Mehmet GÜNEŞ ( Maliye Bilim Uzmanı- Gelir Uzmanı )
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ 5
ÖNSÖZ 9
İÇİNDEKİLER 11
ŞEKİLLER LİSTESİ 17
TABLOLAR LİSTESİ 18
KISALTMALAR LİSTESİ 21
GİRİŞ 23
BİRİNCİ BÖLÜM
VERGİ İLE VERGİ CEZALARININ NİTELİĞİ VE
GENEL OLARAK İDARİ ÇÖZÜM YOLLARI
I VERGİYE TARİHSEL VE KAVRAMSAL BİR BAKIŞ 29
A Verginin Tarihsel Gelişimi 29
B Vergilendirmeye İlişkin Temel Kavramlar 34
II SUÇ VE KABAHAT 40
A Suçun Unsurları 41
B Cezai Yaptırım 42
III TÜRK VERGİ SİSTEMİNDEKİ VERGİ SUÇ VE CEZALARI 43
A Cezaların İlke ve Amaçları 43
B İdari Vergi Suç ve Cezaları 45
1 Usulsüzlük Cezaları 45
a Birinci Derece Usulsüzlükler 46
(1) Vergi ve Harç Beyannamelerinin Süresinde Verilmemesi 46
(2) Vergi Usul Kanunu’na Göre Tutulması Zorunlu Olan
Defterlerden Herhangi Birinin Tutulmaması 47
(3) Defter ve Belgelerin Doğru Bir Vergi İncelemesi
Yapılmasına İmkân Vermeyecek Derecede Eksik Karışık
veya Usulsüz Olması 47
(4) Ekim ve Sayım Beyanına Uyulmaması 47
(5) Vergi Usul Kanunu’nun 215– 219 Madde Hükümlerine
Uyulmamış Olması 47
12 İçindekiler
(6) İşe Başlamanın Zamanında Bildirilmemesi 48
(7) Tasdiki Mecburi Olan Defterlerden Herhangi Birinin Tasdik
Muamelesinin Yaptırılmamış Olması48
(8) Diğer Ücretler Üzerinden Salınan Gelir Vergisinde Tarh
Zamanı Geçtiği Halde Verginin Tarh Ettirilmemiş Olması49
(9) Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesinin 342 Maddenin
İkinci Fıkrasında Belirtilen Süre İçerisinde Verilmiş Olması 49
b İkinci Derece Usulsüzlükler50
(1) Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamelerinin Süresinin
Sonundan Başlayarak 342 Maddenin 1 Fıkrasında
Belirtilen Süre İçinde Verilmiş Olması50
(2) Ekim Ve Sayım Beyanlarının Süresi İçinde Veya Kanunda
İstenilen Bilgileri İhtiva Edecek Doğru Bir Şekilde
Yapılmaması 50
(3) Vergi Kanunlarında Yazılı Bildirmelerin Zamanında
Yapılmamış Olması 50
(4) Vergi Karnesinin Süresinin Sonundan Başlayarak 15 Gün
Geçtiği Halde Alınmamış olması 51
(5) Tasdiki Mecburi Olan Defterlerden Herhangi birinin Tasdik
Muamelesinin Süresinin Sonundan Başlayarak Bir Ay
İçinde Yaptırılmış Olması 51
(6) Vergi Beyannameleri Bildirimler Evrak ve Vesikaların
Kanunen Belli Şekil ve Muhteviyatı ve Ekleri İle Bunlarla
İlgili Olarak Yapılan Diğer Düzenlemelere İlişkin Hükümlere
Uyulmamış Olması51
(7) Hesap veya Muamelelerin Doğruluk veya Açıklığını
Bozmamak Şartıyla Bazı Evrak ve Vesikaların Bulunmaması
veya İbraz Edilmemesi 52
2 Özel Usulsüzlük Cezaları52
a Vergi Usul Kanunu’nun 353 Maddesi Gereğince Fatura ve
Benzeri Evrak Verilmemesi ve Alınmaması ile Diğer Şekil ve
Usul Hükümlerine Uyulmaması53
b Vergi Usul Kanunu’nun 355 Maddesi Damga Vergisinde Özel
Usulsüzlük 55
c Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 355 Maddesi Gereği Kesilen
Cezalar55
d Vergi Ziyaı Cezası57
C Adli Vergi Suç ve Cezaları57
1 Vergi Kaçakçılığı 58
İçindekiler 13
2 Vergi Mahremiyetinin İhlali 61
a Vergi Mahremiyetinin İhlali Suçu ve Cezası 62
3 Mükelleflerin Özel İşlerini Yapma 62
a Mükelleflerin Özel İşlerini Yapma Suçu ve Cezası 62
4 Vergi Cezalarına İlişkin Genel Esaslar 63
a Tek Fiil ile Çeşitli Suç İşlenmesi 63
b Fiil Ayrılığı Tekerrür ve Suçlarda Birleşme 64
IV VERGİ VE VERGİ CEZA GELİRLERİNİN BÜTÇE GELİRLERİ İÇİNDEKİ PAYI 65
V İDARİ ÇÖZÜM YOLLARI 69
A Hata Düzeltme Talebi 71
B Şikayet Yolu İle Müracaat 72
C İzaha Davet 73
D Pişmanlık ve Islah 74
E Cezadan İndirim Talebi 75
F Uzlaşma 76
İKİNCİ BÖLÜM
İDARİ ÇÖZÜM YOLU UZLAŞMANIN MEVZUATIMIZDAKİ
YERİ VE GENEL OLARAK YABANCI ÜLKE UYGULAMALARI
I TÜRK VERGİ SİSTEMİNDE UZLAŞMA KURUMUNUN YERİ VE ÖNEMİ 77
A Uzlaşma Kurumunun Getiriliş Amacı 81
B Uzlaşma Kurumunun Gelişimi 83
II TARHİYAT ÖNCESİ UZLAŞMA 86
A Uzlaşmanın Konusu Kapsamı ve Komisyonların Teşkili 87
B Uzlaşma Süreci 87
1 Uzlaşma Talebi 88
