İş Hukuku II_{Toplu İş İlişkileri}

Prof. Dr. Ünal NARMANLIOĞLU

İçindekiler

- Toplu İş Hukukunun Ortaya Çıkışı
- Toplu İş İlişkilerinin Ayırdedici Yönleri
- Toplu İş Hukukunu Yönlendiren Esaslar ve Anayasal Tercihler
- Sendika Kavramı ve Sendikal Kuruluşların Özellikleri
- Sendika ve Konfederasyonların Kurulması
- Sendika ve Konfederasyonların İç İlişkileri
- Sendika ve Konfederasyonun Üyeleri
- Sendika Üyeliğinin Kazanılması ve Kaybedilmesi
- Sendika-Üye İlişkileri
- Sendikaların ve Konfederasyonların Üst Kuruluş Üyeliği
- İşçi-İşveren Kuruluşlarının Katılması veya Birleşmesi
- Sendika ve Konfederasyonların Mal Varlıkları-Gelir ve Giderleri
- Sendika ve Konfederasyonların Faaliyetleri
- İşyeri Sendika Temsilcileri
- Sendika ve Konfederasyonların Denetimi
- Sendika ve Konfederasyonların Sona Ermesi
- Genel Bilgiler
- Toplu İş Sözleşmesi Tipleri
- Toplu İş Sözleşmesi Ehliyeti ve Yetkisi
- Toplu İş Sözleşmesinin Muhtevası
- Toplu İş Sözleşmesinin Akdedilmesi
- Toplu İş Sözleşmesinin Etkileri
- Toplu İş Sözleşmesinin Niteliği
- Toplu İş Sözleşmesinin Geçersizliği
- Toplu İş Sözleşmesinin Sona Ermesi
- İş Uyuşmazlığı Kavramı
- İş Uyuşmazlıklarının Çözüm Yolları
- Barışçı Çözüm Yolları
- Hak Uyuşmazlıklarının Çözümü
- Grev Kavramı
- Kanuni Grev-Kanun Dışı Grev
- Kanun Dışı Grev
- Lokavt Kavramı-Kanuni Lokavt-Kanun Dışı Lokavt
- Kanuni Grev-Lokavtın Sonuçları
- Kanun Dışı Grev ve Lokavtın Sonuçları

İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
TOPLU İŞ HUKUKU HAKKINDA GENEL BİLGİLER
§ 1. TOPLU İŞ HUKUKUNUN ORTAYA ÇIKIŞI1
§ 2. TOPLU İŞ İLİŞKİLERİNİN (KOLLEKTİF İŞ
HUKUKUNUN) AYIRDEDİCİ YÖNLERİ 4
A. FERDİ İŞ HUKUKUNDAN FARKLI YÖNLERİ4
B. GENEL ÇİZGİLERİYLE TOPLU İŞ HUKUKUNUN
ÖZELLİKLERİ.6
§ 3. TOPLU (KOLLEKTİF) İŞ HUKUKUNU
YÖNLENDİREN ESASLAR VE ANAYASAL TERCİHLER7
A. TOPLU İŞ HUKUKUNU YÖNLENDİREN GENEL ESASLAR 7
I. SENDİKA HAKKI (ÖZGÜRLÜĞÜ)7
1. Sendika Özgürlüğünün Görünümleri 9
a. Bireysel (Ferdi) Sendika Özgürlüğü 11
aa. Olumlu Sendika Özgürlüğü.11
bb. Olumsuz Sendika Özgürlüğü.12
b. Kollektif (Toplu) Sendika Özgürlüğü .12
2. Sendika Özgürlüğünün Hukuki Dayanakları.13
a. ILO Sözleşmeleri 14
b. Avrupa Konseyince Benimsenen Bazı Belgeler19
aa. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi19
bb. Avrupa Sosyal Şartı .19
II. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ ÖZERKLİĞİ.20
1. Genel Olarak20
2. İrade Özerkliği-Sözleşme Özerkliği 22
3. Toplu İş Sözleşmesi Özerkliğinin Dayanakları .25
X İŞ HUKUKU II • Toplu İş İlişkileri
B. TÜRK TOPLU İŞ HUKUKUNUN ANAYASADAN
KAYNAKLANAN TEMEL TERCİHLERİ .26
I. GENEL OLARAK .26
II. SENDİKAL İLİŞKİLER KONUSUNDA ANAYASAL
TERCİHLER28
1. Sendika Hakkının Süjeleri İşçiler ve İşverenlerdir28
2. Anayasa Hem Ferdi (Bireysel) Hem Kollektif (Toplu)
Sendika Özgürlüğünü Güvence Altına Almıştır29
3. Anayasa Sendikaların Amacını Belirlemiş Kurulmaları Gibi
Faaliyetleri de Tasrih Edilen Amaçla Sınırlandırmıştır.30
4. Sendikaların Tüzüklerinin Kuruluş Ve İşleyişlerinin
Demokratik Esaslara Uygun Olması Gereği Vurgulanmıştır 31
III. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ KONUSUNDAKİ ANAYASAL
TERCİHLER32
1. Toplu İş Sözleşmesi Yapma Hakkı Karşılıklı Olarak İşçiler ve
İşverenlere Tanınmıştır 32
2. Toplu İş Sözleşmesi Yapma Hakkının Bir Kanunla
Düzenlenmesi Gereği Öngörülmüştür.33
IV. TOPLU İŞ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ
