Vergi Yargılaması Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi
Doç. Dr. Mahmut KAŞIKÇI
Önsöz . V
İçindekiler . Vıı
Kısaltmalar Xv
Giriş 1
Birinci Bölüm
Yargılamanın Yenilenmesi Hakkında Genel Bilgiler
(Terim Ve Kavram-Tarihçe-Tarihçenin Öğrettikleri)
I)Terminoloji Sorunu Ve Kavram . 11
A)Terminoloji Sorunu . 11
1)Terim Karmaşası . 11
2)Muhakeme Mi? Yargılama Mı? . 17
3)İade Mi? Yenilenme Mi? . 19
4)Terminoloji Konusundaki Kanaatimiz 20
B)Kavram Sorunu 20
1)Kavram İrdeleme Metodu . 20
2)Yasal Düzenlemelerde Kavram Ve Görüşümüz. 21
Iı)Yargılamanın Yenilenmesinin Tarihi Gelişimi. 27
A)Tarihsel Yaklaşım Yöntemimiz -Yargılamanın
Yenilenmesi Konusunda Kapsamlı Tarihsel
Araştırma Yapma Zorunluluğunun Nedeni. 27
1)Tarihsel Yaklaşımda Yöntemimiz. 27
2)Yargılamanın Yenilenmesi Konusunda Kapsamlı Tarihsel
İrdeleme Yapma Zorunluluğunun Nedeni 28
B)Yargılamanın Yenilenmesinin Tarihsel Gelişimi 31
1)Eski Mezapotamya, Hint Ve Mısır. 31
2)Antik Yunan 33
3)Roma Hukuku . 34
4)İslam Hukuku 39
5)Osmanlı Devleti Dönemi. 42
A)Tanzimat Öncesi Dönem. 42
Vııı
B)Tanzimat Dönemi . 44
Aa) Tanzimat Dönemi’nin Ve Hukuk Sistemindeki
Değişikliklerin Genel Değerlendirmesi 44
Bb) Tanzimat Dönemi’nin Medeni Usul Yasaları Ve
Yargılamanın Yenilenmesi Kurumu Açısından
İrdelenmesi . 46
Cc) Tanzimat Dönemi’nin Vergi Hukuku, İdari Yargılama
Hukuku Ve Vergi Yargılaması Hukuku Açısından
İrdelenmesi . 51
Aaa) Tanzimat Dönemi’nde Vergiler Ve Vergi İdaresi
Konusundaki Gelişmeler 51
Bbb) Tanzimat Dönemi’nde İdari Yargı/Vergi Yargısı 54
Aaaa) Yüksek Mahkemeler /Şura-Yı Devlet/Danıtay’ın
Tarihçesi . 54
Bbbb) Yargıda Taşra Yapılanması İle İdari Ve
Vergisel Uyuşmazlıkların Çözümü 57
6)Cumhuriyet Dönemi 59
A)Cumhuriyet Dönemi’nde Danıştay Ve Yargılamanın
Yenilenmesine İlişkin Kuralların Gelişimi . 59
Aa) 669 Sayılı Kanun’un Yargılamanın Yenilenmesine İlişkin
Sistemi 59
Bb) 21.07.1931 Tarihli Ve 1859 Sayılı Yasa Değişikliği İle
Yargılamanın Yenilenmesi Konusunda Kabul Edilen
Sistem . 61
Cc) 3546 Sayılı Devlet Şurası Kanunu’nun Yargılamanın
Yenilenmesine İlişkin Sistemi 62
Dd) 521 Sayılı Danıştay Kanunu’nun, Bu Kanunda 1488
Sayılı Anayasa Değişikliğine Paralel Olarak
Gerçekleştirilen Değişikliklerin Ve Kanunun
Yargılamanın Yenilenmesine İlişkin Sisteminin
Değerlendirilmesi . 64
Aaa) 521 Sayılı Danıştay Kanunu’nun, Bu Kanunda 1488
Sayılı Anayasa Değişikliğine Paralel Olarak
Gerçekleştirilen Değişikliklerin Değerlendirilmesi. 64
Bbb) 521 Sayılı Danıştay Kanunu’nun Yargılamanın
Yenilenmesine İlişkin Sistemi. 66
B)Cumhuriyet Döneminde Vergisel Uyuşmazlıkların Çözüm
