Uygulamalı Hukuka Giriş

UYGULAMALI HUKUKA GİRİŞ

Prof. Dr. Şebnem AKİPEK ÖCAL, Dr. Süleyman YILMAZ

İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 19
KAYNAKÇA 21
 BİRİNCİ BÖLÜM
 TOPLUM HAYATINI DÜZENLEYEN KURALLAR
I GENEL OLARAK 27
II    DİN KURALLARI 28
A  Genel Olarak 28
B  Din Kuralları ile Hukuk Kuralları Arasındaki Farklar 29
III   AHLÂK KURALLARI 30
A  Genel Olarak 30
B   Ahlâk Kuralları ile Hukuk Kuralları Arasındaki Farklar 31
IV   GÖRGÜ KURALLARI 32
A  Genel Olarak 32
B  Görgü Kuralları ile Hukuk Kuralları Arasındaki Farklar 33
V HUKUK KURALLARI 34
A  Genel Olarak 34
B  Hukukun Tanımı 34
C  Hukukun Çeşitli Anlamları 35
1.Pozitif (Müspet) Hukuk 35
2.Doğal Hukuk (Tabiî Hukuk) 36
3.Mevzu Hukuk 36
4.Objektif Hukuk - Sübjektif Hukuk 36
5.Maddî Hukuk - Usul Hukuku 37
D  Hukukun Amaçları 37
1.Genel Olarak 37
2.Dirlik ve Düzeni Sağlama 37
3.Hukukî Güvenliği Sağlama 38
4.Adaleti Sağlama 38
5.Toplumun Gereksinimlerini Karşılama 40
E Hukuk Alanındaki Yaptırımlar 40
1.Yaptırım Kavramı 40
2.Yaptırımların Tarihî Gelişimi 41
3.Yaptırım Türleri 42
a   Ceza 43
b   Zorla Yaptırma 43
c   Zararın Tazmini (Tazminat) 44
d   Geçersizlik (Hükümsüzlük) - Yokluk 44
aa Genel Olarak 44
bb Eksiklik 45
cc Kesin Hükümsüzlük (Butlan) 45
dd İptal 46
e   Yapılan İşlemin İptal Edilmesi 46
BÖLÜM TESTİ 47
İKİNCİ BÖLÜM
 HUKUKUN KAYNAKLARI
I GENEL OLARAK 5fl
II HUKUKUN YAZILI KAYNAKLARI 5l|
A  Anayasa 51|
B  Kanunlar 53j
1.Genel Olarak 53İ
2.Kanunların Özellikleri 541
a   Kanunların Genelliği 541
b   Kanunların Sürekliliği 541
3    Kanunların Hazırlanması, Kabulü ve Yayımlanması 55|
C  Kanun Hükmünde Kararnameler 56:
D  Milletlerarası (Uluslararası) Andlaşmalar 58 4
E  Tüzükler
F   Yönetmelikler
III HUKUKUN YAZILI OLMAYAN KAYNAKLARI -
ÖRF VE ÂDET HUKUKU
A  Genel Olarak 60
B  Örf ve Âdet Hukukunun Unsurları 61 a
 1   Süreklilik 61                                                             
2.Genel İnanç 61
3.Devlet Desteği 62
C  Örf ve Âdet Hukukunun Rolü 63
1.Örf ve Adetin Tamamlayıcı Rolü 63
2.Örf ve Âdetin Belirtici Rolü 63
3.Örf ve Âdetin Yorumlayıcı Rolü 64
D  Örf ve Âdet Hukuku Kurallarında Kanuna Aykırılık Sorunu 64
IV HUKUKUN YARDIMCI KAYNAKLARI 65
A  Mahkeme İçtihatları (Yargı Kararlan) 65
B  Doktrin (Bilimsel Görüşler) 66
V KANUNLARIN ANAYASAYA UYGUNLUK DENETİMİ 67
A  Genel Olarak 67
B  Esas Bakımından Denetim 68
1.Sebep Unsuru Bakımından 68
2.Amaç Unsuru Bakımından 68
3.Konu Unsuru Bakımından 69
