Ceza Genel Hukuku Temel Bilgiler

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Onikinci Basıya Önsöz 5
Kısaltmalar 33
BİRİNCİ KİTAP
CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKU TERİMİ – TANIM – KAVRAM – CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ VE İŞLEVİ CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ, DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE
CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER
§1. CEZA HUKUKU TERİMİ–TANIM VE KAVRAM 35
I. Terim 35
II. Tanım 36
III. Kavram 36
§2. CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ, İŞLEVİ VE AMACI 37
I. Görevi 37
II. İşlevi 38
III. Amacı 38
§3. CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ, DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER 39
I. Ceza Hukukunun Hukuk Düzeni İçindeki Yeri 39
II. Diğer Hukuk Dalları ile İlişkisi ve Ceza Hukukuna Yardımcı Disiplinler 40
A. Diğer Hukuk Dalları ile İlişkisi 40
1. Medeni Hukuk ile Arasındaki İlişki 40
2. Anayasa Hukuku ile İlişkisi 41
3. İdare Hukuku ile İlişkisi 41
a. İdari Ceza Hukuku Kavramı ve Kabahatlerin Suç Olmaktan Çıkarılması 42
b. Kabahatler Kanunu 43
aa. Genel Olarak 43
bb. Kanunilik İlkesi ve Kabahatler Kanunu 43
cc. Lehe Kanunun Geçmişe Yürümesi Kuralı 43
dd. Kabahat Fiilinin İşlendiği Zaman 43
ee. Kabahat Fiilinin İşlendiği Yer 44
ff. Kabahat Fiilinde Hareket 44
gg. Hukuka Uygunluk Sebepleri ve Kusurluluğu Kaldıran Haller 44
hh. Kabahat Fiilinde Kusur Yeteneği ve Kusurluluk 44
ii. Teşebbüs 44
jj. İştirak 45
kk. İçtima 45
ll. Tüzel Kişilerin, Temsil Edilenin ve İş Sahibinin Sorumluluğu 46
mm. Yaptırım 46
nn. Zamanaşımı 47
oo. Yaptırıma Karar Verme Yetkisi 47
pp. Denetimi 47
aaa. Başvuru Yolu (KK m.27) 47
bbb. İtiraz Yolu (KK m.29) 48
rr. Vazgeçme ve Kabul (KK m.30) 48
ss. Kabahatler ile Suçların Karşılaştırılması 49
c. Disiplin Ceza Hukuku Kavramı 49
4. Devletler Genel Hukuku ile İlişkisi 50
5. Ceza Muhakemesi Hukuku ile İlişkisi 51
6. İnfaz Hukuku ile İlişkisi 51
B. Ceza Hukukuna Yardımcı Disiplinler 52
1. Kriminoloji 52
2. Kriminalistik 52
3. Viktimoloji 52
4. Adli Tıp 52
İkinci Bölüm
DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİNDE
CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ
§1. KANUNİLİK İLKESİ (CEZA KANUNLARININ GÜVENCE İŞLEVİ) 55
I. Genel Olarak 55
II. İlkeye Yönelik Eleştiriler 56
III. İlkenin Zorunlu Sonuçları 56
A. Örf ve Adet Kuralları ile Suç ve Ceza Yaratılamaz 56
B. Kıyas Yasaktır 57
C. Ceza Kanunları Belirli ve Açık Olmalıdır 58
D. Ceza Kanunları Geçmişe Yürümez 58
E. İdarenin Düzenleyici İşlemlerle Suç Yaratabilip Yaratamayacağı Sorunu 58
§2. CEZA SORUMLULUĞUNUN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ 60
§3. KUSURSUZ SUÇ VE CEZA OLMAZ İLKESİ 61
§4. CEZA HUKUKU BAKIMINDAN ÖNEMLİ DİĞER İLKELER 62
I. İnsan Onurunun Dokunulmazlığı 62
II. Eşitlik İlkesi 63
III. Oranlılık ve İkincillik İlkeleri ile Aşırılık Yasağı 63
§5. CEZA HUKUKU İLKELERİNİN SOMUTLAŞTIRILMASI: CEZA HUKUKU DOGMATİĞİ 64
Üçüncü Bölüm
CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE
CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ
§1. İLKEL CEZA HUKUKU DÖNEMİ 67
I. İlkel Topluluklarda 67
II. Eski Hukuk Düzenlerinde 68
§2. BATI'DA 68
I. Eski Yunan Hukuku'nda 68
II. Roma Hukukunda 69
III. Germen Hukuku 70
IV. Frank Hukuku 70
V. Ortaçağ Hukukunda 71
VI. Müşterek Ceza Hukuku Dönemi 72
§3. TÜRK HUKUKUNDA 73
I. İslamiyet Öncesi Dönemde 73
II. İslamiyet’ten Sonraki Dönemde 74
A. Osmanlı’da 75
1. Tanzimata Kadarki Dönemde 76
a. Genel Olarak 76
b. Kanunnameler 76
2. Tanzimat Döneminde 76
a. 1840 Tarihli Kanunname–i Ceza 76
b. 1851 Tarihli Kanun–u Cedit 77
c. 1858 Ceza Kanunname–i Humayunu 77
B. Cumhuriyet Türkiye’sinde 77
§4. CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİNİN CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ 78
I. Klasik Okul 78
II. Pozitivist Okul 79
III. Üçüncü Okul 80
IV. Toplumsal Savunma Akımı 80
Dördüncü Bölüm
CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
§1. KAYNAK KAVRAMI VE KAYNAKLARIN ÖZELLİKLERİ 81
§2. ÇEŞİTLERİ 81
I. Asıl Kaynaklar 81
A. Anayasa 81
B. Uluslararası Sözleşmeler 81
C. Kanun 82
1. Genel Olarak 82
2. TCK ve Diğer Ceza Kanunları Arasındaki İlişki 83
II. Yardımcı Kaynaklar 84
A. Örf ve Adet (Gelenek) Kuralları 84
B. Ahlak ve Din Kuralları 85
C. Mahkeme İçtihatları 85
D. Doktrin (Öğreti) 86
§3. KAYNAKLARIN YORUMU 86
I. Yorum Kavramı ve Kıyastan Farkı 86
II. Yorum Yöntemleri 87
A. Gramatik ya da Sözel Yorum Yöntemi 87
B. Sistematik Yorum Yöntemi 87
C. Tarihsel Yorum Yöntemi 88
D. Amaçsal (Teleolojik) Yorum Yöntemi 88
III. Yorum Araçları 89
A. Mantık 89
B. Tarihçe 90
C. Hukukun Genel İlkeleri 90
D. Karşılaştırmalı Hukuk 90
E. Örf ve Adet Kuralları 90
IV. Yorum Çeşitleri 91
A. Daraltıcı Yorum 91
B. Genişletici Yorum 91
Beşinci Bölüm
CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI
§1. CEZA HUKUKU KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 93
I. Zaman Bakımından Uygulamaya İlişkin İlkeler 93
A. Hemen Uygulama 93
B. Lehe Kanunun Uygulanması: Lehe Kanunun Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu–Geriye Yürüme Yasağı 94
1. Lehe Yasanın Geriye Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 95
2. Lehe Kanunun Tespiti 95
3. Zamanaşımına İlişkin Kurallar Bakımından Lehe Kanunun Belirlenmesi 97
4. Mahkeme İçtihatlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 98
5. İçtihadı Birleştirme Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 98
6. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 98
C. İleriye Yürüme 99
II. Ceza Kanunlarının Yürürlüğe Girmesi, Yürürlükten Çıkması ve Yürürlük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları 99
III. Suçun İşlendiği An 100
A. Ani Suçlar 100
B. İhmali Suçlar 101
C. Kesintisiz (Mütemadi) ve Zincirleme (Müteselsil) Suçlar 101
§2. CEZA HUKUKU KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 102
I. Mülkilik İlkesi (Sistemi) 102
A. Genel Olarak 102
B. Ülke Kavramı 102
C. Suçun İşlendiği Yer Sorunu 107
D. Yabancı Ülkede Hüküm Verilmesi (TCK m.9) 109
II. Şahsilik İlkesi (Sistemi) 110
A. Faile Göre Şahsilik İlkesi 110
1. Görev Suçları (TCK m.10) 111
2. Vatandaş Tarafından İşlenen Suç (TCK m.11) 111
B. Mağdura Göre Şahsilik 113
1. Türkiye’nin Zararına İşlenen Suçlar (TCK m. 12/1) 113
2. Vatandaşın Zararına İşlenen Suçlar (Vatandaşı Koruma İlkesi ya da Mağdura Göre Şahsilik İlkesi) (TCK m. 12/2) 114
III. Evrensellik İlkesi (TCK m. 12/3) 115
IV. Koruma İlkesi (TCK m.13) 116
V. Yer Bakımından Uygulamada Özellik Gösteren Haller 116
A. Seçimlik Cezalarda Soruşturma (TCK m.14) 116
B. Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması (TCK m.15) 117
C. Cezadan Mahsup (TCK m.16) 117
D. Hak Yoksunlukları (TCK m.17) 118
VI. İade (Geri Verme) 118
A. İade Kavramı 118
B. İadenin Kaynakları 119
C. İadenin Çeşitleri 119
D. İadenin Koşulları 120
1. Fiile İlişkin Koşullar 120
a. Fiil Her İki Devlet Kanununa Göre de Suç Sayılmalı ve Belli Ağırlıkta Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.10/2) 120
b. Suç Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının ya da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin Zararına İşlenmiş Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–3) 121
c. Suç Zamanaşımına veya Affa Uğramamış Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–5) 121
d. İadeye Konu Olan Suçun Talep Eden Ülke Yasasına Göre Ölüm Cezasını Gerektirmesi Halinde Bu Cezanın İnfaz Edilmeyeceği Konusunda Güvence Verilmiş Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/3) 122
e. Suç, Türkiye’nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–4) 122
f. Suçun Düşünce Suçu veya Siyasi, Siyasi Suçla Bağlantısı ya da Askeri Suç Olmaması Gerekir (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–1, 2) 122
aa. Düşünce Suçu 122
bb. Siyasi Suç 123
aaa. Siyasi Suçun Tanımı 123
bbb. Çeşitleri: Tam ve Nisbi Siyasi Suç 123