HUSUSUNDAKİ ANAYASAL TERCİHLER 33
1. Barışçı Yollara İlişkin Anayasal Tercihler.34
a. Toplu İş Uyuşmazlıklarının Çözümünde Barışçı Yolların
Önceliği.34
b. Grev ve Lokavtın Yasaklandığı Hallerde veya Bakanlar
Kurulunca Ertelenmesi Durumunda Uyuşmazlığın Yüksek
Hakem Kurulunca Çözümlenmesi 34
2. Mücadele Yöntemleri (Grev ve Lokavt) İle İlgili Anayasal
Tercihler.35
a. Genel Olarak .35
b. Anayasanın Grev ve Lokavta Bakış Açısı.36
c. Grev Hakkı Belirli Bir Nitelik ve Aşamadaki Uyuşmazlıkların
Çözümü İçin Tanınmıştır.37
d. Grevin İyiniyet Kurallarına Aykırı Tarzda, Toplum
Zararına ve Milli Serveti Tahrip Edecek Şekilde
Kullanılamayacağı Belirtilmiştir.38
e. Greve Katılanların Greve Katılmayanların İşyerinde
Çalışmalarını Hiçbir Şekilde Engelleyemeyeceğine İşaret
Edilmiştir.39
§ 4. TOPLU İŞ İLİŞKİLERİNİN (HUKUKUNUN) KAPSAMI 39
İçindekiler XI
İKİNCİ BÖLÜM
SENDİKALAR HUKUKU
§ 1. SENDİKA KAVRAMI VE SENDİKAL KURULUŞLARIN
ÖZELLİKLERİ.44
A. SENDİKA KAVRAMI44
I. DEYİM.44
II. TANIMI45
III. GENELDE SENDİKAL HAREKET VE TÜRKİYE'DE
SENDİKAL MEVZUATIN GELİŞİMİ .47
B. SENDİKANIN (İŞÇİ-İŞVEREN KURULUŞLARININ)
ÖZELLİKLERİ.53
I. BELİRLİ SIFATI TAŞIYAN KİŞİLERDEN OLUŞMASI .53
1. Genel Olarak53
2. Sendikalar Kanunu Karşısında Memurların Durumu54
II. KANUNEN SINIRLI OLARAK BELİRLENEN AMACININ
BULUNMASI 58
1. Genel Olarak58
2. Ticaret Ortaklıkları (Şirketler) ile Sendikaların
Karşılaştırılması.61
3. Dernekler ile Sendikaların Karşılaştırılması .63
a. Genel Olarak .63
b. Dernekler ve Cemiyetler Hakkındaki Hükümleri
Sendikalara Uygulanma İmkânı64
III. KURULMASININ İLGİLİLERİN İSTEĞİNE BAĞLI
BULUNMASI VE AYNI SOSYAL SINIFIN MENSUPLARINA
AÇIK OLMASI65
1. Sendikalar ve Meslek Birlikleri.66
2. Sendikalar ve Mesleki Örgütler (Teşekküller).67
IV. ÖZEL HUKUK TÜZEL KİŞİSİ OLMASI (Tüzel kişiliğe
Sahip Olma)68
V. SENDİKALARIN RAKİP KURULUŞLARA VE ÜÇÜNCÜ
KİŞİLERE KARŞI BAĞIMSIZ OLMASI.71
VI. DEMOKRATİK ESASLARA YER VEREN BİR YAPIYA
SAHİP OLMASI. .72
§ 2. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN KURULMASI.73
A. KURULMA İŞLEMİNİ YÖNLENDİREN GENEL ESASLAR73
XII İŞ HUKUKU II • Toplu İş İlişkileri
I. TEŞKİLATLANMA (ÖRGÜTLENME) SERBESTİSİ 73
II. BİRDEN ÇOK KURULUŞ OLUŞTURABİLME SERBESTİSİ 75
1. Genel Olarak75
2. İç Örgütlenme (Sendika Şubeleri ve Bölge Şubeleri Açma
İmkânı) 76
III. SENDİKALARIN SADECE İŞKOLU DÜZEYİNDE
KURULABİLMESİ ESASI .77
1. Genel Olarak77
2. Aynı İşkolunda Kurulabilme Esasının İstisnası: Kamu
İşverenleri Sendikaları.78
3. Kanuni Düzenlemenin Değerlendirilmesi 81
4. İşkolu Kavramı ve Uyuşmazlık Halinde İşkolunun Belirlenmesi .82
a. İşkolu Kavramı82
b. İşkolunun Kapsamı ve Yardımcı İş Kavramı 84
c. Bir İşyerinin Dahil Bulunduğu İşkolunun Tespiti Usulü 85
aa. Uyuşmazlığın Bakanlıkça Çözümlenmesi: İşkolu
Tespit Kararı85
bb. Bakanlığın Tespit Kararına İtiraz-Yargının Kesin
Çözümü .86
d. İşyerinin Girdiği İşkolunun Belirlenmesinde Gözönünde
Bulundurulması Gereken Esaslar88
B. KURULUŞ ŞARTLARI90
I. GENEL OLARAK .90
II. KURUCULARA İLİŞKİN ŞARTLAR .92
1. Belirli Bir Sıfata Sahip Bulunmak.92
2. Kanunda Öngörülen Niteliklere Sahip Olmak 94
3. Fiilen Çalışır Olmak 94
4. Kurucuların Sayısı.95
III. KURULUŞUN AMACINA İLİŞKİN KANUNİ GEREKLER .97
IV. ŞEKLE İLİŞKİN KANUNİ GEREKLER: KURULUŞ
İŞLEMLERİ .98
1. Tüzel Kişiliğin Kazanılmasından Önce Yapılacak İşlemler98
2. Tüzel Kişiliğin Kazanılmasından Sonra Yapılacak İşlemler.100