2 Uzlaşma Talebinde Bulunma Süresi 88
3 Uzlaşma Talebinin İncelenmesi ve Uzlaşma Gününün Tespiti 89
4 Uzlaşmaya Davet 90
5 Uzlaşmanın Sonuçları 90
a Uzlaşmanın Vaki Olması Durumu 91
b Uzlaşmanın Vaki Olmaması Durumu 91
c Uzlaşmanın Temin Edilememesi Durumu 92
6 Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’nın Beşeri Kaynakları Görev ve
Yetkileri ile Faaliyet Raporları Uzlaşma Verileri Işığında Tespitler ve
Analizler 92
14 İçindekiler
a Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’nın Beşeri Kaynakları 92
b Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’nın Görev ve Yetkileri93
c Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’nın Faaliyet Raporları Uzlaşma
Verileri Işığında Tespitler ve Analizler 96
7 Uzlaşmaya Varılamaması veya Uzlaşmanın Temin Edilememesinin
Sonuçları 104
8 Uzlaşmanın Kesinliği ve Dava Konusu Edilememesi104
9 Uzlaşılan Vergi ve Cezaların Ödenmesi 104
III TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA 105
A Uzlaşmanın Konusu Kapsamı Komisyonların Teşkili ve Yetkileri107
B Uzlaşma Süreci108
1 Uzlaşma Talebi 109
2 Uzlaşma Talebinde Bulunma Süresi 109
3 Uzlaşma Talebinin İncelenmesi ve Uzlaşma Gününün Tespiti 110
4 Uzlaşmaya Davet111
5 Uzlaşmanın Sonuçları111
a Uzlaşmanın Vaki Olması Durumu 111
b Uzlaşmanın Vaki Olmaması Durumu112
c Uzlaşmanın Temin Edilememesi Durumu 112
6 Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Beşeri Kaynakları Görev ve Yetkileri ile
Faaliyet Raporları Uzlaşma Verileri Işığında Tespitler ve Analizler 112
a Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Beşeri Kaynakları112
b Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Görev ve Yetkileri113
c Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Faaliyet Raporları Uzlaşma Verileri
Işığında Tespitler ve Analizler115
7 Uzlaşmanın Temin Edilememesi veya Uzlaşmaya Varılamamasında
Dava Açma Hakkı120
8 Uzlaşmanın Kesinliği ve Dava Konusu Edilememesi121
9 Uzlaşılan Vergi ve Cezaların Ödenmesi 121
IV YABANCI ÜLKELERDE UZLAŞMA UYGULAMALARI 122
A İngiltere’de Uzlaşma Uygulaması123
B Amerika Birleşik Devletleri’nde Uzlaşma Uygulaması124
C Fransa’da Uzlaşma Uygulaması 126
D Almanya’da Uzlaşma Uygulaması 128
E Türkiye ve Yabancı Ülke Uygulamalarında Uzlaşma Müessesesi’nin
Karşılaştırılması129
İçindekiler 15
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
UZLAŞMA MÜESSESESİNİN VERGİ CEZALARININ CAYDIRICILIĞI VE
MÜKELLEF DAVRANIŞLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNE YÖNELİK ALAN
ARAŞTIRMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ
I UZLAŞMA MÜESSESESİNİN VERGİ CEZALARININ CAYDIRICILIĞI VE
MÜKELLEF DAVRANIŞLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ HAKKINDA LİTERATÜR 131
II UZLAŞMA MÜESSESESİNİN VERGİ CEZALARININ CAYDIRICILIĞI VE
ARAŞTIRMASI 143
A Araştırmanın Amacı 143
B Araştırmanın Kapsamı 144
C Araştırma Verilerinin Toplanması ve Analizi 144
D Araştırmanın Bulguları 144
1 Örneklem Kitlenin Demografik Özellikleri 145
2 Araştırmaya Katılan Mali Müşavirlerin Mevcut Uzlaşma
Müessesesinin Vergi Cezalarını Caydırıcılığı ve Mükellef
Davranışları Üzerindeki Etkisi Hakkındaki Görüşleri 146
3 Araştırmaya Katılan Mali Müşavirlerin Türk Vergi Sistemi Üzerine
Görüşleri 157
III UZLAŞMA MÜESSESESİNİN VERGİ CEZALARININ CAYDIRICILIĞI VE
MÜKELLEF DAVRANIŞLARI ÜZERİNE ETKİNLİĞİNİN ALAN ARAŞTIRMASI
BULGULARINA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ 163
A Vergi Mükellefleri Açısından 164
1 Mükellef Kredi Derecelendirme Karnesi 166
2 Ödeme Süre Şartına Uyulmaması Halinde Uzlaşma İhlali 171
3 Uzlaşmaya Başvuru Zorunluluğu ile Seçimlik Kaosun Önlenmesi 174
B Vergi İdaresi Açısından 176
C Yargı Mercii Açısından 179
D Mali Mevzuat Açısından 181
SONUÇ 189
KAYNAKÇA 197
EK 1- ANKET FORMU 207
EK- 2 CEZALAR, ÖZET TABLOLAR 211
