Şirketlerde Yönetim Kurulu Krizleri ve Çözüm Yolları

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Teşekkür 7
Kısaltmalar 19
Özet 23
Giriş 25
Birinci Bölüm
ANONİM ŞİRKETTE ORGANİZASYON
1. ANONİM ŞİRKETTE ORGANLAR 31
1.1. Zorunlu Organlar 39
1.1.1. Genel Kurul 41
1.1.2. Yönetim Kurulu 50
1.2. Zorunlu Organlar Arası İlişkiler 56
1.2.1. Yönetim Kurulu ve Genel Kurul Arasındaki İlişki 69
1.2.1.1. Salt Yetki Prensibi 69
1.2.1.2. Lider Prensibi 70
1.2.1.3. İşlevler Ayrılığı Prensibi 70
1.2.1.4. Sınırlandırılmış Salt Yetki Prensibi 71
1.2.1.5. Prensiplere İlişkin Değerlendirmemiz 71
1.2.2. Kişilerin Organlardaki Konumdan Kaynaklanan Modeller 73
1.2.2.1. Pay Sahiplerinin Yönetimi 73
1.2.2.2. Yarı Profesyonel Yönetimi 74
1.2.2.3. Profesyonellerin Yönetimi 75
1.3. İhtiyari Organlar 75
İkinci Bölüm
YÖNETİM KURULUNUN OLUŞTURULMASI
2. ANONİM ŞİRKETLERDE YÖNETİM 79
2.1. Yönetim Kurulunun İşlevi 80
2.2. Yönetim Kurulunun Organizasyonu ve Organizasyon Modelleri 83
2.2.1. Tekli Sistem (Monist Sistem) 84
2.2.2. İkili Sistem (Dualist Sistem) 87
2.2.3. Karma Sistem 89
2.2.4. Tercihli Sistem 89
2.2.5. Türk Hukuk Sisteminde Yönetim Kurulunun Organizasyonu 90
2.3. Yönetim Kurulunun Yapılandırılması 93
2.3.1. Yönetim Kurulu Üyelerinin Seçimi 96
2.3.1.1. Yönetim Kurulunun Esas Sözleşmeyle Seçilmesi 96
2.3.1.2. Yönetim Kurulunun Genel Kurul Tarafından Seçilmesi 96
2.3.1.3. Kamu Tüzel Kişilerinin Yönetim Kuruluna Üye Göndermesi 98
2.3.1.4. Yönetim Kurulunun Üye Seçmesi (Tamamlaması) 101
2.3.1.5. Mahkeme Tarafından Yönetim Kurulu Üyesi Atanması 101
2.3.2. Yönetim Kurulu Üyeliği İçin Aranan Şartlar 102
2.3.2.1. Kanunda Öngörülen Şartlar 103
2.3.2.1.1. Tam Ehliyet Şartı 103
2.3.2.1.2. Seçilme Engeli Bulunmaması Şartı 104
2.3.2.1.3. Gerçek veya Tüzel Kişi Olma Şartı 105
2.3.2.1.4. Pay Sahibi Olmanın Zorunlu Olmaması 107
2.3.2.2. Esas Sözleşme ile Ek Şartlar Öngörülmesi 108
2.3.3. Yönetim Kurulu Üye Sayısı 116
2.3.3.1. Üye Sayısının Esas Sözleşmede Yazılı Olması 116
2.3.3.2. Üye Sayısına Yönelik Özel Düzenlemeler 123
2.3.3.3. Toplam Üye Sayısının Tek Sayılardan Tercih Edilmesi 124
2.3.3.4. Yönetim Kurulu Üye Sayısı ve Kooptasyon Uygulaması 128
2.3.3.5. Bir Üyeli Yönetim Kurulu 134
2.3.4. Yönetim Kurulu Üyelerinin Görev Süresi 138
Üçüncü Bölüm
YÖNETİM KURULUNUN İŞLEYİŞİ
3. YÖNETİM KURULUNDA ÇALIŞMA BİÇİMİ 143
3.1. Yönetim Kurulunda Görev Dağılımı ve Üyelik Çeşitleri 144
3.1.1. Yönetim Kurulu Başkanı 145
3.1.2. Bir Kişilik Yönetim Kurulunda Başkanlık Görevi 152
3.1.3. Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve Başkana Vekâlet Şartı 154
