Vergi Alacağına Dayalı Hukuka Aykırı Haciz İşlemi Nedeniyle Açılan Tazminat Davası
Öğr. Gör. Bilge DEMİRTÜRK
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 13
GİRİŞ 15
BİRİNCİ BÖLÜM
VERGİ ALACAĞI, TAHSİLİ VE VERGİ ALACAĞINI KORUMA YÖNTEMLERİ
I. KAVRAMSAL OLARAK VERGİ ALACAĞI, VERGİ İCRA HUKUKU VE TAHSİL 17
A. Kamu Alacağı Kavramı 17
1. Genel Olarak 17
2. AATUHK'nin 1. Madde Hükmünde Düzenlenen Kamu Alacaklarından Vergi Alacağı 18
3. AATUHK'nin 2. Madde Hükmünde Düzenlenen Kamu Alacakları 20
B. Vergi İcra Hukuku Kavramı 21
1. Genel Olarak 21
2. İcra ve İflas Hukuku ile İlişkisi 22
3. İdare Hukuku ile İlişkisi 24
C. Tahsil Kavramı 25
1. Tahsil ve Hukuki Niteliği 25
a. Yetki Unsuru 26
b. Şekil Unsuru 28
c. Konu Unsuru 29
d. Sebep Unsuru 29
e. Amaç Unsuru 32
2. Tahsilde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Temel İlkeler 32
a. Borçluya Kolaylık Sağlama İlkesi (Menfaatler Dengesinin Gözetilmesi İlkesi) 32
a. Alacağın Güvence Altına Alınması İlkesi (Usul Ekonomisi İlkesi) ve Tahsilatta İktisadilik İlkesi 33
b. Ayni Sorumluluk İlkesi (Malvarlığı ile Sorumluluk İlkesi) 33
c. Alacaklının Para ile Tatmin İlkesi 34
II. AATUHK'YE GÖRE CEBREN TAHSİL YOLLARI 34
A. Teminatın Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip ve Kefilin Takibi 34
B. Haciz Yoluyla Takip 36
1. Haciz İşleminin Mülkiyet Hakkı İhlaline Neden Olması 36
2. Haciz İşleminin Çalışma Hakkı ve Adil Yargılanma Hakkı ile İlişkisi 41
C. İflas Yoluyla Takip 42
D. Konkordatoya İlişkin Düzenleme 44
III. VERGİ ALACAĞINI KORUMA YÖNTEMLERİ 45
A. Vergi Alacağının Tahsili Sürecinde Alınabilecek Hukuki Önlemler 45
1. Teminat 45
a. Teminat Nedenleri 45
b. Teminat Olarak Kabul Edilecek Değerler 47
c. Teminat İsteme Usulü ve Süresi 48
d. Teminatın İstenmesi ve Gösterilmesinin Sonuçları 49
2. İhtiyati Haciz 50
a. İhtiyati Haciz Nedenleri 50
b. İhtiyati Haciz Kararı ve Uygulanması 52
c. İhtiyati Haczin Sonuçları 53
d. İhtiyati Haczin Kaldırılması 54
3. İhtiyati Tahakkuk 55
4. Diğer Önlemler 56
a. Rüçhan Hakkı 56
b. Vergi Alacağı Ödenmeden Yapılmayacak İşlemler 58
c. Sorumluluk Kurumu ve Sorumluluk Çeşitleri 58
d. Takas 61
e. Şirketin Feshini İsteme 62
B. Vergi Alacağının Değerinin Korunması Bakımından Alınabilecek Hukuki Önlemler 62
1. Gecikme Zammı 62
2. Gecikme Faizi 64
İKİNCİ BÖLÜM
VERGİ ALACAĞININ HACİZ YOLUYLA TAKİP SÜRECİ
I. ÖDEME EMRİ 67
A. Hukuki Niteliği 68
B. Şekli 68
C. Tebliğ Usulü 70
D. Dava Konusu Edilmesi 70
