I. BÖLÜM ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKİ YÖNLERİNE DAİR LAHEY SÖZLEŞMESİ
I. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN TARİHİ 29 II. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN NİTELİĞİ 34 III. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN AMACI 36 IV. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN UYGULAMA ALANI 40 A. Çocuk Kaçırma Sözleşmesi’nin Konu Bakımından Uygulama Alanı 40 B. Çocuk Kaçırma Sözleşmesi’nin Zaman Bakımından Uygulama Alanı 41 C. Çocuk Kaçırma Sözleşmesi’nin Taraf Devletler Bakımından Uygulama Alanı 43 V. TÜRK HUKUKUNDA ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN UYGULANMASINA İLİŞKİN MEVZUAT 47 A. 5717 Sayılı Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Yön ve Kapsamına Dair Kanun 47 1. Kanun’un Niteliği 47 2. Kanunun Amacı 48 3. Kanunun Uygulama Alanı 48 4. Kanun’un Olumlu Yönleri 56 5. Kanuna Getirilen Eleştiriler 60 a. Temsil 60 b. Gönüllü Çözüm 63 c. Yoğunlaştırılmış Yargı Yetkisi 66 d. Bekletici Mesele 68 e. Gizlilik 70 f. Taahhüt Verilmesi (Undertakings) ve Ayna Kararı (Mirror Order) 71 g. Masraflar 72 B. 65/2 Sayılı “Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Kapsamı ve Uygulaması” Adlı Genelge 73 VI. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NDE YER ALAN KAVRAMLAR 73 A. Çocuk 73 B. Başvuru Sahibi 76 C. Mutad Mesken 77 1. Türk Hukukunda Mutad Mesken 77 2. Çocuk Kaçırma Sözleşmesi’ne Göre Mutad Mesken 80 3. Mutad Mesken Tespitine İlişkin Görüşler 81 a. Mutad Meskenin Velâyet Sahibi Ebeveyne Bağlı Olarak Belirlenmesi 81 b. Mutad Meskenin Çocuğa Bağlı Olarak Belirlenmesi 81 D. Velâyet Hakkı/Koruma Hakkı (Custody Right) 83 1. Türk Hukukunda Velâyet Hakkı 84 2. Çocuk Kaçırma Sözleşmesi’ne Göre Velâyet Hakkı (Koruma Hakkı) 85 3. Çocuk Kaçırma Sözleşmesi’ne Göre Velâyet/Vesâyet (Koruma Hakkı) Hakkının İhlal Edilmesi 88 4. Velâyet/Vesâyet Hakkının Etkin Kullanımı 89 5. İade Başvurusunun Velâyete İlişkin Davalarda Bekletici Mesele Yapılması 90 VII. ŞAHSİ İLİŞKİ KURMA HAKKI/ZİYARET HAKKI (ACCESS RIGHT) 91 VIII. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN TEMELİNDE YER ALAN “ÇOCUĞUN ÜSTÜN MENFAATİ” İLKESİ 92 IX. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN DOSTANE ÇÖZÜME VERDİĞİ ÖNEM 96 X. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NDE YER ALAN SÜRE VE SONUÇLARI 97
II. BÖLÜM ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKİ YÖNLERİNE DAİR LAHEY SÖZLEŞMESİ KAPSAMINDA İADE TALEPLERİNİN RED NEDENLERİ
I. GENEL OLARAK 99 II. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN 12/2 MADDESİ UYARINCA İADENİN REDDİ 100 A. Bir Yıllık Süre 100 B. Haksız Yer Değiştirmenin veya Alıkoymanın Tespiti 103 C. Çocuğun Yeni Yerine İntibak Etmesi 104 D. AİHM Kararları Işığında Konunun Değerlendirilmesi 105 III. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN 13/1(a) MADDESİ UYARINCA İADENİN REDDİ 110 A. Yer Değiştirmeye Veya Alıkoymaya İzin Veya İcazet Verilmesi 110 B. Velâyet/Vesâyet Hakkının Etkin Bir Şekilde Kullanılıyor Olmaması 112 C. AİHM Kararları Işığında Konunun Değerlendirilmesi 113 IV. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN 13/I(b) MADDESİ UYARINCA İADENİN REDDİ 114 A. Genel Olarak 114 B. Çocuğun Fiziki Tehlikeye Maruz Kalmasına İlişkin Ciddi Riskin Bulunması 115 C. Çocuğun Psikolojik Tehlikeye Maruz Kalmasına İlişkin Ciddi Riskin Bulunması 116 D. Çocuğun Başkaca Müsamaha Edilemeyecek Bir Duruma Düşmesine İlişkin Ciddi Riskin Bulunması 121 E. Koruma Tedbirleri 123 F. Ciddi Riskin Kapsamı 124 G. “Aile İçi Şiddet” Faktörünün Madde Kapsamında Yorumlanması 126 H. “Cinsel İstismar” Faktörünün Madde Kapsamında Yorumlanması 129 İ. Merkezi Makamın Rolü 131 J. Mahkemelerin Rolü 133 K. AİHM Kararları Işığında Konunun Değerlendirilmesi 133
