Vergi Hataları ve Sonuçları

Yrd. Doç. DR. Mine BİNİŞ

ÖNSÖZ-v

İÇİNDEKİLER-vii

KISALTMALAR-xi

TABLOLAR LİSTESİ-xiii

ŞEKİLLER LİSTESİ-xvii

EKLER LİSTESİ-xvii

GİRİŞ-1

BİRİNCİ BÖLÜM

VERGİLENDİRME İŞLEMİNDE HATALAR VE HUKUK SİSTEMİ İÇİNDE DÜZENLENMESİ

1. 1. HATA KAVRAMI-3

1. 2. TÜRK HUKUK SİSTEMİ İÇERİSİNDE HATANIN İNCELENMESİ VE

VERGİ HUKUKU İLE İLİŞKİSİ-5

1. 2. 1. Borçlar Hukuku Çerçevesinde Hata ve Vergi Hukuku İlişkisi-6

1. 2. 2. Ceza Hukuku Çerçevesinde Hatalar ve Vergi Hukuku İlişkisi-10

1. 3. MUHASEBE HATALARI-15

1. 3. 1. Muhasebe Hataları Kavramı-16

1. 3. 2. Muhasebe Hatalarının Çeşitleri-18

1. 3. 3. Muhasebe Standartları Çerçevesinde Hatalar-20

1. 3. 3. 1. Türkiye Muhasebe Standartları ve Sermaye Piyasası

Kurulu Çerçevesinde Hatalar-20

1. 3. 3. 2. Uluslararası Alanda ve Amerikan Muhasebe

Standartlarında (US GAAP) Hatalar-23

1. 3. 4. Muhasebe Hatalarının Ortaya Çıkarılması ve Düzeltilmesi-25

1. 4. TÜRK VERGİ HUKUKUNDA VERGİ HATALARI VE SINIFLANDIRILMASI-28

1. 4. 1. Vergi Hataları Kavramı ve Kapsamı-28

1. 4. 2. Türk Vergi Hukukunda Vergi Hataları-30

1. 4. 3. Vergi Hatalarının Sınıflandırılması-33

1. 4. 3. 1. Hesap Hataları-33

1. 4. 3. 1. 1. Matrah Hataları-33

1. 4. 3. 1. 2. Vergi Miktarında Hatalar-35

1. 4. 3. 1. 3. Verginin Mükerrer Olması-36

1. 4. 3. 2. Vergilendirme Hataları-38

1. 4. 3. 2. 1. Mükellefin Şahsında Hata-39

1. 4. 3. 2. 2. Mükellefiyette Hata-41

1. 4. 3. 2. 3. Konuda Hata-43

1. 4. 3. 2. 4. Vergilendirme veya Muafiyet Döneminde Hata-45

İKİNCİ BÖLÜM

VERGİ HATALARININ ORTAYA ÇIKARILMASI, DÜZELTİLMESİ VE DÜZELTİLMESİNDE MÜKELLEFLERE SAĞLANAN HAKLAR

2. 1. VERGİ HATALARININ ORTAYA ÇIKARILMASI-47

2. 1. 1. İlgili Memurun Hatayı Bulması ve Görmesi İle Ortaya Çıkarılması-49

2. 1. 2. Üst Memurların Yaptıkları İncelemeler İle Ortaya Çıkarılması-49

2. 1. 3. Teftiş Sırasında Hataların Ortaya Çıkarılması-49

2. 1. 4. Vergi İncelemesi İle Hataların Ortaya Çıkarılması-50

2. 1. 5. Mükellefin Müracaatı İle Hataların Ortaya Çıkarılması-50

2. 2. VERGİ HATALARININ DÜZELTME YOLUYLA ÇÖZÜMLENMESİ-51

2. 2. 1. Düzeltme Kavramı-51

2. 2. 2. Düzeltmenin Kapsamı-52

2. 2. 2. 1. Düzeltme Kapsamında Yer Alan Konular-52

2. 2. 2. 2. Düzeltme Hükümlerinin Dışında Kalan Vergi Hataları-54