C  Şekil Bakımından Denetim 70
D  İptal Davası (Soyut Norm Denetimi) 70
E  İtiraz Yolu (Somut Norm Denetimi) 71
F  Bireysel Başvuru Hakkı 71
G  Anayasa Mahkemesi Tarafından Verilen Kararların
Yürürlüğe Girişi 72
BÖLÜM TESTİ 74
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
HUKUKUN KOLLARA AYRILIŞI
I GENEL OLARAK 79
II ÖZEL HUKUK-KAMU HUKUKU AYRIMI 79
A Özel Hukukun Dalları 80
1   Medeni Hukuk 80
a  Kişiler Hukuku 80
aa Kişiliğin Başlangıcı ve Ehliyet 80
bb Hısımlık 81
cc Yerleşim Yeri (İkametgâh) 81
dd Kişiliğin Korunması 82
ee Tüzel Kişiler 82
aaa Kamu Hukuku Tüzel Kişileri 83
bbb Özel Hukuk Tüzel Kişileri 83
b   Aile Hukuku 83
aa Nişanlanma-Evlenme 84
bb Evlenme Engelleri 84
cc Boşanma 85
dd Eşler Arasındaki Mal Rejimleri 86

aaa Yasal Mal Rejimi - Edinilmiş Mallara
Katılma Rejimi 87
bbb Seçimlik Mal Rejimleri 87
c   Miras Hukuku 88
aa Yasal Mirasçılar 88
bb Ölüme Bağlı Tasarruflar 89^
cc Mirasın Açılması ve Paylaşımı 90:
d   Eşya Hukuku 90;
aa Zilyetlik ve Tapu Sicili 9İİ
bb Aynî Haklar 91İ
cc Mülkiyet 92\
dd Sınırlı Aynî Haklar 93|
e   Borçlar Hukuku 94*
aa Sözleşme 95
bb Haksız Fiil 96
cc Sebepsiz Zenginleşme 97
Ticaret Hukuku 97
a   Ticarî İşletme 97
b   Ticaret Şirketleri 98
aa Kollektif Şirketler 99
bb Komandit Şirketler 99
cc Anonim Şirketler 100
dd Sermayesi Paylara Bölünmüş
Komandit Şirketler 100
ee Limited Şirketler 101
ff Kooperatif Şirketler 101
c   Kıymetli Evrak 102
d   Deniz Ticareti 104
e   Sigorta Hukuku 105
3   Devletler Özel Hukuk 105
a   Tabiiyet (Vatandaşlık) 106
b   Yabancılar Hukuku 106
c   Kanunlar İhtilafı 107
B Kamu Hukukunun Dalları 107
1   Anayasa Hukuku 107
a   Türk Anayasa Hukukunun Tarihi Gelişimi 107
b   Anayasanın Temel İlkeleri 109
aa İnsan Haklarına Saygılı Devlet İlkesi 109
bb Atatürk Milliyetçiliğine Bağlılık 109
cc Demokratik Devlet İlkesi 110
dd Lâik Devlet İlkesi 110
ee Sosyal Devlet İlkesi 111
ff  Hukuk Devleti İlkesi 112
c   Devlet Organları 113
aa Yasama 113
bb Yürütme 114
cc Yargı 115
2   İdare Hukuku 115
a  Genel Olarak 115
b  İdarenin Kuruluşuna İlişkin Temel İlkeler 116
aa Merkezden Yönetim 116
bb Yerinden Yönetim 117
aaa Yerel Kuruluşlar 117
bbb Hizmetsel Kuruluşlar 118
c  İdari İşlemlerin Hukukî Rejimi 118
d  İdarenin Sorumluluğu 119
3.Ceza Hukuku 120
4.Yargılama Hukuku 120
5.İcra ve İflas Hukuku 121
6.Devletler Hukuku (Uluslararası Hukuk) 121
7.Genel Kamu Hukuku 122
8.Mali Hukuk 122
III KARMA HUKUK DALLARI 122
A İş Hukuku 122
