Vergi Ceza HukukundaDefter, Kayıt ve Belgeleri Gizleme, Sahte Belge Düzenleme ve Kullanma SuçlarıAçıklamalı - İçtihatlı
Dr. Ceyda ÜMİT ( Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 11. Ceza Dairesi Başkanı )
Defter, kayıt ve belge gizleme, sahte belge düzenleme ve sahte belge kullanma suçları en sık karşılaşılan vergi kaçakçılığı suçlarındandır. Suç konusu eylemlerin teknik niteliği ve karmaşıklığı farklı yorumlara, sübut sorunlarına ve uygulama hatalarına neden olmaktadır. Uygulamaya dair sorunların aşılması ve her olayda maddi gerçeğe ulaşılarak ceza sorumluluğunun saptanmasında genel ceza hukuku ilkeleri, vergi hukuku ve vergi ceza hukukuna özgü kavram ve özelliklerin birlikte değerlendirilmesi son derece önemlidir.
Kitap; defter, kayıt ve belge gizleme ile sahte belge düzenleme ve kullanma suçlarını Yargıtay kararları ve son yasal değişiklikler ışığında tüm yönleriyle inceleyerek uygulamaya açıklık kazandırmak amacını taşımaktadır.
Kitap kapsamında defter, kayıt ve belge gizleme ile sahte belge düzenleme ve sahte belge kullanma suçlarının unsurları, sübuta ilişkin yapılması gereken tespit ve araştırmalar, yargılama süreci ve usulündeki özellikli durumlar, görevli mahkeme, suçun özel görünüş halleri, konu anlatımları ve yargı içtihatları ile birlikte incelenmiştir.
Ayrıca, 7338 sayılı Kanun ile esas itibarıyla vergi incelemesinin yapılacağı yere dair değişikliğin defter, kayıt ve belge gizleme suçuna etkileri, 7394 sayılı Kanun ile her üç suç için kanunda öngörülen ceza yaptırımı, belirli koşullar altında uygulanabilecek ceza indimi, dava şartı ve zincirleme suç uygulamasına dair yeni düzenlemeler, vergi ihtisas mahkemelerinin kuruluşu gibi önemli gelişmeler irdelenerek en iyi uygulamaya dair öneriler sunulmuştur.
(Tanıtım Bülteninden)
Konu Başlıkları
Suç Unsurları: Fail ve Mağdura İlişkin Tespitler
Sübut Araştırmaları
Faturalara Ulaşılması Sorunu
Vergi Suçlarına Özgü Arama
Vergi Suçlarında Tebligat
İbraz Yeri, Süresi, İbrazdan Kaçınma
İçtima ve Zincirleme Suç
Etkin Pişmanlık
7338 ve 7394 Sayılı Kanun Değişiklikleri
Yargılama Usulü, Yaptırım, Görevli Mahkeme
Dava Şartı
Yargılamada Özellikli Durumlar
Lehe Değerlendirme Usulü
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 13
Giriş 15
Birinci Bölüm
DEFTER, KAYIT VE BELGELERİ GİZLEME SUÇU
I. GENEL OLARAK 25
II. HUKUKİ YARAR 30
III. SUÇ UNSURLARININ İNCELENMESİ 31
A. Suçun Faili ve Mağduruna İlişkin Tespitler 32
1. Suçun Faili 32
a. Gerçek Kişi Vergi Mükellefleri 33
b. Tüzel Kişi Vergi Mükellefleri 36
2. Suçun Mağduru 41
B. Maddi Unsurlar 42
1. Tutulma veya Düzenlenme Zorunluluğu Bulunan Defter, Kayıt ve Belgelerin Bulunması 42
