Vasiyetname Yapma Özgürlüğünün Sınırları

Dr. Öğr. Üyesi Nurten İNCE AKMAN

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ III
KISALTMALAR XI
GİRİŞ . 1
BİRİNCİ BÖLÜM:
TEMEL KAVRAMLAR
I) ÖLÜME BAĞLI TASARRUF KAVRAMI 5
A) Şeklî Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar 7
1) Vasiyetname . 8
2) Miras Sözleşmesi 9
B) Maddî Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruf 10
C) Ölüme Bağlı Tasarrufun Özellikleri . 12
II) ÖLÜME BAĞLI TASARRUF SERBESTÎSİ VE VASİYETNAME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜ . 18
A) Genel Olarak . 18
B) Tarihsel Açıdan Vasiyetname Yapma Özgürlüğü . 19
1) Roma Hukuku 19
2) Cermen Hukuku . 21
III) ÖLÜME BAĞLI TASARRUF SERBESTÎSİ VE VASİYETNAME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜNE DAİR GÖRÜŞLER . 22
A) Lehine Görüşler 22
B) Aleyhine Görüşler 30
C) Vasiyetname/Ölüme Bağlı Tasarruf Yapma Özgürlüğünün Kaynağı 36
1) Mirasçının Miras Hakkı 36
2) Devletin, Toplumun Menfaati 37
3) Malvarlığı . 38
4) Aile Hukuku ve Ailevî Yükümlülükler 40
5) Kişilik Hakkı 41
6) Mülkiyet Hakkı 42
IV) VASİYETNAMENİN YORUMU VE VASİYETNAMENİN YORUMUNA İLİŞKİN TEMEL İLKELER 43
V) ARA DEĞERLENDİRME 48
İKİNCİ BÖLÜM
MİRASÇILARI VE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİ KORUMAK AMACIYLA VASİYETNAME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜNE GETİRİLEN SINIRLAMALAR
I) SAKLI PAY. 53
A) Genel Olarak Saklı Pay Kavramı . 53
B) Saklı Pay ile Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki. 55
1) Doktrindeki Görüşler ve Yargı Kararlarındaki Uygulamalar . 55
a) Saklı Payın Vasiyetname Yapma Özgürlüğünü Sınırladığına Dair Görüşler 57
b) Saklı Payın Vasiyetname Yapma Özgürlüğünü Sınırlamadığına Dair Görüşler 74
2) Görüşümüz . 81
C) Saklı Payı Azaltan ya da Ortadan Kaldıran Hâllerden Biri Olan Mirasçılıktan Çıkarma ile Mirasbırakanın Tasarruf Serbestîsi ve Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki . 83
1) Mirasçılıktan Çıkarma 83
a) Cezaî Mirasçılıktan Çıkarmanın Koşulları . 86
b) Cezaî Mirasçılıktan Çıkarmanın Vasiyetname Yapma Özgürlüğü ile İlişkisi 96
c) Mirasçılıktan Çıkarma Şekli ve Vasiyetname Yapma Özgürlüğü ile İlişkisi 99
d) Cezaî Mirasçılıktan Çıkarmada Af ve Affın Vasiyetname Yapma Özgürlüğü ile İlişkisi 101
e) Görüşümüz 104
2) Mirastan Yoksunluk . 106
a) Genel Olarak . 106
b) Mirastan Yoksunluk ile Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki . 111
II) TARIMSAL İŞLETMELERİN VE ARAZİLERİNİN MİRAS YOLUYLA İNTİKALİ . 112
A) Genel Olarak 113
1) 2014 Yılından Önceki Düzenlemeler . 113
2) 2014 Tarihinden Sonraki Düzenlemeler . 118
B) Tarımsal Arazi ile Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki121
C) Görüşümüz 126
III) AHLÂKA VE HUKUKA AYKIRILIK 128
A) Koşul ve Yükleme Kavramları . 129
B) Koşul/Yükleme ile Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki ve Vasiyetnamede Yer Alan Koşulların Geçerliliği Sorunu 132
1) Sadece Malvarlığına Yönelik Koşul ve/veya Yükleme Koyulabileceğine Dair Görüş ve Eleştirisi . 132
2) Lehtarın Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklarını Zedeleyecek Koşul ve/veya Yükleme Koyamayacağına Dair Görüş ve Eleştirisi 135
3) Lehtar İçin Haksız Baskı Mahiyetinde Olan Koşul ve/veya Yüklemenin Koyulamayacağına Dair Görüş ve Eleştirisi 140
4) Mirasbırakanın Ahlâka ve Hukuka Aykırı Saiklerle Koyduğu Koşulların ve/veya Yüklemelerin Geçerli Olmayacağı Görüşü ve Eleştirisi 155
5) Mirasbırakanın Aile Hukukundan Kaynaklanan Yükümlülüğüne Aykırı Koyduğu Koşulların ve/veya Yüklemelerin Geçerli Olmayacağı Görüşü ve Eleştirisi 160
6) Mirasbırakanın Eşitlik Prensibi ve Ayrımcılık Yapma Yasağına Aykırı Koşulların ve/veya Yüklemelerin Koşulların Geçerli Olmayacağı Görüşü ve Eleştirisi 166
C) Görüşümüz . 169
IV) ARTMİRASÇILIK VE FIDEICOMMISSUM YASAĞI 172
A) Genel Olarak 172
B) Artmirasçılığı Düzenleyen Hükümlerin Vasiyetname Yapma Özgürlüğüyle İlişkisi 176