B  Hava Hukuku 123
C  Banka Hukuku 123
D  Çevre Hukuku 123
BÖLÜM TESTİ 124
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KANUNLARIN UYGULANMASI, HÂKİMİN HUKUK YARATMASI VE TAKDİR YETKİSİ
I KANUNLARIN UYGULANMASI 133
A  Genel Olarak 133
B  Kanunların Yer Yönünden Uygulanması 133
C  Kanunların Zaman Yönünden Uygulanması 134
1.Kanunların Yürürlüğe Girmesi 134
2.Kanunların Yürürlükten Kalkması 135
a  Kanunların Açık Olarak Yürürlükten Kaldırılması 135
b  Kanunların Üstü Kapalı Olarak
Yürürlükten Kaldırılması 135
D  Kanunların Anlam Yönünden Uygulanması 136
1    Kanunların Yorumlanması 136
a  Yasama Yorumu  136
b  Yargısal Yorum 136
c  Bilimsel Yorum 137
2    Yorum Yöntemleri 137
a  Söze Göre (lâfzı) Yorum Yöntemi 137
b  Tarihî Yorum Yöntemi 137
c  Amaca Göre (gaî) Yorum Yöntemi 138
d  Karma Yorum Yöntemi 139
3    Kanunların Yorumlanmasında Kullanılan
Mantık Kuralları 139
a   Kıyas (örnekseme-argumentum a pari) 139
b   Evleviyet yolu (yeğleme-argumentum a fortiori) 140
c   Aksi ile kanıt yolu (argumentum a cantrario) 140
E  Kanunların Niteliklerine Göre Uygulanması 141
1   Emredici Hukuk Kuralları 141
a   Kamu Düzeni 141
b   Genel Ahlâk ve Âdap 142
c   Zayıfların Korunması Düşüncesi 143
2   Yedek Hukuk Kuralları 143
a  Tanımlayıcı Hukuk Kuralları 143
b  Tamamlayıcı Hukuk Kuralları 144
c  Yorumlayıcı Hukuk Kuralları 144
II HÂKİMİN HUKUK YARATMASI VE TAKDİR YETKİSİ 144
A Genel Olarak 144
B Hâkimin Hukuk Yaratması 145
C Hâkimin Takdir Yetkisi 147
BÖLÜM TESTİ 149
BEŞİNCİ BÖLÜM
HAK KAVRAMI VE TÜRLERİ, KİŞt VE KİŞİLİK KAVRAMLAR
I HAK KAVRAMI 153
A İrade Teorisi 153
B  Menfaat Teorisi 154
C  Karma Teori 154
II HAKLARIN TÜRLERİ 155
A Kamu Hakları 155
1.Kişisel Kamu Hakları 155
2.Sosyal ve Ekonomik Haklar 155
3.Siyasal Haklar 155
B Özel Haklar 156
1   Niteliklerine Göre Özel Haklar 156
a  Mutlak Haklar 156
aa Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar 156
bb Kişiler Üzerindeki Mutlak Haklar 157
b  Nisbî Haklar (Şahsi Haklar) 158
aa Borç ilişkisinden Doğan Nisbî Haklar 158
aaa Hukukî İşlemden Doğan
Haklar ve Borçlar 158
bbb Haksız Fiilden Doğan
Haklar ve Borçlar 158
ccc Sebepsiz Zenginleşmeden
Doğan Haklar ve Borçlar 159
bb Aile İlişkilerinden Doğan Nisbî Haklar 159
cc Miras İlişkilerinden Doğan Nisbî Haklar 159
dd Eşya Hukukundan Doğan Nisbî Haklar 159
2   Konularına Göre Özel Haklar 160
a   Malvarlığı (Mamelek) Haklan 160
b   Kişilik Hakları 161
