Viktimoloji ( Mağdurbilim )

Doç. Dr. Ahmet POLAT

- Viktimolojiye Giriş

- Viktimolojide Bilimsel Araştırma

- Mağdur Ve Mağduriyetlerin Sayısının Ölçülmesi

- Viktimoloji Teorileri

- Mağdurlar Ve Ceza Adaleti Sistemi

- Mağduriyetin Sonuçları

- Suç Mağduru Tipleri

- Mağdur Hakları

- Polisin Farklı Mağdur Grupları İle İletişimi

- Onarıcı Adalet

- Türkiye’de Mağdur Yardım Ve Destek Hareketi Geliştirme Modeli

İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER V
TABLO VE ŞEKİLLER LİSTESİ XI
ÖNSÖZ XIII
GİRİŞ 1

1. BÖLÜM
VİKTİMOLOJİYE GİRİŞ

1. SUÇ MAĞDURU KAVRAMI 7
2. MAĞDUR TİPLERİ 10
3. VİKTİMOLOJİ KAVRAMI 13
4. VİKTİMOLOJİNİN VE MAĞDUR HAKLARININ TARİHÇESİ 15
5 .TÜRKİYE’DE VİKTİMOLOJİNİN VE MAĞDUR HAKLARININ
TARİHÇESİ 22
6. MAĞDURLARA YÖNELİK SOSYAL HAREKETLERİN
GELİŞMESİ 25
6.1. FEMİNİST HAREKET 25
6.2. MAĞDUR ODAKLI POLİTİKALAR 26
6.3. GÖNÜLLÜ HAREKET VE MAĞDURLARA YÖNELİK DESTEK VE
YARDIM HİZMETLERİ 28
6.4. CEZA ADALETİ SİSTEMİNDE MAĞDURUN ROLÜNÜN
GÜÇLENDİRİLMESİ 32
6.4.1. DEVLETİN ŞİDDET SUÇU MAĞDURLARINA TAZMİNAT
ÖDEMESİ 32
6.4.2. FAİLİN MAĞDURA TAZMİNAT ÖDEMESİ 40
7. MAĞDURLARIN TALEPLERİ VE BEKLENTİLERİ 42

2. BÖLÜM
VİKTİMOLOJİDE BİLİMSEL ARAŞTIRMA

1. VİKTİMOLOJİDE OBJEKTİF YAKLAŞIMIN ÖNEMİ 45
1.1. MAĞDUR-FAİL AYRIMINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR 45
1.2. MAĞDURİYET YAŞAYAN FAİLLERİN DURUMU 47
2. VİKTİMOLOJİ İLE KRİMİNOLOJİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER 48
2.1. VİKTİMOLOJİ İLE KRİMİNOLOJİ ARASINDAKİ BENZERLİKLER 48
2.2. VİKTİMOLOJİ İLE KRİMİNOLOJİ ARASINDAKİ FARKLILIKLAR 50
2.3. VİKTİMOLOJİNİN DİĞER DİSİPLİNLER İLE İLİŞKİLERİ 51
2.4. VİKTİMOLOJİDE FARKLI EĞİLİMLER 52
3. VİKTİMOLOJİDE ARAŞTIRMA SÜREÇ VE YÖNTEMLERİ 53
3.1. ARAŞTIRMA KONUSUNUN BELİRLENMESİ 54
3.2. ARAŞTIRMA AMACININ TANIMLANMASI 55
3.3. YÖNTEM VE TEKNİKLERİN SEÇİLMESİ 56
3.4. VERİLERİN YORUMLANMASI VE DEĞERLENDİRİLMESİ 57
3.5. SONUCUN BELİRLENMESİ 57

