İÇİNDEKİLER İçindekiler Önsöz 5 Kısaltmalar 11 Giriş 13 Birinci Bölüm DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI VE ÖZEL HASSAS DENİZ ALANLARI I. DENİZ ÇEVRESİNİN KİRLENMESİ 17 A. Genel Olarak 17 B. Gemi Kaynaklı Kirlenme 19 1. Geminin İşletilmesinden Kaynaklanan Kirlenme 20 2. Kazalardan Kaynaklanan Kirlenme 21 II. ULUSLARARASI HUKUKTA DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI 22 A. Genel Olarak 22 B. Tarihsel Gelişim 23 1. Örf ve Âdet Hukuku 23 2. Antlaşmalar Hukuku 25 C. Deniz Koruma Alanları 32 1. BMDHS’de Düzenlenen “Açıkça Belirlenmiş Alan” Kavramı 33 2. MARPOL 73/78’de Düzenlenen “Özel Alan” Kavramı 35 3. Birleşik Krallık MEHRA kavramı 36 III. ÖZEL HASSAS DENİZ ALANI KAVRAMI 38 A. Genel Olarak 38 B. Gelişim Süreci 39 1. Kavramsallaşma Süreci Başlamadan Önceki İlkel Örnekler 39 2. 1978 Tanker Güvenliği ve Kirliliğin Önlenmesine İlişkin Uluslararası Konferans 40 3. Yönergelerin Ortaya Çıkışı ve İlk ÖHDA İlanı 42 4. Günümüze dek Yönergeler Üzerinde Gerçekleşen Değişiklikler 44 İkinci Bölüm ÖZEL HASSAS DENİZ ALANLARININ HUKUKİ REJİMİ I. HUKUKÎ DAYANAK 51 II. ÖHDA BELİRLEME KRİTERLERİ 55 A. Özel Öneme Sahip Olma 55 1. Ekolojik Kriter 56 2. Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Kriter 58 3. Bilimsel ve Eğitsel Kriter 59 B. Uluslararası Gemicilik Faaliyetlerinden Zarar Görme Riski 61 1. Gemi Trafiğinin Nitelikleri 62 2. Doğal Etkenler 62 3. Zarara Yönelik Değerlendirmeler 63 III. ÖHDA UYGULAMASININ ÖNGÖRDÜĞÜ KORUYUCU ÖNLEMLER 65 A. Genel Olarak 65 B. Önlemlerin Hukuki Zemini 66 C. Önlem Çeşitleri 71 1. Seyir Yardımcıları 71 a. Rotalandırma Önlemleri 72 b. Gemi Raporlama Sistemleri 79 c. Gemi Trafik Hizmetleri 81 d. Kılavuzluk 83 2. Boşaltım Kısıtlamaları 87 3. YTTP Standartları 88 4. Diğer Önlemler 89 D. Tampon Bölgelerde ve ÖHDA İlan Edilen Alan Dışında APM Uygulanması 91 IV. ÖHDA İLANINA DAİR SONUÇLAR 93 A. Önlemlerin Kayıt Altına Alınması 93 B. Önlemlerin İcra Edilmesine Yönelik Sonuçlar 95 C. ÖHDA Başvurusunda Bulunan Devletlere Yönelik Ek Yükümlülükler 96 D. ÖHDA İlanının Katma Değer Etkisi 99 Üçüncü Bölüm MEVCUT ÖZEL HASSAS DENİZ ALANLARI VE TÜRK SULARI I. MEVCUT ÖHDA’LARIN İNCELENMESİ 103 A. Genel Olarak 103 B. Büyük Set Resifi Bölgesi ve Torres Boğazı 105 1. Alanın Özellikleri 105 2. ÖHDA Uygulaması 107 C. Batı Avrupa Suları 110 1. Alanın Özellikleri 110 2. ÖHDA Uygulaması 112 D. Baltık Denizi 114 1. Alanın Özellikleri 114 2. ÖHDA Uygulaması 116 II. TÜRK SULARININ ÖHDA İLAN EDİLMESİ VE BU YÖNDEKİ ÇALIŞMALAR 120 A. Türk Boğazları 120 1. Tanımı 120 2. Hukuki Rejimi 120 a. Montrö Boğazlar Sözleşmesi Öncesi Dönem 120 b. Montrö Boğazlar Sözleşmesi 123 c. Deniz Çevresinin ve Seyir Güvenliğinin Korunmasına Yönelik Düzenlemeler 124 3. ÖHDA İlan Kriterleri Bağlamında Değerlendirilmesi 127 a. Özel Öneme Sahip Olma 127 b. Uluslararası Gemicilik Faaliyetlerinden Zarar Görme Riski 129 4. ÖHDA Konseptinin Muhtemel Getirileri ve Atılabilecek Alternatif Adımlar 133 a. Zorunlu Kılavuzluk 134 b. Montrö Sözleşmesi’nin Zorunlu Kılavuzluk Adına Yeniden Değerlendirilmesi 135 B. Karadeniz 136 1. Tanımı 136 2. Hukukî Rejimi 137 3. ÖHDA İlan Kriterleri Bağlamında Değerlendirilmesi 137 a. Özel Öneme Sahip Olma 137 b. Uluslararası Gemicilik Faaliyetlerinden Zarar Görme Riski 139 4. ÖHDA Kapsamında Alınabilecek Önlemler 141 Sonuç 143 Kaynakça 147 Kavramlar Dizini 169