a. Defterler 42
b. Elektronik Ortamda Tutulan Belgeler 44
c. Belge ve Kayıtlar 46
d. Maliye Bakanlığının Değişiklik Yapma Yetkisi 54
2. Tutulması veya Düzenlenmesi Gereken Defter, Kayıt ve Belgelerin Saklama ve İbraz Mecburiyetine Tabi Olması 60
a. Saklama Süresi 60
b. İbraz Mecburiyeti 64
3. Defter, Kayıt ve Belgelerin Gizlenmesi 68
a. Defter, Belge ve Kaydın Varlığının Sabit Olması 68
b. Vergi İncelemesi Sırasında Yetkili Kişilere Defter, Kayıt ve Belgelerin İbraz Edilmemesi 75
c. Defter, Kayıt ve Belgelerin İbrazının Vergi İncelemesi Amacıyla İstenmesi 75
C. Manevi Unsur 76
1. Kastın Varlığı 76
2. Kastı Kaldıran Hal: Mücbir Sebep 77
a. Mücbir Sebep Kavramı 77
b. Mücbir Sebebin Kastı Kaldırması 79
c. Mücbir Sebep Halinin Değerlendirilmesi 81
d. Mücbir Sebebin Zorunluluk Halinden Farkı 92
IV. YARGILAMA SÜRECİNDE ÖZELLİKLİ DURUMLAR 94
A. Defter, Kayıt, Belge İbrazının Yapılacağı Yer 94
1. 7338 sayılı Kanun Değişikliği Uyarınca 1 Temmuz 2022 Tarihinde Yürürlük Kazanacak Düzenleme: İncelemenin Dairede Yapılmasının Esas Kural Olması 94
2. 1 Temmuz 2022 Tarihine Dek Geçerli Mevcut Uygulama: İkili Ayrım 96
a. İşyeri Faal Olan Mükellefler İçin İşyerinde İnceleme Yapılması 96
b. İncelemenin Vergi Dairesinde Yapılacağı Durumlar 107
B. Yeni Dönem: İncelemenin Vergi Dairesinde Yapılması ve Suçun Sübutu İçin Gerekli Unsurlar 110
1. Defter, Kayıt, Belge İstem Yazısı Gönderilmesi 110
2. Defter, Kayıt ve Belgenin İbraz Süresi 114
3. Haklı Mazeret Halinde Makul Ek İbraz Süresi Verilmesi 118
4. İstem Yazısının Usulüne Uygun Tebliği 118
a. Tebliğ Türleri ve Tebliğ Yapılabilecek Kişiler 118
b. Tebliğ Esasları ve Tebligatın Yasal Şekil Şartlarına Uygunluğu 121
C. İbrazdan Kaçınma Halinde Tebligat ve VUK 139. Madde Koşullarının Aranmaması 129
D. Suç Tarihinin Belirlenmesi 132
E. Mali Tatilde İnceleme Yapılamaması 138
V. YARGILAMA USULÜ, YAPTIRIM VE GÖREVLİ MAHKEME 142
A. Mütalaanın Dava Şartı Olması 142
1. 7394 sayılı Kanun Değişikliğinin Dava Şartına Etkisi 142
2. Cumhuriyet Başsavcılığına Mütalaa ile Bildirim Koşulu 145
3. Mütalaanın Hukuki Etkisi 148
4. Dava Şartının Gerçekleşip Gerçekleşmeyeceğinin Denetimi 153
B. Suçun Cezası 156
C. 7394 Sayılı Kanun Değişikliği Uyarınca Suça Özgü Ceza İndirimi Halleri 156
1. Vergi Kaçakçılığı Suçları İçin Özel Etkin Pişmanlık Düzenlemesi 156
a. Genel Olarak 156
b. Defter, Kayıt ve Belge Gizleme Suçu Yönünden Değerlendirme 158
2. İnfaz Aşamasındaki Dosyalar Bakımından Yeni Etkin Pişmanlık Düzenlemesinin Uygulanması 160
3. Soruşturma ve Kovuşturma Evresindeki Dosyalar Bakımından Yeni Etkin Pişmanlık Düzenlemesinin Uygulanması 160
4. Kanun Uygulayıcı Makamların Yapması Gereken Araştırmalar 161