ccc. Siyasal Suç Kapsamında Görülmeyen Eylemler 123
cc. Siyasi Suçla Bağlantılı Suç 124
dd. Askeri Suç 124
2. Faile İlişkin Koşul 125
E. İade Yöntemi 125
F. İadesi İstenen Kişi Hakkında Geçici Tutuklama ((6706 sayılı Kanun m.14) 126
G. Teslim (6706 sayılı Kanun m.20) 126
H. İade İsteminin Reddi 127
I. İadede Hususilik Kuralı [Sözl. m. 14; 6706 sayılı Kanun m. 10/4] 128
İ. Türkiye’nin iade talepleri ve şartları (6706 sayılı Kanun m.22) 128
VII. Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (TCK m.19) 129
A. Bir Türk veya Yabancının Yabancı Ülkede İşlediği Suç Bakımından Türkiye'de Yapılacak Yargılamada Uygulanacak Kanunun Belirlenmesi 129
B. Hükmün Uygulanması 129
§3. CEZA KANUNLARININ KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 130
I. Genel Olarak 130
II. Ceza Kanununun Uygulanmasında Özellik Gösteren Kişiler 130
A. Cumhurbaşkanı 130
B. Milletvekilleri 132
1. Genel Olarak 132
2. Sorumsuzluğun Koşulları 132
3. Sonuçları 133
4. Dokunulmazlık ile Sorumsuzluk Arasındaki Farklar 133
C. Diplomatlar 133
D. NATO Mensupları (Yabancı Asker Kişiler) 135
1. Genel Olarak 135
2. Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler 135
3. Gönderen ve Kabul Eden Devletlerin Yargı Yetkileri 136
a. Mutlak Yargı Yetkisi 136
b. Öncelikli Yargı Yetkisi 137
İKİNCİ KİTAP
SUÇ GENEL TEORİSİ
Birinci Bölüm
SUÇ GENEL TEORİSİ KAVRAMI, SUÇUN TANIMI, SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN YAPISAL UNSURLARI, UNSURLARIN DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR
§1. SUÇ GENEL TEORİSİ KAVRAMI 139
I. Kavram 139
II. Suç Genel Teorisinin Yararı 140
§2. SUÇUN TANIMI VE SUÇ KAVRAMI 140
§3. SUÇUN YAPISAL UNSURLARI 141
I. Tipe Uygunluk 141
A. Kavram 141
B. Tipin İçeriği 143
1. Objektif Nitelikteki Unsurlar 143
a. Fail 143
b. Mağdur 143
c. Hareketin Konusu 144
d. Eylem 144
aa. Hareket 144
aaa. Hareket Teorileri 144
a1. Hareketin Temelini Hukuk Dışında Arayan Teoriler 144
aa1. Nedensel (Doğal) Hareket Teorisi 144
aa2. Amaççı Hareket Teorisi 145
aa3. Sosyal Hareket Teorisi 146
a2. Hareketin Temelini Hukuk İçinde Arayan Teori: Normativist Teori 146
a3. Görüşümüz 147
bbb. Hareket Yeteneği ve Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 147
a1. Hareket Yeteneği 147
a2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 148
aa1. Tüzel Kişi Kavramı 148
aa2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 148
ccc. Hareketin Niteliğinin Suçların Sınıflandırılmasına Etkisi 150
a1. Hareketin Sayısına Göre Suçlar 150
aa1. Tek Hareketli Suçlar 150
aa2. Birden Fazla Hareketli Suçlar 150
aaa1. Birleşmiş Hareketli Suçlar 151
aaa2. Bölünebilen ya da Kesintili Suçlar 151
aa3. Seçimlik Hareketli Suçlar 151
aa4. İtiyadi Suçlar 151
a2. Hareketin Şekline Göre Suçlar 152
a3. Hareketin Önemine Göre Suçlar 153
bb. Netice 156
aaa. Kavram 156
bbb. Neticeye Göre Suçların Tasnifi 156
a1. Şekli Suç–Maddi Suç (Neticesiz– Neticeli Suçlar– Neticesi Harekete Bitişik Suçlar) 156
a2. Zarar Suçu–Tehlike Suçu 157
a3. Ani Suç–Kesintisiz (Mütemadi) Suç 157
a4. Kalkışma Suçları 160
cc. Nedensellik Bağı ve Fiilin Objektif Yüklenebilirliği (İsnad Edilebilirliği) 160
aaa. Genel Olarak 160
bbb. Nedensellik Bağlantısını Ortaya Koymaya Çalışan Teoriler 160
a1. Şart Teorisi 160
a2. Uygunluk (Uygun sebep) Teorileri 161
ccc. Nedensellik Bağlantısı Konusunda Çıkabilecek Bazı Sorunlar 162
a1. Nedensellik Bağının Kesilmesi Sorunu 162
a2. Atipik Nedensel Gelişme 163
a3. Failce Bilinmeyen Sebeplerin Neticeye Etkisi 163
a4. Mağdurda Mevcut Bir Halin Tipik Neticenin Meydana Gelmesinde Etkili Olması 164
a5. Öne Geçen Sebep 164
a6. Alternatif Nedensellik (Çift Nedensellik) 166
a7. Kümülatif Nedensellik (Neticenin Sebeplerin Toplamından Meydana Gelmesi) 167
a8. Rezerv Sebebin Önemsizliği (Varsayıma Dayalı Nedensellik) 167
ddd. Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Teorisi 168
a1. Hakim Olabilirlik (Hükmedebilirlik) 169