C. KURULUŞUN TÜZÜĞÜ VE İÇERİĞİ.100
§ 3. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN İÇ (DAHİLİ)
İLİŞKİLERİ.103
İçindekiler XIII
A. SENDİKANIN İÇ (DAHİLİ) ORGANİZASYONU VE İŞLEYİŞİ.103
B. İŞÇİ VE İŞVEREN KURULUŞLARININ ORGANLARI 103
I. GENEL OLARAK .103
II. SENDİKALARIN İÇ İLİŞKİLERİNE YÖN VEREN BELLİ
BAŞLI ESASLAR .104
III. ORGANLARIN TÜMÜ YA DA BİR KISMI İÇİN
ÖNGÖRÜLEN ORTAK ESASLAR105
1. Zorunlu Organlar-İhtiyari (İsteğe Bağlı) Organlar105
2. Genel Kurul Dışındaki Zorunlu Organlarda Yer Alacaklarda
Bulunması Gereken Şartlar106
a. Zorunlu Organlarda Görev Alabilmenin Asgari ve
Ortak Şartı: Geçerli Sendika Üyesi Olma Gereği .106
b. Kuruculuğa Engel Bir Suçtan Hüküm Giymeme107
3. Seçilen Üyelerin Kimliklerinin ve Açılan veya Kapatılan
Şubelerin Bildirilmesi ve İlanı.108
4. Yöneticilik Sıfatı ve Görevi.108
a. Genel Olarak .108
b. Sendika Yöneticileri ile Sendika Arasındaki İlişki .109
c. Sendika Yöneticilerinin Mal Bildiriminde Bulunma
Zorunluluğu.109
d. Sendika Yöneticiliğinin Güvencesi.112
aa. 6356 Sayılı Kanundan Önceki Durum 112
bb. 6356 Sayılı Kanunun Düzenlemesi .113
aaa. Genel Olarak .113
bbb. Profesyonel Yöneticiye İşe Başlatılması İmkânı
Sağlayan Şartlar 115
ccc. Yöneticinin Kanuni Sürede İşe Başlatma
Zorunluluğuna Uymaması Halinde Ortaya
Çıkacak Sorunlar.117
ddd. İşyerinde Çalışmaya Devam Eden (Amatör)
Sendika Yöneticinin Güvencesi 122
5. Konfederasyon, Sendika ve Şube Yönetim Kurulu Üyeleri ile
Başkanlarının Ücretlerinin Tespiti.122
6. Mahalli İdare (Belediye) ve Milletvekilliğine Seçilme Halinde
(İdarecilerin Akıbeti).124
IV. İŞÇİ VE İŞVEREN KURULUŞLARININ ZORUNLU
ORGANLARI 125
1. Genel Kurul. 125
XIV İŞ HUKUKU II • Toplu İş İlişkileri
a. Genel Kurulların Oluşumu125
aa. Genel Olarak125
bb. Genel Kurulun Delegelerle Teşkili (Oluşumu) Yöntemi 126
aaa. Yöntemin Mevzuatımızdaki Gelişimi.126
bbb. Delegelerin Belirlenmesi Esasları.127
ccc. Delege Olma Hakkı.127
ddd. Asgari ve Azami Delege Sayısı.128
eee. Delege Sıfatının Devam Süresi .128
fff. Delegelerin Seçimi Usulü .129
1º. Genel Kurul Dışında Delege Seçimi Usulü 129
2º. Genel Kurullarda Delege Seçimi Usulü132
b. Genel Kurulların Toplanması134
aa. Kurucular Genel Kurulu134
bb. Yeni Kurulmuş Bir Sendika veya Konfederasyonun
İlk Genel Kurulu135
cc. Olağan Genel Kurul.136
dd. Genel Kurulun Olağanüstü Toplanması 138
c. Toplantıya Çağrı Usulü .142
aa. Çağrıya Yetkili Organ142
bb. Yönetim Kurulunun Toplantı Çağrısı Yükümünü
Yerine Getirmemesi.143
d. Genel Kurulda Toplantı ve Karar Yeter Sayısı (Nisabı)144
e. Genel Kurulun Görev ve Yetkileri 145
f. Genel Kurul Kararlarının Yargı Denetimine Açık Olması146
aa. Genel Kurul Kararının Kanuna Uygun Olup
Olmadığının Tespiti Davası (Tesbit Davası) .147
bb. Dernekler Kanununa Göre Genel Kurulun İptali 148
cc. Genel Kurul Kararının (ya da Toplantısının) Hukuk
Davasıyla İptali (İptal Davası).148
aaa. Türk Medeni Kanununa Göre .148
bbb. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa Göre .151
dd. Türk Medeni Kanunu m.83 ile Sendikalar ve
Toplu İş Sözleşmesi Kanununun Karşılıklı Durumları .152
2. Yönetim Kurulu.153
a. Üye Sayısı ve Kurulun Oluşumu.153
b. Yönetim Kurulu Üye Tam Sayısında Sonradan Hasıl
Olan Azalmalar .153
İçindekiler XV
c. Yönetim Kurulu Üyeliğini Sona Erdiren Durumlar154
d. Yönetim Kurulunun Çalışma Yöntemi .154
e. Yönetim Kurulunun Toplantı Zamanı, Toplantı Yeter