II. MAL BİLDİRİMİ 73
A. Hukuki Niteliği ve Kapsamı 73
B. Mal Bildirimi Sürecinde Doğabilecek Hukuka Aykırılıklar ve Yaptırımları 75
III. VERGİ ALACAKLARININ HACİZ YOLUYLA TAKİBİ 77
A. Haciz İşlemi ve Hukuki Niteliği 77
B. Haciz Varakası 77
C. Haczin Kapsamı 79
1. Menkul Malların Haczi 79
2. Gayrimenkullerin Haczi 81
3. Üçüncü Kişilerdeki Menkul Malların, Alacak ve Hakların Haczi 82
D. Haczedilemeyen Mallar 83
1. Hiçbir Şekilde Haczedilemeyen Mallar 83
2. Kısmen Haczedilebilen Mallar 84
E. Hacizden Doğan İstihkak İddiaları 84
1. Malın Borçlunun Elinde Haczedilmesi Halinde İleri Sürülen İstihkak İddiası 86
2. Malın Üçüncü Kişinin Elinde Haczedilmesi Halinde İleri Sürülen İstihkak İddiası 88
F. Aciz Hali ve Sonuçları 88
G. Haczin Sonuçları 90
H. Haczedilen Malların Satışı 91
1. Menkul Malların Satışı 91
2. Gayrimenkullerin Satışı 94
3. Gayrimenkullerin Teferruğu 97
İ. Hacze İştirak 98
J. E–Haciz Uygulaması 99
K. Haciz İşleminin Dava Konusu Edilmesi 101
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İDARE HUKUKUNDA TAM YARGI DAVASI
I. İDARENİN SORUMLULUĞU İLKESİ 105
A. İdarenin Sorumluluğu İlkesinin Çeşitleri 105
1. Kusurlu Sorumluluk 105
a. Hizmet Kusuru 105
b. Kişisel Kusur 109
2. Kusursuz Sorumluluk 110
a. Risk İlkesi 110
b. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi 112
B. İdarenin Sorumluluğunun Şartları 113
1. İdari Davranış 113
2. Zarar 113
3. Kusur 114
4. İlliyet (Nedensellik) Bağı 114
C. İdarenin Sorumluluğunu Etkileyen Haller 115
1. Zorlayıcı (Mücbir) Sebep 115
2. Beklenmeyen Durum 116
3. Zarar Görenin Kusuru 116
4. Üçüncü Kişinin Kusuru 116
II. TAM YARGI DAVASINA GENEL BİR BAKIŞ 117
A. Tam Yargı Davasının Hukuki Niteliği 117
B. Vergi Uyuşmazlıklarının Konu Olduğu Tam Yargı Davası Çeşitleri 118
C. Tam Yargı Davasında Hak İhlali Kavramı 119
D. Tam Yargı Davasının Konusu 120
1. İYUK'un 12. Madde Hükmü: İdari İşlem Nedeniyle Doğan Hak İhlali 120
a. Doğrudan Tam Yargı Davası Açılması 121
b. İptal ve Tam Yargı Davasının Birlikte Açılması 122
c. İptal Davasının Karara Bağlanmasının Ardından Tam Yargı Davası Açılması 123
2. İdari İşlemin İcrası Nedeniyle Doğan Hak İhlali 124
3. İYUK’un 13. Madde Hükmü: İdari Eylem Nedeniyle Doğan Hak İhlali 124
4. İYUK’un 28. Maddesinin 3. Fıkra Hükmü: Mahkeme Kararlarının Davalı İdarece Uygulanmaması Durumu 127
III. TAM YARGI DAVASINDA İSPAT, ZARARIN TAZMİNİ, HÜKÜM VE HÜKMÜN UYGULANMASININ İDARE HUKUKU ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ 129