a2. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması (Hukuka Aykırılık İlişkisi ya da Hukuka Uygun Alternatif Hareketler) 174
a3. Neticenin Normun Koruma Alanı (ya da Amacı) Dışında Kalması (Risk Bağlantısının (İlişkisinin) Bulunmaması) 174
a4. Hukuken Önemli Riskin ya da Tehlikenin Bulunmaması, İzin Verilmiş Bir Riskin Varlığı ya da Riskin Azaltılması 175
a5. Varsayıma Dayalı Nedensellik 176
e. Tipte Yer Alan Diğer Objektif Nitelikteki Unsurlar 177
2. Sübjektif Nitelikteki Unsurlar 177
a. Kast 177
aa. Tanım–Kavram 178
bb. Kastın Unsurları 178
aaa. Bilme Unsuru: (Düşünme ve Öngörme) 178
bbb. İstemek (İrade Etmek) 180
cc. Kastın Aranacağı Zaman– Eklenen Kast 183
dd. Kastın Çeşitleri 185
aaa. Genel Kast–Özel Kast 185
a1. Genel kast 185
a2. Özel Kast (Amaç, maksat, niyet, saik) 185
aa1. Genel Olarak 185
aa2. Özel Kastın İşlevi 186
bbb. Ani Kast–Tasarlama (Taammüt–Düşünce) Kastı 186
ccc. Doğrudan Kast–Dolaylı (Olası) Kast 188
ee. Olası Kast (Dolaylı–Gayrı Muayyen Kast)–Bilinçli Taksir 188
aaa. Genel Olarak 188
bbb. Olası Kastın Sonuçları (Sorumluluğun Kapsamı) 189
ccc. Olası Kastın Uygulanamayacağı Suç Tipleri 191
b. Taksir 191
3. Yaptırım 191
4. Tipin İncelenmesinden Çıkan Sonuçlar (Tipin Sentezi) 192
a. Suçun Temel ve Türemiş Biçimi 192
b. Suçun Birleşik Şekli 192
II. Hukuka Aykırılık 192
A. Genel Olarak 192
B. Hukuka Aykırılık ve Kusur Ayrımı 193
C. Hukuka Uygunluk Sebepleri 193
1. Genel Olarak 193
2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Niteliği 194
3. Özellikleri 195
4. Çeşitleri 196
a. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 196
aa. Kavram– Tanım 196
bb. “Kanun” Teriminin Anlamı 196
cc. Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 197
aaa. Genel Olarak 198
bbb. Kapsam 198
ccc. Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları 198
b. Meşru Savunma 201
aa. Hukuki Niteliği 201
bb. Meşru Savunmanın Koşulları 201
aaa. Saldırıya İlişkin Koşullar 201
a1. Bir Saldırı Bulunmalı 201
a2. Saldırı Haksız Olmalı 202
a3. Saldırı Bir Hakka Yönelmiş Olmalı 204
a4. Saldırı Halen Mevcut, Gerçekleşmesi ya da Tekrarı Muhakkak Olmalı 205
bbb. Savunmaya İlişkin Koşullar 205
a1. Savunmada Zorunluluk Bulunmalı 205
a2. Savunma Saldırıya ve Saldırana Karşı Yapılmalı (Saldırı ile Savunma Arasında Nedensellik Bağlantısı Bulunmalı) 206
a3. Saldırı ile Oranlı (=Ölçülü) Olmalı 206
cc. Haksız Tahrik–Meşru Savunma İlişkisi 207
c. Hakkın Kullanılması 208
aa. Genel Olarak 208
bb. Koşulları 208
cc. Hakkın Kullanılması (İcrası) Durumları 208
aaa. Hekimlik Mesleğinin İcrası 209
bbb. Eleştiri Amacıyla Yapılan Düşünce Açıklamaları 210
ccc. Gazetecilik Mesleğinin İcrası 212
ddd. İddia ve Savunma Dokunulmazlığı 213
d. İlgilinin Rızası 214
aa. Hukuksal Nitelik 214
bb. Koşulları 215
aaa. Mağdurun Üzerinde Serbestçe Tasarrufta Bulunabileceği Bir Hakkın Varlığı 215
bbb. Rızaya Ehliyet 217
ccc. Rızanın Açıklanması 218
e. Yükümlülüklerin Çatışması 218
5. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması (TCK m. 27) 221
a. Sınırın Kasten Aşılması 221
b. Sınırın Taksirle Aşılması 222
c. Meşru Savunmada Sınırın Korku, Panik ya da Heyecan Gibi Nedenlerle Aşılması 222
d. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata ve Sınırın Aşılması 223
III. Kusurluluk 223
A. Kusurluluğun Koşulları 223
1. Kusur Yeteneğinin Varlığı 223
a. Kusur Yeteneği Kavramı 223
b. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman 224
c. Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 225
aa. Yaş Küçüklüğü 226
aaa. Genel Olarak 226
bbb. Yaşla İlgili Bazı Ön Sorunlar 227
ccc. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığının Aynı Kişide Birleşmesi 227
ddd. Yaş Küçüklüğü Halleri 228
a1. 12 Yaşını Doldurmamış Çocuklar (TCK m.31/1) 228
a2. 13–15 Yaş Arasında Kalan Küçükler (TCK m. 31/2) 229
a3. 16–18 Yaş Grubu (TCK m. 31/3) 231
bb. Akıl Hastalığı 232
aaa. Akıl Hastalığı Nedeniyle, İşlenen Fiilin Hukuki Anlam ve Sonuçlarının Algılanamaması veya Bu Fiille İlgili Olarak Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Önemli Derecede Azalması 232