D. 7394 sayılı Kanun Değişikliği Nedeni İle Lehe Değerlendirme Yapılması Usulü 162
E. Suçun Yargılamasında Görevli Mahkeme 163
F. Mahkumiyet Halinde Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Uygulaması 164
VI. DEFTER, KAYIT, BELGE GİZLEME SUÇUNDA BAZI CEZA HUKUKU KURUMLARININ UYGULANIŞI 176
A. İçtima Uygulaması 176
B. Zincirleme Suç Uygulaması: 7394 Sayılı Kanun Değişikliği Öncesi ve Sonrası Dönem 177
C. İştirak ve Teşebbüs Uygulaması 182
D. Vergi Suçlarına Özgü Pişmanlık Uygulaması 185
1. VUK 359. Madde Uyarınca Etkin Pişmanlık 185
2. VUK 371. Madde Uyarınca Pişmanlık 186
E. Gönüllü vazgeçme Uygulaması 187
F. Tekerrür Uygulaması 188
İkinci Bölüm
SAHTE BELGE DÜZENLEME VE
SAHTE BELGE KULLANMA SUÇLARI
I. GENEL OLARAK 189
II. HUKUKİ YARAR 190
III. SUÇ UNSURLARININ İNCELENMESİ 193
A. Fail ve Mağdura İlişkin Tespitler 193
1. Sahte Belge Düzenleme ve Kullanma Suçlarının Faili 194
2. Sahte Belge Düzenleme ve Kullanma Suçlarının Mağduru 200
B. Maddi Unsurlar 200
1. Tutulma veya Düzenlenme ve Saklama ile İbraz Zorunluluğu Bulunan Defter, Kayıt ve Belgelerin Varlığı 200
2. Vergisel İşlemde Kullanılmak Üzere Sahte Belge Düzenleme veya Bu Tür Belgeyi Kullanma 208
C. Manevi Unsur 211
1. Sahte Belge Düzenleme Suçunun Manevi Unsuru 213
2. Sahte Belge Kullanma Suçunun Manevi Unsuru 213
IV. SUÇUN SÜBUTUNUN TESPİTİ: ORTAK İLKELER 214
A. Re’sen Araştırma İlkesinin Önemi 214
B. Faturalara Ulaşılması Sorunu 215
1. Sübut İçin Faturalara Ulaşılarak Şekil Şartı İncelemesi Yapılmasına Dair Uygulama (YCGK İçtihat Değişikliği Öncesi Dönem) 216
2. Şekil Şartı İncelemesi İçin Faturalara Ulaşılması Zorunluluğu Olmadığına Dair Eleştiriler ve Yargıtay Kararlarındaki Muhalefet Görüşleri 223
3. İçerik Sahteciliğinin Kanıtlanmasının Yeterli Olduğu, Şekil Şartı İncelemesi İçin Faturalara Ulaşılması Zorunluluğu Olmadığına Dair YCGK Kararı 232
V. SUÇUN SÜBUTUNUN TESPİTİ: ARAŞTIRMA VE İNCELEMELER 248
A. Sahte Belge Düzenleme Suçunda İspata Yönelik Araştırmalar 250
1. İmza ve Yazı İncelemesi 252
2. Kullananlarla İlgili Karşıt İnceleme Raporlarının, Davaların ve Soruşturmaların İncelenmesi 258
3. Kullananların Tanık Sıfatıyla Dinlenmesi 261
4. Hizmet veya Mal Alım–Satımının Gerçekliğinin Araştırılması 262
5. Düzenleyen ve Kullananların Ticari Defterleri ve Belgeleri Üzerinde Karşılıklı Bilirkişi İncelemesi 270
B. Sahte Belge Kullanma Suçunda İspata Yönelik Araştırmalar 273
1. Düzenleyenlerle İlgili Vergi İnceleme Raporlarının, Karşıt İnceleme Raporlarının, Dava ve Soruşturmaların İncelenmesi 274
2. Düzenleyenlerin Tanık Sıfatıyla Dinlenmesi 278
3. Hizmet veya Mal Alım–Satımının Gerçekliğinin Araştırılması 279
