Vergi Hukukunda İhbar Müessesesi
Metin GÜZEŞ
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR . 13
TABLOLAR LİSTESİ. 15
ŞEKİLLER LİSTESİ . 15
GİRİŞ .17
BİRİNCİ BÖLÜM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE
TÜRK HUKUK MEVZUATINDA GÖRÜNÜMLERİ
İHBAR, MUHBİR VE İKRAMİYE KAVRAMLARI . 19
İhbar Kavramı 19
Muhbir Kavramı 20
İkramiye Kavramı 21
İHBAR MÜESSESESİNE BENZER BİR KURUM: WHISTLEBLOWING 22
III. İHBAR MÜESSESESİNİN ANAYASAL VE KANUNİ DAYANAKLARI. 25
Dilekçe Hakkı. 25
Bilgi Edinme Hakkı. 28
TÜRK HUKUKUNDA İHBAR VE İKRAMİYE MÜESSESELERİ 29
Ceza Hukukunda İhbar ve Şikâyet Kavramları. 29
Şikâyet 30
İhbar . 31
Suçu Bildirmeme (TCK m. 278) 31
Kamu Görevlisinin Suçu Bildirmemesi (TCK m. 279) 32
Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi (TCK m. 280) 32
Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun. 16
8 İçindekiler
Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla
Mücadele Kanunu35
Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu.36
Terörle Mücadele Kanunu .38
İkramiyenin Şartları.38
Beş Farklı Renkte Kategoriye Ayrılmış İkramiyenin Üst Limitleri 40
İhbarcıların Kimliklerinin Açıklanmaması 41
Asayişi Müessir Bazı Fiillerin Önlenmesi Hakkında Kanun .41
Kanuna Mugayir Tahakkuk ve Tediye Muamelatını İhbar Edenlere
İkramiye İtasına Dair Kanun.42
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu.43
İkramiyenin Konusu 43
İhbarda Bulunabilecek Yetkili Birimler 45
İhbarcılara ve İhbara Konu Varlığın Yakalanmasında Yardım Eden
Kamu Görevlilerine Verilecek İkramiye.46
Haber Verme Mecburiyeti Durumunda İkramiye.46
İhbara Konu Varlık Kendi Mülkiyeti Durumunda İkramiye 46
İhbara Konu Varlık Başkasının Mülkiyeti Durumunda
İkramiye.30
İhbara Konu Varlık Hazinenin Mülkiyeti Durumunda
İkramiye.49
Gizlenmiş Olarak Sayılan Varlığın İhbarı Durumunda İkramiye50
İkramiyeye Hak Kazanacaklar: İhbarcılar ve Yakalanmasında
Görevli Olan Memurlar50
İkramiye Oranları.50
İhbarcıların veya Yakalanmasında Görevli Memurların
Birden Fazla Olması Halinde İkramiye Dağıtımı.50
Denizlerde ve Yurt Yüzeyinde Görülen Patlayıcı Madde ve Şüpheli
Cisimlere Uygulanacak Esaslara İlişkin Kanun51
Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun52
Gümrük Kanunu.52
Milli Korunma Kanunu .52
İçindekiler
9
9
İKİNCİ BÖLÜM
VERGİ HUKUKUNDA İHBAR MÜESSESESİNİN TARİHİ GELİŞİMİ
1905 SAYILI KANUN’UN GEREKÇESİ . 55
MENKUL VE GAYRİMENKUL MALLAR GİBİ ÇEŞİTLİ NİTELİKTEKİ VARLIKLARIN
İHBARINDA VERİLECEK İKRAMİYE 58
Genel Olarak . 58
İkramiye Verilecek Varlık Cinsleri 58
İhbarcılara Verilecek İkramiye Oranları. 60
İkramiyenin Hesaplanmasında Kıymet Takdiri 61
III. VERGİ HUKUKUNDA İHBAR MÜESSESESİNİN DAYANAĞINI OLUŞTURAN KANUN
MADDESİ: 6. MADDE (VERGİLERİN MEKTUMLARINI HABER VERENLERE
VERİLECEK İKRAMİYE HAKKINDA KANUN) . 62
Genel Olarak . 62
Hükümetin Teklifi ve Maliye Encümeni’nin Tadili. 63
Bütçe Encümeni’nin Tadili ve 1905 sayılı Kanun’un 6. Maddesinin
Eklenmesi 64
Bütçe Encümeni’nin Taslak Halinde Sunduğu 1905 sayılı Kanun’un
Maddesi 65
TBMM Zabıt Cerîdesi’nde Müzâkereler Sonucu 6. Maddenin
Şekillenmesi 65
Ordu Milletvekili Ahmet İhsan Tokgöz’ün İtirazları 66
Bütçe Encümeni Başkanı Gümüşhane Milletvekili Hasan Fehmi
Ataç’ın İtirazlara Karşı Cevabı. 67
1341 senesi Muvazene-i Umumiye Kanun’un 50. Maddesi . 68
Mart - Ağustos 1927 aylarına ait raporların gönderildiği hakkında
3/17 numaralı Divan-ı Muhasebat Riyaseti tezkeresine dair Divan-ı
