Yansıma Zararı

6098 SAYILI YENİ TÜRK BORÇLAR KANUNU' NA GÖRE



Tüm Sorumululuk Hukukunda YANSIMA ZARARI ( Bir Kazanç Kaybı Zararı Türü )



Dr. Seda İrem ÇAKIRCA



İÇİNDEKİLER

SUNUŞ v

ÖNSÖZ VII

KISALTMALAR CETVELİ XIII

GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM ZARAR KAVRAMI AÇISINDAN YANSIMA ZARARININ

İNCELENMESİ 11

I. ZARAR KAVRAMI 11

A. Genel Olarak 11

B. Zarar Kavramına İlişkin Teoriler 14

1. Tâbii Zarar Teorisi 14

2. Fark Teorisi 15

3. Normatif Zarar Teorisi 18

4. Zarar Kavramını Açıklamaya Çalışan Teorilerin Değerlendirilmesi 23

C. Zarar Çeşitleri 24

1. Maddi Zarar - Manevi Zarar 25

2. Mevcut Zarar - Müstakbel Zarar - Muhtemel Zarar 31

3. Olumlu Zarar- Olumsuz Zarar 33

4. Sözleşme Görüşmelerinden Kaynaklanan Zararlar 36

a. Genel Olarak 36

b. Culpa in Contrahendo Zararına İlişkin Olarak İleri Sürülen Teoriler 45

(1) . Haksız Fiil Teorisi 45

(2) . Sözleşme Teorisi 48



(3). Amaç Teorisi.................................49



(4). Bağımsız îşlem Teorisi.........................49



(5). Karma Teori .................................50



(6). Kendine Özgü Sorumluluk Teorisi................51



(7). Edim Yükümlerinden Bağımsız Borç Teorisi........52



c. Değerlendirme...................................53



5. Güven Sorumluluğundan Doğan Zararlar.................56



6. Doğrudan Zarar - Dolaylı Zarar - Yansıma Zararı ..........66



D. Taleplerin Yarışması Hali................................71



II. YANSIMA ZARARININ ÖZELLİKLERİ......................73



A. Zararın Niteliği Açısından ...............................73



B. Zarar Gören Açısından..................................80



İKİNCİ BÖLÜM



MALVARLIĞI ZARARI VE MANEVİ ZARAR OLARAK



ORTAYA ÇIKAN YANSIMA ZARARI..............................83



I. MALVARLIĞI ZARARI OLARAK ORTAYA ÇIKAN YANSIMA



ZARARI ................................................83



A. Sözleşme Sorumluluğunda Malvarlığı Zararı Şeklinde Ortaya



Çıkan Yansıma Zarannın Tazmini .........................83



1. Genel Olarak.......................................83



2. Sözleşme Sorumluluğunda Yansıma Zararının T azmin Edilmemesi Kuralının Aşılması: Üçüncü Kişinin Zararını Tazmin ve Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme Kurumlan .........................................87



a. Genel Olarak ....................................87



b. Üçüncü Kişinin Zararını Tazmin Kurumu..............89



c. Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme Kurumu ......97



d. Üçüncü Kişinin Zararının Tazmini İle Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşmenin Birbirinden Ayrılması ... .100



3. Sözleşme Sorumluluğunda Malvarlığı Zararı Şeklinde



Ortaya Çıkan Yansıma Zararı Örnekleri.................104

a. Dolaylı Temsil...................................105



b. Hasar Riskinin Yasal Olarak Yüklenilmesi.............108



c. Koruma îlişkileri.................................113



d. Yedieminlik İlişkileri..............................115



B. Haksız Fiil Sorumluluğu Alanında Malvarlığı Zararı Şeklinde



Ortaya Çıkan Yansıma Zaran............................117



1. Yansıma Zararı Açısından Haksız Fiil Sorumluluğunun



Doğumu İçin Gerekli Olan Şartlar .....................117



a. Hukuka Aykırılık Unsuru..........................118



(1). Genel Olarak................................118



(2). Hukuka Aykırılık Teorileri .....................120



a. Sübjektif Hukuka Aykırılık Teorisi.............120



b. Objektif Hukuka Aykırılık Teorisi .............123



(3). Hukuka Aykırılık ve Yansıma Zaran .............126



b. İlliyet Bağı Unsuru ..............................131



(1). Genel Olarak................................131



(2). İlliyet Bağına İlişkin Teoriler...................132



a. Şart Teorisi ...............................132



b. Uygun İlliyet Bağı Teorisi ...................133



c. Normun Koruma Amacı Teorisi...............138



(3). İlliyet Bağı ve Yansıma Zararı ..................142



c. Kusur Unsuru...................................143



(1). Genel Olarak................................143



(2). Kusur ve Yansıma Zararı ......................146



II. MANEVİ ZARAR OLARAK ORTAYA ÇIKAN YANSIMA



ZARARI KAVRAMI .....................................148



A. Genel Olarak Manevi Zarar Kavramı......................148



B. Sözleşme Sorumluluğu Alanında Manevi Zarar Olarak Ortaya Çıkan Yansıma Zararı..................................151



C. Haksız Fiil Sorumluluğu Alanında Manevi Zarar Olarak Ortaya Çıkan Yansıma Zararı..................................153

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK SORUMLULUK HUKUKUNDA YANSIMA ZARARININ



GİDERİMİ ...................................................165



I. MALVARLIĞI YANSIMA ZARARLARININ GİDERİMİ........165



A. Yansıma Zararının Giderimine Olanak Veren Özel Bir



Hükmün Varlığı: Destekten Yoksun Kalma Tazminatı.........165



1. Genel Olarak......................................165



a. Karşılaştırmalı Hukukta Destekten Yoksun Kalma Tazminatı......................................167



(1). Türk ve İsviçre Hukuku .......................167



(2). Alman ve Avusturya Hukuku...................170



b. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Özellikleri .....176



c. Destekten Yoksun Kalma Sebebiyle Doğan Zararın Yansıma Zararı Olması ...........................179



B. De Lege Feranda Çözüm Önerisi: Özel Bir Norm



Olmaksızın Yansıma Zararının Tazmini Mümkün Müdür?.....182



1. Genel Olarak Örtülü Boşluk Kavramı ..................182



2. Örtülü Boşluk Olarak Kabul Edilebilecek Yansıma Zararı Halleri ...........................................184



3. Değerlendirme.....................................187



II. MANEVİ YANSIMA ZARARLARININ GİDERİMİ .........188



A. Yargıtay İçtihatlarında Sözleşme Dışı Sorumluluktan Doğan Manevi Yansıma Zararının Giderimi ......................188



B. Sözleşmeye Aykırılıktan Doğan Manevi Zarar Alanında Yansıma Zararının Tazmini.....................................195



C. Şok Zararları.........................................198



1. Alman Hukuku ....................................200



2. Avusturya Hukuku..................................203



3. İsviçre Hukuku ....................................205



4. İngiliz Hukuku.....................................206



5. Türk Hukuku Açısından Şok Zararı Kavramının Değerlendirilmesi ..................................208

SONUÇ



Genel Sonuçlar ..........................................211



3 Yansıma Zararının Tazmin Edilmesine İlişkin Çözüm Önerileri . . . .212 Yansıma Zarannın Tazmin Edilmesi İçin Özel Bir Kural



Getirilmesi...........................................212



2 Tüzel Kişiliğe Manevi Tazminat Talebi İmkanı Tanınması.....215



3. Hakkaniyet Sorumluluğunun Genelleştirilmesi ..............217



KAYNAKÇA .................................................221