1. Maumousseau ve Washington v. France 135 a. Başvurunun Özeti 135 b. AİHM’nin Değerlendirmesi 136 2. Neulinger ve Shuruk v. Switzerland 138 a. Başvurunun Özeti 138 b. AİHM’nin Değerlendirmesi 139 3. X v. Latvia 143 a. Başvurunun Özeti 143 b. AİHM’nin Değerlendirmesi 145 4. Sözleşme’nin 13/I(b) Maddesi Çerçevesinde AİHM Kararlarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi 146 V. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN 13/2 MADDESİ UYARINCA ÇOCUĞUN GÖRÜŞÜ NEDENİYLE İADENİN REDDİ 150 A. Çocuğun Görüşünün İadeye Etkisi 150 B. Çocuğun Görüşünün Alınması İçin Gereken Yaş Ve Olgunluk 152 C. AİHM Kararları Işığında Konunun Değerlendirilmesi 154 1. Blaga v. Romania 154 a. Başvurunun Özeti 154 b. AİHM’nin Değerlendirmesi 156 VI. ÇOCUĞUN İADE EDİLMESİNE TALEPTE BULUNULAN DEVLETİN İNSAN HAKLARINA VE TEMEL HÜRRİYETLERE İLİŞKİN İLKELERİNİN İZİN VERMEMESİ HALİNDE İADENİN REDDİ (20’NCİ MADDE) 158 A. Talepte Bulunulan Devletin İnsan Haklarına ve Temel Hürriyete İlişkin İlkelerinin Yorumlanması 158 B. AİHM Kararları Işığında Konunun Değerlendirilmesi 163 VII. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN 27’NCİ MADDESİ UYARINCA MERKEZİ MAKAMLARIN BAŞVURUYU KABUL ETMEME YETKİSİ 164
III. BÖLÜM TÜRKİYE AÇISINDAN İADE RED NEDENLERİNİN UYGULANMASI I. GENEL OLARAK 167 II. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN 12/2 MADDESİ UYARINCA İADENİN REDDİ 168 A. Genel Olarak 168 B. Mahkeme Kararları Kapsamında Konunun Değerlendirilmesi 169 C. İstatistiki Bilgi 172 III. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN 13/I(a) MADDESİ UYARINCA İADENİN REDDİ 172 A. Genel Olarak 172 B. Mahkeme Kararları Kapsamında Değerlendirilmesi 173 C. İstatistiki Bilgi 178 IV. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN 13/I(b) MADDESİ UYARINCA İADENİN REDDİ 179 A. Genel Olarak 179 B. Mahkeme Kararları Kapsamında Konunun Değerlendirilmesi 180 C. İstatistiki Bilgi 193 V. ÇOCUK KAÇIRMA SÖZLEŞMESİ’NİN 13/2 MADDESİ UYARINCA ÇOCUĞUN GÖRÜŞÜ NEDENİYLE İADENİN REDDİ 194 A. Genel Olarak 194 B. Mahkeme Kararları Kapsamında Konunun Değerlendirilmesi 194 C. İstatistiki Bilgi 197 VI. Çocuğun İade Edilmesine Talepte Bulunulan Devletin İnsan Haklarına ve Temel Hürriyetlere İlişkin İlkelerinin İzin Vermemesi Halinde İadenin Reddi (20’nci Madde) 198 A. Genel Olarak 198 B. Mahkeme Kararları Kapsamında Değerlendirilmesi 198 C. İstatistiki Bilgi 200 VII. Çocuk Kaçırma Sözleşmesi’nin 27’nci Maddesi Uyarınca Merkezi Makamların Başvuruyu Kabul Etmeme Yetkisi 200
SONUÇ 203
EKLER 209 I. ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKİ VEÇHELERİNE DAİR SÖZLEŞME 209 II. ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKİ YÖN VE KAPSAMINA DAİR KANUN 221 III. GENELGE 229 ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKİ KAPSAMI VE UYGULAMASI” ADLI ADALET BAKANLIĞI GENELGESİ 229 Ek 1: Taraf Devletler Listesi 236 Ek 2: Talep Formu (İngilizce, Fransızca) 239 Ek 3: Yetki Belgesi (Vekâletname) (İngilizce, Fransızca, Almanca) 251 Ek 4: Sözleşmeye Dil Yönünden Çekince Koyan Devletler 254