3. BÖLÜM
MAĞDUR VE MAĞDURİYETLERİN SAYISININ ÖLÇÜLMESİ

1. RESMİ MAĞDURİYET SAYILARI 60
1.1. POLİS İSTATİSTİKLERİ 60
1.1.1. POLİS İSTATİSTİKLERİNİN YAPISI 60
1.1.2. GÖRÜNEN SUÇLULUĞUN MİKTARI VE YAPISI 62
1.2. ADLİ İSTATİSTİKLER 64
1.2.1. ADLİ İSTATİSTİKLERİN YAPISI 64
1.2.2. CEZA DAVALARINA İLİŞKİN İSTATİSTİKLER 65
1.3. İSTATİSTİKLER VE KOMPLEKS SUÇ FİİLLERİ 66
2. GİZLİ KALAN MAĞDURİYETLERİN SAYISI 67
2.1. SUÇUN SİYAH SAYILARI (BİLİNMEYEN SUÇLULUK) 67
2.2. MAĞDUR ANKETLERİ 70
2.2.1. GENEL BİLGİLER 70
2.2.2. METODOLOJİ 72
2.2.3. AVANTAJLARI 73
2.2.4. ZAYIF NOKTALARI 74
2.2.5. SUÇ İSTATİSTİKLERİNİ TAMAMLAMA 75
2.3. TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA MAĞDUR ANKETLERİ 77
2.4. GİZLİ KALAN MAĞDURLAR 78

4. BÖLÜM
VİKTİMOLOJİ TEORİLERİ

1. KLASİK TEORİLER 81
1.1. VON HENTİNG’İN MAĞDURİYET TEORİSİ 82
1.1.1. FAİL-MAĞDUR (THE DOER-SUFFERER) 82
1.1.2. POTANSİYEL MAĞDUR (LATENTE VİCTİM) 83
1.2. MENDELSOHN’UN MAĞDURİYET TEORİSİ 83
1.3. FATTAH’IN MAĞDURİYET TEORİSİ 85
1.4. SCHAFFER’İN MAĞDURİYET TEORİSİ 87
2. SUÇUN İŞLENMESİNDE MAĞDURUN ROLÜNE İLİŞKİN
TEORİLER 88
3. YAŞAM TARZI TEORİSİ 90
4. RUTİN AKTİVİTELER TEORİSİ 91
5. SUÇ FIRSATLARI TEORİSİ 92
6. ELEŞTİREL VİKTİMOLOJİ TEORİLERİ 92
7. FEMİNİST VİKTİMOLOJİ TEORİLERİ 94

5. BÖLÜM
MAĞDURLAR VE CEZA ADALETİ SİSTEMİ

1. MAĞDURLAR VE POLİSLER 98
2. MAĞDURLAR VE SAVCILAR 103
3. MAĞDURLAR VE HAKİMLER 104
4. MAĞDURLAR VE ŞÜPHELİ/SANIK AVUKATLARI 108
5. MAĞDURLAR VE DENETİMLİ SERBESTLİK GÖREVLİLERİ 109

6. BÖLÜM
MAĞDURİYETİN SONUÇLARI

1. FİZİKSEL SONUÇLAR 111
1.1. FİZİKSEL ZARAR TÜRLERİ 111
1.2. FİZİKSEL YARALANMANIN TIBBİ SONUÇLARI 112
2. RUHSAL SONUÇLAR 114
2.1. KRİZLER 116
2.2. AKUT STRES TEPKİSİ (AST) 117
2.3. TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU (TSSB) 118
2.4. DEPRESYON 119
2.5. MADDE KULLANIMI 120
2.6. TRAVMATİK OLAY STRESİ 120
3. SOSYAL SONUÇLAR 121
4. FİNANSAL SONUÇLAR 121
4.1. SOMUT ZARARLARIN MALİYETİ 122
4.2. SOYUT ZARARLARIN MALİYETİ 125

