^{Yargı Kararları Işığında}Psikolojik Taciz (Mobbing)

İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 13
Tablolar Listesi 15
GİRİŞ 16
1. BÖLÜM
İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ (MOBBİNG)
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
1.1. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Terminoloji Sorunu 21
1.2. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Kavramının Tanımı ve Önemi 23
1.2.1. İş Yerinde Psikolojik Tacizin Benzer Kavramlar ile İlişkisi 27
1.2.1.1. Ayrımcılık Yasağı 27
1.2.1.3. İşyeri Stresi 34
1.2.1.4. İşyerinde Şiddet 36
1.2.1.5. Baskıcı Yönetim Anlayışı 37
1.3. İşyerinde Psikolojik Taciz Davranışları 40
1.3.1. İşyerinde Psikolojik Taciz Tipolojisi 40
1.3.1.1. Leymann modeli 41
1.3.1.2. İtalyan – Ege modeli 44
1.4. İşyerinde Psikolojik Tacizin Unsurları 46
1.4.1. İşyeri Unsuru 47
1.4.2. Eziyet Amaçlı, Düşmanca ve Ahlakdışı Davranış Unsuru 48
1.4.3. Süreklilik Unsuru 50
1.4.4. Güç Dengesizliği Unsuru 53
1.4.5. Kast Unsuru 54
1.5. İşyerinde Psikolojik Tacizin Tarafları ve Türleri 56
1.5.1. Sürecin Tarafları 56
1.5.1.1. Fail (uygulayıcı, tacizci, zorba, saldırgan) 56
1.5.1.2. Mağdur (maruz kalan, kurban, hedef) 59
1.5.1.3. İzleyiciler (seyirciler, tanıklar) 61
1.5.2. İşyerinde Psikolojik Taciz Türleri 62
1.5.2.1. Üstten asta dikey psikolojik taciz (yukarıdan aşağıya mobbing) 63
1.5.2.2. Asttan üste dikey psikolojik taciz (aşağıdan yukarıya mobbing) 63
1.5.2.3. Yatay psikolojik taciz 64
1.6. İşyerinde Psikolojik Tacizin Ortaya Çıkış Nedenleri 65
1.6.1. Failden (Uygulayıcıdan) Kaynaklanan Nedenler 65
1.6.2. Örgütten (İşyerinden) Kaynaklanan Nedenler 65
1.7. İşyerinde Psikolojik Tacizin Etkileri 67
1.7.1. Mağdur Üzerindeki Etkileri 67
1.7.2. Mağdurun Ailesi ve Sosyal Çevresi Üzerindeki Etkileri 70
1.7.3. Örgüt (İşyeri ve İşletme) Üzerindeki Etkileri 71
1.7.4. Toplum ve Ekonomi Üzerindeki Etkileri 72
1.8. İşyerinde Psikolojik Taciz ile Mücadele 75
2. BÖLÜM
İŞYERİNDE PSİKOLOJİK TACİZLE İLGİLİ ULUSLARARASI BELGELER İLE ULUSAL VE ULUSLARARASI HUKUKTA YER ALAN
YASAL DÜZENLEMELER
2.1. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 79
2.2. Avrupa Birliği Belgeleri 81
2.2.1. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı 81
2.2.2. Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı 82
2.2.3. Avrupa Birliği’nin 2006/54/EC Sayılı Yönergesi (Direktifi) 83
2.3. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Belgeleri 85
2.3.1. 1958 Tarihli ve 111 Sayılı İş ve Meslek Bakımından Ayrım Hakkındaki Uluslararası Çalışma Sözleşmesi (Ayrımcılık Sözleşmesi) 85
2.3.2. 1981 Tarihli ve 155 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme 86
2.3.3. 1985 Tarihli ve 161 Sayılı İş Sağlığı ve Hizmetlerine İlişkin Sözleşme 87
2.3.4. 1998 Tarihli ‘İşyerinde Şiddet' Başlıklı Rapor 88
2.4. Uluslararası Hukukta İşyerinde Psikolojik Taciz ile İlgili Yasal Düzenlemeler 89
2.4.1. Almanya 90
2.4.2. İsveç 92
2.4.3. Belçika 93
2.4.4. Fransa 94
2.2.5. Amerika Birleşik Devletleri 96
2.2.6. İngiltere 97
2.5. Türk Hukukunda İşyerinde Psikolojik Taciz 97
2.5.1. 1982 Anayasası 100
2.5.2. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu 104
2.5.3. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 106
2.5.4. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu 111
2.5.5. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu 114
2.5.6. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 115
2.5.7. 6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu 117
2.5.8. İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Konulu 2011/2 Sayılı Başbakanlık Genelgesi 120
2.5.9. Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu ve ‘İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi’ 124
2.5.10. 4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde İşyerinde Psikolojik Taciz 125
2.5.10.1. İşverenin İşçiyi Koruma ve Gözetme Borcu Kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz 126
2.5.10.2. İşverenin Eşit Davranma Borcu ve Ayrımcılık Yasağı Kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz 128
2.5.10.3. İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı Kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz 130
2.5.10.4. İşverenin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı Kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz 131
2.5.10.5. İşverenin Yönetim Hakkı Kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz 132
3. BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA İŞYERİNDE PSİKOLOJİK TACİZE KARŞI AÇILABİLECEK DAVALAR VE DİĞER HUKUKİ KORUMA YOLLARI
3.1. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu Kapsamında Açılabilecek Davalar 138
3.2. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Açılabilecek Davalar 139
3.2.1. Kişilik Haklarına Saldırı Nedeniyle Açılabilecek Tazminat Davaları 142
3.2.1.1. Manevi tazminat davası 143
3.2.1.2. Maddi tazminat davası 147
3.2.1.3. Kazancın geri verilmesi davası 148
3.3. İşyerinde Psikolojik Taciz Mağduru İşçinin 4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamında Yasal Hakları 148
3.3.1. İşçinin iş görmekten kaçınma hakkı 148
3.3.2. İş sözleşmesini haklı nedenle derhal fesih hakkı 149
3.3.3. Ayrımcılık tazminatı talep hakkı 156
3.4. Kendisi ya da Başka Bir Çalışanı İşyerinde Psikolojik Taciz Mağduru Olan İşverenin, 4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamında Hakları 157
3.4.1. İş sözleşmesini haklı nedenle derhal fesih hakkı 159
3.4.2. Maddi ve manevi tazminat hakkı 161
3.5. Usul Hukuku Bakımından İşyerinde Psikolojik Taciz 162
3.5.1. İşyerinde Psikolojik Taciz Yargılamalarında Görev, Yetki ve Zamanaşımı 162
3.5.2. İşyerinde Psikolojik Taciz Davranışlarının İspatı 165
3.6. Uygulamada, İşyerinde Psikolojik Taciz Davalarında ‘Ret’ Kararı Verilmesinin Başlıca Sebepleri 169
3.7. İş Davalarında, İşyerinde Psikolojik Taciz İddialarının Yeri 176
SONUÇ 179
Kaynakça 187
Kavram Dizini 203