3.1.4. Genel Sekreter 159
3.1.5. Murahhas Üye 162
3.1.6. İnançlı Yönetim Kurulu Üyesi 163
3.1.7. Fiili Yönetim Kurulu Üyesi 167
3.1.8. Yedek Yönetim Kurulu Üyesi 169
3.1.9. Tamamlayıcı Yönetim Kurulu Üyesi 173
3.1.10. Yedek ve Tamamlayıcı Yönetim Kurulu Üyeliğinin Farkı 176
3.2. Yönetim Kurulu Üyeleri ile Şirket Arasındaki Hukuki İlişkinin Niteliği 178
3.3. Yönetim Kurulu Üyelerinin Görev ve Yükümlülükleri 180
3.4. Yönetim Kurulunun Çalışması ve Karar Alması 181
3.4.1. Yönetim Kurulu Toplantı Türleri ve İşleyişleri 182
3.4.1.1. Fiziki Toplantı 183
3.4.1.1.1. Toplantı Gündeminin Belirlenmesi 184
3.4.1.1.2. Yönetim Kurulu Toplantı Çağrısı ve Şekli 185
3.4.1.1.3. Toplantı ve Karar Yeter Sayısı 187
3.4.1.2. Elektronik Ortamda Toplantı 190
3.4.1.3. Elden Dolaştırma Yöntemiyle Karar Alınması 194
3.5. İşleyişte Komite ve Komisyonların Konumu 198
3.6. İşleyişte CEO’nun ve Müdürün Konumu 203
Dördüncü Bölüm
YÖNETİM KURULU KRİZLERİ VE KRİZLERİN ETKİLERİ
4. KRİZ KAVRAMI 207
5. YÖNETİM KURULU KRİZLERİNİN TÜRLERİ, SEBEPLERİ VE ETKİLERİ 210
5.1. Yönetim Kurulu Krizlerinin Türleri 210
5.1.1. İradi Kriz (Stratejik Kriz) 210
5.1.2. Çatışmaya Dayalı Krizler 212
5.1.3. Yönetim Kurulu Dışındaki Sebeplerden Doğan Krizler 215
5.1.4. Kilitlenme, Organ Yokluğu Sonucu Doğuran Krizler 216
5.2. Kriz, Kilitlenme ve Sorunlu Durumlara Örnekler 220
5.2.1. Yönetim Kurulu Toplantısının Yapılamaması 221
5.2.1.1. Toplantı Çağrısı Yapılamaması 223
5.2.1.2. Toplantı Yeter Sayısına Ulaşılamaması 227
5.2.2. Yönetim Kurulunun Karar Alamaması 235
5.2.3. Yönetim Kurulu Başkanının Kilitlenmeye Sebep Olması 240
5.2.4. Yönetim Kurulu Üyelerinin Üstünlük Çekişmesi 245
5.2.5. Belirli Gruplara Yönetim Kurulunda Temsil Edilme Hakkı Tanınması Sonucu Ortaya Çıkabilecek Kilitlenme 249
5.2.6. Yönetim Kurulunun İbra Edilmemesi 259
5.2.7. Yapısal Değişiklikler Sonucu Ortaya Çıkan Krizler 263
5.2.8. Organik Bağ İddiası ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması 265
5.2.9. Hâkim Şirketin Bağlı Şirket Üzerindeki Hâkimiyet Yetkisinin Kötüye Kullanılması 269
5.2.10. Esas Sözleşme Düzenlemeleri Nedeniyle Yönetim Kurulunun İşlerlik Kaybı 272
5.2.11. Komisyonlarda Kilitlenme Sorunu 273
5.2.12. Çok Uluslu Şirketlerde Kültür Çatışması ve Mesafe Sorunu 276
5.3. Yönetim Kurulu Krizlerinin Etki ve Sonuçları 277
5.3.1. Yönetim Kurulu Krizinin Şirkete Etkisi 278
5.3.2. Yönetim Kurulu Krizinin Pay Sahiplerine Etkisi 281
5.3.3. Yönetim Kurulu Krizinin Yönetim Kurulu Üyelerine Etkisi 282
5.3.4. Yönetim Kurulu Krizinin Genel Kurula Etkisi 284
5.3.5. Yönetim Kurulu Krizinin Diğer Etkileri 285
Beşinci Bölüm
