Uluslararası İnsancıl Hukuku
Prof. Dr. Fatma TAŞDEMİR
Dr. Öğr. Gökhan ALBAYRAK
İÇİNDEKİLER (DETAYLI)
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER (ÖZET) VE YAZARLAR LİSTESİ 7
İÇİNDEKİLER (DETAYLI) 9
▫ İNSANCIL HUKUKUN TEMEL İLKELERİ VE BU İLKELERİN TARİHSEL
GELİŞİM SAFHALARI 15
GİRİŞ 15
I. ÜÇ TEMEL İLKE 16
1.1. Sivillerin Korunması İlkesi (Ayrım İlkesi) 16
1.2. Askeri Gereklilik İlkesi 21
1.3. Orantılılık İlkesi 22
II. TEMEL İLKELERİN TARİHSEL GELİŞİM SAFHALARINA GİRİŞ 25
2.1. Temel İlkelerin Modern Düşünceye Taşınması: de Vitoria ve
Grotius 26
2.2. Henry Dunant, Uluslararası Kızılhaç Komitesi ve İlk Cenevre
Sözleşmesi 29
2.3. Temel İlkelerin Ulusal Hukuka Yansımasında Önemli Bir Örnek:
Lieber Yasası 30
2.4. Temel İlkelerin Uluslararasılaşması: Cenevre Sözleşmeleri 31
SONUÇ 32
KAYNAKÇA 33
▫ SİLAHLI ÇATIŞMALARDA SİVİL KİŞİLERİN VE SİVİL NESNELERİN KORUNMASI 37
GİRİŞ 37
I. SİLAHLI ÇATIŞMANIN (HOSTILITIES) ETKİLERİNE KARŞI SİVİLLERİN KORUNMASI 42
II. SAVAŞ ZAMANINDA SİVİLLERİN GENEL KORUNMASI VE İDARESİ 47
SONUÇ 57
KAYNAKÇA 60
▫ JUS AD BELLUM & JUS IN BELLO İLİŞKİSİ 61
GİRİŞ 61
I. JUS AD BELLUM VE JUS İN BELLO’NUN DÜŞÜNSEL KÖKENLERİ 62
II. JUS AD BELLUM VE JUS IN BELLO İLKELERİ 67
III. JUS AD BELLUM VE JUS İN BELLO’NUN MODERN ULUSLARARASI
HUKUKTAKİ YERİ 70
3.1. Jus Ad Bellum’un Modern Uluslararası Hukuktaki Kapsamı 70
3.2. Jus in Bello’nun Modern Uluslararası Hukuktaki Kapsamı 73
3.3. Jus ad Bellum ve Jus in Bello Arasındaki Farklılıklar 77
SONUÇ 79
KAYNAKÇA 81
▫ 21. YÜZYILDA ULUSLARARASI NİTELİKTE OLMAYAN SİLAHLI ÇATIŞMALARIN GRİ BÖLGESİ: STATÜ TARTIŞMALARI 83
GİRİŞ 83
I. SİVİL VE MUHARİP KAVRAMLARININ GELİŞİMİNİN TARİHSEL ARKA PLANI 85
II. GÜNÜMÜZDE SİVİLLER VE MUHARİPLERİN STATÜ SORUNU 90
2.1. Uluslararası Nitelikteki Silahlı Çatışmalarda Siviller ve
Muhariplerin Statüsü 90
2.2. Uluslararası Nitelikte-Olmayan Silahlı Çatışmalarda Statü Sorunu 96
2.2.1. Uluslararası Nitelikte-Olmayan Silahlı Çatışmaların
Çerçevesi 96
2.2.2. Uluslararası Nitelikte-Olmayan Silahlı Çatışmalarda Devlet Silahlı Güçlerinin, Muhalif Savaşçıların (Fighters) ve
Sivillerin Statüsü 100
2.2.2.1. Devlet silahlı güçlerinin uluslararası hukuksal statüsü 102
2.2.2.2. Muhalif silahlı güçler ve diğer örgütlü silahlı
gruplar 103
2.2.2.3. Muhasamata doğrudan katılan ve katılmayan
kişiler 109
2.2.3. Muharip Bağışıklığının Uluslararası Nitelikte-Olmayan
Silahlı Çatışmalara Genişletilmesi Önerileri 112
III. ABD’NİN KÜRESEL TERÖRİZMLE MÜCADELESİ 115
3.1. El Kaide ve Taliban İle Mücadelede Savaş Hukuku Paradigması 115
3.2. Ayrıcalıksız/Yasadışı Muharip Statüsü Sorunu 116
3.3. Çatışmanın Sınıflandırılması Sorunu 117
3.4. Hedef Alma Sorunu 119
SONUÇ 120
KAYNAKÇA 124
▫ İNSANLIK SUÇLARININ YARGILANMASI SORUNU 131
GİRİŞ 131
I. İNSANLIK SUÇLARININ MAHİYETİ VE TARİHSEL ARKAPLAN 132
II. ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ’NİN NİTELİĞİ VE YARGI YETKİSİ 141