7. BÖLÜM
SUÇ MAĞDURU TİPLERİ

1. AİLE İÇİ ŞİDDET MAĞDURLARI 131
1.1. AİLE İÇİ ŞİDDETİN TANIMI 131
1.2. AİLE İÇİ ŞİDDETİN BOYUTLARI 134
1.3. AİLE İÇİ ŞİDDETE İLİŞKİN TEORİLER (KADINA YÖNELİK) 135
1.3.1. PSİKOLOJİK TEORİLER 135
1.3.2. SOSYOLOJİK TEORİLER 136
1.3.2.1. FEMİNİST TEORİLER 136
1.3.2.2. SOSYAL ÖĞRENME TEORİLERİ 137
2. ÇOCUK MAĞDURLAR 138
2.1. ÇOCUĞA KARŞI KÖTÜ MUAMELENİN TANIMI 138
2.2. ÇOCUĞA KARŞI KÖTÜ MUAMELEYE İLİŞKİN TEORİLER 143
2.2.1. PSİKOLOJİK TEORİLER 143
2.2.2. SOSYOLOJİK TEORİLER 143
2.2.3. SOSYAL ÖĞRENME TEORİLERİ 144
3. ÖLDÜRME VE YARALAMA SUÇLARININ MAĞDURLARI 145
3.1. ÖLDÜRME SUÇUNUN MAĞDURLARI 145
3.2. YARALAMA SUÇUNUN MAĞDURLARI 145
3.3. ÖLDÜRME VE YARALAMA SUÇLARINA İLİŞKİN TEORİLER 146
3.3.1. SOSYAL ETKİLEŞİM TEORİSİ 146
3.3.2. RUTİN AKTİVİTELER/YAŞAM TARZI TEORİLERİ 147
3.3.3 .GERİLİM TEORİSİ 148
3.3.4. SOSYAL ÖĞRENME TEORİSİ 148
3.3.5. ALT KÜLTÜR TEORİLERİ 149
4. CİNSEL SUÇLARIN MAĞDURLARI 150
4.1. TECAVÜZ MAĞDURLARINDA ORTAYA ÇIKAN PSİKOLOJİK SORUNLARIN TESPİTİ 150
4.2. TECAVÜZ MAĞDURLARININ TEPKİLERİNE İLİŞKİN TEORİLER 151
4.2.1. KRİZ TEORİSİ 152
4.2.2. SOSYAL ÖĞRENME TEORİSİ 152
4.2.3. BİLİŞSEL (KOGNİTİF) TEORİLER 152
5. YAŞLI İSTİSMARI MAĞDURLARI 153
5.1. YAŞLI İSTİSMARININ TANIMI 153
5.2. YAŞLI İSTİSMARININ BOYUTLARI 155
5.3. YAŞLI İSTİSMARINA İLİŞKİN TEORİLER 159

8. BÖLÜM
MAĞDUR HAKLARI

1. MAĞDURUN ŞİKAYET ETME VE DİNLENME HAKKI 161
2. MAĞDUR YARDIM VE DESTEK HİZMETLERİNDEN
YARARLANMA HAKKI 165
3. SORUŞTURMA EVRESİNDE MAĞDUR HAKLARI 168
3.1. BİLGİLENDİRİLME HAKKI 168
3.2. DELİLLERİN TOPLANMASINI İSTEME HAKKI 171
3.3. DOSYAYI İNCELEME HAKKI 171
3.4. AVUKAT YARDIMINDAN YARARLANMA HAKKI 172
3.5. İTİRAZ HAKKI 174
4. KOVUŞTURMA EVRESİNDE MAĞDUR HAKLARI 174
4.1. DURUŞMADAN HABERDAR EDİLME HAKKI 174
4.2. KAMU DAVASINA KATILMA HAKKI 174
4.3. TUTANAK VE BELGELERDEN ÖRNEK İSTEME HAKKI 177
4.4. TANIKLARIN DAVETİNİ İSTEME HAKKI 177
4.5. AVUKAT HAKKINDAN YARARLANMA HAKKI 178
4.6. KANUN YOLLARINA BAŞVURMA HAKKI 178
5. MAĞDURUN KORUNMASI HAKKI 178
6. MAĞDURUN ONUR VE SAYGINLIĞINA UYGUN
DAVRANILMASINI İSTEME HAKKI 187
7. MAĞDURUN ZARARLARININ GİDERİLMESİ HAKKI 188
8. ONARICI ADALET HAKKI 194

