Suçlar 136 Madde 6: Soykırım 137 Madde 7: İnsanlığa Karşı Suçlar 137 Madde 8: Savaş Suçları 139 Madde 9: Suçun Unsurları 142 Madde 10: Sınırlandırıcı Yorum Yasağı 143 Madde 11: Zaman Bakımından Yargı Yetkisi 143 Madde 12: Yargı Yetkisinin Kullanılmasına İlişkin Ön Koşullar 143 Madde 13: Yargı Yetkisinin Kullanılması 143 Madde 14: Bir Taraf Devlet Tarafından Bir Durum Hakkında Başvuru 144 Madde 15: Savcı 144 Madde 16: Soruşturmanın ya da Davanın Ertelenmesi 145 Madde 17: Kabul Edilebilirlik Konuları 145 Madde 18: Kabul Edilebilirlik Konusunda Başlangıç Kuralları 146 Madde 19: Mahkemenin Yargı Yetkisine veya Bir Davanın Kabul Edilebilirliğine İtiraz 146 Madde 20: Non/Ne Bis In Idem (Aynı Fiil Nedeniyle Birden Fazla Yargılama Yapılamaması İlkesi) 148 Madde 21: Uygulanacak Hukuk 148 3. BÖLÜM: CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ Madde 22: Nullum Crimen Sine Lege (Kanunsuz Suç Olmaz) 149 Madde 23: Nulla Poena Sine Lege(Kanunsuz Ceza Olmaz) 149 Madde 24: Kişi Bakımından Geriye Yürümezlik 149 Madde 25: Bireysel Ceza Sorumluluğu 149 Madde 26: 18 Yasından Küçüklerin Yargılama Dışında Bırakılması 150 Madde 27: Resmi Görev ile İlişki Kurulmaması 150 Madde 28: Komutanların ve Diğer Üst Rütbelilerin Sorumluluğu 150 Madde 29: Zamanaşımının Uygulanamazlığı 151 Madde 30: Manevi Unsur 151 Madde 31: Ceza Sorumluluğunu Kaldıran Nedenler 151 Madde 32: Fiilde veya Kuralda Hata 152 Madde 33: Üst Makam Emirleri ve Kanunun Emri 152 4. BÖLÜM: MAHKEMENİN OLUŞUMU VE İDARESİ Madde 34: Mahkemenin Organları 153 Madde 35: Yargıçların Hizmeti 153 Madde 36: Yargıçların Nitelikleri, Aday Gösterilmeleri ve Seçilmeleri 153 Madde 37: Boş Yargıç Kadrosu 155 Madde 38: Başkanlık 155 Madde 39: Daireler 156 Madde 40: Yargıçların Bağımsızlığı 157 Madde 41: Yargıçlıktan Çekilme ve Yargıcın Davaya Bakamaması 157 Madde 42: Savcılık Bürosu 157 Madde 43: Mahkeme Yazı İşleri Bürosu 158 Madde 44: Personel 159 Madde 45: Yemin 159 Madde 46: Görevden Uzaklaştırma 159 Madde 47: Disiplin Cezaları 160 Madde 48: Ayrıcalık ve Dokunulmazlıklar 160 Madde 49: Maaşlar, Yolluklar ve Ödenekler 161 Madde 50: Resmi Diller ve Çalışma Dilleri 161 Madde 51: Usul ve Delil Kuralları 161 Madde 52: Mahkeme Yönetmelikleri 162 5. BÖLÜM: SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA Madde 53: Soruşturmanın Başlatılması 162 Madde 54: Savcının Soruşturmalar Konusundaki Görev ve Yetkileri 163 Madde 55: Şahısların Soruşturma Sırasındaki Hakları 164 Madde 56: Tekrar Ele Geçmeyecek Bir Soruşturma Fırsatı Durumunda Ön Yargılama Dairesi’nin Rolü 165 Madde 57: Ön Yargılama Dairesi’nin Görev ve Yetkileri 166 Madde 58: Ön Yargılama Bürosu’nca Tutuklama Emri veya Yakalama Emri Çıkarılması 167 Madde 59: Muhafız Devletteki Tutulma İşlemleri 168 Madde 60: Mahkeme Huzurunda Yapılacak İlk İşlemler 169 Madde 61: Yargılamadan Önce İddianamenin Kabul Edilmesi 169 6. BÖLÜM: YARGILAMA Madde 62: Yargılamanın Yapılacağı Yer 171 Madde 64: Hazır Olan Sanığın Yargılanması 171 Madde 64: Dava Dairesi’nin Görev ve Yetkileri 171 Madde 65: Suç İkrarı Halinde Yapılacak İşlemler 172 Madde 66: Suçsuzluk/Masumiyet Karinesi 173 Madde 67: Sanık Hakları 173 Madde 68: Mağdurların ve Tanıkların Korunması ve Yargılamaya Katılmaları 174 