Sayısı, Karar Nisabı 155
f. Yönetim Kurulunun Görevleri ve Yetkileri.155
g. Yönetim Kurulunun Sorumluluğu.156
3. Denetleme Kurulu ya da Denetici .157
4. Disiplin Kurulu158
§ 4. SENDİKA VE KONFEDERASYONUN ÜYELERİ 161
A. SENDİKA ÜYESİ OLAMAYACAK KİŞİLER .162
B. SENDİKA ÜYELİĞİNE HAKİM OLAN ESASLAR .163
I. ÜYE OLMA SERBESTİSİ164
II. ÜYELİKTEN AYRILMA SERBESTİSİ.164
III. AYNI İŞKOLUNDA SADECE BİR SENDİKAYA ÜYE
OLABİLME ESASI .165
1. Kural.165
2. İstisna. 167
IV. ÜYELİKLE İLGİLİ SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KANUNEN
KORUNMASI (KANUNİ ESASLARIN GÜVENCESİ)168
1. Üye Olup Olmama Serbestisinin Güvencesi .168
a. İşçilerin İşe Alınmaları Sırasında Üyelik Güvencesi 169
b. İşçilerin Çalıştırılmaları Sırasında Üyelik Güvencesi.170
c. İşçilerin İşten Çıkarılmasında Üyelik Güvencesi173
2. Üyelik Güvencesine Aykırı Davranan İşveren Hakkında
Öngörülen Özel Müeyyideler174
a. 6356 Sayılı Kanun Öncesi Durum 174
b. 6356 sayılı Kanunun Düzenlemesi176
c. Sendikal Tazminat 177
aa. Sendikal Faaliyet Kavramı 177
bb. Sendikacılık Tazminatının Talep Edileceği Haller178
cc. Sendikal Tazminatın Miktarı.179
d. Sendikal Tazminatın Diğer İşçilik Haklarına Etkisi180
e. İspat Yükü. 181
§ 5. SENDİKA ÜYELİĞİNİN KAZANILMASI VE
KAYBEDİLMESİ (SONA ERMESİ) 183
A. SENDİKA ÜYELİĞİNİN KAZANILMASI 184
XVI İŞ HUKUKU II • Toplu İş İlişkileri
I. ÜYELİK İÇİN ARANAN ŞARTLAR.184
1. Maddi Şartlar .184
a. Tüzükte Öngörülen Şartlar184
b. Kanunda Öngörülen Şartlar.185
aa. İşçi Sendikası Bakımından 185
bb. İşveren Sendikası Bakımından 187
2. Şekli Şartlar .189
a. Üye Olacak Kişinin Usulünce Başvurması .189
b. Talebin Yetkili Organca Kabul Edilmesi 190
B. SENDİKA ÜYELİĞİNİN KAYBEDİLMESİ (ÜYELİĞİN
SONA ERMESİ).193
I. SENDİKA ÜYELİĞİNİ SONA ERDİRMEYEN DURUMLAR 193
1. Üyeliğin Devam Ettiği Durumlar 193
a. İşçinin Üyesi Bulunduğu Sendikanın Faaliyet Alanı
İçinde Başka Bir İşyerine Geçmesi .194
b. İşçinin Geçici Olarak İşsiz Kalması194
c. Tüzel Kişiliği Temsilen İşveren Kuruluşlarına Üye
Olanların, İşveren Vekili Sıfatlarının Kaybına Rağmen
Tüzel Kişinin Üyeliğinin Devam Etmesi 196
d. Yaşlılık, Emeklilik, Malullük Aylığı veya Toptan Ödeme
Almalarına Rağmen Çalışanların veya Çalışmak Arzusunda
Bulunanların Üyeliğinin Devam Etmesi .197
e. İşçi Kuruluşlarının ve Şubelerinin Zorunlu Organlarında
Görev Almaları Dolayısıyla İşyerinden Ayrılan Üyelerin
Üyeliklerinin Devam Etmesi.198
2. Sendika Üyeliğinin Askıda Kaldığı Hal 198
II. SENDİKA ÜYELİĞİNİN KAYBEDİLMESİNE NEDEN OLAN
GENEL OLGULAR.199
1. Ölüm ya da Gaiplik199
2. Temyiz Kudretinin Kesinlikle Kaybedilmesi 199
3. Kuruluşun Sona Ermesi (Feshi veya İnfisahı).199
III. ÜYELİĞİ KENDİLİĞİNDEN SONA ERDİREN HALLER 200
1. İşçi Sendikası Üyeliği Bakımından .200
a. İşçilik Sıfatının Kaybedilmesi.200
b. İşçinin Başka Bir İşkolunda Çalışmaya Başlaması.200
c. İşçinin Sosyal Güvenlik Kurumlarından Yaşlılık veya
Malullük Aylığı ya da Toptan Ödeme Alarak İşten
Ayrılması.200
İçindekiler XVII
2. İşveren Sendikası Üyeliği Bakımından .201
a. İşveren veya İşveren Vekili Sıfatının Kaybı201
b. Üyesi Bulunulan Sendikanın Dahil Bulunduğu İşkolu
Dışında Başka Bir İşkoluna Giren İşyerinde Faaliyette
Bulunmaya Başlama201
IV. ÜYENİN İRADESİYLE ÜYELİĞİN SONA ERMESİ 201
1. Üyelikten Çıkma (Çekilme) Hakkı ve Niteliği202
2. Çekilmeye İlişkin Kanuni Düzenleme.203
V. KURULUŞUN (SENDİKANIN) KARARI İLE ÜYELİĞİN
