Ceza Genel Hukuku Temel Bilgiler

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Onbirinci Basıya Önsöz 5
Kısaltmalar 33
BİRİNCİ KİTAP
CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKU TERİMİ – TANIM – KAVRAM – CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ VE İŞLEVİ CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ, DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE
CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER
§1. CEZA HUKUKU TERİMİ–TANIM VE KAVRAM 35
I. Terim 35
II. Tanım 36
III. Kavram 36
§2. CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ, İŞLEVİ VE AMACI 37
I. Görevi 37
II. İşlevi 38
III. Amacı 38
§3. CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ, DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER 39
I. Ceza Hukukunun Hukuk Düzeni İçindeki Yeri 39
II. Diğer Hukuk Dalları ile İlişkisi ve Ceza Hukukuna Yardımcı Disiplinler 40
A. Diğer Hukuk Dalları ile İlişkisi 40
1. Medeni Hukuk ile Arasındaki İlişki 40
2. Anayasa Hukuku ile İlişkisi 41
3. İdare Hukuku ile İlişkisi 41
a. İdari Ceza Hukuku Kavramı ve Kabahatlerin Suç Olmaktan Çıkarılması 42
b. Kabahatler Kanunu 43
aa. Genel Olarak 43
bb. Kanunilik İlkesi ve Kabahatler Kanunu 43
cc. Lehe Kanunun Geçmişe Yürümesi Kuralı 43
dd. Kabahat Fiilinin İşlendiği Zaman 43
ee. Kabahat Fiilinin İşlendiği Yer 44
ff. Kabahat Fiilinde Hareket 44
gg. Hukuka Uygunluk Sebepleri ve Kusurluluğu Kaldıran Haller 44
hh. Kabahat Fiilinde Kusur Yeteneği ve Kusurluluk 44
ii. Teşebbüs 44
jj. İştirak 45
kk. İçtima 45
ll. Tüzel Kişilerin, Temsil Edilenin ve İş Sahibinin Sorumluluğu 46
mm. Yaptırım 46
nn. Zamanaşımı 47
oo. Yaptırıma Karar Verme Yetkisi 47
pp. Denetimi 47
aaa. Başvuru Yolu (KK m.27) 47
bbb. İtiraz Yolu (KK m.29) 48
rr. Vazgeçme ve Kabul (KK m.30) 48
ss. Kabahatler ile Suçların Karşılaştırılması 49
c. Disiplin Ceza Hukuku Kavramı 49
4. Devletler Genel Hukuku ile İlişkisi 50
5. Ceza Muhakemesi Hukuku ile İlişkisi 51
6. İnfaz Hukuku ile İlişkisi 51
B. Ceza Hukukuna Yardımcı Disiplinler 52
1. Kriminoloji 52
2. Kriminalistik 52
3. Viktimoloji 52
4. Adli Tıp 52
İkinci Bölüm
DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİNDE
CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ
§1. KANUNİLİK İLKESİ (CEZA KANUNLARININ GÜVENCE İŞLEVİ) 55
I. Genel Olarak 55
II. İlkeye Yönelik Eleştiriler 56
III. İlkenin Zorunlu Sonuçları 56
A. Örf ve Adet Kuralları ile Suç ve Ceza Yaratılamaz 56
B. Kıyas Yasaktır 57
C. Ceza Kanunları Belirli ve Açık Olmalıdır 58
D. Ceza Kanunları Geçmişe Yürümez 58
E. İdarenin Düzenleyici İşlemlerle Suç Yaratabilip Yaratamayacağı Sorunu 58
§2. CEZA SORUMLULUĞUNUN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ 60
§3. KUSURSUZ SUÇ VE CEZA OLMAZ İLKESİ 61
§4. CEZA HUKUKU BAKIMINDAN ÖNEMLİ DİĞER İLKELER 62
I. İnsan Onurunun Dokunulmazlığı 62
II. Eşitlik İlkesi 63
III. Oranlılık ve İkincillik İlkeleri ile Aşırılık Yasağı 63
§5. CEZA HUKUKU İLKELERİNİN SOMUTLAŞTIRILMASI: CEZA HUKUKU DOGMATİĞİ 64
Üçüncü Bölüm
CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE
CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ
§1. İLKEL CEZA HUKUKU DÖNEMİ 67
I. İlkel Topluluklarda 67
II. Eski Hukuk Düzenlerinde 68
§2. BATI'DA 68
I. Eski Yunan Hukuku'nda 68
II. Roma Hukukunda 69
III. Germen Hukuku 70
IV. Frank Hukuku 70
V. Ortaçağ Hukukunda 71
VI. Müşterek Ceza Hukuku Dönemi 72
§3. TÜRK HUKUKUNDA 73
I. İslamiyet Öncesi Dönemde 73
II. İslamiyet’ten Sonraki Dönemde 74
A. Osmanlı’da 75
1. Tanzimata Kadarki Dönemde 76
a. Genel Olarak 76
b. Kanunnameler 76
2. Tanzimat Döneminde 76
a. 1840 Tarihli Kanunname–i Ceza 76
b. 1851 Tarihli Kanun–u Cedit 77
c. 1858 Ceza Kanunname–i Humayunu 77
B. Cumhuriyet Türkiye’sinde 77
§4. CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİNİN CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ 78
I. Klasik Okul 78
II. Pozitivist Okul 79
III. Üçüncü Okul 80
IV. Toplumsal Savunma Akımı 80
Dördüncü Bölüm
CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
§1. KAYNAK KAVRAMI VE KAYNAKLARIN ÖZELLİKLERİ 81
§2. ÇEŞİTLERİ 81
I. Asıl Kaynaklar 81
A. Anayasa 81
B. Uluslararası Sözleşmeler 81
C. Kanun 82
1. Genel Olarak 82
2. TCK ve Diğer Ceza Kanunları Arasındaki İlişki 83
II. Yardımcı Kaynaklar 84
A. Örf ve Adet (Gelenek) Kuralları 84
B. Ahlak ve Din Kuralları 85
C. Mahkeme İçtihatları 85
D. Doktrin (Öğreti) 86
§3. KAYNAKLARIN YORUMU 86
I. Yorum Kavramı ve Kıyastan Farkı 86
II. Yorum Yöntemleri 87
A. Gramatik ya da Sözel Yorum Yöntemi 87
B. Sistematik Yorum Yöntemi 87
C. Tarihsel Yorum Yöntemi 88
D. Amaçsal (Teleolojik) Yorum Yöntemi 88
III. Yorum Araçları 89
A. Mantık 89
B. Tarihçe 90
C. Hukukun Genel İlkeleri 90
D. Karşılaştırmalı Hukuk 90
E. Örf ve Adet Kuralları 90
IV. Yorum Çeşitleri 91
A. Daraltıcı Yorum 91
B. Genişletici Yorum 91
Beşinci Bölüm
CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI
§1. CEZA HUKUKU KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 93
I. Zaman Bakımından Uygulamaya İlişkin İlkeler 93
A. Hemen Uygulama 93
B. Lehe Kanunun Uygulanması: Lehe Kanunun Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu–Geriye Yürüme Yasağı 94
1. Lehe Yasanın Geriye Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 95
2. Lehe Kanunun Tespiti 95
3. Zamanaşımına İlişkin Kurallar Bakımından Lehe Kanunun Belirlenmesi 97
4. Mahkeme İçtihatlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 98
5. İçtihadı Birleştirme Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 98
6. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 98
C. İleriye Yürüme 99
II. Ceza Kanunlarının Yürürlüğe Girmesi, Yürürlükten Çıkması ve Yürürlük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları 99
III. Suçun İşlendiği An 100
A. Ani Suçlar 100
B. İhmali Suçlar 101
C. Kesintisiz (Mütemadi) ve Zincirleme (Müteselsil) Suçlar 101
§2. CEZA HUKUKU KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 102
I. Mülkilik İlkesi (Sistemi) 102
A. Genel Olarak 102
B. Ülke Kavramı 102
C. Suçun İşlendiği Yer Sorunu 107
D. Yabancı Ülkede Hüküm Verilmesi (TCK m.9) 109
II. Şahsilik İlkesi (Sistemi) 110
A. Faile Göre Şahsilik İlkesi 110
1. Görev Suçları (TCK m.10) 111
2. Vatandaş Tarafından İşlenen Suç (TCK m.11) 111
B. Mağdura Göre Şahsilik 113
1. Türkiye’nin Zararına İşlenen Suçlar (TCK m. 12/1) 113
2. Vatandaşın Zararına İşlenen Suçlar (Vatandaşı Koruma İlkesi ya da Mağdura Göre Şahsilik İlkesi) (TCK m. 12/2) 114
III. Evrensellik İlkesi (TCK m. 12/3) 115
IV. Koruma İlkesi (TCK m.13) 116
V. Yer Bakımından Uygulamada Özellik Gösteren Haller 116
A. Seçimlik Cezalarda Soruşturma (TCK m.14) 116
B. Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması (TCK m.15) 117
C. Cezadan Mahsup (TCK m.16) 117
D. Hak Yoksunlukları (TCK m.17) 118
VI. İade (Geri Verme) 118
A. İade Kavramı 118
B. İadenin Kaynakları 119
C. İadenin Çeşitleri 119
D. İadenin Koşulları 120
1. Fiile İlişkin Koşullar 120
a. Fiil Her İki Devlet Kanununa Göre de Suç Sayılmalı ve Belli Ağırlıkta Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.10/2) 120
b. Suç Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının ya da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin Zararına İşlenmiş Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–3) 121
c. Suç Zamanaşımına veya Affa Uğramamış Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–5) 121
d. İadeye Konu Olan Suçun Talep Eden Ülke Yasasına Göre Ölüm Cezasını Gerektirmesi Halinde Bu Cezanın İnfaz Edilmeyeceği Konusunda Güvence Verilmiş Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/3) 122
e. Suç, Türkiye’nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–4) 122
f. Suçun Düşünce Suçu veya Siyasi, Siyasi Suçla Bağlantısı ya da Askeri Suç Olmaması Gerekir (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–1, 2) 122
aa. Düşünce Suçu 122
bb. Siyasi Suç 123
aaa. Siyasi Suçun Tanımı 123
bbb. Çeşitleri: Tam ve Nisbi Siyasi Suç 123