Madde 69: Deliller 175 Madde 70: Adaletin Yürütülmesine Yönelik Suçlar 176 Madde 71: Mahkeme Huzurundaki Uygunsuz Davranışlara Uygulanan Yaptırımlar 177 Madde 71: Ulusal Güvenlik Bilgilerinin Korunması 177 Madde 73: Üçüncü Taraf Bilgisi veya Belgeleri 178 Madde 74: Hüküm İçin Gerekli Hususlar 179 Madde 75: Mağdurlara Yönelik Tazminatlar 179 Madde 76: Mahkumiyet 180 7. BÖLÜM: CEZALAR Madde 77: Uygulanabilir Cezalar 180 Madde 78: Cezanın Tespiti 180 Madde 79: Güvence Fonu 181 Madde 80: Cezaların ve Ulusal Yasaların Ulusal Düzeyde Uygulanmasına Zarar Verilmemesi 181 8. BÖLÜM: TEMYİZ VE KARAR DÜZELTME Madde 81: Beraat, Mahkumiyet Kararlarının veya Tayin Edilen Cezanın Temyizi 181 Madde 82: Diğer Kararlara Karsı Temyiz 182 Madde 83: Temyiz İşlemleri 183 Madde 84: Mahkumiyet veya Ceza Kararının Düzeltilmesi 183 Madde 85: Tutuklanan veya Mahkum Olan Kişiye Tazminat Ödenmesi 184 9. BÖLÜM: ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ VE ADLİ YARDIM Madde 86: Genel İşbirliği Zorunluluğu 184 Madde 87: İşbirliği Talepleri: Genel Hükümler 184 Madde 88: Yargılama İşlemlerinin Ulusal Hukuk Uyarınca Geçerliliği 185 Madde 89: Şahısların Mahkemeye Teslim Edilmesi 185 Madde 90: Çatışan Talepler 186 Madde 91: Tutuklama ve Teslim Taleplerinin İçeriği 188 Madde 92: Geçici Tutuklama 188 Madde 93: Diğer İşbirliği Şekilleri 189 Madde 94: Devam Etmekte Olan Soruşturma veya Yargılama ile İlgili Olarak Bir Talebin Yerine Getirilmesinin Ertelenmesi 191 Madde 95: Kabul Edilebilirlik İtirazı Nedeniyle Bir Talebin Verine Getirilmesinin Ertelenmesi 191 Madde 96: 93. Madde Uyarınca Diğer Yardım Biçimleri İçin Yardım Taleplerinin İçeriği 192 Madde 97: Danışmalar 192 Madde 98: Dokunulmazlığın Kaldırılması ve Teslim Etmeye Rıza Gösterme Konusunda İşbirliği 193 Madde 99: 93. ve 96. Maddelere Göre Taleplerin Yerine Getirilmesi 193 Madde 100: Masraflar 194 Madde 101: Hususilik Kuralı 194 Madde 102: Terimlerin Kullanılışı 194 10. BÖLÜM: İNFAZ Madde 103: Hapis Cezalarının İnfazında Devletlerin Rolü 195 Madde 104: İnfaz Devletini Yetkilendirmede Değişiklik 195 Madde 105: Cezanın İnfazı 196 Madde 106: Cezaların İnfazının Denetlenmesi ve Mahkumiyet Koşulları 196 Madde 107: Cezanın Tamamlanması Sonucunda Kişinin Nakli 196 Madde 108: Diğer Suçların Kovuşturma veya Cezalandırılmasındaki Sınırlamalar 196 Madde 109: Para Cezalarının ve Müsadereye İlişkin Önlemlerin İnfazı 197 Madde 110: Cezanın Azaltılmasına İlişkin Mahkemenin İncelemesi 197 Madde 111: Firar 198 11. BÖLÜM: TARAF DEVLETLER KURULU Madde 112: Taraf Devletler Kurulu 198 12. BÖLÜM: MALİ KONULAR Madde 113: Mali Mevzuat 199 Madde 114: Masrafların Ödenmesi 199 Madde 115: Mahkemenin ve Taraf Devletler Kurulu'nun Fonları 199 Madde 116: Gönüllü Katkılar 200 Madde 117: Katkıların Paylaşımı 200 Madde 118: Yıllık Teftiş 200 13. BÖLÜM: SON HÜKÜMLER Madde 119: Anlaşmazlıkların Çözümü 200 Madde 120: Çekince 200 Madde 121: Değişiklik Yapılması 200 Madde 122: Kurumsal Nitelikteki Hükümlerde Yapılacak Değişiklikler 201 Madde 123: Statünün Gözden Geçirilmesi 201 Madde 124: Geçici Hüküm 202 Madde 125: İmza, Onay, Kabul, Tasdik veya Taraf Olma 202 Madde 126: Yürürlüğe Girme 202 Madde 127: Çekilme 202 Madde 128: Orijinal Metin 203 Kavram Dizini 205