4. Kullanan ve Düzenleyenlerin Ticari Defterleri ve Belgeleri Üzerinde Karşılıklı Bilirkişi İncelemesi 281
C. Vergi Suçlarına Özgü Arama Usulü 283
VI. YARGILAMA SÜRECİNDE ÖZELLİKLİ DURUMLAR 294
A. Sahte Belge Düzenleme ve Kullanma Suçlarının Birbirine Dönüşememesi 294
B. Sahte Belge Düzenleme ve Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Düzenleme Suçları ile Sahte Belge Kullanma ve Muhteviyatı İtibarı ile Yanıltıcı Belge Kullanma Suçlarının Birbirine Dönüşebilmesi 303
C. Sahte Belge Düzenleme ve Kullanma Suçlarında Suç Tarihinin Belirlenmesi 324
VII. YARGILAMA USULÜ, YAPTIRIM VE GÖREVLİ MAHKEME 328
A. Mütalaanın Dava Şartı Olması 328
1. 7394 sayılı Kanun Değişikliğinin Dava Şartına Etkisi 329
2. Cumhuriyet Başsavcılığına Mütalaa İle Birlikte Bildirim Koşulu 331
3. Mütalaanın Hukuki Etkisi 333
4. Dava Şartının Gerçekleşip Gerçekleşmeyeceğinin Denetimi 334
B. Suçun Cezası 337
C. 7394 Sayılı Kanun Değişikliği Uyarınca Suça Özgü Ceza İndirimi Halleri 337
1. Vergi Kaçakçılığı Suçları İçin Özel Etkin Pişmanlık Düzenlemesi 338
2. İnfaz Aşamasındaki Dosyalar Bakımından Yeni Etkin Pişmanlık Düzenlemesinin Uygulanması 340
3. Soruşturma ve Kovuşturma Evresindeki Dosyalar Bakımından Yeni Etkin Pişmanlık Düzenlemesinin Uygulanması 340
4. Kanun Uygulayıcı Makamların Yapması Gereken Araştırmalar 341
D. 7394 sayılı Kanun Değişikliği Nedeni İle Lehe Değerlendirme Yapılması Usulü 342
E. Suçun Yargılamasında Görevli Mahkeme 342
VIII. SAHTE BELGE DÜZENLEME VE KULLANMA SUÇLARINDA CEZA HUKUKU KURUMLARININ UYGULANIŞI 342
A. İçtima ve Zincirleme Suç Uygulaması 342
1. Genel Olarak 342
2. 7394 sayılı Kanun Değişikliği Uyarınca Zincirleme Suç Uygulaması 344
a. Sahte Belge Düzenleme Suçu Yönünden Değişikliğin Değerlendirilmesi 344
b. Sahte Belge Kullanma Suçu Yönünden Değişikliğin Değerlendirilmesi 345
3. 7394 Sayılı Kanun Değişikliği Öncesi Dönemde Zincirleme Suç Uygulaması 346
a. Takvim Yılı Sayısınca Bağımsız Suç Oluştuğu Kabulü ve Sahte Belge Düzenleme Suçunda Zincirleme Suç Uygulaması 346
b. Takvim Yılı Sayısınca Bağımsız Suç Oluştuğu Kabulü ve Sahte Belge Kullanma Suçunda Zincirleme Suç Uygulaması 350
c. Her Takvim Yılının Bağımsız Suç Sayılarak Kendi İçerisinde Zincirleme Suç Oluşturduğu Uygulamasına Yönelik Eleştiriler 363
B. İştirak ve Teşebbüs Uygulaması 374
C. Vergi Suçlarına Özgü Pişmanlık Uygulaması 379
D. Gönüllü Vazgeçme Uygulaması 386
E. Tekerrür Uygulaması 387
Sonuç 389
I. Defter, Belge, Kayıt Gizleme Suçuna Dair Değerlendirme 389
II. Sahte Belge Düzenleme ve Sahte Belge Kullanma Suçlarına Dair Değerlendirme 390
Yargı Kararları 393
İçtihat Konu Başlıkları Dizini 401
Kaynakça 405
Kavram Dizini 409
Yazar Hakkında 413