2. 2. 3. Düzeltme Talebi ve Düzeltme Talebinde Bulunmaya Yetkililer-56

2. 2. 4. Hataların Düzeltilmesinde Süre-58

2. 2. 5. Vergi Hatalarını Düzeltme Yolları-59

2. 2. 5. 1. Re'sen Düzeltme-60

2. 2. 5. 2. Başvuru Üzerine Düzeltme-60

2. 2. 5. 2. 1. Dava Açma Süresi İçinde Yapılan Düzeltme Talebi-61

2. 2. 5. 2. 2. Dava Açma Süresi Geçtikten Sonra Yapılan Düzeltme Talebi-64

2. 2. 6. Düzeltmenin Sonuçları-67

2. 2. 6. 1. Düzeltme Sonucunun Mükellef Lehine Olması-67

2. 2. 6. 2. Düzeltme Sonucunun Mükellef Aleyhine Olması-70

2. 3. VERGİ HATALARININ DÜZELTİLMESİNDE MÜKELLEFLERE

SAĞLANAN HAKLAR-72

2. 3. 1. Mükellef Hakları ve Vergilendirme İşlemlerindeki Yeri-72

2. 3. 1. 1. Mükellef Haklarının Gelişimi ve Kaynakları-73

2. 3. 1. 2. Türkiye'de Mükellef Haklarının Kaynakları-74

2. 3. 2. İdari Haklar-75

2. 3. 2. 1. Uzlaşma Müessesi-76

2. 3. 2. 1. 1. Uzlaşma Tutanaklarında Vergi Hatalarının Olması-77

2. 3. 2. 1. 2. Uzlaşma Müessesi ve Vergi Hataları İlişkisi-80

2. 3. 2. 2. Cezalarda İndirim-82

2. 3. 2. 2. 1. Cezalarda İndirim Koşulları ve Sonuçları-82

2. 3. 2. 2. 2. Cezalarda İndirim ve Vergi Hataları İlişkisi-84

2. 3. 2. 3. Pişmanlık ve Islah Müessesesi-85

2. 3. 2. 3. 1. Pişmanlık ve Islah Müessesi ve Koşulları-85

2. 3. 2. 3. 2. Pişmanlık ve Islah Müessesi ve Vergi Hataları İlişkisi-87

2. 3. 2. 4. Bazı Ülke Örnekleri İle Vergi Hatalarının İdari Aşamada Çözümlenmesi-88

2. 3. 2. 4. 1. Almanya-89

2. 3. 2. 4. 2. Amerika Birleşik Devletleri-90

2. 3. 2. 4. 3. Avustralya-94

2. 3. 2. 4. 4. Fransa-96

2. 3. 2. 4. 5. İngiltere-98

2. 3. 2. 4. 6. Kanada-99

2. 3. 3. Yargısal Haklar-100

2. 3. 3. 1. Vergi Davaları ve Niteliği-101

2. 3. 3. 2. Düzeltmeye Karşı Dava Açma Hakkı-102

2. 3. 3. 3. Düzeltmeye Yetkili Olan Mahkemeler-103

2. 3. 3. 4. Vergi Hatalarının Yargı Aşamasında Çözümlenmesinde

Özellikli Durumlar-104

2. 3. 3. 4. 1. Dava Açma Süresi İçinde Düzeltmenin Dava Konusu Yapılması-105

2. 3. 3. 4. 2. Dava Açma Süresi Geçtikten Sonra Düzeltmenin Dava Konusu Yapılması-109

2. 3. 3. 5. Vergi Hatalarının Yargı Aşamasında Çözümlenmesinin

Sonuçları ve Değerlendirilmesi-111

2. 3. 3. 6. Bazı Ülke Örnekleri İle Vergi Hatalarının Yargı Aşamasında Çözümlenmesi-115