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MİRASBIRAKANIN KORUNMASI İÇİN VASİYETNAME DÜZENLEME ÖZGÜRLÜĞÜNE GETİRİLEN SINIRLAMALAR
I) VASİYETNAME YAPMA EHLİYETİ 184
A) Yaş ve Vasiyetname Yapma Özgürlüğüyle İlişkisi 185
B) Ayırt Etme Gücü ve Vasiyetname Düzenleme Özgürlüğü ile İlişkisi . 188
II) ŞEKİL ŞARTI . 211
A) El Yazılı Vasiyetname ve Vasiyetname Yapma Özgürlüğü ile İlişkisi . 216
1) Genel Olarak El Yazılı Vasiyetname . 216
2) El Yazılı Vasiyetname ile Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki . 224
B) Resmî Vasiyetname 230
1) Genel Olarak Resmî Vasiyetname . 230
2) Resmî Vasiyetname ile Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki 244
C) Sözlü Vasiyetname . 250
1) Genel Olarak Sözlü Vasiyetname . 250
2) Sözlü Vasiyetname ile Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki 262
D) Türk hukukunda Düzenlenmemiş Bir Vasiyetname Türü Olarak Ortak Vasiyetname . 263
1) Genel Olarak 263
2) Ortak Vasiyetnamenin Türleri 267
a) Birlikte Vasiyetname (Testamentum Simultaneum) 267
b) Karşılıklı Vasiyetname (Testamentum Reciprocum) . 267
c) Birbirine Bağlı Vasiyetnameler (Testamentum Correspectivum)269
3) Türk-İsviçre Hukukunun Ortak Vasiyetnameye Yaklaşımı . 271
4) Ortak Vasiyetnamenin Vasiyetname Yapma Özgürlüğü ile Bağlantısı ve Türk Hukukunda Düzenlenmesi Sorunu 273
5) Görüşümüz . 277
III) MİRASBIRAKANIN ÖLÜME BAĞLI TASARRUF YAPMA HAKKININ KİŞİYE SIKI SIKIYA BAĞLI BİR HAK OLMASI (TEMSİL VE DELEGASYON YASAĞI) 279
A) Temsil Yasağı . 279
1) Genel Olarak 279
2) Temsil Yasağı ile Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki 280
B) Delegasyon Yasağı (Maddî Anlamda Münhasıran Şahsa Bağlılık Prensibi) . 283
1) Genel Olarak 283
2) Delegasyon Yasağı ile Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki 286
3) Görüşümüz . 291
IV) LEHİNE KAZANDIRMA YASAĞI . 292
A) Genel Olarak Kazandırma Yasağı 292
B) Türk Hukukunda Olmayan Özel Bir Kazandırma Yasağı Olarak Huzurevi Çalışanları ve Yaşayanları Lehine Kazandırma Yasağı . 298
C) Görüşümüz . 302
V) İRADE BOZUKLUKLARI VE HAKSIZ ETKİLEME 303
A) İrade Bozukluğu ve Vasiyetname Yapma Özgürlüğüyle İlişkisi . 304
1) Yanılma ve Yanılmanın Vasiyetname Yapma Özgürlüğüyle Sınırları . 304
2) Aldatma ve Aldatma ile Vasiyetname Yapma Özürlüğü Arasındaki İlişki 310
3) Korkutma veya Zorlama ile Vasiyetname Yapma Özgürlüğü Arasındaki İlişki . 310
B) Haksız Etkileme . 311
1) Haksız Etkileme Kavramı ve Koşulları 312
2) Haksız Etkileme ile Vasiyetname Düzenleme Özgürlüğü Arasındaki İlişki 319
C) Görüşümüz . 321
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
VASİYETNAME YAPMA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN SINIRLARINA AYKIRILIĞIN HÜKÜM VE SONUÇLARI
I) SAKLI PAY KURALINA AYKIRILIĞIN HÜKÜM VE SONUÇLARI 323
A) Tenkis Davası . 324
1) Genel Olarak 324
2) Tenkis Davasının Koşulları 327
a) Mirasbırakanın Tasarruf Özgürlüğü Sınırını Aşması . 327
(1) Genel Olarak . 327
(2) Mirasın Reddinin Mirasbırakanın Tasarruf Özgürlüğü Üzerindeki Etkisi 329
(3) Mirasçılıktan Çıkarmanın Mirasbırakanın Tasarruf Özgürlüğü Üzerindeki Etkisi 331
(4) Mirastan Yoksunluğun Mirasbırakanın Tasarruf Özgürlüğü Üzerindeki Etkisi 333
(5) Mirastan Feragatin Mirasbırakanın Tasarruf Özgürlüğü Üzerindeki Etkisi 335
(a) İvazlı feragatin mirasbırakanın tasarruf özgürlüğü üzerindeki etkisi 336
(b) İvazsız feragatin mirasbırakanın tasarruf özgürlüğü üzerindeki etkisi 336
b) Saklı Pay İhlali . 337
3) Tenkis Davasının Tarafları . 338
a) Davacı . 338
b) Davalı . 341
4) Hak Düşürücü Süreler 342
B) Tenkis Def’i 344
II) VASİYETNAMENİN İPTALİ 345
A) İptal Davası 346
1) Genel Olarak 346
2) İptal Davasının Tarafları 348
a) Davacı . 348
b) Davalı . 350
3) Hak Düşürücü Süreler 351
B) İptal Def’i . 354
III) VASİYETNAMEDE YOKLUK VE KESİN HÜKÜMSÜZLÜK (BUTLAN) YAPTIRIMI . 354
A) Genel Olarak 354
B) Vasiyetnamede Yokluk Yaptırımı 356
C) Vasiyetnamede Kesin Hükümsüzlük (Butlan) Yaptırımı . 361
SONUÇ VE ÖNERİLER . 365
KAYNAKÇA . 379