Yolları Ve Çözüm Makamları (Vergi Komisyonları Dönemi) 68
Aa) 1939 Yılına Kadar Olan Dönem . 68
Bb) 1939 Değişikliği İle Gelen Sistem 69
Cc) 5432 Sayılı Vuk Sistemi . 70
C)Tarihçenin Öğrettiği. 75
Ix
İkinci Bölüm
Türk Vergi Yargılaması Hukukunda
Yargılamanın Yenilenmesi
I)Yargılamanın Yenilenmesi Hakkında Genel
Bilgiler 79
A)Vergi Yargılamasının Hukuk Sistemindeki Yeri
Ve Önemi 79
B)Kesin Hüküm Kamu Düzeni İlişkisi – Kesin
Hükmün Aşılması Zorunluluğu 83
1)Kesin Hüküm Kamu Düzeni (Hukuk Güvenliği) İlişkisi 83
2)Kesin Hükmün Aşılması Zorunluluğu 85
C)Kesin Hüküm . 87
1)Genel Açıklamalar 87
2)Kesin Hükmün Kabulündeki Amaç 93
3)Kesin Hükmün Özellikleri 94
4)Şekli Anlamda Kesin Hüküm – Maddi Anlamda Kesin Hüküm
Ayrımı . 94
5)Şekli Anlamda Kesin Hüküm 95
A)Verildiği Anda Kesinleşen Kararlar-Olağan Kanun Yoluna
Başvurulamayan Kararlar 96
B)Olağan Kanun Yolunda Kesinleşme . 98
6)Kesin Hükmün Etkisi 99
A)Genel Açıklamalar 99
B)İdari Davalarda Kesin Hükmün Etkisi . 100
Aa) İptal Davalarında Kesin Hükmün Etkisi 100
Aaa) Davanın Reddi Kararlarında Kesin Hükmün Etkisi. 100
Bbb) İptal Kararlarında Kesin Hükmün Etkisi 100
Bb) Tam Yargı Davalarında Kesin Hükmün Etkisi . 104
C)Vergi Davalarında Kesin Hükmün Etkisi . 105
Aa) İptal Davalarında Kesin Hükmün Etkisi 105
Aaa) Davanın Reddi Kararlarında Kesin Hükmün Etkisi. 105
Bbb) İptal Kararlarında Kesin Hükmün Etkisi. 105
Bb) Tam Yargı Davalarında Kesin Hükmün Etkisi . 107
Cc) Hüküm Gerekçe İlişkisi-Gerekçeli Karar Hakkı 108
D)Vergi Yargılaması Hukuku’nda Kanun Yolları
Ve Kararlara Karşı Başvuru Yolları 112
1)Kanun Yolu Kavramı . 112
X
2)Yargılamanın Yenilenmesinin Hukuksal Niteliği Ve Kararlara
Karşı Çözüm Yolları İçerisindeki Yeri 117
3)Vergi Yargılaması Hukukunda Olağan Kanun Yolları 119
A)İstinaf . 119
B)Temyiz . 121
4)Vergi Yargılaması Hukukunda Kararlara Karşı Tanınan
Olağanüstü Yollar 126
A)Kanun Yararına Temyiz . 126
B)Yargılamanın Yenilenmesi 128
Iı)Yargılamanın Yenilenmesi Kurumuna İlişkin İyuk
Sistemi . 128
A)Yargılamanın Yenilenmesi Kurumunun İyuk’ta
Ele Alınış Şekline İlişkin Genel Bilgiler. 128
B)Humk’tan Alınmayan Yargılamanın Yenilenmesi
Sebepleri . 133
1)Lehine Karar Verilen Tarafın Yalan Yere Yemin Ettiğinin
Sabit Olması Hali . 133
2)İyuk’ta Olması Gereken Ama Alınmayan Yenilenme Sebebi:
"Beyanı Karara Dayanak Alınan Tanığın Yalan Yere Yemin
Ettiğinin Sonradan Saptanması Hali”. 135
A)Genel Açıklamalar/ Vuk Ve İyuk Sisteminin Deliller
Konusundaki Aksaklıkları . 135
B)Vergisel İşlem Sürecinde Tanık Beyanının Yeri . 138