a1. Kavram 232
a2. Tedbirin Süresi 233
bbb. Algılama Yeteneğinin Tümüyle Ortadan Kalkmaması ve Fakat İşlenen Fiille İlgili Olarak Önemli Derecede Olmamakla Birlikte Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Azalması 234
cc. Sağır ve Dilsizlik 235
dd. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 236
aaa. Geçici Nedenler 236
bbb. Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 236
2. Mazeret Sebepleri ve Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Hallerin Bulunmaması 238
a. Mazeret Sebepleri 239
aa. Zorunluluk (Zaruret) Hali (m. 25/2) 239
aaa. Zorunluluk Halinin Koşulları 240
a1. Tehlikeye İlişkin Koşullar 240
aa1. Ağır ve Muhakkak Bir Tehlikenin Varlığı 240
aa2. Tehlikenin Bir “Hakka” Yönelik Olması 241
aa3. Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemesi 242
a2. Korunmaya İlişkin Koşullar 242
aa1. Tehlike ile Korunma Hareketi Arasında Nedensellik Bağının Olması 242
aa2. Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkanının Bulunmaması 243
aa3. İşlenen Fiil ile Tehlike Arasında Oran Bulunması 243
aa4. Tehlikeye Göğüs Germe Yükümlülüğünün Bulunmaması 244
bbb. Zorunluluk Hali ve Meşru Savunma Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Karşılaştırılması 244
bb. Amirin Emrini İfa (m. 24/2, 3, 4) 245
aaa. Genel Olarak 245
bbb. Hukuki Niteliği 245
ccc. Koşulları 246
a1. Bir Emir Bulunmalıdır 246
a2. Emir Meşru (Bağlayıcı) Olmalıdır 247
a3. Kanuna Aykırı Emir– Konusu Suç Olan Emir 248
cc. Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku veya Telaş Nedeniyle Aşılması (m.27/2) 251
b. Kusurluluğu Etkileyen (Kaldıran ya da Azaltan) Haller 252
aa. Cebir–Şiddet–Tehdit 252
bb. Kusurluluğu Azaltan Neden: Haksız Tahrik 255
aaa. Genel Olarak 255
bbb. Haksız Tahrikin Uygulama Koşulları 256
a1. Tahrik Teşkil Eden Haksız Bir Fiil Olmalıdır 256
a2. Haksız Fiil Failde Hiddet veya Şiddetli Elem Etkisi Meydana Getirmelidir 256
a3. Suç Bu Hiddet ve Şiddetli Elem Etkisi Altında İşlenmelidir 257
a4. Suç Tahriki Oluşturan Haksız Eylemi İşleyen Kimseye Karşı İşlenmelidir 257
ccc. Haksız Tahrikle İlgili Olarak Ortaya Çıkabilecek Sorunlar 257
c. Hata 258
aa. Kavram 258
bb. Suçun Maddi Unsurlarında Hata 259
aaa. Suçun Konusunda Hata 259
bbb. Nedensellik Bağında Hata 261
ccc. Suçun Maddi Unsurlarında Hatanın Sonuçları 262
cc. Suçun Nitelikli Unsurlarında (Ağırlatıcı ve Hafifletici Sebeplerde) Hata 263
dd. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait Koşulların Varlığında Hata 265
aaa. Genel Olarak 265
bbb. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 266
a1. Hukuka Uygunluk Sebebinin Varlığında Hata 266
a2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Koşullarında Hata 267
ccc. Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Nedenlerde Hata 269
ee. Şahısta Hata 271
ff. Hedefte Sapma 272
gg. Haksızlık Bilinci (Yasaklılık Yanılması) 275
§4. UNSURLARIN DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRILMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR (TİPİKLİK DIŞINDA BULUNAN HUSUSLAR) 277
I. Genel Olarak 277
II. Ön Şartlar 278
III. Cezalandırılabilme Şartları 278
IV. Muhakeme Şartları 280
A. Şikayet 280
1. Tanım–Kavram 280
2. Özellikleri 280
B. İzin 283
C. Talep (İstem) 283
D. Karar 283
E. Uzlaşma 284
İkinci Bölüm
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
§1. TEŞEBBÜS AŞAMASINDA KALMIŞ SUÇLAR 287
I. Genel Olarak 287
II. Teşebbüsün Şartları 288
A. Ön Şart: Suç Tipinin Teşebbüse Elverişli Olması 288
B. Suç İşleme Kastının Varlığı (Suç, Kasten İşlenen Suçlardan Olmalıdır) 289
C. Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak 289
1. Sübjektif Teori 290
2. Objektif Teoriler 290
D. Failin İşlemeyi Kastettiği Suçu Elinde Olmayan Nedenlerle Tamamlayamaması 292
1. Genel Olarak 292
2. Suçun Tamamlanması Kavramı 292
3. Suçun Bitmesi Kavramı ve Teşebbüs ile İlişkisi 293
III. Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi 294
IV. İşlenemez Suça Teşebbüs (Elverişsiz Teşebbüs) 295
A. Objektif Teori 295
B. Sübjektif Teori 296
C. Yeni Objektif Teori (Tehlike Teorisi) 296
D. Görüşümüz 297
V. Teşebbüste Özellik Gösteren Diğer Bazı Haller 297
VI. Gönüllü Vazgeçme 298
§2. TAKSİRLİ SUÇLAR 300
I. Taksir Kavramı 300
II. Taksirin Tanımı 301
III. Taksirin Unsurları 301
A. Fiilin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması 302
B. Hareketin İradi Olması–Neticenin İstenmemiş Bulunması 302
C. Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemiş Olması 302
D. Neticenin Öngörülebilir Olması 303
E. Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Varlığı 304
VI. Taksir Şekilleri 305
V. Bilinçli Taksir–Bilinçsiz Taksir 307
VI. Taksirli Suçlara İştirak 308
VII. Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi 310
VIII. Ceza Sorumluluğunun Kalkması 310
§3. İHMALİ HAREKETLE İŞLENEN SUÇLAR 311
I. Kavram 311
II. Gerçek İhmali Suçlar 312
III. Gerçek Olmayan İhmali Suçlar 312
§4. NETİCESİ SEBEBİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLAR 313
I. Genel Olarak 313
II. Tanım–Çeşitleri–Koşulları 313
A. Tanım 313
B. Çeşitleri 314
C. Koşulları 315
III. Temel Suç ile Ağır veya Başka Netice Arasındaki Bağlantı 316
Üçüncü Bölüm
SUÇLULARIN ÇOKLUĞU: FAİLLİK VE İŞTİRAK
§1. KAVRAM 317
§2. SUÇA KATILANLARIN SORUMLULUĞU KONUSUNDAKİ SİSTEMLER 318
§3. TCK’NIN KABUL ETTİĞİ SİSTEM 319
I. Genel Olarak 319
II. Faillik 319
A. Birlikte (Müşterek) Faillik 319
1. Genel Olarak 319
2. TCK Anlamında Birlikte (Müşterek) Faillik 322
B. Dolayısıyla Faillik (TCK. m. 37/2) 323
III. Suç Ortaklığı (Şeriklik) 325
A. Suç Ortaklığının Koşulları 325
1. Birden Çok Kişi (Fail) Tarafından Yapılan ve Aralarında Nedensel Bağlantı Bulunan Birden Çok Hareketin Varlığı (Objektif Koşul) 325
2. Suça Katılma Kastı (İştirak İradesi) (Sübjektif Koşul) 325
3. Karar Verilen Suçun İşlenmesi (Bağlılık Kuralı) 326
B. Suç Ortaklığı Halleri 330
1. Azmettirme 330
a. Kavram 330
b. Azmettirmede Ağırlatıcı Sebep 330
c. Muhbir Suç Ortağı (TCK m. 38/3) 331
2. Yardım Etme 332
a. Suç İşlemeye Teşvik Etmek 332
b. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 333
c. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek 333
d. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek 333
e. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak 333
f. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 334
IV. Özgü Suçlarda İştirak 334
V. İştirak Hâlinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 334
Dördüncü Bölüm
SUÇLARIN ÇOKLUĞU (SUÇLARIN İÇTİMAI)–
YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA)
§1. SUÇLARIN ÇOKLUĞU (SUÇLARIN İÇTİMAI) HALLERİ 337
I. Bileşik Suç 337
A. Genel Olarak 337
B. Bileşik Suç Olarak Kabul Edilmeyen Haller 338
II. Zincirleme Suç 338
A. Tanım–Kavram 338
B. Koşulları 339
1. Aynı Suçun Birden Fazla İşlenmesi 339
2. Aynı Suçun Değişik Zamanlarda İşlenmesi 341
3. Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı 341
4. Mağdurun Aynı (Tek) Kişi Olması 342
C. Zincirleme Suçun Varlığının Sonucu 342
D. Zincirleme Suç Hükmünün Uygulanamayacağı Suçlar 343
E. Aynı Suçun Birden Fazla Kişiye Karşı Tek Bir Fiille İşlenmesi 343
III. Fikri İçtima 344
A. Terim–Kavram 344
B. Koşulları 345
1. Tek Fiil 345
2. Birden Fazla Farklı Suçun Oluşması (Kanunun Değişik Hükümlerinin İhlali) 346
§2. YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA) 347
ÜÇÜNCÜ KİTAP
CEZA HUKUKUNUN YAPTIRIMLARI,
BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
§1. CEZA KAVRAMI VE CEZANIN (CEZALANDIRMANIN) AMAÇLARI 352
§2. CEZANIN NİTELİKLERİ 352
§3. CEZANIN TÜRLERİ 353
§4. TCK’DA YAPTIRIMLAR 354
I. Cezalar 355
A. Hapis Cezaları 355
1. Ağırlaştırılmış Hapis Cezası 355
2. Müebbet Hapis Cezası 355
3. Süreli Hapis Cezası 356
a. Kavram 356
b. Kısa Süreli Hapis Cezası ve Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 356
aa. Kısa Süreli Hapis Cezası 356