A. Tam Yargı Davasında İspat 129
B. TAM YARGI DAVASINDA ZARARIN TAZMİNİ 132
1. Zararın Tazminine İlişkin Temel İlkeler 132
a. Nakden Tazmin İlkesi 132
b. İstemle Bağlılık İlkesi 133
c. Tam Tazmin İlkesi 133
d. Denkleştirme İlkesi 134
2. Maddi Tazminat Davası Bakımından Zararın Hesaplanması 134
3. Manevi Tazminat Davası Bakımından Zararın Hesaplanması 137
C. Tam Yargı Davasında Hüküm ve Hükmün Uygulanması 139
1. Hüküm 139
2. Hükmün Uygulanması ve Uygulanmaması Halinde Başvurulabilecek Hukuki Yollar 139
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
VERGİ ALACAĞINA İLİŞKİN OLARAK UYGULANAN HACİZ İŞLEMİ ÜZERİNE MÜKELLEF TARAFINDAN AÇILAN TAZMİNAT DAVASI
I. HACİZ İŞLEMİ ÜZERİNE MÜKELLEF TARAFINDAN AÇILAN TAZMİNAT DAVASINA GENEL BİR BAKIŞ 143
A. Davanın Hukuki Niteliği 143
B. Davanın Tarafları 144
C. Tazminat Davasına Konu Edilebilecek Hususlar 144
II. HACİZ İŞLEMİ ÜZERİNE MÜKELLEF TARAFINDAN AÇILAN TAZMİNAT DAVASINDA USULE İLİŞKİN ŞARTLAR 144
A. Görev ve Yetki Bakımından 144
B. Ehliyet Bakımından 145
C. Husumet Bakımından 147
D. Süre Bakımından 148
E. Dava Dilekçesinin İYUK'de Öngörülen İlk İnceleme Şartlarına Uygunluğu Bakımından 150
F. Dava Harçları Bakımından 151
III. HACİZ İŞLEMİ ÜZERİNE MÜKELLEF TARAFINDAN AÇILAN TAZMİNAT DAVASINDA ESASA İLİŞKİN ŞARTLAR 152
A. İdari İşlem 152
B. Zarar 152
1. Maddi Zarar 153
a. Haczedilen Malın Hukuka Uygun Olarak Muhafaza Edilmemesi Nedeniyle Doğan Zarar 153
b. Aşkın Zarar 156
c. Ölçülülük İlkesine Aykırı Şekilde Haciz İşlemi Tesis Edilmesi 163
aa. AATUHK'nin 70 ve 71. Maddelerine Aykırı Şekilde Haciz İşlemi Tesis Edilmesi 163
bb. Hacizde Tertip Kurumuna Aykırı Şekilde Haciz İşlemi Tesis Edilmesi 165
d. Diğer Durumlar 167
2. Manevi Zarar 170
3. Yürütmenin Durdurulması Kararı ile Zarar Arasındaki İlişki 173
C. Kusur 174
D. İlliyet Bağı 175
IV. HACİZ İŞLEMİNİN İPTALİNİN ARDINDAN İYUK'UN 28. MADDESİNİN 3. FIKRA HÜKMÜ İLE İYUK'UN 12. MADDE HÜKMÜNE DAYANILARAK AÇILAN TAZMİNAT DAVALARI ARASINDAKİ AYRIM 176
V. HACİZ İŞLEMİ ÜZERİNE MÜKELLEF TARAFINDAN AÇILAN TAZMİNAT DAVASINDA İSPAT, ZARARIN TAZMİNİ, HÜKÜM VE HÜKMÜN UYGULANMASI 179
A. İspat 179
B. Zararın Tazmini 180
C. Hüküm ve Hükmün Uygulanması 181
VI. İCRA VE İFLAS HUKUKUNDA HACİZ İŞLEMİ SEBEBİYLE BORÇLUNUN UĞRADIĞI ZARARIN GİDERİLMESİ USULÜ İLE VERGİ ALACAĞINDA HACİZ İŞLEMİ SEBEBİYLE MÜKELLEFİN UĞRADIĞI ZARARIN GİDERİLMESİ USULÜNÜN KARŞILAŞTIRILMASI 181
Sonuç 185
Kaynakça 197
Kavram Dizini 207