C)Vergi Yargılamasındatanık Beyanının Yeri 140
D)Tanık Beyanı İle İlgili Yargılamanın Yenilenmesi
Sebebine İyuk’un Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri
Arasında Yer Verilmesi Zorunluğu . 145
C)İyuk’ta Düzenlenen Yargılamanın Yenilenmesi
Sebepleri . 147
1)Belgenin Sonradan Ele Geçmesi Haline Dayanan Yargılamanın
Yenilenmesi Sebebi 147
2)Sahte Olduğu Saptanan Bir Belgeye Dayanan Yargılamanın
Yenilenmesi Sebebi 154
3)Karara Esas Alınan Bir İlamın Ortadan Kalkmasına Dayanan
Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi . 158
4)Bilirkişinin Bilerek Gerçeğe Aykırı Rapor Verdiğinin
Anlaşılması Haline Dayanan Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi 163
5)Hileye Dayanan Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi 164
6)Vekil Ya Da Yasal Temsilci Olmayan Kimseler İle Davanın
Görülüp Karara Bağlanmış Olmasına Dayanan Yargılamanın
Yenilenmesi Sebebi 166
Xı
7)Çekinmeye Mecbur Olan Bir Başkan, Üye Veya Hakimin
Katılması İle Karar Verilmiş Olması Hali 167
A)Genel Açıklamalar . 167
B)Hakimin Yasaklılığı, Çekinme/Çekinmeye Davet.169
C)Hakimin Tarafsızlığı Konusunda Kuşku Yaratabilecek
Sebepler/Red Sebepleri, Çekilme/Çekilmeye Davet . 170
D)İyuk’un 53/1-G Maddesindeki Çekinme Haline İlişkin
Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi Ve Değerlendirilmesi 170
E)Hakimin Reddi Sebeplerinin Yargılamanın Yenilenmesi
Sebebi Olarak Kabul Edilmemiş Olmasına İlişkin Görüşümüz:
Olması Gereken Norm. 174
8)Çelişik Hükümlere Dayanan Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi. 177
A)Genel Açıklamalar . 177
B)Çelişik Kararlardan Kaynaklanan Sebebi Vergisel
Uyuşmazlıklarda Daha Dikkatli İnceleme Zorunluluğu 183
9)Aihm’nin Aihs Hükümlerinin İhlali Saptamasına Dayanan
Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi . 187
A)İyuk’un 53/1-I Bendinde Düzenlenen (Aihm’nin Hak İhlali
Saptamalarına Dayanan) Yargılamanın Yenilenmesi Sebebine
İlişkin Genel Açıklamalar 187
B)Vergi Hukuku Açısından Önemli Hak İhlalleri Konusunda
Önemli Gördüğümüz Bazı Durumlar 191
Aa) Genel Açıklama . 191
Bb) Vergi Hukuku’nda Temel Hak Ve Özgürlükler
Bağlamında Hak İhlallerinden Kaçınılması, Bu Bağlamda
Yargılama Makamlarının Yükünün Hafiflemesi Ve
İyuk’un M. 53/1-(I) Bendindeki Yenileme Sebebinin
Sıkça Ortaya Çıkmaması Açısından Değinmekte Yarar
Gördüğümüz Bazı Hususlar 192
Aaa) Tutanaklar . 192
Bbb) İncelemenin Yapılacağı Yer 193
Ccc) İncelemenin Hangi Zaman Sürecinde Ve Hangi
Sürede Yapılabileceği Hususu . 195
Ddd) Rapor Değerlendirme Komisyonları Önünde
Dinlenme Hakkı 197