SONA ERDİRİLMESİ.207
1. Genel Olarak Sendikadan Çıkarılma-İhraç .207
2. Çıkarma Kararı Verecek Organ .209
3. Çıkarma Kararına İtiraz.211
4. Çıkarma İşleminin Kesinleşmesi ve Hüküm Doğurması Anı .211
§ 6. SENDİKA-ÜYE İLİŞKİLERİ (SENDİKANIN İÇ İŞLEYİŞİ).212
A. SENDİKA ÜYESİNİN HAKLARI 213
I. SENDİKA YÖNETİMİNE VE FAALİYETİNE KATILMA
HAKKI .214
II. SENDİKALARIN FAALİYETLERİNDEN VE
TESİSLERİNDEN YARARLANMA HAKKI 214
III. EŞİT İŞLEM GÖRME HAKKI .215
B. SENDİKA ÜYESİNİN BORÇLARI (YÜKÜMLÜLÜKLERİ).215
I. SENDİKA DİSİPLİNİNE RİAYET BORCU216
II. AİDAT ÖDEME BORCU217
1. Miktarı .217
2. Aidat Borçlusu.219
3. Tahsili Usulü219
§ 7. SENDİKALARIN VE KONFEDERASYONLARIN
ÜST KURULUŞ ÜYELİĞİ.223
A. MİLLİ (ULUSAL) DÜZEYDE ÜST KURULUŞ ÜYELİĞİ.224
B. ULUSLARARASI DÜZEYDE ÜST KURULUŞ ÜYELİĞİ.227
§ 8. İŞÇİ-İŞVEREN KURULUŞLARININ KATILMASI
VEYA BİRLEŞMESİ 228
A. TANIMI VE ÖZELLİKLERİ .229
B. BİRLEŞME VE KATILMA İŞLEMLERİNDE İZLENECEK USUL.230
C. BİRLEŞME VE KATILMANIN SONUÇLARI 230
XVIII İŞ HUKUKU II • Toplu İş İlişkileri
§ 9. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN MAL
VARLIKLARI-GELİR VE GİDERLERİ .232
A. MALVARLIĞI HAKLARI .232
B. GELİR KAYNAKLARI233
I. ÜYELİK AİDATI İLE DAYANIŞMA AİDATI.234
II. KURULUŞLARIN TÜZÜKLERİNE GÖRE KENDİ
FAALİYETLERİNDEN ELDE ETTİKLERİ GELİRLER İLE
TERTİP EDECEKLERİ EĞLENCE, KONSER GİBİ
FAALİYETLERİ DOLAYISIYLA ELDE EDECEKLERİ YA DA
ETTİKLERİ KÂRLAR 234
III. KENDİLERİNE YAPILAN BAĞIŞLARDAN ELDE EDİLEN
KAZANÇLAR .235
1. Genel Olarak235
2. Bağış ve Yardım Alma Yasağı.236
IV. MAL VARLIKLARINDAN SAĞLAYACAKLARI
KAZANÇLAR. 238
C. GELİRLERİN BANKALARA YATIRILMASI ZORUNLULUĞU239
D. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN GİDERLERİ.240
§ 10. SENDİKA VE KONDERASYONLARIN FAALİYETLERİ 241
A. GENEL OLARAK241
B. YASAK FAALİYETLER243
I. ANAYASAL İLKELERE İLİŞKİN YASAKLAR.243
1. Anayasanın 14 üncü Maddesinde Belirtilen Esaslara Aykırı
Faaliyette Bulunma Yasağı (Temel Hakları Kötüye Kullanma
Yasağı). 244
2. Anayasada Belirlenen Cumhuriyetin Niteliklerine ve
Demokratik Esaslara Aykırı Faaliyet, Yönetilme ve İşleme
Yasağı. .244
II. SİYASİ FAALİYET YASAĞI .245
III. TİCARET YAPMA VE KÂR DAĞITMA YASAĞI.248
IV. DERNEKLER KANUNU'NDA ÖNGÖRÜLEN YASAKLAR249
C. SERBEST FAALİYETLER250
I. ÇALIŞMA HAYATINA İLİŞKİN FAALİYETLER250
1. Toplu Pazarlık Yapmak251
2. Üyelerini ve Bazı Şartlarla Onların Mirasçılarını Yargı
Organlarında Temsil Etmek.252
İçindekiler XIX
a. Toplu (Kollektif) Nitelik Taşıyan Dava Açma Hakkı .253
b. Ferdi Nitelik Taşıyan Dava Açma Hakkı 255
II. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN SOSYAL,
EKONOMİK VE KÜLTÜREL FAALİYETLERİ.257
1. Kanunun Öngördüğü Faaliyetler .258
a. Kanun ve Uluslararası Andlaşma Hükümlerine Göre
Toplanan Kurullara Temsilci Göndermek.258
b. Üyelerinin Mesleki Eğitim, Bilgi ve Tecrübelerini
Yükseltmek İçin Burs Vermek 259
c. Sınai ve İktisadi Teşebbüslere Yatırımlar Yapmak259
d. Doğal Afet Yardımı Yapmak.261
e. İşverenler İçin Yardım Fonu Oluşturabilme İmkanı .261
2. Tüzükle Belirlenecek Faaliyetler.261
§ 11. İŞYERİ SENDİKA TEMSİLCİLERİ .262
A. İŞYERİ SENDİKA TEMSİLCİSİ OLABİLMEK İÇİN
GEREKLİ ŞARTLAR.263
B. TEMSİLCİNİN ATANMASI USULÜ .265
I. TEMSİLCİLERİN SAYISI 265
II. TEMSİLCİLERİ ATAYACAK SENDİKA 267
III. TEMSİLCİNİN SIFATININ BAŞLANGICI .269
IV. TEMSİLCİLİK SIFATININ SONA ERMESİ .270
1. Sendikalar Kanununa Göre270