ccc. Siyasal Suç Kapsamında Görülmeyen Eylemler 123
cc. Siyasi Suçla Bağlantılı Suç 124
dd. Askeri Suç 124
2. Faile İlişkin Koşul 125
E. İade Yöntemi 125
F. İadesi İstenen Kişi Hakkında Geçici Tutuklama ((6706 sayılı Kanun m.14) 126
G. Teslim (6706 sayılı Kanun m.20) 126
H. İade İsteminin Reddi 127
I. İadede Hususilik Kuralı [Sözl. m. 14; 6706 sayılı Kanun m. 10/4] 127
İ. Türkiye’nin iade talepleri ve şartları (6706 sayılı Kanun m.22) 128
VII. Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (TCK m.19) 128
A. Bir Türk veya Yabancının Yabancı Ülkede İşlediği Suç Bakımından Türkiye'de Yapılacak Yargılamada Uygulanacak Kanunun Belirlenmesi 128
B. Hükmün Uygulanması 129
§3. CEZA KANUNLARININ KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 129
I. Genel Olarak 129
II. Ceza Kanununun Uygulanmasında Özellik Gösteren Kişiler 130
A. Cumhurbaşkanı 130
B. Milletvekilleri 131
1. Genel Olarak 131
2. Sorumsuzluğun Koşulları 132
3. Sonuçları 132
4. Dokunulmazlık ile Sorumsuzluk Arasındaki Farklar 133
C. Diplomatlar 133
D. NATO Mensupları (Yabancı Asker Kişiler) 134
1. Genel Olarak 134
2. Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler 135
3. Gönderen ve Kabul Eden Devletlerin Yargı Yetkileri 135
a. Mutlak Yargı Yetkisi 136
b. Öncelikli Yargı Yetkisi 136
İKİNCİ KİTAP
SUÇ GENEL TEORİSİ
Birinci Bölüm
SUÇ GENEL TEORİSİ KAVRAMI, SUÇUN TANIMI, SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN YAPISAL UNSURLARI, UNSURLARIN DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR
§1. SUÇ GENEL TEORİSİ KAVRAMI 137
I. Kavram 137
II. Suç Genel Teorisinin Yararı 138
§2. SUÇUN TANIMI VE SUÇ KAVRAMI 138
§3. SUÇUN YAPISAL UNSURLARI 138
I. Tipe Uygunluk 138
A. Kavram 138
B. Tipin İçeriği 140
1. Objektif Nitelikteki Unsurlar 141
a. Fail 141
b. Mağdur 141
c. Hareketin Konusu 141
d. Eylem 142
aa. Hareket 142
aaa. Hareket Teorileri 142
a1. Hareketin Temelini Hukuk Dışında Arayan Teoriler 142
aa1. Nedensel (Doğal) Hareket Teorisi 142
aa2. Amaççı Hareket Teorisi 143
aa3. Sosyal Hareket Teorisi 144
a2. Hareketin Temelini Hukuk İçinde Arayan Teori: Normativist Teori 144
a3. Görüşümüz 144
bbb. Hareket Yeteneği ve Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 145
a1. Hareket Yeteneği 145
a2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 145
aa1. Tüzel Kişi Kavramı 145
aa2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 146
ccc. Hareketin Niteliğinin Suçların Sınıflandırılmasına Etkisi 148
a1. Hareketin Sayısına Göre Suçlar 148
aa1. Tek Hareketli Suçlar 148
aa2. Birden Fazla Hareketli Suçlar 148
aaa1. Birleşmiş Hareketli Suçlar 148
aaa2. Bölünebilen ya da Kesintili Suçlar 148
aa3. Seçimlik Hareketli Suçlar 148
aa4. İtiyadi Suçlar 149
a2. Hareketin Şekline Göre Suçlar 149
a3. Hareketin Önemine Göre Suçlar 151
bb. Netice 153
aaa. Kavram 153
bbb. Neticeye Göre Suçların Tasnifi 153
a1. Şekli Suç–Maddi Suç (Neticesiz– Neticeli Suçlar– Neticesi Harekete Bitişik Suçlar) 153
a2. Zarar Suçu–Tehlike Suçu 153
a3. Ani Suç–Kesintisiz (Mütemadi) Suç 154
a4. Kalkışma Suçları 156
cc. Nedensellik Bağı ve Fiilin Objektif Yüklenebilirliği (İsnad Edilebilirliği) 157
aaa. Genel Olarak 157
bbb. Nedensellik Bağlantısını Ortaya Koymaya Çalışan Teoriler 157
a1. Şart Teorisi 157
a2. Uygunluk (Uygun sebep) Teorileri 158
ccc. Nedensellik Bağlantısı Konusunda Çıkabilecek Bazı Sorunlar 159
a1. Nedensellik Bağının Kesilmesi Sorunu 159
a2. Atipik Nedensel Gelişme 160
a3. Failce Bilinmeyen Sebeplerin Neticeye Etkisi 160
a4. Mağdurda Mevcut Bir Halin Tipik Neticenin Meydana Gelmesinde Etkili Olması 161
a5. Öne Geçen Sebep 161
a6. Alternatif Nedensellik (Çift Nedensellik) 162
a7. Kümülatif Nedensellik (Neticenin Sebeplerin Toplamından Meydana Gelmesi) 163
a8. Rezerv Sebebin Önemsizliği (Varsayıma Dayalı Nedensellik) 164
ddd. Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Teorisi 165
a1. Hakim Olabilirlik (Hükmedebilirlik) 166