Eee) Defter Ve Belge İbraz Yükümü Ve Susma Hakkı 197
Fff) Vergi Tarhiyatı Ve/Veya Cezalandırma İle İlgili
Hüküm, Saptama Ve Sonuç İçeren Belgelerin İlgililere
Tebliği . 198
Ggg) Defter Ve Belgelerin İncelemede İbraz Edilmeyip
Sonradan Vergi Mahkemesine İbraz Edilmesi . 200
Xıı
Üçüncü Bölüm
Yargılamanın Yenilenmesi Usulü - Çözümlenmesi Gere-Ken Bazı Sorunlar -Öneriler
I)Yargılamanın Yenilenmesine Konu Olabilecek
Kararlar Ve Kimlerin Bu Yola
Başvurabilecekleri Konusu . 202
A)Yargılamanın Yenilenmesine Konu Olabilecek
Ve Olamayacak Kararlar 202
1)Kararları Yargılamanın Yenilenmesine Konu Edilebilecek
Yargılama Makamları 202
2)Yargılamanın Yenilenmesine Konu Olabilecek Kararlar . 202
3)Yargılamanın Yenilenmesine Konu Olamayacak Kararlar 206
A)İstinaf Üzerine Verilen Onama Kararları İle Danıştay’ın
Temyiz Üzerine Verdiği Onama Ve Bozma Kararları . 206
B)Yürütmenin Durdurulması Kararları 208
C)Ara Kararlar . 208
D)İlk İnceleme Üzerine Verilen Kararlar. 208
E)Davanın Açılmamış Sayılması Kararları 212
F)Tarafların Davayı Sona Erdiren İşlemleri. 213
G)Yok Ve Etkisiz Kararlar . 215
B)Hukuki Menfaat Koşulu . 217
C)Yargılamanın Yenilenmesi Talebinde
Bulunabilecek Ve Bulunamayacak Kişiler 219
1)Davanın Tarafları . 219
2)Davaya Katılma Hakkı Olanların Ve Tüzel Kişilerin Yasal
Temsilcilerinin Durumu . 221
3)Mirasçıların Durumu 224
Iı)Yargılamanın Yenilenmesi Davası, Görülmesi
Usulü Ve Sorunsallar 225
A)Yargılamanın Yenilenmesi Bir Davadır 225
B)Yargılamanın Yenilenmesi Talebinin
Yöneltileceği Yargılama Makamı . 226
C)Yargılamanın Yenilenmesinde Talep Süreleri 230
1)Talep Sürelerinin Farklı Yargılama Sebepleri Açısından
İrdelenmesi. 230
2)Hüküm Kesinleşmeden Yargılamanın Yenilenmesi Sebebinin
Ortaya Çıkması Durumunda Sürelerin Başlangıcı . 237
D)Yargılamanın Yenilenmesi Davasında Usul Ve
Sorunsallar . 238
Xııı
E)Yargılamanın Yenilenmesi Hakkından Feragat. 241
Iıı)İyuk’ta Yer Almayan Bir Yargılamanın
Yenilenmesi Sebebi: Anayasa Mahkemesi
Tarafından Verilen Temel Hak Ve Özgürlüklere
İlişkin İhlal Kararları 244
A)Genel Açıklamalar 244
B)Aym İhlal Kararlarına Dayalı Yargılamanın
Yenilenmesi Sebebinde Usul Ve Usule İlişkin
Sorunlar 248
1)Aym’nin Yeniden Yargılama Yapmak Üzere Dosyayı
Göndereceği İlgili Mahkeme-Bu Konudaki Sorun Ve
Sorunsallar . 250
2)Aym İhlal Kararı Üzerine Yeniden Yargılamada Usul . 254
Iv)Yargılamanın Yenilenmesi Sebeplerinin Sınırlı
Olup Olmadığı Sorunsalı . 256
V)Ortaya Çıkabilecek Yeni Olay Ve Delillerin
Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi Olarak Kabul
Edilmesi Zorunluluğu . 258
Sonuç . 263
Kaynakça 273