bb. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 357
aaa. Çevirmenin Koşulları 357
bbb. Çevirme Zorunluluğu 357
ccc. Çevirme Yasağı 359
ddd. TCK m. 5 ve m. 50 360
ggg. Çevirmeye Konu Yaptırımlar 361
a1. Adli Para Cezasına Çevirme 361
a2. Tedbire Çevirme 361
aa1. Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle Tamamen Giderme 361
aa2. Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 361
aa3. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 361
aa4. Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 362
aa5. Gönüllü Olarak Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 362
aa6. Çevrilen Ceza ve Tedbirlere Uymamanın Yaptırımı 362
aa7. Önlemin Değiştirilmesi 363
cc. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Özel İnfaz Usulleri 363
B. Adli Para Cezası 366
1. Tanım–Kavram 366
2. Para Cezasına İlişkin Sistemler 366
3. TCK’da Para Cezası 367
4. Adli Para Cezasının İnfazı 367
II. Güvenlik Tedbirleri 368
A. Genel Olarak 368
B. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 369
C. Müsadere 375
1. Genel Olarak 375
2. Hukuki Nitelik 376
3. Müsaderenin Çeşitleri 376
4. Koşulları 376
a. Eşya Müsaderesinin Çeşitleri ve Koşulları 377
aa. Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi (TCK m. 54/1 ve 3) 377
bb. Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi (TCK m.54/4) 379
b. Eşdeğer Müsaderenin Koşulları (TCK m. 54/2) 379
c. TCK m. 54/4 Anlamında Müsaderenin Koşulları 380
5. Kazanç Müsaderesi 380
a. Genel Olarak 380
b. Hukuki Nitelik 381
c. Kazanç Müsaderesinin Koşulları 381
d. Kaim Değerlerin Müsaderesinin Koşulları 382
D. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 383
E. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 383
F. Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular 384
1. Kavram 384
2. Koşulları 384
a. Önceden İşlenen Suçtan Dolayı Verilen Hükmün Kesinleşmiş Olması 384
b. Yeni Bir Suçun İşlenmesi 386
3. Tekerrürde Süre 387
4. Tekerrürün Sonuçları 387
5. Özel Tehlikeli Suçlular 389
G. Sınır Dışı Edilme 391
H. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri 392
1. İznin İptali 392
2. Müsadere 394
3. Hakimin Takdir Yetkisi 394
§5. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 395
I. Cezanın Belirlenmesi 396
A. Genel Olarak 396
B. Ceza Türünün Belirlenmesi 397
C. Temel Cezanın Belirlenmesi 397
1. Genel Olarak 397
2. Cezanın Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Hususlar 398
a. Suçun İşleniş Biçimi 398
b. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçlar 399
c. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 399
d. Suçun Konusunun Önem ve Değeri 399
e. Meydana Gelen Zarar ve Tehlikenin Ağırlığı 400
f. Failin Kast veya Taksire Dayalı Kusurunun Ağırlığı 401
g. Failin Güttüğü Amaç ve Saiki 401
3. Olası Kast ve Bilinçli Taksirin Dikkate Alınması 402
4. Nitelikli Hallerin Varlığı 402
D. Sonuç Cezanın Belirlenmesi 405
E. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırlarının Aşılmaması 406
F. Cezanın Hesaplanması 407
1. Genel Olarak 407
2. Adli Para Cezalarının Hesaplanması 407
3. Cezaların İçtimaı (Birleştirilmesi) 408
a. Genel Olarak 408
b. Cezaların İçtimaı Sistemleri 409
c. Cezaların İçtimaı Kuralları 409
d. İçtima Kurallarını Uygulama Yetkisi 410
II. Cezanın Bireyselleştirilmesi 411
A. Cezanın Bireyselleştirilmesi Kavramı 411
B. Cezanın Bireyselleştirilmesi Araçları 411
1. Takdiri İndirim Nedenleri 411
2. Mahsup 413
a. Genel Olarak 413
b. Hukuki Esası 414
c. Mahsup Hükümlerinin Uygulanış Şekli 414
d. Adli Kontrol ve Mahsup 415
e. Yurtdışında Geçen Sürenin Mahsubu 416
3. Hapis Cezasının Ertelenmesi 416
a. Tanım–Kavram 416
b. Koşulları 418
aa. İşlenen Suçtan Dolayı Verilecek Cezanın Belli Ağırlıkta Olması 418
bb. Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezasına Mahkum Edilmemiş Olmak 419
cc. Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması 420
c. Erteleme Kararı 421
d. Ertelemenin Koşula Bağlanması 421
