Viyana Satım Antlaşması Çerçevesinde Sözleşmeden Dönme
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR CETVELİ
GİRİŞ
§ 1 DÖNME HAKKI DOĞURAN SÖZLEŞME İHLALLERİ
I GENEL OLARAK: ANTLAŞMA’NIN SÖZLEŞMEYİ İHLAL YAKLAŞIMI VE İHLALE BAĞLADIĞI SONUÇLAR 27
II ESASLI İHLALİN VARLIĞI 36
A ESASLI İHLAL KAVRAMI VE İŞLEVİ 36
B ESASLI İHLAL KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ 41
C ESASLI İHLALIN UNSURLARI 52
1 İhlalin Konusu 53
a Genel Olarak: Sözleşmeden ve/ya Antlaşma’dan Doğan Borçlar 53
b Satıcının Borçları 59
b1 Genel Olarak 59
b2 Malı Teslim Borcu 59
b21 Teslim Yeri 60
b22 Teslim Zamanı 62
b3 Mallara İlişkin Belgeleri Verme Borcu 63
b4 Sözleşmeye Uygun Malları Teslim Etme Borcu 65
b5 Üçüncü Kişilerin Hak ve Taleplerinden Ari Mal Teslim Etme Borcu 66
c Alıcının Borçları 67
c1 Semeni Ödeme Borcu 67
c11 Semenin Belirlenmesi 70
c111 Semenin Cari Fiyata Göre Tespiti 70
c112 Semenin Malın Ağırlığına Göre Tespit Edilmesi 72
10
c12 Ödeme Yeri 73
c13 Ödeme Zamanı 73
c2 Malları Teslim Alma Borcu 75
2 İhlalin Olumsuzluğa Sebep Olması 76
a Genel Olarak 76
b Olumsuzluk Kavramı 77
c Sözleşme Uyarınca Beklemekte Haklı Olunan Şeyden Önemli Ölçüde Yoksunluk 81
c1 Haklı Beklenti 81
c2 Önemli Ölçüde Yoksunluk 84
3 Öngörülebilirlik 90
a Genel Olarak 90
b Öngörülebilirliğin Değerlendirilmesi 91
c Öngörülebilirliğin Değerlendirilme Anı 94
d İspat Yükü 98
4 Antlaşma’da Yer Alan Borçlar Kapsamında Esaslı İhlal Halleri 100
a Borcun Kısmen veya Tamamen İfa Edilmemesi 100
a1 Satıcının Borcunu İfa Etmemesi 102
a11 Malı Teslim Etme Borcunun İfa Edilmemesi 102
a12 Belgeleri Alıcıya Verme Borcunun İfa Edilmemesi 106
a2 Alıcının Borcunu Hiç İfa Etmemesi 107
a21 Semeni Ödeme Borcunun İfa Edilmemesi 107
a22 Malı Teslim Alma Borcunun İfa Edilmemesi 109
b Borcun Geç İfası 113
b1 Satıcının Borçlarını Geç İfa Etmesi 113
b2 Alıcının Borçlarını Geç İfa Etmesi 116
b21 Alıcının Semeni Ödeme Borcunu Geç İfa Etmesi 116
b22 Alıcının Malı Teslim Alma Borcunu Geç İfa Etmesi 117
c Haklı Olarak Askıya Alınan Borcun İfa Edilmemesinin İhlal Oluşturmaması 118
d Borcun Sözleşmeye Uygun İfa Edilmemesi 122
d1 Satıcının Borçlarını Sözleşmeye Uygun İfa Etmemesi 122
11
d11 Malların Sözleşmeye Uygun Olmaması veya Eksik Olması 122
d12 Mallar Üzerinde Üçüncü Kişilerin Hak Sahibi Olmaları 126
d13 Belgelerin Sözleşmeye Uygun Olmaması 131
d14 Alıcının Muayene ve Bildirim Külfeti 132
d15 Satıcının Sözleşmeye Aykırılıkları Giderme Hakkı 137
