Vergi Denetiminde Mükellef Hakları ve Türkiye'de Mükellef Haklarının Geliştirilmesine Yönelik Öneriler

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 9
İÇİNDEKİLER 13
TABLOLAR LİSTESİ 17
ŞEKİLLER LİSTESİ 18
GRAFİKLER LİSTESİ 18
KISALTMALAR LİSTESİ 19
BİRİNCİ BÖLÜM
VERGİ DENETİMİ VE MÜKELLEF HAKLARI İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE TEORİK AÇIKLAMALAR
I. VERGİ DENETİMİ 21
A. Vergi Denetimi Kavramı ve Tanımı 21
B. Vergi Denetiminin Özellikleri 24
1. Hukuki (Yasal) Olması 24
2. Tarafsız Olması 25
3. Yaptırımcı Olması 25
4. Dış Denetim Olması 25
5. Kapsamlı Bir Denetim Olması 25
C. Vergi Denetiminin Amaçları 26
1. Vergi Denetiminin Mali Amacı 26
2. Vergi Denetiminin Ekonomik Amacı 27
3. Vergi Denetiminin Sosyal Amacı 27
4. Vergi Denetiminin Hukuki Amacı. 28
D. Vergi Denetiminin Fonksiyonları (İşlevleri) 29
1. Vergi Denetiminin Araştırma Fonksiyonu. 29
2. Vergi Denetiminin Önleme (Caydırma) Fonksiyonu 29
3. Vergi Denetiminin Eğitme Fonksiyonu 30

14 İçindekiler

E. Vergi Denetiminin Yolları 30
1. Yoklama Yoluyla Vergi Denetimi 31
2. Yaygın ve Yoğun Vergi Denetimi 37
3. Vergi İncelemesi Yoluyla Vergi Denetimi 39
4. Arama Yoluyla Vergi Denetimi 48
5. Bilgi Toplama Yoluyla Vergi Denetimi 51
6. Teftiş (İç Denetim) Yoluyla Vergi Denetimi 53
II. MÜKELLEF HAKLARI 56
A. Mükellef Hakları Kavramı ve Tanımı 56
B Mükellef Haklarının Gelişimi 58
C. Mükellef Haklarının Önemi 61
D. Mükellef Haklarının Sınıflandırılması 63
1. Genel (Temel) Mükellef Hakları 64
a. Adil, Eşit ve Saygılı Hizmet Alma Hakkı 65
b. Bilgi Alma Hakkı 65
c. Başvuru Hakkı 65
d. Vergilemede Belirlilik Hakkı 66
e. Mükelleflere İlişkin Bilgilerin Gizliliği Hakkı 66
f. Temsilci Kullanma Hakkı 67
g. Özel Hayatın Gizliliği Hakkı 67
2. Özel (İkincil) Mükellef Hakları 67
a. Verginin Tarh ve Tahsili Sırasındaki Haklar 68
b. Vergi Uyuşmazlıklarının Çözümü Sırasındaki Haklar 68
c. Vergi Denetimi Sırasındaki Haklar 69
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE VE BAZI ÜLKELERDE VERGİ DENETİMİ
I. TÜRKİYE’DE VERGİ DENETİMİNİN TARİHÇESİ 71
A. Osmanlı Devleti Döneminde Vergi Denetimi 72
B. Cumhuriyet Sonrası Dönemde Vergi Denetimi 73
II. VDK ÖNCESİ TÜRKİYE’DE VERGİ DENETİMİ 77
A. Merkez Teşkilatı Denetim Birimleri 79
1. Maliye Teftiş Kurulu Başkanlığı 80

İçindekiler 15
2. Hesap Uzmanları Kurulu Başkanlığı 80
3. Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı 81
B. Taşra Teşkilatı Denetim Birimleri 81
1. Vergi Denetmenleri Büro Başkanlıkları 82
2. Vergi Dairesi Müdürleri 82
3. İlin En Büyük Mal Memurları (Defterdar/Vergi Dairesi Başkanı) 84
III. VDK SONRASI TÜRKİYE’DE VERGİ DENETİMİ 85
A. VDK Başkanlığının Kurulma Süreci ve Yasal Düzenlemeler 86
B. VDK Başkanlığının Yapısı ve İşleyişi 89
1. VDK Başkanlığının Görev ve Yetkileri 92
2. VDK Başkanlığının Amaç ve Hedefleri 94
3. Vergi Müfettişlerinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları 95
C. VDK Öncesi-Sonrası Karşılaştırma 99
1. Denetim Elemanları Yönünden Karşılaştırma 99
2. Denetim Sonuçları Yönünden Karşılaştırma 101
D. VDK Sonrası Duruma İlişkin Olumlu Görüşler 105
E. VDK Sonrası Duruma İlişkin Olumsuz Görüşler 106
IV. BAZI ÜLKELERDE VERGİ DENETİMİ 107
A. ABD’de Vergi Denetimi 108
B. Almanya’da Vergi Denetimi 113
C. Fransa’da Vergi Denetimi 116
D. İngiltere’de Vergi Denetimi 119
E. Rusya’da Vergi Denetimi 121
F. Bazı Ülkelerdeki Vergi Denetim Yapısının Değerlendirilmesi 124
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MÜKELLEF HAKLARININ VERGİ DENETİMİNDE ÖNEMİ, TÜRKİYE’DE VE BAZI ÜLKELERDE MÜKELLEF HAKLARINA İLİŞKİN UYGULAMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÖNERİLER
I. MÜKELLEF HAKLARININ VERGİ DENETİMİNDE ÖNEMİ 129
II. TÜRKİYE’DE MÜKELLEF HAKLARININ GELİŞİMİ 130
III. TÜRKİYE’DE GENEL-ÖZEL MÜKELLEF HAKLARI 134
IV. TÜRKİYE’DE VERGİ DENETİMİNDE MÜKELLEF HAKLARI VE MÜKELLEF HAKLARINA İLİŞKİN UYGULAMALAR 136

16 İçindekiler

A. VDK Öncesi Dönemde Vergi Denetiminde Mükellef Hakları 137
B. VDK Sonrası Dönemde Vergi Denetiminde Mükellef Hakları 142
1. Vergi Denetiminde Mükelleflerin Yeni Hakları 142
2. Vergi Müfettişlerinin Mükellef Haklarına İlişkin İlke ve Kuralları 145
3. VDK Başkanlığının Mükellef Portalı ve Sosyal Medya
Uygulamaları 147
C. VDK Başkanlığının Mükellef Haklarındaki Rolü/Yeri 148
V. BAZI ÜLKELERDE MÜKELLEF HAKLARINA İLİŞKİN UYGULAMALAR 152
A. İngiltere’de Mükellef Hakları 152
B. ABD’de Mükellef Hakları 157
C. Fransa’da Mükellef Hakları 163
D. Almanya’da Mükellef Hakları 167
E. Rusya’da Mükellef Hakları 168
F. Bazı Ülkelerdeki Mükellef Haklarına İlişkin Uygulamaların Değerlendirilmesi 170
VI. TÜRKİYE’DE MÜKELLEF HAKLARINA YAKLAŞIMIN
DEĞERLENDİRİLMESİ, ELEŞTİRİLER VE ÖNERİLER 179
SONUÇ 183
YARARLANILAN KAYNAKLAR 189