3   Devredilip Devredilememelerine Göre Özel Haklar 161
a  Devredilebilen Haklar 161
b  Devredilemeyen Haklar 161
4   Amaçlarına Göre Özel Haklar 161
a  Yenilik Doğuran Haklar 162
aa Kurucu Yenilik Doğuran Haklar 162
bb Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar 162
cc Bozucu Yenilik Doğuran Haklar 163
b  Alelade Haklar 163
5   Bağımsız Olup Olmamalarına Göre Özel Haklar 163
a  Bağımsız Haklar 163
b  Bağımlı Haklar 163
aa Eşyaya Bağlı Haklar 164
 bb Alacağa Bağlı Haklar 164
cc Sözleşmeye Bağlı Haklar 164
C Özel Haklar İle Kamu Haklarının Karşılaştırılması 164
GENEL OLARAK KİŞİ KAVRAMI 165
KİŞİ ÇEŞİTLERİ 165
A Gerçek Kişiler 165
1.Kişiliğin Başlangıcı 165
2.Kişiliğin Sona Ermesi 166
3.Kişilerin Ehliyetleri 166
a   Hak Ehliyeti (Medeni Haklardan
Yararlanma Ehliyeti) 166
b   Fiil Ehliyeti (Medeni Hakları Kullanma Ehliyeti) 167
aa Genel Olarak 167
bb Fiil Ehliyetinin Şartlan 167
aaa Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak 167
bbb Ergin Olmak 167
ccc Kısıtlı Olmamak 168
c  Kişilerin Ehliyetlerine Göre Sınıflandırılması 168
aa Tam Ehliyetliler 168
bb Sınırlı Ehliyetliler 168
cc Tam Ehliyetsizler 169
dd Sınırlı Ehliyetsizler 170
B Tüzel Kişiler 170
1    Tüzel Kişiliğin Başlangıcı 170
a  Serbest Kuruluş Sistemi 171
b  Tescil Sistemi 171
c  İzin Sistemi 171
2.Tüzel Kişiliğin Sona Ermesi 172
3.Tüzel Kişilerin Türleri 172
a  Özel Hukuk Tüzel Kişileri 172
aa Kazanç Paylaşma Amacı Güden
Tüzel Kişiler 172
bb Kazanç Paylaşmak Amacı Gütmeyen
Tüzel Kişiler 173
b  Kamu Hukuku Tüzel Kişileri 173
aa Kamu İdareleri 173
bb Kamu Kurumlan 174
BÖLÜM TESTİ 175
ALTINCI BÖLÜM
HAKLARIN KAZANILMASI, KAYBEDİLMESİ VE KORUNMASI
I HAKKIN KAZANILMASI 179
A Hakkın Aslen Kazanılması 179
B Hakkın Devir Yoluyla Kazanılması 179
C Kurma (Tesis) Yolu ile Hakkın Kazanılması 180
II HAKKIN KAYBEDİLMESİ 180
A Hakkı Sona Erdiren Hukukî Olaylar 180
1.Ölüm 180
2.Eşyanın Yok Olması 181
3.Mücbir Sebep ve Beklenmeyen Durumlar 181
4.Belli Bir Zamanın Geçmesi 181
B  Hakkı Sona Erdiren Hukukî Fiiller 182
C  Hakkı Sona Erdiren Hukukî İşlemler 182
III  HAKLARIN KAZANILMASINDA VE
KULLANILMASINDA İYİNİYET 182
A  İyiniyet 182
1.Genel Olarak 182
2.İyiniyetin Unsurları 183
a  Bilgisizlik veya Yanlış Bilgi 183
b  Bilgisizliğin Mazur Görülebilmesi 183
3.İyiniyetin İspatı 184
4.İyiniyetin Sonuçları 185
B  Dürüstlük Kuralı 185
1.Genel Olarak 185
2.İlkenin Uygulama Alanı 186
3.Hakkın Kötüye Kullanılması 186
IV   HAKLARIN KORUNMASI 187
A  Genel Olarak 187