2. Sendikalar Kanununun Öngördüğü Durum Dışında
Temsilciliğin Sona Ermesi.271
C. İŞYERİ SENDİKA TEMSİLCİLERİNİN GÖREVLERİ 271
I. TEMSİLCİLERİN SENDİKALAR VE TOPLU İŞ
SÖZLEŞMESİ KANUNUNA GÖRE GÖREVLERİ 271
II. DİĞER KANUNLARDA TEMSİLCİLER İÇİN
ÖNGÖRÜLEN GÖREVLER.272
1. İzin Kurulu'na Asil ve Yedek Üye Seçmek.273
2. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinde Görevlendirilmek .274
D. İŞYERİ SENDİKA TEMSİLCİSİNİN TEMİNATI (GÜVENCESİ).275
I. TEMSİLCİYİ KORUMA GEREĞİ VE DAYANAĞI .275
II. KANUNDAKİ KORUMANIN ANLAMI VE KAPSAMI278
III. KORUYUCU HÜKMÜN AMACI VE KORUMA BİÇİMİ282
XX İŞ HUKUKU II • Toplu İş İlişkileri
1. İşe İade Kararı Verilebilmesinin Şartları .282
a. İş (Hizmet) Sözleşmesinin Kanuna Aykırı Olarak
Feshedilmiş Olması.283
b. Temsilcinin veya Sendikanın Usulünce Mahkemeye
Başvurmuş Olması 287
2. İşe İade Kararının Sonuçları290
a. Süresi İçinde İşe Başlayan İşçinin İş Sözleşmesinin Hiç
Feshedilmemişçesine Devam Etmesi291
aa. Genel Olarak291
bb. İşe İade Kararının Yapılan Feshe Etkisi ve
İş Sözleşmesinin Akıbeti.291
cc. İşine İade Kararı Verilen İşçinin Belirli Bir Süre İçinde
İşe Başvurmak Zorunluluğu 295
§ 12. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN DENETİMİ.296
I. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN TUTMALARI
ZORUNLU DEFTER VE DİĞER KAYITLAR .297
II. FAALİYET, DIŞ VE İÇ DENETİM RAPORLARI İLE GENEL
KURUL KARARLARININ YAYINLANMASI GEREĞİ.298
III. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN İÇ DENETİMİ298
IV. KURULUŞLARIN DIŞ DENETİMİ 298
§ 13. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN SONA ERMESİ .299
A. GENEL OLARAK299
B. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN İNFİSAHI.299
I. KURULUŞ ŞARTLARININ KAYBI
(ORTADAN KALKMASI) 299
II. YÖNETİM KURULUNUN TEŞKİL EDİLEMEMESİ.300
III. YETER SAYI BULUNMAMASI SEBEBİYLE ÜST ÜSTE
İKİ OLAĞAN GENEL KURUL TOPLANTISININ
YAPILMAMASI 300
IV. SENDİKA VE KONFEDERASYONUN ACZE DÜŞMESİ.300
C. GENEL KURUL KARARI İLE FESİH (Kuruluşun dağıtılması) 301
D. MAHKEME KARARIYLA FESİH
(Sendika ve Konfederasyonun Mahkemece Kapatılması) 301
I. GENEL OLARAK .301
II. MAHKEMENİN FESHE KARAR VEREBİLECEĞİ
HALLER (KAPATMA NEDENLERİ)303
İçindekiler XXI
1. Anayasal Esaslara Aykırı Amaç Güdülmesi veya
Faaliyette Bulunulması 303
2. Kanuna Aykırı veya Noksan Tüzük ve Belgelerin
Mahkemece Verilen Süre İçinde Kanuna Uygun Hale
Getirilmemesi. .304
3. Tüzük Değişikliğinde Kanuna Aykırılık Bulunması.304
E. SENDİKA VE KONFEDERASYONLARIN FAALİYETLERİNİN
DURDURULMASI.305
I. KAPATMA DAVASININ DEVAMI SIRASINDA FAALİYETİN
DURDURULMASI305
II. KAPATMA DAVASI SÖZ KONUSU OLMAYAN HALLERDE
FAALİYETİN DURDURULMASI306
1. Kuruluş Sırasında veya Daha Sonra Tüzük Değişikliği
Sırasında Tüzük ve Diğer Belgelerde Kanuna Aykırılık
Bulunması306
2. Tüzüğün Değiştirilmesi Halinde Kanuna Aykırılık
Bulunması306
F. SONA EREN SENDİKA VEYA KONFEDERASYONUN
TASFİYESİ VE MALVARLIĞININ TAHSİSİ 306
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ
§ 1. GENEL BİLGİLER. .309
A. GENEL OLARAK TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ 309
B. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN YARARLARI VE
FONKSİYONLARI.310
C. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI312
D. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN ÖZELLİKLERİ 314
I. GENEL OLARAK .314
II. AYIRDEDİCİ ÖZELLİKLERİ 315
1. Tarafları Bakımından.315