d151 Genel Olarak 137
d152 Satıcının Sözleşmeye Aykırılığı Gidereceğini Bildirmesi 139
d153 Satıcının Aykırılığı Giderme Hakkı ile Alıcının Sözleşmeden Dönme Hakkı Arasındaki İlişki 141
d2 Alıcının Borçlarını Sözleşmeye Uygun İfa Etmemesi 146
III VERİLEN EK SÜRE (NACHFRIST) İÇERİSİNDE İHLALE SON VERİLMEMESİ 147
A GENEL OLARAK 147
B EK SÜRE MEKANİZMASININ İŞLETİLMESİ 149
1 Ek Süre Verilebilecek Haller 149
2 Ek Sürenin Makul Uzunlukta Olması 152
3 Bildirimin Şekli 156
4 Ek Süre İçerisinde Diğer Hukuki İmkanlara Başvurulamaması 157
§2 DÖNME HAKKININ KULLANILMASI
I ESASLI İHLAL DURUMUNDA 159
A GENEL DÜZENLEMELER 159
1 Alıcının md 49(1)(a) Hükmüne Dayanarak Sözleşmeden Dönmesi 159
a Sözleşmenin Esaslı İhlali 159
b Alıcının Sözleşmeden Dönme Beyanında Bulunması 160
b1 Genel Olarak 160
b2 Dönme Beyanının Tabi Olduğu Süre Sınırlamaları 165
12
b21 Genel Olarak 165
b22 Teslimin Gerçekleşmemesi 165
b23 Geç Teslim Durumu 166
b24 Diğer Sözleşmeye Aykırılık Halleri 168
2 Satıcının md 64(1)(a) Hükmüne Dayanarak Sözleşmeden Dönmesi 173
a Sözleşmenin Esaslı İhlali 173
b Satıcının Sözleşmeden Dönme Beyanında Bulunması 173
b1 Genel Olarak 173
b2 Dönme Beyanının Tabi Olduğu Süre Sınırlamaları 173
b21 Genel Olarak 173
b22 Semenin Ödenmemesi 174
b23 Geç İfa Halinde 175
b24 Diğer Sözleşmeye Aykırılık Hallerinde 176
B ÖZEL DURUMLAR 178
1 Alıcının Kısmi İfa Halinde Sözleşmeden Dönme Hakkı 178
a Kısmi Dönme Hakkı 179
c Sözleşmenin Tamamından Dönme Hakkı 180
2 Beklenen İhlal Halinde Sözleşmeden Dönme Hakkı 181
a Beklenen İhlal Kavramı 181
b Esaslı İhlalin Gerçekleşeceğinin Aşikâr Olması (md 72(1)) 184
b1 Terminoloji 184
b11 “Substantial / Fundamental” Ayrımı 184
b12 “Becomes Apparent / Is Clear” - “Anlaşılma / Aşikâr Olma” Ayrımı 187
b2 Teminat Gösterilmesine Olanak Tanıma Külfeti 189
c Borcun İfa Edilmeyeceğinin Beyan Edilmesi (md 72(3)) 192
d Dönme Beyanının Zamanı 194
e Zararı Azaltma Külfeti ile Beklenen Esaslı İhlal Nedeniyle Sözleşmeden Dönme Arasındaki İlişki 195
3 Art Arda Teslimli Sözleşmelerde Sözleşmeden Dönme Hakkı 197
a Esaslı İhlale Konu Teslimat Bakımından Sözleşmeden Dönme Hakkı 199
13
b Gelecekteki Teslimatlar Bakımından Sözleşmeden Dönme Hakkı 202
c Bağlantılı Teslimatlar Bakımından Sözleşmeden Dönme Hakkı 206
4 Kısmi İfa Halinde Sözleşmeden Dönme Hakkı ile Art Arda Teslimli Sözleşmelerde Sözleşmeden Dönme Hakkının Karşılaştırılması 208