a2. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması (Hukuka Aykırılık İlişkisi ya da Hukuka Uygun Alternatif Hareketler) 170
a3. Neticenin Normun Koruma Alanı (ya da Amacı) Dışında Kalması (Risk Bağlantısının (İlişkisinin) Bulunmaması) 171
a4. Hukuken Önemli Riskin ya da Tehlikenin Bulunmaması, İzin Verilmiş Bir Riskin Varlığı ya da Riskin Azaltılması 172
a5. Varsayıma Dayalı Nedensellik 173
e. Tipte Yer Alan Diğer Objektif Nitelikteki Unsurlar 173
2. Sübjektif Nitelikteki Unsurlar 174
a. Kast 174
aa. Tanım–Kavram 174
bb. Kastın Unsurları 175
aaa. Bilme Unsuru: (Düşünme ve Öngörme) 175
bbb. İstemek (İrade Etmek) 177
cc. Kastın Aranacağı Zaman– Eklenen Kast 179
dd. Kastın Çeşitleri 181
aaa. Genel Kast–Özel Kast 181
a1. Genel kast 181
a2. Özel Kast (Amaç, maksat, niyet, saik) 181
aa1. Genel Olarak 181
aa2. Özel Kastın İşlevi 182
bbb. Ani Kast–Tasarlama (Taammüt–Düşünce) Kastı 182
ccc. Doğrudan Kast–Dolaylı (Olası) Kast 184
ee. Olası Kast (Dolaylı–Gayrı Muayyen Kast)–Bilinçli Taksir 184
aaa. Genel Olarak 184
bbb. Olası Kastın Sonuçları (Sorumluluğun Kapsamı) 185
ccc. Olası Kastın Uygulanamayacağı Suç Tipleri 187
b. Taksir 187
3. Yaptırım 187
4. Tipin İncelenmesinden Çıkan Sonuçlar (Tipin Sentezi) 188
a. Suçun Temel ve Türemiş Biçimi 188
b. Suçun Birleşik Şekli 188
II. Hukuka Aykırılık 188
A. Genel Olarak 188
B. Hukuka Aykırılık ve Kusur Ayrımı 189
C. Hukuka Uygunluk Sebepleri 189
1. Genel Olarak 189
2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Niteliği 190
3. Özellikleri 190
4. Çeşitleri 192
a. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 192
aa. Kavram– Tanım 192
bb. “Kanun” Teriminin Anlamı 192
cc. Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 193
aaa. Genel Olarak 193
bbb. Kapsam 194
ccc. Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları 194
b. Meşru Savunma 196
aa. Hukuki Niteliği 197
bb. Meşru Savunmanın Koşulları 197
aaa. Saldırıya İlişkin Koşullar 197
a1. Bir Saldırı Bulunmalı 197
a2. Saldırı Haksız Olmalı 198
a3. Saldırı Bir Hakka Yönelmiş Olmalı 200
a4. Saldırı Halen Mevcut, Gerçekleşmesi ya da Tekrarı Muhakkak Olmalı 200
bbb. Savunmaya İlişkin Koşullar 201
a1. Savunmada Zorunluluk Bulunmalı 201
a2. Savunma Saldırıya ve Saldırana Karşı Yapılmalı (Saldırı ile Savunma Arasında Nedensellik Bağlantısı Bulunmalı) 201
a3. Saldırı ile Oranlı (=Ölçülü) Olmalı 202
cc. Haksız Tahrik–Meşru Savunma İlişkisi 203
c. Hakkın Kullanılması 204
aa. Genel Olarak 204
bb. Koşulları 204
cc. Hakkın Kullanılması (İcrası) Durumları 204
aaa. Hekimlik Mesleğinin İcrası 204
bbb. Eleştiri Amacıyla Yapılan Düşünce Açıklamaları 206
ccc. Gazetecilik Mesleğinin İcrası 207
ddd. İddia ve Savunma Dokunulmazlığı 208
d. İlgilinin Rızası 210
aa. Hukuksal Nitelik 210
bb. Koşulları 210
aaa. Mağdurun Üzerinde Serbestçe Tasarrufta Bulunabileceği Bir Hakkın Varlığı 210
bbb. Rızaya Ehliyet 212
ccc. Rızanın Açıklanması 213
e. Yükümlülüklerin Çatışması 214
5. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması (TCK m. 27) 217
a. Sınırın Kasten Aşılması 217
b. Sınırın Taksirle Aşılması 217
c. Meşru Savunmada Sınırın Korku, Panik ya da Heyecan Gibi Nedenlerle Aşılması 218
d. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata ve Sınırın Aşılması 218
III. Kusurluluk 218
A. Kusurluluğun Koşulları 219
1. Kusur Yeteneğinin Varlığı 219
a. Kusur Yeteneği Kavramı 219
b. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman 220
c. Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 221
aa. Yaş Küçüklüğü 221
aaa. Genel Olarak 221
bbb. Yaşla İlgili Bazı Ön Sorunlar 222
ccc. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığının Aynı Kişide Birleşmesi 223
ddd. Yaş Küçüklüğü Halleri 223
a1. 12 Yaşını Doldurmamış Çocuklar (TCK m.31/1) 223
a2. 13–15 Yaş Arasında Kalan Küçükler (TCK m. 31/2) 225
a3. 16–18 Yaş Grubu (TCK m. 31/3) 226
bb. Akıl Hastalığı 227
aaa. Akıl Hastalığı Nedeniyle, İşlenen Fiilin Hukuki Anlam ve Sonuçlarının Algılanamaması veya Bu Fiille İlgili Olarak Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Önemli Derecede Azalması 228