9. BÖLÜM
POLİSİN FARKLI MAĞDUR GRUPLARI İLE İLETİŞİMİ

1. MAĞDUR İLE İLETİŞİM 197
2. MAĞDURİYET YAŞAYAN RİSK ALTINDAKİ KESİMLER İLE İLETİŞİM 201
2.1. ÇOCUK MAĞDUR İLE İLETİŞİM 202
2.2. YAŞLI MAĞDUR İLE İLETİŞİM 203
2.3. ENGELLİ MAĞDUR İLE İLETİŞİM 206
3. MAĞDUR YAKINLARI İLE İLETİŞİM 209

10. BÖLÜM
ONARICI ADALET

1. ONARICI ADALETİN TANIMI 211
2. ONARICI ADALETİN TARİHÇESİ 215
3. ONARICI ADALET İLE CEZALANDIRICI ADALET
ARASINDAKİ FARKLILIKLAR 216
4. ONARICI ADALET TÜRLERİ 218
4.1. FAİL-MAĞDUR UZLAŞMASI 219
4.2. AİLE GRUP KONFERANSI 221
4.3. CEZALANDIRICI HALKA 223
5. ONARICI ADALETİN DEĞERLERİ 225
6. ONARICI ADALETİN DEĞERLENDİRİLMESİ 226
6.1. MEMNUNİYET VE RIZA DÜZEYİ 227
6.2. SUÇUN TEKERRÜR ETMESİ 228
7. ONARICI ADALETE İLİŞKİN SORUNLAR 229

11. BÖLÜM
TÜRKİYE’DE MAĞDUR YARDIM VE DESTEK HAREKETİ GELİŞTİRME MODELİ

1. POLİTİK-İDARİ AŞAMA 236
2. HUKUKİ AŞAMA 237
2.1. “MAĞDUR YARDIM VE DESTEK HAREKETİ”NİN YÖNETİMİ VE
KOORDİNASYONUNDAN SORUMLU BİR BİRİMİN TEŞKİL
EDİLMESİ 238
2.2. ŞİDDET MAĞDURLARINA TAZMİNAT ÖDENMESİ 239
2.3. “MAĞDUR YARDIM VE DESTEK HAREKETİ”NİN
PROFESYONELLEŞMESİ 239
2.4. “MAĞDUR YARDIM VE DESTEK HAREKETİ”NDE ORTAKLIK 240
2.5. TOPLUMUN “MAĞDUR YARDIM VE DESTEK HAREKETİ”NE
KATILMASI 241
2.6. MAĞDUR HAKLARINA YÖNELİK DÜZENLEMELER 242
2.6.1. MAĞDURUN ŞİKAYET VE DİNLENME HAKKI 242
2.6.2. SORUŞTURMA EVRESİNDE MAĞDUR HAKLARI 243
2.6.3. KOVUŞTURMA EVRESİNDE MAĞDUR HAKLARI 243
2.6.4. MAĞDURUN KORUNMASI HAKKI 244
2.6.5. MAĞDURUN ZARARLARININ GİDERİLMESİ HAKKI 245
2.6.6. ONARICI ADALET HAKKI 245
3. OPERASYONEL AŞAMA 245
3.1. PİLOT UYGULAMALAR VE GENELLEŞTİRME 245
3.2. YETERLİ KAYNAKLARIN SAĞLANMASI 246
3.3. “MAĞDUR YARDIM VE DESTEK BİRİMİ” FAALİYETLERİNİN
MODERN TEKNİKLER İLE YÖNETİLMESİ 246
KAVRAMLAR DİZİNİ 249
KAYNAKÇA 253