2. Konusu (Muhtevası) 317
3. Etkisi317
4. Şekli.320
E. BENZERİ SÖZLEŞMELERDEN AYIRDEDİLMESİ 321
XXII İŞ HUKUKU II • Toplu İş İlişkileri
I. İŞ (HİZMET) SÖZLEŞMESİ - TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ 321
II. UMUMİ MUKAVELE - TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ.322
III. TAKIM SÖZLEŞMESİ -TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ- .323
F. TÜRKİYE'DE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ KURUMUNUN
GELİŞİMİNE KISA BİR BAKIŞ .324
§ 2. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ TİPLERİ (TÜRLERİ) 327
A. GENEL OLARAK327
B. İŞKOLUNDA YAPILACAK SÖZLEŞME: ÇERÇEVE SÖZLEŞME.330
C. İŞYERİ TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ 331
D. İŞLETME TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ 332
I. TANIMI332
II. UNSURLARI .333
E. GRUP TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ .338
§ 3. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ EHLİYETİ VE YETKİSİ.341
A. GENEL OLARAK EHLİYET - YETKİ AYIRIMI VE AYIRIMIN
GEREKLİLİĞİ341
B. EHLİYET KAVRAMI 343
I. TANIMI343
II. HUKUKUMUZDA TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ EHLİYETİNE
SAHİP KİŞİ VE KURULUŞLAR344
1. Genel Olarak344
2. Toplu İş Sözleşmesi Ehliyetine Sahip Kişi ve Kuruluşlar.344
a. İşçi Tarafı Bakımından344
b. İşveren Tarafı Bakımından346
3. Ehliyetin Kazanılabilmesine İlişkin Şartlar.347
a. İşçi-İşveren Sendikaları Açısından347
aa. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu
Anlamında Bir Çekirdek Kuruluş (sendika) Olmak347
bb. Yapılacak Toplu İş Sözleşmesinin Kapsayacağı İşyeri
ya da İşyerlerinin Dahil Bulunduğu İşkolunda
Faaliyette Bulunmak348
b. Münferit İşveren Açısından.349
aa. İş (Hizmet) Sözleşmesine Dayalı Olarak İşçi
Çalıştırmak 350
bb. Yapılacak Toplu İş Sözleşmesinin İlgili Olacağı
İşyerlerinin Dahil Bulunduğu İşkolunda Kurulu Bir
Sendikanın Üyesi Olmamak350
İçindekiler XXIII
4. Ehliyetsizliğin Hukuki Sonuçları.351
a. Genel Olarak .351
b. Toplu İş Sözleşmesi Yapılması Sırasında Ehliyet Şartların
Kaybı.353
aa. Toplu İş Sözleşmesi İmzalanmadan İşyeri İşverenin
Değişmesi .355
bb. Toplu İş Sözleşmesinin İmzalanmasından Önce,
Prosedürün Devamı Sırasında İşverenin Bir İşveren
Sendikasına Üye Olması .355
c. İşyerinin Dahil Bulunduğu İşkolunun Sonradan Değişmesi.355
C. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YETKİSİ356
I. YETKİ KAVRAMI.356
1. Tanımı ve Ehliyetten Farkı 356
2. Genel Olarak Yetkili Sayılabilmenin Şartları357
3. Yetki Şartları358
a. İşçi Tarafı Bakımından Yetki Şartları358
aa. İşyeri (ya da İşyerlerinin) Dahil Bulunduğu İşkolunda
Belirli Oranda Üyeye Sahip Olma (Kurulu Olduğu ve
Faaliyette Bulunduğu İşkolundaki İşçilerin Asgari
Yüzde Üçünü Üye Kaydetmiş Bulunma)359
bb. Toplu İş Sözleşmesinin İlgili Bulunduğu İşyeri ya da
İşyerlerinde Çalışan İşçilerin Yarısından Fazlasını,
İşletmede Yüzde Kırkını Üye Kaydetmiş Olma360
aaa. Genel Olarak .360
bbb. İşletme Toplu İş Sözleşmesinde İşyeri Bazında
Çoğunluk.361
ccc. Grup Toplu İş Sözleşmesinde Yetki
(İşyeri Çoğunluğu) 363
b. İşveren Yanı Bakımından Yetki Şartları (İşveren Sendikası
veya Münferit İşveren Bakımından Yetki Şartları) .363
4. İşkolundaki İşçi ve Üyelerin Sayısı ve Bunların Sendikalara
Dağılımının Belirlenmesi 364
a. % 3'ünün (Barajın) Tespitinde Esas Alınacak İstatistikler .365
b. Çoğunluğun Tespitinde Gözönüne Alınacak “İşçi”ler368