a1. Kavram 228
a2. Tedbirin Süresi 229
bbb. Algılama Yeteneğinin Tümüyle Ortadan Kalkmaması ve Fakat İşlenen Fiille İlgili Olarak Önemli Derecede Olmamakla Birlikte Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Azalması 229
cc. Sağır ve Dilsizlik 230
dd. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 231
aaa. Geçici Nedenler 231
bbb. Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 231
2. Mazeret Sebepleri ve Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Hallerin Bulunmaması 234
a. Mazeret Sebepleri 235
aa. Zorunluluk (Zaruret) Hali (m. 25/2) 235
aaa. Zorunluluk Halinin Koşulları 235
a1. Tehlikeye İlişkin Koşullar 235
aa1. Ağır ve Muhakkak Bir Tehlikenin Varlığı 235
aa2. Tehlikenin Bir “Hakka” Yönelik Olması 236
aa3. Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemesi 237
a2. Korunmaya İlişkin Koşullar 237
aa1. Tehlike ile Korunma Hareketi Arasında Nedensellik Bağının Olması 237
aa2. Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkanının Bulunmaması 238
aa3. İşlenen Fiil ile Tehlike Arasında Oran Bulunması 238
aa4. Tehlikeye Göğüs Germe Yükümlülüğünün Bulunmaması 239
bbb. Zorunluluk Hali ve Meşru Savunma Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Karşılaştırılması 239
bb. Amirin Emrini İfa (m. 24/2, 3, 4) 240
aaa. Genel Olarak 240
bbb. Hukuki Niteliği 240
ccc. Koşulları 241
a1. Bir Emir Bulunmalıdır 241
a2. Emir Meşru (Bağlayıcı) Olmalıdır 242
a3. Kanuna Aykırı Emir– Konusu Suç Olan Emir 243
cc. Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku veya Telaş Nedeniyle Aşılması (m.27/2) 246
b. Kusurluluğu Etkileyen (Kaldıran ya da Azaltan) Haller 247
aa. Cebir–Şiddet–Tehdit 247
bb. Kusurluluğu Azaltan Neden: Haksız Tahrik 250
aaa. Genel Olarak 250
bbb. Haksız Tahrikin Uygulama Koşulları 251
a1. Tahrik Teşkil Eden Haksız Bir Fiil Olmalıdır 251
a2. Haksız Fiil Failde Hiddet veya Şiddetli Elem Etkisi Meydana Getirmelidir 251
a3. Suç Bu Hiddet ve Şiddetli Elem Etkisi Altında İşlenmelidir 252
a4. Suç Tahriki Oluşturan Haksız Eylemi İşleyen Kimseye Karşı İşlenmelidir 252
ccc. Haksız Tahrikle İlgili Olarak Ortaya Çıkabilecek Sorunlar 252
c. Hata 253
aa. Kavram 253
bb. Suçun Maddi Unsurlarında Hata 254
aaa. Suçun Konusunda Hata 254
bbb. Nedensellik Bağında Hata 256
ccc. Suçun Maddi Unsurlarında Hatanın Sonuçları 257
cc. Suçun Nitelikli Unsurlarında (Ağırlatıcı ve Hafifletici Sebeplerde) Hata 258
dd. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait Koşulların Varlığında Hata 260
aaa. Genel Olarak 260
bbb. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 260
a1. Hukuka Uygunluk Sebebinin Varlığında Hata 260
a2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Koşullarında Hata 262
ccc. Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Nedenlerde Hata 265
ee. Şahısta Hata 266
ff. Hedefte Sapma 267
gg. Haksızlık Bilinci (Yasaklılık Yanılması) 270
§4. UNSURLARIN DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRILMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR (TİPİKLİK DIŞINDA BULUNAN HUSUSLAR) 272
I. Genel Olarak 272
II. Ön Şartlar 272
III. Cezalandırılabilme Şartları 273
IV. Muhakeme Şartları 275
A. Şikayet 275
1. Tanım–Kavram 275
2. Özellikleri 275
B. İzin 277
C. Talep (İstem) 278
D. Karar 278
E. Uzlaşma 278
İkinci Bölüm
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
§1. TEŞEBBÜS AŞAMASINDA KALMIŞ SUÇLAR 281
I. Genel Olarak 281
II. Teşebbüsün Şartları 282
A. Ön Şart: Suç Tipinin Teşebbüse Elverişli Olması 282
B. Suç İşleme Kastının Varlığı (Suç, Kasten İşlenen Suçlardan Olmalıdır) 283
C. Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak 283
1. Sübjektif Teori 284
2. Objektif Teoriler 284
D. Failin İşlemeyi Kastettiği Suçu Elinde Olmayan Nedenlerle Tamamlayamaması 286
1. Genel Olarak 286
2. Suçun Tamamlanması Kavramı 286
3. Suçun Bitmesi Kavramı ve Teşebbüs ile İlişkisi 287
III. Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi 288
IV. İşlenemez Suça Teşebbüs (Elverişsiz Teşebbüs) 289
A. Objektif Teori 289
B. Sübjektif Teori 290
C. Yeni Objektif Teori (Tehlike Teorisi) 290
D. Görüşümüz 291
V. Teşebbüste Özellik Gösteren Diğer Bazı Haller 291
VI. Gönüllü Vazgeçme 292
§2. TAKSİRLİ SUÇLAR 294
I. Taksir Kavramı 294
II. Taksirin Tanımı 295
III. Taksirin Unsurları 295
A. Fiilin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması 296
B. Hareketin İradi Olması–Neticenin İstenmemiş Bulunması 296
C. Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemiş Olması 296
D. Neticenin Öngörülebilir Olması 297
E. Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Varlığı 298
VI. Taksir Şekilleri 299
V. Bilinçli Taksir–Bilinçsiz Taksir 301
VI. Taksirli Suçlara İştirak 302
VII. Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi 304
VIII. Ceza Sorumluluğunun Kalkması 304
§3. İHMALİ HAREKETLE İŞLENEN SUÇLAR 305
I. Kavram 305
II. Gerçek İhmali Suçlar 306
III. Gerçek Olmayan İhmali Suçlar 306
§4. NETİCESİ SEBEBİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLAR 307
I. Genel Olarak 307
II. Tanım–Çeşitleri–Koşulları 307
A. Tanım 307
B. Çeşitleri 308
C. Koşulları 309
III. Temel Suç ile Ağır veya Başka Netice Arasındaki Bağlantı 310
Üçüncü Bölüm
SUÇLULARIN ÇOKLUĞU: FAİLLİK VE İŞTİRAK
§1. KAVRAM 311
§2. SUÇA KATILANLARIN SORUMLULUĞU KONUSUNDAKİ SİSTEMLER 312
§3. TCK’NIN KABUL ETTİĞİ SİSTEM 313
I. Genel Olarak 313
II. Faillik 313
A. Birlikte (Müşterek) Faillik 313
1. Genel Olarak 313
2. TCK Anlamında Birlikte (Müşterek) Faillik 316
B. Dolayısıyla Faillik (TCK. m. 37/2) 317
III. Suç Ortaklığı (Şeriklik) 319
A. Suç Ortaklığının Koşulları 319
1. Birden Çok Kişi (Fail) Tarafından Yapılan ve Aralarında Nedensel Bağlantı Bulunan Birden Çok Hareketin Varlığı (Objektif Koşul) 319
2. Suça Katılma Kastı (İştirak İradesi) (Sübjektif Koşul) 319
3. Karar Verilen Suçun İşlenmesi (Bağlılık Kuralı) 320
B. Suç Ortaklığı Halleri 324
1. Azmettirme 324
a. Kavram 324
b. Azmettirmede Ağırlatıcı Sebep 324
c. Muhbir Suç Ortağı (TCK m. 38/3) 325
2. Yardım Etme 326
a. Suç İşlemeye Teşvik Etmek 326
b. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 327
c. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek 327
d. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek 327
e. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak 327
f. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 328
IV. Özgü Suçlarda İştirak 328
V. İştirak Hâlinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 328
Dördüncü Bölüm
SUÇLARIN ÇOKLUĞU (SUÇLARIN İÇTİMAI)–
YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA)
§1. SUÇLARIN ÇOKLUĞU (SUÇLARIN İÇTİMAI) HALLERİ 331
I. Bileşik Suç 331
A. Genel Olarak 331
B. Bileşik Suç Olarak Kabul Edilmeyen Haller 332
II. Zincirleme Suç 332
A. Tanım–Kavram 332
B. Koşulları 333
1. Aynı Suçun Birden Fazla İşlenmesi 333
2. Aynı Suçun Değişik Zamanlarda İşlenmesi 335
3. Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı 335
4. Mağdurun Aynı (Tek) Kişi Olması 336
C. Zincirleme Suçun Varlığının Sonucu 336
D. Zincirleme Suç Hükmünün Uygulanamayacağı Suçlar 337
E. Aynı Suçun Birden Fazla Kişiye Karşı Tek Bir Fiille İşlenmesi 337
III. Fikri İçtima 338
A. Terim–Kavram 338
B. Koşulları 339
1. Tek Fiil 339
2. Birden Fazla Farklı Suçun Oluşması (Kanunun Değişik Hükümlerinin İhlali) 340
§2. YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA) 341
ÜÇÜNCÜ KİTAP
CEZA HUKUKUNUN YAPTIRIMLARI,
BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
§1. CEZA KAVRAMI VE CEZANIN (CEZALANDIRMANIN) AMAÇLARI 346
§2. CEZANIN NİTELİKLERİ 346
§3. CEZANIN TÜRLERİ 347
§4. TCK’DA YAPTIRIMLAR 348
I. Cezalar 349
A. Hapis Cezaları 349
1. Ağırlaştırılmış Hapis Cezası 349
2. Müebbet Hapis Cezası 349
3. Süreli Hapis Cezası 350
a. Kavram 350
b. Kısa Süreli Hapis Cezası ve Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 350
aa. Kısa Süreli Hapis Cezası 350