III. KÜRESEL GÜÇLER VE ULUSLARARASI CEZA YARGISI 149
IV. SURİYE’DEKİ EYLEMLERİN YARGILANMASI SORUNU 151
V. MYANMAR’DAKİ EYLEMLERİN YARGILANMASI SORUNU 154
SONUÇ 155
KAYNAKÇA 156
▫ İNSANCIL HUKUKTA “HEDEF ALARAK ÖLDÜRME” 161
GİRİŞ 161
I. TERÖRİZMLE MÜCADELE KAPSAMINDA “HEDEF ALARAK ÖLDÜRME” OPERASYONLARI 162
II. İNSANCIL HUKUK ÇERÇEVESİNDE HEDEF ALARAK ÖLDÜRME 165
III. BİR SAVAŞ ŞEKLİ OLARAK TERÖRİZM VE HEDEF ALARAK ÖLDÜRMENİN HUKUKSAL GEREKÇELERİ 169
IV. TERÖRİZMİN SAVAŞ TEŞKİL ETME, DEVLET DIŞI SİLAHLI AKTÖRLERİN
“ÇATIŞAN TARAF” OLMA OLASILIĞI 171
SONUÇ 173
KAYNAKÇA 176
▫ İNSANCIL HUKUK AÇISINDAN SİBER SAVAŞ VE HACKER’LARIN
HEDEF ALINMASI 179
GİRİŞ 179
I. SİBER UZAY VE SİBER SALDIRI ÖRNEKLERİ 180
II. SİBER EYLEMLER VE TALLİNN EL KİTABI 183
III. SİBER UZAY VE JUS IN BELLO 184
3.1. Silahlı Çatışmaların Nitelendirilmesi 185
3.2. Muhasamata Doğrudan Katılan Siviller ve Hacker’ların Hedef
Alınması 187
SONUÇ 194
KAYNAKÇA 195
▫ CİN ŞİŞEYİ TERK ETTİ: GELECEĞİN KALAŞNİKOFLARI OTONOM
SİLAH SİSTEMLERİ VE ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK 199
GİRİŞ 199
I. YENİ SİLAHLAR VE YENİ TEKNOLOJİLER KARŞINDA ULUSLARARASI
İNSANCIL HUKUK 205
II. OTONOM SİLAH SİSTEMLERİ: KAVRAMSAL TARTIŞMALAR, TANIM, KATEGORİSAZYON VE KRİTİK 211
2.1. Otonom Silah Sistemleri: Kavramsal Tartışmalar ve Tanım Sorunu 211
2.2. Otonom Silah Sistemlerinin Kategorisazyonu ve Kritiği 214
III. ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUKUN İLKELERİ VE OTONOM SİLAH SİSTEMLERİ 221
3.1. Ayrım İlkesi ve Otonom Silah Sistemleri 225
3.2. Orantılılık ve Otonom Silah Sistemleri 229
3.3. Askeri Gereklilik İlkesi ve Otonom Silah Sistemleri 234
IV. HESAP VEREBİLİRLİK VE OTONOM SİLAH SİSTEMLERİ 236
SONUÇ: OTONOM SİLAH SİSTEMLERİNİN “İNSANLIKTAN ÇIKARILMASININ”
TERSİNE “ANLAMLI İNSAN KONTROLÜ” 241
KAYNAKÇA 242
▫ ULUSLARARASI NİTELİKTE OLMAYAN SİLAHLI ÇATIŞMALARDA GÜVENLİK AMAÇLI GÖZALTI VE “SERDAR MOHAMMED VE
DİĞERLERİ SAVUNMA BAKANLIĞI’NA KARŞI” DAVASI 251
GİRİŞ 251
I. GÜVENLİK AMAÇLI GÖZALTI 257
1.1. Ayrım İlkesi ve Silahlı Çatışmalarda Bireysel Statüler 257
1.2. Güvenlik Amaçlı Gözaltı Kavramı 262
II. SERDAR MOHAMMED VE DİĞERLERİ SAVUNMA BAKANLIĞI’NA KARŞI
DAVASI (SERDAR MOHAMMED AND OTHERS V. MINISTRY OF DEFENCE) 265
2.1. Dava Konusu Olaylar 266
2.2. Dava’nın İngiliz Yargı Sisteminde Görülmesi 267
SONUÇ 277
KAYNAKÇA 278
▫ SURİYE İÇ SAVAŞI’NDAKİ İNSANCIL HUKUK İHLALLERİ 281
GİRİŞ 281
I. SİVİLLER VE ÇATIŞMA DIŞI KALMIŞ SAVAŞANLARA YAPILAN MUAMELEYE İLİŞKİN İHLALLER 283
1.1. Katliamlar ve Yasadışı Öldürmeler 283
1.2. Zorla Kaybolma (Keyfi Tutuklamalar ve Yasadışı Gözaltılar) 288
1.3. İşkence 292
1.4. Cinsel Şiddet 296
1.5. Çocuklara Yönelik İhlaller 298
II. ÇATIŞMANIN YÜRÜTÜLMESİNE İLİŞKİN İHLALLER 301
2.1. Yasadışı Saldırılar 301
2.2. Koruma Altındaki Kişiler ve Nesneler 302
2.3. Yasaklanmış Silahların Kullanımı 306
2.4. Kuşatmalar, İnsani Yardımın Engellenmesi ve Zorla Yersizleşmeler 309
SONUÇ 312
KAYNAKÇA 315