Muhasebat Encümeni mazbatasının 2’nci ve 3’üncü fıkraları hakkında
Maliye ve Bütçe Encümenleri mazbataları. 68
Divan-ı Muhasebatın Mütalâatı. 68
Maliye Encümeni’nin Mazbatası ve Kanun Teklifi (02.04.1928) 70
Maliye Encümeni Mazbatası. 70
Maliye Encümeni Kanun Teklifi. 71
10 İçindekiler
Bütçe Encümeni Mazbatası (02.03.1931).72
Meclis Görüşmeleri: Maliye Encümeni’nin Teklifi’nin 3 yıl Aradan
Sonra Görüşülmesi (09.03.1931)73
09.03.1931 tarihli TBMM Zabıt Cerîdesi’den 1905 sayılı
Kanun’un 6. Maddesinin Çıkarılma Nedenleri75
1905 sayılı Kanun’un 6. Maddesinin Son Şeklinin Verildiği Yer: İktisat
Encümeni 76
İktisat Encümeni’ne Havalesi76
İktisat Encümeni’nin Gerekçesi 76
İktisat Encümeni’nin Tadili .77
1905 sayılı Kanun’un Kabul Edilmesi.77
1905 sayılı Kanun’un 6. Maddesi 77
Vergi Mektumları ve Kaçak Mefhumları Hakkında Karar78
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
VERGİ İHBAR MÜESSESESİNİN KAPSAMI VE ŞARTLARI
VERGİ İHBAR MEKANİZMASININ KULLANILMASI .79
Yazılı İhbar79
Sözlü İhbar .80
Gelir İdaresi Başkanlığı.81
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı .82
T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER).82
VERGİ İHBAR DİLEKÇELERİNİN İNCELENMESİNE ENGEL OLAN HUSUSLAR.83
III. VERGİ İHBARCILARINA İKRAMİYE ÖDENMESİNDEKİ KOŞULLAR.85
1905 sayılı Kanun’un Kifâyetsizliği .85
1905 sayılı Kanun’daki Kifâyetsizliği Gidermeye Yönelik Çıkarılan
Üç Genel Yazı .85
Vergi İhbarcılarına İkramiye Ödenmesindeki Koşullar.86
Devamlılık Mahiyetinde Vergi Konularında İhbarda Bulunulmuş
Olmalı86
İkramiyenin Dışında Kalan Vergi Konuları: Olağanüstü Vergiler .86
İkramiyeye Dahil Olan Vergi Konuları .88
İçindekiler
11
11
Vergi İhbarcısı Yazılı Olarak İkramiye Talebinde Bulunmalıdır . 90
Vergi İhbarcısının Kimliği Açık Olmalıdır. 91
Vergi İhbarcısı İkramiye Talebinden Vazgeçmemelidir 91
Vergi İhbarı Konusunda Yetkili Kurumların Daha Önce Bilgi Sahibi
Olmaması Gerekir. 92
Vergi İhbar Konusu ile İlgili Somut Bilgi / Belgelerin Gösterilmiş
Olması Gerekir 92
VERGİ İHBARININ DEĞERLENDİRME SAFHASI 93
Vergi İnceleme Raporu’nun Düzenlenmesi. 93
Görüş Raporu’nun Düzenlenmesi . 94
VERGİ İHBARCILARINA ÖDENECEK İKRAMİYE VE HESAPLAMASINDA
BAZI ÖZEL DURUMLAR. 95
Oranlar 95
Ödeme Zamanları 96
İhbar İkramiyesine Hak Kazanma Koşulu Olarak Kesinleşme Konusu. 98
İhbara Konu Olan Mükellefin Kullandığı / Yararlandığı Yolların İkramiyeye
Etkisi 98
Vergi Borçlusunun Yargı Mercilerine Başvurması Halinde İkramiyenin
Âkıbeti 99
Vergi Borçlusunun Ölümü Halinde İkramiyenin Âkıbeti. 99
Vergi Konusuna Yönelik Af Kanununun Çıkması Halinde İkramiyenin
Âkıbeti 100
Uzlaşma, Kanun Yolundan Vazgeçme ve Cezalarda İndirim Halinde
İkramiyenin Âkıbeti 101
Fer’i Alacakların İkramiyeye Etkisi. 103
İHBARDA BULUNMA VE İKRAMİYE TALEBİ SÜRELERİ 103
VII. VERGİ İHBARCISINA İKRAMİYENİN ÖDENMESİNDEKİ USÛL . 86
Menkul - Gayrimenkul Mallar ve Bunların İntifa Hakları. 104
Vergi İhbarcısının Hak Kazandığı İkramiye 105
VIII. İKRAMİYEYE HAK KAZANMASI MÜMKÜN OLMAYAN ŞAHISLAR VE ŞİRKET
ORTAKLARININ / HİSSEDARLARININ DURUMU 108
1905 Sayılı Kanun’da Hak Kazanamayacakları Belirtilen Şahıslar 108
12 İçindekiler
3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik
Kanun’da Sayılan Meslek Mensupları109
Şirket Çalışanları ve Hissedarları110
VERGİ İHBARCISININ HAK KAZANDIĞI İKRAMİYENİN VERGİLENDİRİLMESİ 111
İKRAMİYE İLE İLGİLİ MESELELERDE GÖREVLİ MAHKEMELER112
VERGİ İHBARCISININ KİMLİĞİNİN GİZLİ TUTULMASI 114
SONUÇ.117
KAYNAKLAR .119