bb. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 351
aaa. Çevirmenin Koşulları 351
bbb. Çevirme Zorunluluğu 351
ccc. Çevirme Yasağı 353
ddd. TCK m. 5 ve m. 50 354
ggg. Çevirmeye Konu Yaptırımlar 355
a1. Adli Para Cezasına Çevirme 355
a2. Tedbire Çevirme 355
aa1. Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle Tamamen Giderme 355
aa2. Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 355
aa3. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 355
aa4. Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 356
aa5. Gönüllü Olarak Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 356
aa6. Çevrilen Ceza ve Tedbirlere Uymamanın Yaptırımı 356
aa7. Önlemin Değiştirilmesi 357
cc. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Özel İnfaz Usulleri 357
B. Adli Para Cezası 360
1. Tanım–Kavram 360
2. Para Cezasına İlişkin Sistemler 360
3. TCK’da Para Cezası 361
4. Adli Para Cezasının İnfazı 361
II. Güvenlik Tedbirleri 362
A. Genel Olarak 362
B. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 363
C. Müsadere 369
1. Genel Olarak 369
2. Hukuki Nitelik 370
3. Müsaderenin Çeşitleri 370
4. Koşulları 370
a. Eşya Müsaderesinin Çeşitleri ve Koşulları 371
aa. Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi (TCK m. 54/1 ve 3) 371
bb. Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi (TCK m.54/4) 373
b. Eşdeğer Müsaderenin Koşulları (TCK m. 54/2) 373
c. TCK m. 54/4 Anlamında Müsaderenin Koşulları 374
5. Kazanç Müsaderesi 374
a. Genel Olarak 374
b. Hukuki Nitelik 375
c. Kazanç Müsaderesinin Koşulları 375
d. Kaim Değerlerin Müsaderesinin Koşulları 376
D. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 377
E. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 377
F. Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular 378
1. Kavram 378
2. Koşulları 378
a. Önceden İşlenen Suçtan Dolayı Verilen Hükmün Kesinleşmiş Olması 378
b. Yeni Bir Suçun İşlenmesi 380
3. Tekerrürde Süre 381
4. Tekerrürün Sonuçları 381
5. Özel Tehlikeli Suçlular 383
G. Sınır Dışı Edilme 385
H. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri 386
1. İznin İptali 386
2. Müsadere 388
3. Hakimin Takdir Yetkisi 388
§5. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 389
I. Cezanın Belirlenmesi 390
A. Genel Olarak 390
B. Ceza Türünün Belirlenmesi 391
C. Temel Cezanın Belirlenmesi 391
1. Genel Olarak 391
2. Cezanın Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Hususlar 392
a. Suçun İşleniş Biçimi 392
b. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçlar 393
c. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 393
d. Suçun Konusunun Önem ve Değeri 393
e. Meydana Gelen Zarar ve Tehlikenin Ağırlığı 394
f. Failin Kast veya Taksire Dayalı Kusurunun Ağırlığı 395
g. Failin Güttüğü Amaç ve Saiki 395
3. Olası Kast ve Bilinçli Taksirin Dikkate Alınması 396
4. Nitelikli Hallerin Varlığı 396
D. Sonuç Cezanın Belirlenmesi 399
E. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırlarının Aşılmaması 400
F. Cezanın Hesaplanması 401
1. Genel Olarak 401
2. Adli Para Cezalarının Hesaplanması 401
3. Cezaların İçtimaı (Birleştirilmesi) 402
a. Genel Olarak 402
b. Cezaların İçtimaı Sistemleri 403
c. Cezaların İçtimaı Kuralları 403
d. İçtima Kurallarını Uygulama Yetkisi 404
II. Cezanın Bireyselleştirilmesi 405
A. Cezanın Bireyselleştirilmesi Kavramı 405
B. Cezanın Bireyselleştirilmesi Araçları 405
1. Takdiri İndirim Nedenleri 405
2. Mahsup 407
a. Genel Olarak 407
b. Hukuki Esası 408
c. Mahsup Hükümlerinin Uygulanış Şekli 408
d. Adli Kontrol ve Mahsup 409
e. Yurtdışında Geçen Sürenin Mahsubu 410
3. Hapis Cezasının Ertelenmesi 410
a. Tanım–Kavram 410
b. Koşulları 412
aa. İşlenen Suçtan Dolayı Verilecek Cezanın Belli Ağırlıkta Olması 412
bb. Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezasına Mahkum Edilmemiş Olmak 413
cc. Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması 414
c. Erteleme Kararı 415
d. Ertelemenin Koşula Bağlanması 415