B  Hakkın Hak Sahibi Tarafından Korunması 187
1.Haklı Savunma (Meşru Müdafaa) 187
2.Zorunluluk Hali (Zaruret Hali) 188
3.Kendi Hakkını Korumak İçin Kuvvet Kullanma 189
C  Hakkın Devlet Eliyle Korunması 189
1.Talep Hakkı 189
2.Dava Hakkı 190
a  Dava Çeşitleri 190
b  Davada Görev ve Yetki Kuralları 191
c  Davaya Karşı Savunma Yollan 191
d  Davada İspat 192
BÖLÜM TESTİ 195
YEDİNCİ BÖLÜM HUKUKÎ İŞLEMLER
I GENEL OLARAK 199

II HUKUKÎ İŞLEM KAVRAMI VE HUKUKÎ İŞLEMİN
UNSURLARI 199
A  Hukukî İşlem Kavramı 199
B   Hukukî İşlemin Unsurları 199
1.Kurucu Unsurlar 200
2.Geçerlik Unsurları 200
3.Etkinlik Unsurları 200
III    HUKUKÎ İŞLEMİN SAKATLIĞI VE ÇEŞİTLERİ 201
A  İrade ile Beyan Arasında İstenerek Meydana Getirilen
Uygunsuzluklar 201
1.Muvazaa 201
2.Zihnî (Gizli) Kayıt 202
3.Latife Beyanı (Şaka) 202
B   İrade ile Beyan Arasında İstenmeden Meydana Gelen
Uygunsuzluklar 202
1.Yanılma (Hata) 203
2.Aldatma (Hile) 203
3.Korkutma (Tehdit -İkrah) 203
IV   HUKUKÎ İŞLEMİN TÜRLERİ 204
A  Genel Olarak 204
B   Tek Taraflı - Çok Taraflı Hukukî İşlemler 204
1.Tek Taraflı Hukukî İşlemler 204
2.Çok Taraflı Hukukî İşlemler 204
C   Sağlararası - Ölüme Bağlı İşlemler 204
1.Sağlararası İşlemler 204
2.Ölüme Bağlı İşlemler 205
D   İvazlı - İvazsız İşlemler 205
1.İvazlı İşlemler 205
2.İvazsız İşlemler 205
E   Sebebe Bağlı - Sebebe Bağlı Olmayan İşlemler 205
1.Sebebe Bağlı İşlemler 205
2.Sebebe Bağlı Olmayan İşlemler 206
F   Taahhüt - Tasarruf İşlemleri 206
1.Taahhüt İşlemleri (Borçlandırıcı İşlemler)  206
2.Tasarruf İşlemleri (Kazandırıcı İşlemler) 206
G   Özel Hukuk - Kamu Hukuku İşlemleri ve
Kamu Hukuku İşlemlerinin Türleri 207
1   Yasama İşlemleri 207


2.Yargılama İşlemleri 207
3.İdari İşlemler 208
BÖLÜM TESTİ 209
SEKİZİNCİ BÖLÜM
SORUMLULUK
I GENEL OLARAK 213
II MEDENİ HUKUKTA SORUMLULUK 213
A  Kanunî Sorumluluk 213
B  Hukukî İşlemden Kaynaklanan Sorumluluk 214
C  Haksız Fiil Sorumluluğu 214
1   Kusura Dayanan Sorumluluk 214
a  Davranış 214
b  Zarar 214
c  Uygun İlliyet Bağı 215
d  Kusur 215
e  Hukuka Aykırılık 215
2   Kusursuz Sorumluluk 216
a   Tehlike Sorumluluğu 216
b   Olağan Sebep Sorumluluğu 216
III  CEZA HUKUKUNDA SORUMLULUK 216
A  Maddî İlliyet Bağı 216
B  İrade Serbestliği ve Ayırtım Gücü 216
C  Kusur 217
IV   İDARE HUKUKUNDA SORUMLULUK 217
A  Genel Olarak 217
B  Hizmet Kusuru 217
C  Kusursuz Sorumluluk 218
V SİYASİ SORUMLULUK 219
BÖLÜM TESTİ 220
BÖLÜM TESTLERİNİN CEVAP ANAHTARI 223
SÖZLÜK 225