ÖNLEYİCİ TEDBİRLER İLE KRİZ ANI VE SONRASINA İLİŞKİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
6. KRİZ/KİLİTLENME ÖNCESİ YAPILABİLECEKLER 287
6.1. Kurumsal Yönetim İlkelerinin Tatbiki 288
6.2. Esas Sözleşmede Öngörülebilecek Düzenlemeler 294
6.2.1. Emredici Hükümler İlkesinin Doğurduğu Sorunlar ve Görüşümüz 297
6.2.2. Temsil Yetkisinin Planlanması 304
6.2.3. Yönetim Kurulu Üye Sayısının Belirlenmesinde Takdir Yetkisi 305
6.2.4. E–YK Toplantısı Yapılması 306
6.2.5. Görev Sürelerinin Kademeli Olarak Belirlenmesi 307
6.2.6. Kooptasyon İşleyişinde Riskin Bertaraf Edilmesi 308
6.2.7. Yönetim Kurulu Görev Dağılımına Genel Kurul Müdahalesi 313
6.2.8. Yönetim Kurulunda Temsil Hakkı Tanınması 313
6.2.9. Yönetim Kurulunda Oylama Usulünün Değiştirilmesi 318
6.2.10. Uzlaştırmacı Görevlendirilmesi 319
6.2.11. Yedek ve/veya Tamamlayıcı Yönetim Kurulu Üyesi Seçimi 322
6.2.12. Toplantı ve Karar Yetersayılarının Hafifletilmesi 324
6.2.13. Bir Kişilik Yönetim Organına Danışma Kurulu Desteği 328
6.2.14. Onursal Başkanlık 330
6.2.15. Eş Başkanlık Modeli 332
6.3. Pay Sahipleri Sözleşmesi 334
6.4. Oy Şartı 342
6.5. Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesi 344
6.6. Aile Anayasası 347
6.7. Çok Şirketli Yapılarda Yalıtımın Sağlanması 357
7. KRİZ/KİLİTLENME SONRASI ŞİRKET İÇİ ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ 359
7.1. Yönetim Kurulunun Kendi Sorununu Gidermesi 359
7.2. Genel Kurulun Soruna Müdahalesi 360
7.3. Payların Devri 362
7.3.1. Kilidin Şirketlerin Birleşmesi Yoluyla Açılması 367
7.3.2. Hâkim Pay Sahibinin Satın Alma Hakkını Kullanarak Kilidi Açması 372
7.3.3. Haklı Sebeple Fesih Davası Yoluyla Kilidin Açılması 375
7.3.4. Alternatif Pay Devir İmkânları Yaratılarak Kilidin Açılması 376
7.3.4.1. Karşılıklı Pay Alım/Satım Hakları Kullanımı ile Kilidin Açılması 376
7.3.4.2. Birlikte Satma ve Birlikte Satışa Zorlama Hakkının Kullanılmasıyla Kilidin Açılması 379
7.3.4.3. Öncelik ve Önalım Haklarının Kullanılması ile Kilidin Açılması 380
7.3.5. Esas Sözleşmede Pay Devrine İlişkin Yükümlülük Getiren Hükümlere
Yer Verilip Verilemeyeceği Sorunu 383
7.4. Pay Devri Sınırlandırmalarının (Bağlam) Yönetim Kurulu Krizi ve Kilitlenmelerinde Çözüm Etkisi 385
7.5. Şirketin Kendi Paylarını Edinmesi 393
7.6. Şirketin Bölünmesi 401
7.7. Şirketin Tasfiyesi 403
Altıncı Bölüm
KRİZ VE KİLİTLENMEDE GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ VE
MUHTEMEL DAVALAR
8. KRİZ/KİLİTLENME SÜREÇLERİNDE GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR 407
8.1. Geçici Hukuki Koruma İhtiyacı ve Faydası 407
8.2. İhtiyati Tedbir 408