2. 3. 3. 6. 1. Almanya-115

2. 3. 3. 6. 2. Amerika Birleşik Devletleri-116

2. 3. 3. 6. 3. Avustralya-118

2. 3. 3. 6. 4. Fransa-119

2. 3. 3. 6. 5. İngiltere-121

2. 3. 3. 6. 6. Kanada-122

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

VERGİ HATALARININ İDARE VE MÜKELLEF AÇISINDAN SONUÇLARI

3. 1. VERGİ HATALARININ SONUÇLARI-126

3. 1. 1. Vergi İdaresi Açısından Sonuçları-127

3. 1. 1. 1. Vergi Ziyaı (Vergi Kaybı)-127

3. 1. 1. 2. Ek İş Yükü-130

3. 1. 1. 3. Vergi İlkelerine Aykırılık-133

3. 1. 2. Mükellef Açısından Sonuçları-135

3. 1. 2. 1. Vergi Uyumsuzluğu ve Uyum Maliyetleri-135

3. 1. 2. 1. 1. Vergi Uyumsuzluğu-135

3. 1. 2. 1. 2. Uyum Maliyetleri-137

3. 1. 2. 2. Muhasebe Kayıtlarında Gerekli Düzeltmelerin Yapılması-139

3. 1. 2. 3. Mükellef Hakkında Vergi İncelemesine Başlanılması-141

3. 2. VERGİ İDARESİ PERSONELİ İLE MUHASEBE MESLEK MENSUPLARINA UYGULANAN ANKET ÇALIŞMASI-143

3. 2. 1. Araştırmanın Amacı ve Önemi-143

3. 2. 2. Araştırmanın Evreni ve Örneklemi-143

3. 2. 3. Araştırma Yöntemi ve Sınırlılıkları-145

3. 2. 4. Araştırma Sorularının Hazırlanması ve Verilerin Toplanması-145

3. 3. ARAŞTIRMA VERİLERİNİN ANALİZİ-146

3. 3. 1. Vergi İdaresi Personeline Yönelik Verilerin Analizi-147

3. 3. 1. 1. Güvenirlik Analizi-147

3. 3. 1. 2. Vergi İdaresi Personelinin Demografik Bilgileri-148

3. 3. 1. 3. Vergi İdaresi Frekans (Sıklık) Analizi-151

3. 3. 1. 4. Vergi İdaresi Sıralama Soruları-154

3. 3. 1. 5. Vergi İdaresi Korelasyon Analizi-157

3. 3. 1. 5. 1. Vergi İdaresi Personelinin Görüşlerine Yönelik Korelasyon-158

3. 3. 1. 5. 2. Vergi İdaresi Personelinin Çalışma Süresine Yönelik Korelasyon Analizi-160

3. 3. 2. Muhasebe Meslek Mensuplarına Yönelik Verilerin Analizi-164

3. 3. 2. 1. Güvenirlik Analizi-164

3. 3. 2. 2. Muhasebe Meslek Mensuplarının Demografik Bilgileri-164

3. 3. 2. 3. Muhasebe Meslek Mensupları Frekans Analizi-167

3. 3. 2. 4. Muhasebe Meslek Mensupları Sıralama Soruları-173

3. 3. 2. 5. Muhasebe Meslek Mensuplarının Korelasyon Analizi-176

3. 3. 2. 5. 1. Muhasebe Meslek Mensuplarının Görüşlerine Yönelik Korelasyon-176

3. 3. 2. 5. 2. Muhasebe Meslek Mensuplarının Çalışma Süresine Yönelik Korelasyon-179

3. 3. 3. Vergi İdaresi Personeli ve Muhasebe Meslek Mensuplarına

Yönelik Ortak Verilerin Analizi-182

3. 3. 3. 1. Çapraz Tablo Analizi-182

3. 3. 3. 2. Bağımsız t Testi-185

3. 3. 3. 2. 1. Durum Tespitine İlişkin Görüşlerin Bağımsız

t Testi-185

3. 3. 3. 2. 2. Vergi Bilincine İlişkin Görüşlerin Bağımsız

t Testi-189

3. 3. 3. 2. 3. Vergi Hataları İle İdare İlişkisi ve Görüşlerin Bağımsız t Testi-191

3. 3. 3. 2. 4. Vergi Hataları İle Mükellef İlişkisi ve Görüşlerin Bağımsız t Testi-193

3. 3. 3. 2. 5. Vergi İncelemesine İlişkin Görüşlerin Bağımsız

t Testi-194

3. 3. 3. 2. 6. Vergi İdaresinin İşleyişine İlişkin Görüşlerin Bağımsız t Testi-196

3. 3. 3. 2. 7. Vergi Sistemi ve Mevzuata İlişkin Görüşlerin Bağımsız t Testi-199

3. 3. 3. 2. 8. Vergi Hatalarının Azaltılmasına İlişkin Görüşlerin Bağımsız t Testi-204

3. 4. ANKET SONUCU VE ÖNERİLER-208

SONUÇ-213

KAYNAKÇA-219