e. Ertelemenin Denetime Tabi Tutulması: Denetimli Serbestlik 422
aa. Denetim Süresi 422
bb. Denetim Süresince Öngörülebilecek Yükümlülükler 422
cc. Uzman Kişinin Görevlendirilmesi ve Görevleri 423
f. Ertelemenin Sonucu 424
g. Ertelemenin Düşmesi 424
DÖRDÜNCÜ KİTAP
DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER
§1. GENEL OLARAK 427
§2. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER 428
I. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü 428
A. Genel Olarak 428
B. Sanığın Ölümü 428
C. Hükümlünün Ölümü 428
D. Mağdurun Ölümü 429
II. Af 429
A. Genel Olarak 429
B. Affın Çeşitleri 430
1. Genel Af 430
2. Özel Af 431
3. Cumhurbaşkanınca Af 431
III. Zamanaşımı 431
A. Genel Olarak 431
B. Dava Zamanaşımı 432
1. Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 433
2. Dava Zamanaşımı Süreleri 434
3. Dava Zamanaşımı Süresinin Kısalması 434
4. Dava Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi 435
5. Dava Zamanaşımı Süresinin Başlaması 435
a. Genel Olarak 435
b. Bazı Suçlar Bakımından Dava Zamanaşımı Sürelerinin Başlamasına İlişkin Özel Düzenlemeler 435
aa. Birden Çok Evlilik ve Hileli Evlenme Suçu (TCK m.230/1, 2, 3) 435
bb. İftira Suçu (TCK m.267) 436
6. Dava Zamanaşımının Durması 436
a. İzin – Karar 436
b. Bekletici Mesele 436
c. Kaçaklık Kararı 437
d. TCK Dışındaki Bazı Kanunlarda Zamanaşımının Durmasına İlişkin Hükümler 437
aa. Uzlaşma (CMK m.253 – 255) 437
bb. Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi (CMK m.171/2 vd.) 437
cc. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK. m.231/5 vd.) 438
dd. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Çocuk Hakkında Açılacak Kamu Davasının Ertelenmesi (ÇKK m.19) 438
ee. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (ÇKK m.23) 438
ff. Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu Bakımından Geri Bırakma (m.20) 438
gg. Bankacılık Kanunu Bakımından Dosyanın Bilirkişiye Tevdii (m.165) 439
7. Dava Zamanaşımının Kesilmesi 439
a. Kesilme Halinde Dava Zamanaşımının Uzaması 440
b. Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Şeriklere Etkisi 440
C. Ceza Zamanaşımı 440
1. Genel Olarak 440
2. Ceza Zamanaşımı Süreleri 441
3. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Adli Para Cezasına Çevrilmesi Halinde Ceza Zamanaşımı Süresinin Tespiti 441
4. Farklı Türde Cezalar İçeren Hükümlerde Ceza Zamanaşımı Süresinin Değerlendirilmesi 442
5. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kısalması 442
6. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlaması 442
a. Hükmün Kesinleşmesi 443
b. İnfazın Herhangi Bir Sebeple Kesilmesi 443
7. Ceza Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 444
8. Ceza Zamanaşımının Durması 444
9. Ceza Zamanaşımı ve Hak Yoksunlukları 444
10. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 445
11. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kesilme Nedenleri 445
12. Kesilmenin Etkisi 446
13. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 446
D. Müsadere Zamanaşımı 446
E. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 447
IV. Uzlaşma 447
V. Önödeme 447
A. Genel Olarak 447
B. Önödeme Usulünün Uygulanacağı Suçlar 448
§3. DAVA VEYA CEZANIN DÜŞMESİNİN ETKİSİ 451
BEŞİNCİ KİTAP
KOŞULLU SALIVERİLME – ADLİ SİCİL VE
HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ
§1. KOŞULLU SALIVERİLME (ŞARTLA SALIVERME–MEŞRUTEN TAHLİYE) 453
I. Tanım–Kavram 453
II. Koşulları 453
A. Hükmedilmiş Cezanın Bir Süre Çekilmiş Olması 453
B. İyi Hal 459
III. Koşullu Salıverilmeye Karar Verecek Mahkeme 462
IV. Koşullu Salıverilme Yasağı 463
V. Denetim Süresi–Denetimli Serbestlik 464
VI. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması 466
A. Geri Alınmayı Gerektiren Haller 466
B. Geri Alınmanın Sonucu 466
C. Geri Almaya Karar Verecek Makam 467
VII. Koşullu Salıverilmenin Sonucu 467
§2. ADLİ SİCİL VE HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ 467
Kaynakça 473
Kavramlar Dizini 479