8.3. Kriz/Kilitlenmede Gündeme Gelebilecek İhtiyati Tedbirler 409
8.3.1. Kayyım Atanması 409
8.3.2. Fesih Davasında Atanan Kayyımın Yetkileri ve Kilitlenmeye Farklı Bir Faydası 416
8.3.3. Özel Fesih Davalarında İhtiyati Tedbir Kararlarının Değerlendirilmesi 417
9. KRİZ/KİLİTLENME HALİNDE UYGULANABİLECEK ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ 419
9.1. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerinin Uygulama Önceliği 421
9.2. Arabuluculuk ile Yönetim Kurulu Kriz ve Kilitlenmesinin Çözümü 424
9.3. Med–Arb: Arabuluculuk ve Tahkim Uygulaması 435
9.4. Arb–med: Tahkim ve Arabuluculuk Uygulaması 441
9.5. Tahkim ile Yönetim Kurulu Kriz ve Kilitlenmesinin Çözümü 443
9.6. Kilitlenme Çözümünde Seri Tahkim Usulü 449
10. KRİZ/KİLİTLENME HALİNDE BAŞVURULABİLECEK ÖZEL FESİH DAVALARI 451
10.1. Son Çare Dava Yolu: Fesih İçin Özel Davalar 451
10.2. Yönetim Kurulu Açısından Organ Yokluğuna Dayalı Fesih Davası (TTK md. 530) 452
10.2.1. Kilitlenebilen Yönetim Kurulunun Organ Olarak Varlığı 453
10.2.2. Organ Yokluğunda Aranan Süre 459
10.2.3. Esas Sözleşme Hükmü ile Kilitlenmenin Organ Yokluğu Olarak Kabulü 462
10.2.4. Yönetim Kurulunun Organ Olarak Yokluğu Halinde Mahkemece Alınabilecek Tedbirler 464
10.3. Yönetim Kurulundaki Kriz/Kilitlenme Sorunlarında Stratejik Bir Yöntem Olarak Haklı Sebeple Şirketin Feshi Davası (TTK md. 531) 464
10.3.1. Haklı Sebeple Fesih Davasının Yönetim Kurulu Kriz ve
Kilitlenmelerinde Tatbiki 466
10.3.2. Kriz ve Kilitlenmelerde Haklı Sebeple Fesih Davası Açabilmek İçin
Pay Sahipliği Şartı 472
10.3.3. Haklı Sebep Kavramı ile Karar Tarihine En Yakın Tarihteki Değer Konularına Yönetim Kurulu Sorunları Açısından Yaklaşım 474
10.3.4. Fesih Kararı ve Diğer Çözümler 482
10.3.4.1. Şirketten Çıkarma Kararı 482
10.3.4.2. Mahkemenin Üretebileceği Diğer Çözümler 487
10.3.5. Organ Yokluğuna Dayalı Fesih Davası ile Haklı Sebeple Fesih Davası Farkı ve Uygulama Tercihi Konusundaki Görüşümüz 497
11. YÖNETİM KURULUNU İŞLER KILMAK İÇİN SORUMLULUK DAVASI İHTARATI 501
11.1. Davanın Tarafları 503
11.2. Kanundan Doğan Yükümlülüğün İhlali 506
11.3. Esas Sözleşmeden Doğan Yükümlülüğün İhlali 507
11.4. Sorumluluk Davasında Kusur 508
11.5. Sorumluluğu Sona Erdiren Sebepler 512
11.6. Kilitlenme Halinde Pay Sahiplerinin Sorumluluğu 514
11.7. Yönetim Kurulu Üyesinin Mesleki Sorumluluk Sigortası 516
12. YAPAY ZEKÂNIN YÖNETİM KURULUNDA KONUMLANDIRILMASI 519
12.1. Yapay Zekânın YK Üyesi Olabilme Sorunu 520
12.2. Yapay Zekânın Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğuna Etkisi 524
Sonuç 527
Kaynakça 535
Kavramlar Dizini 565