e. Ertelemenin Denetime Tabi Tutulması: Denetimli Serbestlik 416
aa. Denetim Süresi 416
bb. Denetim Süresince Öngörülebilecek Yükümlülükler 417
cc. Uzman Kişinin Görevlendirilmesi ve Görevleri 417
f. Ertelemenin Sonucu 418
g. Ertelemenin Düşmesi 418
DÖRDÜNCÜ KİTAP
DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER
§1. GENEL OLARAK 421
§2. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER 422
I. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü 422
A. Genel Olarak 422
B. Sanığın Ölümü 422
C. Hükümlünün Ölümü 422
D. Mağdurun Ölümü 423
II. Af 423
A. Genel Olarak 423
B. Affın Çeşitleri 424
1. Genel Af 424
2. Özel Af 425
3. Cumhurbaşkanınca Af 425
III. Zamanaşımı 425
A. Genel Olarak 425
B. Dava Zamanaşımı 426
1. Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 427
2. Dava Zamanaşımı Süreleri 428
3. Dava Zamanaşımı Süresinin Kısalması 428
4. Dava Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi 429
5. Dava Zamanaşımı Süresinin Başlaması 429
a. Genel Olarak 429
b. Bazı Suçlar Bakımından Dava Zamanaşımı Sürelerinin Başlamasına İlişkin Özel Düzenlemeler 429
aa. Birden Çok Evlilik ve Hileli Evlenme Suçu (TCK m.230/1, 2, 3) 429
bb. İftira Suçu (TCK m.267) 430
6. Dava Zamanaşımının Durması 430
a. İzin – Karar 430
b. Bekletici Mesele 430
c. Kaçaklık Kararı 431
d. TCK Dışındaki Bazı Kanunlarda Zamanaşımının Durmasına İlişkin Hükümler 431
aa. Uzlaşma (CMK m.253 – 255) 431
bb. Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi (CMK m.171/2 vd.) 431
cc. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK. m.231/5 vd.) 432
dd. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Çocuk Hakkında Açılacak Kamu Davasının Ertelenmesi (ÇKK m.19) 432
ee. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (ÇKK m.23) 432
ff. Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu Bakımından Geri Bırakma (m.20) 432
gg. Bankacılık Kanunu Bakımından Dosyanın Bilirkişiye Tevdii (m.165) 433
7. Dava Zamanaşımının Kesilmesi 433
a. Kesilme Halinde Dava Zamanaşımının Uzaması 434
b. Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Şeriklere Etkisi 434
C. Ceza Zamanaşımı 434
1. Genel Olarak 434
2. Ceza Zamanaşımı Süreleri 435
3. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Adli Para Cezasına Çevrilmesi Halinde Ceza Zamanaşımı Süresinin Tespiti 435
4. Farklı Türde Cezalar İçeren Hükümlerde Ceza Zamanaşımı Süresinin Değerlendirilmesi 436
5. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kısalması 436
6. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlaması 436
a. Hükmün Kesinleşmesi 437
b. İnfazın Herhangi Bir Sebeple Kesilmesi 437
7. Ceza Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 438
8. Ceza Zamanaşımının Durması 438
9. Ceza Zamanaşımı ve Hak Yoksunlukları 438
10. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 439
11. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kesilme Nedenleri 439
12. Kesilmenin Etkisi 440
13. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 440
D. Müsadere Zamanaşımı 440
E. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 441
IV. Uzlaşma 441
V. Önödeme 441
A. Genel Olarak 441
B. Önödeme Usulünün Uygulanacağı Suçlar 442
§3. DAVA VEYA CEZANIN DÜŞMESİNİN ETKİSİ 445
BEŞİNCİ KİTAP
KOŞULLU SALIVERİLME – ADLİ SİCİL VE
HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ
§1. KOŞULLU SALIVERİLME (ŞARTLA SALIVERME–MEŞRUTEN TAHLİYE) 447
I. Tanım–Kavram 447
II. Koşulları 447
A. Hükmedilmiş Cezanın Bir Süre Çekilmiş Olması 447
B. İyi Hal 453
III. Koşullu Salıverilmeye Karar Verecek Mahkeme 456
IV. Koşullu Salıverilme Yasağı 457
V. Denetim Süresi–Denetimli Serbestlik 458
VI. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması 460
A. Geri Alınmayı Gerektiren Haller 460
B. Geri Alınmanın Sonucu 460
C. Geri Almaya Karar Verecek Makam 461
VII. Koşullu Salıverilmenin Sonucu 461
§2. ADLİ SİCİL VE HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ 461
Kaynakça 467
Kavramlar Dizini 473