II EK SÜRE (NACHFRIST) VERİLEN DURUMDA 210
A ALICININ MD 49(1)(b) HÜKMÜNE DAYANARAK SÖZLEŞMEDEN DÖNMESİ 210
1 Genel Olarak 210
2 Ek Süre Verilmesi 210
3 Satıcının Verilen Ek Süre İçerisinde Malı ve/ya Belgeleri Teslim Borcunu İfa Etmemesi veya Etmeyeceğini Açıklaması 211
4 Alıcının Sözleşmeden Dönme Beyanında Bulunması 212
a Genel Olarak 212
b Dönme Beyanında Bulunulmasına İlişkin Süre Sınırlamaları 213
b1 Teslimin Gerçekleşmemesi 213
b2 Geç Teslim Halinde 213
b3 Diğer Sözleşmeye Aykırılık Hallerinde 214
B SATICININ MD 64(1)(b) HÜKMÜNE DAYANARAK SÖZLEŞMEDEN DÖNMESİ 215
1 Genel Olarak 215
2 Ek Süre Verilmesi 215
3 Alıcının Verilen Ek Süre İçerisinde Semeni Ödeme Borcunu ve/ya Malları Teslim Alma Borcunu İfa Etmemesi veya İfa Etmeyeceğini Açıklaması 216
4 Satıcının Sözleşmeden Dönme Beyanında Bulunması 217
a Genel Olarak 217
b Dönme Beyanında Bulunulmasına İlişkin Süre Sınırlamaları 217
b1 Genel Olarak 217
b2 Semenin Ödenmemesi 218
b3 Geç İfa Halinde 218
b4 Diğer Sözleşmeye Aykırılık Hallerinde 219
14
§ 3 DÖNME HAKKININ KULLANILMASINA BAĞLANAN SONUÇLAR
I GENEL OLARAK 221
II DÖNME HAKKININ KULLANILMASININ SÖZLEŞMEYE ETKİSİ 222
III TARAFLARIN SÖZLEŞMEDEN DOĞMUŞ OLAN BORÇLARINDAN KURTULMALARI 225
IV İFA EDİLMİŞ EDİMLERİN İADESİ 228
A GENEL OLARAK 228
B İADEYE KONU EDİMLER 229
1 Teslim Alınan Malların İadesi 229
a Kural: Malın Teslim Anındaki Durumuna Esaslı Surette Yakın Halde İade Edilmesi 231
b İstisnalar 232
c Alıcının Elde Ettiği Yararı İade Borcu 235
d İade Edilecek Malın Muhafazası 237
e Alıcı Tarafından Mala İlişkin Yapılan Masraflar 237
2 Ödenmiş Semenin İadesi 238
a Genel Olarak 238
b Semene Ödeme Tarihinden İtibaren İşletilecek Faizin İadesi 239
b1 Faizin Belirlenmesi 239
b2 Faizin İşletilmesi 241
C İADE ZAMANI 243
D İADE YERİ 244
E İADEYE İLİŞKİN MASRAFLAR 245
V TAZMİNAT TALEP ETME HAKKI 246
A GENEL OLARAK 246
B TAZMİNAT TALEBİNİN KOŞULLARI 248
1 Genel Olarak 248
2 Sözleşmenin İhlali 248
3 Zarar 249
4 Nedensellik Bağı 250
5 Öngörülebilirlik 251
C TAZMİNAT MİKTARI 254
1 Genel Düzenleme 254
2 Somut Yöntem veya Soyut Yöntem Aracılığıyla Tazminatın Hesaplanması 255
15
a İkame Sözleşme Akdedilmesi Halinde Tazminatın Hesaplanması 256
b Cari Fiyatın Bulunması Halinde Tazminatın Hesaplanması 259
D TAZMİNAT SORUMLULUĞUNDAN KURTULMA 261
E ZARARI AZALTMA KÜLFETİ 263
F TAZMİNAT BORCUNUN İFASI 265
1 Genel Olarak 265
2 İfa Yeri 265
3 İfa Zamanı 266
VI ZAMANAŞIMI 268
SONUÇ 271
KAYNAKLAR 277