aa. Genel Olarak368
bb. Alt işveren (Taşeron) İşçilerinin Hesaba Katılmaması370
§ 4. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN MUHTEVASI .371
XXIV İŞ HUKUKU II • Toplu İş İlişkileri
A. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ YÖNÜNDEN SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ
(TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ ÖZERKLİĞİNİN SINIRLARI) .371
B. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDE YER ALAN HÜKÜMLER .372
I. GENEL OLARAK .372
II. NORMATİF (DÜZENLEYİCİ) HÜKÜMLER .374
III. BORÇ DOĞURUCU HÜKÜMLER377
C. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNE KONULAMAYACAK HÜKÜMLER377
I. GENEL OLARAK .377
II. SENDİKALAR VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ KANUNUNA
GÖRE .378
III. GENEL HÜKÜMLERE GÖRE.381
IV. BAZI ÖZEL DURUMLAR382
1. Toplu İş Sözleşmesinde Kanun Hükmünün Tekrar Edilmesi382
2. Başka Bir Toplu İş Sözleşmesi Hükmüne Gönderme
Yapılması. 382
3. Bazı Konuların Sözleşmenin Yürürlüğü Sırasında
Görüşüleceğinin Öngörülmesi.384
D. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN SÜRESİ İÇİNDE
DEĞİŞTİRİLMESİ .384
§ 5. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN AKDEDİLMESİ
(BAĞITLANMASI). 388
A. GENEL OLARAK388
B. SÖZLEŞMEYE TARAF OLABİLECEKLERİN BELİRLENMESİ
(YETKİ TESPİTİ).389
I. YETKİ TESPİTİNİ YAPACAK MERCİ-MAKAM 390
II. YETKİ TESPİTİ İÇİN BAŞVURMA ZAMANI.390
III. YETKİ İÇİN BAŞVURMA USULÜ.391
1. İşçi Sendikasınca Başvurma (İşçi Sendikasının Yetki
Talebinde Bulunması)392
2. İşveren Sendikası veya Sendika Üyesi Olmayan İşverence
Başvurma.392
3. Çoğunluğun Tespitinde Bakanlığın Gözönüne Alması
Gereken Esaslar .393
4. Bakanlığın Tespitine İtiraz 399
a. İtirazın Konusu400
aa. Bakanlığın Yetkili Sendikayı Tespit Etmesi Halinde
İtiraz400
İçindekiler XXV
bb. Yetkili Sendika Bulunmadığının Tespitine İtiraz
(Bakanlığın Olumsuz Tespitine İtiraz) 404
b. İtirazın Yapılacağı Makam405
c. İtirazın Süresi 406
d. İtirazı Mahkemeye İntikal Ettirme Biçimi 407
e. İtirazın Mahkemece İncelenmesi Usulü408
5. Yetkinin Kesinleşmesi ve Yetki Belgesi Verilmesi410
C. TOPLU GÖRÜŞME ÇAĞRISI YAPILMASI411
I. ÇAĞRIYI YAPACAK TARAF 412
II. ÇAĞRININ ŞEKLİ VE MUHTEVASI412
III. ÇAĞRI YAPILABİLECEK SÜRE 413
IV. ÇAĞRI TARİHİNİN GÖREVLİ MAKAMA BİLDİRİLMESİ 414
V. ÇAĞRI SIRASINDA SENDİKASINDAN AYRILAN
(VEYA ÇIKARILAN) İŞVERENİN ÇAĞRI İLE BAĞLILIĞI414
D. TOPLU GÖRÜŞME YAPILMASI.415
I. TOPLU GÖRÜŞMENİN YERİNİN VE TARİHİNİN
BELİRLENMESİ .415
II. TOPLU GÖRÜŞME USULÜ 416
III. TOPLU GÖRÜŞMENİN SONUCU416
1. Toplu Görüşmenin Olumsuz Sonuçlanması 416
2. Toplu Görüşmenin Olumlu Sonuçlanması 416
E. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN İLANI 417
§ 6. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN ETKİLERİ418
A. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN ETKİLEDİĞİ KİŞİLER .418
I. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN TARAFLAR BAKIMINDAN
ETKİLERİ (TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİYLE TARAFLARIN
BAĞLILIĞI).418
1. İşveren Sendikası veya İşverenin Bağlılığı418
a. Genel Olarak .418
b. İşverenin Değişmesi-Yeni İşverenin Toplu İş Sözleşmesi
İle Bağlılığı419
c. Taraf İşçi Sendikasının Bağlılığı.420
2. Tarafların Toplu İş Sözleşmesinin Niteliğinden Doğan
Borçları420
a. Dirlik (Barışı Koruma Borcu)420
b. Sözleşmenin İyiniyetle İfa Edilmesi Borcu .422
XXVI İŞ HUKUKU II •